WPŁYW UKŁADU

ODDECHOWEGO NA

UKŁAD KRĄŻENIA

WPŁYW UKŁADU

ODDECHOWEGO NA

UKŁAD KRĄŻENIA

KATARZYNA ANNA

GOLICKA

GRUPA II

WNM UW-M

POWIĄZANIA UKŁADÓW

• Układ oddechowy, szczególnie płuca, jest

czynnościowo ściśle związany z układem
krążenia.

• Choroby jednego układu wprost wpływają na

czynność drugiego, np.:

– niewydolność serca powoduje występowanie

objawów ze strony układu oddechowego

– przewlekłe choroby układu oddechowego są

przyczyną trwałych zmian w krążeniu
płucnym i w sercu, szczególnie - w prawej
jego części- mówimy wtedy o tzw. zespole
serca płucnego

– obrzęk płuc, którego istota polega na

gwałtownym (pod ciśnieniem) przechodzeniu
osocza krwi z naczyń włosowatych do światła
pęcherzyków płucnych, jest najczęściej
przejawem ostro przebiegającej
niewydolności serca.

„A female patient
undergoing an
electrocardiography (ECG)
examination. The patient is
wearing an oxygen mask in
order to monitor her
breathing problems.”

ODRUCHOWE ZMIANY W AKCJI SERCA

• Przykładem tych zmian są rytmiczne

wahania częstości skurczów serca
zachodzące w czasie oddychania.

• Polegają na przyspieszeniu częstości

częstości skurczów serca w czasie
wydechu i zwolnieniu w czasie wdechu →
arytmia oddechowa:

– Zjawisko typowo odruchowe
– Jego do- i odśrodkowe drogi należą do nerwów

błędnych.

SCHEMAT ODRUCHU

Obniżenie ciśnienia

śródpiersiowego

Obniżenie ciśnienia

śródpiersiowego

Zwiększa się napełnienie

prawego serca krwią

Zwiększa się napełnienie

prawego serca krwią

Odruch Bainbridge’a

Odruch Bainbridge’a

Przyspieszenie akcji serca

Przyspieszenie akcji serca

Pobudzenie baroreceptorów

tętniczych

Pobudzenie baroreceptorów

tętniczych

Odruchowe zwolnienie rytmu

serca

Odruchowe zwolnienie rytmu

serca

CZAS

POTRZEBNY

NA

PRZEPŁYNIĘCI

E

ZWIĘKSZONEJ

ILOŚCI KRWI

DO LEWEGO

SERCA I

AORTY

CZAS

POTRZEBNY

NA

PRZEPŁYNIĘCI

E

ZWIĘKSZONEJ

ILOŚCI KRWI

DO LEWEGO

SERCA I

AORTY

WDECH

Rozciągnięcie klatki piersiowej zwiększa powrót żylny i

przepływ płucny

Z początkiem wdechu ciśnienie wewnątrz klatki

piersiowej, na zewnątrz naczyń płucnych i lewego
przedsionka spada

Ciśnienie transmuralne w naczyniach płucnych zwiększa

się, rozciąga tętnice i tętniczki płucne, powiększając ich
promień, zmniejsza opór płucny

Rozciągają się żyły płucne
Zwiększa się gradient ciśnień i odpowiednio zwiększa się

przepływ płucny

Pewna objętość krwi nie dopływa do lewej komory,

ponieważ przejściowo gromadzi się w rozciągniętych
żyłach płucnych

Na szczycie głębokiego wdechu objętość krwi w

naczyniach płucnych zwiększa się z 600 mL do 100 mL

WYDECH

Zwiększa się ciśnienie wewnątrz klatki

piersiowej

Krew zostaje wyciśnięta (ta z żył płucnych) do

lewego przedsionka i lewej komory, zwiększając
objętość późnorozkurczową i, w następstwie,
objętość wyrzutową lewej komory

Podczas wydechu ciśnienie w klatce piersiowej i

w pęcherzykach płucnych przewyższa ciśnienie
atmosferyczne

Zmniejsza się ciśnienie transmuralne i promień

naczyń płucnych

Zwiększa się opór naczyniowy

SCHEMAT: WDECH/WYDECH

a) Obniżenie ujemnego

ciśnienia w klatce
piersiowej podczas
wdechu zwiększa
ciśnienie transmuralne w
naczyniach płucnych.
Rozciągnięcie naczyń
obniża opór przepływu w
krążeniu płucnym;

b) Zwiększone ciśnienie w

klatce piersiowej podczas
wydechu powoduje
zapadanie się naczyń
płucnych i zwiększa opór
przepływu płucnego.

Sztuczna wentylacja płuc za pomocą respiratora

tłoczącego ciśnienie pod dodatnim ciśnieniem
zwiększa opór w krążeniu płucnym i obciąża
mięsień prawej komory, który musi kurczyć się
silniej, aby generować większe ciśnienie do
pokonania podwyższonego oporu naczyniowego.

Rytmika oddychania powoduje na drodze

mechanicznej wahania ciśnienia tętniczego krwi,
zwane falami oddechowymi lub falami II rzędu.

Wdechowo-wydechowe fluktuacje ciśnienia w

klatce piersiowej są przyczyną niewielkich
naprzemiennych różnic pomiędzy objętością
wyrzutową komory prawej (większa we wdechu)
a lewej (większa podczas wydechu).

NASILONY WYDECH

Podnosi ciśnienie w klatce piersiowej
Zmniejsza 3x objętość krwi w krążeniu

płucnym do ok. 200 mL

Z taką sytuacją mamy do czynienia np.:

U muzyków grających na instrumentach dętych

(na szczycie wydechu ciśnienie w klatce
piersiowej sięga 100 mm Hg)

U kobiet ciężarnych podczas parcia porodowego
W czasie wydalania kału
Podczas napadów kaszlu (ciśnienie w klatce

piersiowej może osiągnąć nawet 400 mm Hg)

Warunki takie stwarza próba Valsalvy

PRÓBA VALSALVY

• Próba Valsalvy (VM, Valsalva manoeuvre)

polega na wykonaniu natężonego
wydechu przy zamkniętej głośni.

• W czasie VM zwiększa się ciśnienie w

klatce piersiowej, co powoduje liczne
zmiany hemodynamiczne i uruchomienie wielu odruchów
ze strony autonomicznego układu nerwowego

• Po raz pierwszy manewr ten wykorzystał włoski anatom

Antonio Valsalva (1666–1723) w celu otwarcia i
udrożnienia trąbki Eustachiusza u chorych z
zablokowanym odpływem z ucha środkowego (np. z
powodu zapalenia).

• Próbę Valsalvy, która jest fizjologicznie wykonywana w

czasie statycznych wysiłków, często stosuje się w wielu
specjalnościach medycznych, w tym w kardiologii.

SPOSÓB WYKONANIA I MECHANIZM

• Sposób przeprowadzenia VM polega na

wykonaniu nasilonego wydechu przy
zamkniętej głośni po wcześniejszym
głębokim wdechu.

• Oceniając układ sercowo-naczyniowy,

zwykle monitoruje się w sposób ciągły
częstość pracy serca i ciśnienie tętnicze .

• Zmiany hemodynamiczne i odpowiedź

ze strony autonomicznego układu
nerwowego w czasie VM dzieli się na 4
fazy:

FAZA I

ZWIĘKSZONE

CIŚNIENIE

WEWNĄTRZ

KLATKI

PIERSIOWEJ

PRZENOSI SIĘ NA

AORTĘ

ZWIĘKSZONE

CIŚNIENIE

WEWNĄTRZ

KLATKI

PIERSIOWEJ

PRZENOSI SIĘ NA

AORTĘ

MECHANICZNE

ZWIĘKSZENIE

CIŚNIENIA

TĘTNICZEGO

MECHANICZNE

ZWIĘKSZENIE

CIŚNIENIA

TĘTNICZEGO

POBUDZENIE

BARORECEPTORÓ

W

POBUDZENIE

BARORECEPTORÓ

W

ZWOLNIENIE

RYTMU SERCA

ZWOLNIENIE

RYTMU SERCA

PRÓBA VALSALVY STOSOWANA BYŁA JAKO ORIENTACYJNY TEST
POBUDLIWOŚCI ODRUCHU Z BARORECEPTORÓW TĘTNICZYCH.

FAZA II

ZMNIEJSZEN

IE POWROTU

ŻYLNEGO

ZMNIEJSZEN

IE POWROTU

ŻYLNEGO

ZMNIEJSZEN

IE CIŚNIENIA

TĘTNICZEGO

ZMNIEJSZEN

IE CIŚNIENIA

TĘTNICZEGO

WYSIŁKOWE

ZWIĘKSZENI

E

AKTYWNOŚC

I

WSPÓŁCZUL

-NEJ

WYSIŁKOWE

ZWIĘKSZENI

E

AKTYWNOŚC

I

WSPÓŁCZUL

-NEJ

PRZYSPIESZ

ENIE RYTMU

SERCA

PRZYSPIESZ

ENIE RYTMU

SERCA

PRZYWRÓCE

-NIE

CIŚNIENIA

TĘTNICZEGO

DO

WARTOŚCI

WYJŚCIO-

WYCH

PRZYWRÓCE

-NIE

CIŚNIENIA

TĘTNICZEGO

DO

WARTOŚCI

WYJŚCIO-

WYCH

FAZA III

WZMOŻONA

AKTYWNOŚĆ

WSPÓŁCZUL

-NA I

ZWĘŻENIE

NACZYŃ

WZMOŻONA

AKTYWNOŚĆ

WSPÓŁCZUL

-NA I

ZWĘŻENIE

NACZYŃ

DUŻY OPÓR

OBWODOWY

DUŻY OPÓR

OBWODOWY

ZWIĘKSZON

E

OBCIĄŻENIE

WTÓRNE

LEWEJ

KOMORY

ZWIĘKSZON

E

OBCIĄŻENIE

WTÓRNE

LEWEJ

KOMORY

SPADEK

CIŚNIENIA

TĘTNICZEGO

SPADEK

CIŚNIENIA

TĘTNICZEGO

PRZYSPIESZ

ENIE RYTMU

SERCA

PRZYSPIESZ

ENIE RYTMU

SERCA

WYSTĘPUJE PRZELOTNIE, BEZPOŚREDNIO PO ZWOLNIENIU PARCIA

WYDECHOWEGO.

FAZA IV

POGŁĘB

IAJĄ SIĘ

RUCHY

ODDECH

OWE

POGŁĘB

IAJĄ SIĘ

RUCHY

ODDECH

OWE

ZWIĘKS

ZA SIĘ

POWRÓ

T ŻYLNY

ZWIĘKS

ZA SIĘ

POWRÓ

T ŻYLNY

ZMNIEJS

ZA SIĘ

PŁUCNY

OPÓR

NACZYN

IOWY

ZMNIEJS

ZA SIĘ

PŁUCNY

OPÓR

NACZYN

IOWY

WZROST

POJEM-

NOŚCI

MINUTO-

WEJ

SERCA

PRZY

UTRZYM

UJĄCYM

SIĘ

WYSOKI

M

OPORZE

OBWODO

WYM

FAZY II i

III

WZROST

POJEM-

NOŚCI

MINUTO-

WEJ

SERCA

PRZY

UTRZYM

UJĄCYM

SIĘ

WYSOKI

M

OPORZE

OBWODO

WYM

FAZY II i

III

CIŚNIENI

E

TĘTNICZ

E

WZRAST

A

CIŚNIENI

E

TĘTNICZ

E

WZRAST

A

POBUDZ

ENIE

BARORE

CEPTOR

ÓW

POBUDZ

ENIE

BARORE

CEPTOR

ÓW

ZWALNI

A SIĘ

ODRUCH

OWO

RYTM

SERCA I

ZAHAM

OWANA

ZOSTAJE

AKTYW

NOŚĆ

WSPÓŁC

ZULNA

ZWALNI

A SIĘ

ODRUCH

OWO

RYTM

SERCA I

ZAHAM

OWANA

ZOSTAJE

AKTYW

NOŚĆ

WSPÓŁC

ZULNA

PRZYPADA NA OKRES PO ZAKOŃCZENIU PARCIA WYDECHOWEGO

UOGÓLNIAJĄC…

• Próba Valsalvy polega na wykonaniu natężonego

wydechu przy zamkniętej głośni, co doprowadza
do wzrostu ciśnienia wewnątrz klatki piersiowej.

• Przebieg Próby Valsalvy można podzielić na 4

fazy. W każdej z nich zachodzą
charakterystyczne zmiany ciśnienia, częstości
pracy serca i innych zmiennych
hemodynamicznych odzwierciedlających zmiany
zachodzące w układzie sercowo-naczyniowym.

• Do oceny tych zmian wykorzystuje się tzw.

wskaźnik Valsalvy.

PRÓBA MÜLLERA

• Odwrotność próby Valsalvy: forsowny

wdech przy zamkniętej głośni

• Nie dochodzi wtedy do zwiększonego

powrotu żylnego i przepływu płucnego,
ponieważ ujemne ciśnienie w klatce
piersiowej jest tak znaczne, że przenosi
się na żyły zewnętrzne klatki piersiowej,
np. szyjne, powoduje ich zapadanie, co
zwiększa opór w naczyniach żylnych i
zmniejsza powrót żylny.

LITERATURA

• Konturek S.: Fizjologia człowieka […], tom 2.

Wyd. 8 popr. i uzup. Kraków: Wydawnictwo
Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001.

• Krauze T., Guzik P., Wysocki H.:

„Zastosowanie próby Valsalvy w ocenie
układu krążenia”. Tom 13, nr 2, s. 101–107.
Folia Cardiol.2006.

• Traczyk Z., Trzebski A.: Fizjologia człowieka z

elementami fizjologii stosowanej i klinicznej.
Wyd. 3 zm. i uzup. Warszawa: PZWL, 2007.

KONIEC

Dziękuję za uwagę!