SYSTEMATYKA

GRZYBÓW

MYKOLOGIA

SYSTEMATYCZNA

MYKOLOGIA (gr. Mykes - grzyb) – jedna z
nauk biologicznych, której przedmiotem
jest badanie grzybów

Grzyby – organizmy kosmopolityczne

Grzyby w ekosystemach:

heterotrofy
obieg materii – reducenci, (konsumenci?)
saprobionty, pasożyty (biotroficzne i

nekrotroficzne),
symbionty mutualistyczne

źródło pokarmu dla innych organizmów

Grzyby i człowiek:

patogeny

(sprawcy chorób)

produkcja toksyn, zatrucia grzybami,

alergie

rozkład materiałów i żywności (głównie

roślinnych)

wykorzystanie grzybów

(cele spożywcze,

produkcja

żywności, leków, związków

chemicznych itd.,

organizmy

modelowe w badaniach)

Grzyby: (1) określona grupa systematyczna

(2) organizmy o podobnej biologii i

ekologii

- „grzybowy” sposób życia

Cechy „grzybów”:
Organizmy

eukariotyczne

Organizmy

heterotroficzne

(pobieranie

związków głównie na drodze osmotrofii,
wyjątkowo fagotrofii)

W cyklu życiowym obecne stadia otoczone

ścianą

Rozmnażanie bezpłciowe poprzez wykształcanie

zarodników

Karol Linneusz (1707–1778)

„Systema Naturae” (1735)

klasyfikacja zwierząt, roślin i minerałów
zastosowany „system płciowy”

„Genera Plantarum” (1737

i późniejsze wydania

)

„Species Plantarum” (1753

i późniejsze wydania

)

Nazwy binominalne

(stosowane już wcześniej –

Bauhin, 1623)

Teofrast (371–288 p.n.e.) –
uważał grzyby za rośliny,
które nie posiadają
organów

„Species Plantarum” (1753

i

późniejsze wydania

)

Opisy roślin i grzybów,
skatalogowanie nazw (w tym
synonimów),
nadanie nazw nowo opisanym
taksonom

1 maja 1753 r. – starting point
(data początkowa) dla nomenklatury
większości grzybów (w tym
śluzowców)

John Hill: A general natural history or
new and accurate descriptions of the
animals, vegetables, and minerals, of
the different parts of the world. . 3 v.
London: Printed for Thomas Osborne,
1748-1752. 72[?], plate 4.

Międzynarodowy Kodeks Nomenklatury
Botanicznej
The International Code of Botanical
Nomenclature

(ostatnia wersja: tzw. Vienna Code, 2005)

Osobne kodeksy dla zwierząt, bakterii i
wirusów

Regulacje dotyczące publikacji ważnych nazw
jednostek taksonomicznych (gatunków,
rodzajów itd.), synonimów, zmiany nazw, rang
taksonomicznych itd.

Starting point – data, zazwyczaj publikacji
konkretnego dzieła, która jest początkiem
publikacji ważnych nazw

Hierarchia głównych rang taksonomicznych grzybów

- mycota

- mycotina

-mycetes

- mycetidae

- ales

- aceae

Fungi

Basidiomycota

Agaricomycotina

Agaricomycetes

Agaricomycetida
e

Agaricales

Agaricaceae

Agaricus

Agaricus
bisporus

Królestwo

Gromada

Podgroma

da

Klasa

Podklasa

Rząd

Rodzina

Rodzaj

Gatunek

Christian Hendrik Persoon (1761–1836)

„Synopsis methodica fungorum” (1801)
i szereg innych prac mikologicznych

31 grudnia 1801 – starting point dla
nomenklatury szeregu podstawkowych grzybów
patogenicznych (rdzy, głowni) oraz grzybów
wnętrzniakowych (gasteroidalnych)

Ellias Magnus Fries (1794–1878)

Twórca nowoczesnej systematyki grzybów,
zwłaszcza makroskopijnych

„Systema mycologicum: sistens fungorum
ordines, genera et species, huc usque” (1821-
1832, t.1-3

+

indeks)

1 stycznia 1821 – starting point dla
nomenklatury grzybów nie ujętych przez
Linneusza (bez śluzowców)

Heinrich Anton de Bary (1831–1888)

Uważany za ojca nowoczesnej mikologii
i fitopatologii

Zainteresowania badawcze:

cykle życiowe grzybów
morfologia grzybów
rozmnażanie płciowe grzybów
grzyby fitopatogeniczne
symbioza porostowa (termin: symbioza)

Ainsworth & Bisby (1945)

Królestwo: Plantae

Gromada: Thallophyta

(sztuczna)

Myxothallophyta

Fungi

Alexopoulos
(1962)

Królestwo:
Plantae

Gromada: Mycota

Myxomycotina

Eumycotina

Kreisel (1969)

Królestwo: Protobionta (Protista)

Gromada: Myxomycota
Gromada: Chrysophyta
Gromada: Eumycota (Fungi)
incerte sedis

Plasmodiophoromycetes
Hydromyxomycetes
Hyphochytridiomycetes

Whittaker
(1969)

koncepcja pięciu
królestw

(Monera)

Fungi

Animalia
Plantae

Protista

Ainsworth
& Bisby (1971)

Królestwo: Fungi

Myxomycota
Eumycota

Müller & Löffler (1982)

Królestwo: Fungi

Królestwo: Protista

Gromada: Myxomycota
Gromada: Plasmodiophoromycota
Gromada: Labyrinthulomycota
Gromada: Oomycota
Gromada: Hyphochytriomycota
Gromada: Chytridiomycota

Cavalier-Smith (1981)

(Prokarya)
Eukarya

Fungi

Animalia
Biliphyta
Cryptophyta
Viridiplantae
Euglenophyta

Chromista
Protozoa

Margulis & Chapman
(1998)

(Prokarya)
Eukarya

Fungi

Animalia

Plantae

Protoctista

(=Protista)

Amitochondria
Amoebomorpha
Alveolata

Heterokonta
Isokonta

Akonta

Opisthokonta

R

h

o

d

o

p

h

yt

a

M

ic

ro

m

on

ad

op

h

yc

ea

e

ro

śli

ny

lą

do

w

e

Cha

rop

hyc

eae

Chlo

roph

ycea

e

Treb

ouxio

phyc

eae

Ulvophyceae

Glaucop

hyta

C

hlo

ra

ra

ch

nio

ph

yta

F

o

ra

m

jn

ife

ra

ce

rc

o

m

o

n

a

d

y

H

el

io

zo

a

Pla

sm

od

iop

ho

ro

m

yc

ota

ra

d

io

la

rie

ra

dio

la

rie

Per

kin

sus

pi

er

wo

tn

iak

i

z p

ik

op

la

nk

to

nu

m

or

sk

ieg

o

D

in

op

hy

ta

A

p

ic

o

m

p

le

xa

C

ili

a

ta

K

in

eto

pla

zm

id

a

Stachy

amoeb

a

Eu

gle

no

ph

yta

Acra

siom

ycota

Ja

k

o

b

id

a

D

ip

lo

ne

m

id

a

Vah

lkam

pia

O

xy

m

on

ad

a

C

ar

p

ed

io

m

on

as

D

ip

lo

m

o

n

a

d

a

P

a

ra

b

as

a

lid

a

Trim

asti

x

Mesomycetozoa

Choanofag

ellata

Porif

era

Fu

ng

i

N

u

cl

ea

ri

id

a

An

im

ali

a

M

icr

os

po

rid

ia

Tu

bu

lin

ea

Flabe

llinea

Eumycet

ozoa

Archam

oebae

Bacilla

riophy

ceae

Phaeo

phyce

ae

Oom

ycota

Chrys

ophyc

eae

Laby

rinth

ulom

ycota

Opali

nida

Bi

co

so

ec

ida

Cry

ptop

hyta

Hap

top

hyta

ARCHAEPLASTIDA

RHIZARIA

ALVEOLATA

STRAMINIPILA

(CHROMISTA)

DISCICRISTATA

(DISCOBA)

EXCAVATA

(METAMONADA)

OPISTHOKONTA

AMOEBOZOA

Baldauf 2003. Science 300: 1703-1706
Smpson, Roger 2004. Current Biology 14(17): 693-696
Parfrey et al. 2006. PLoS Genetics 2(12): e220
Hampl et al. 2008. Proceedings of the National Academy of Science 106(10): 3859-3864

R

h

o

d

o

p

h

yt

a

M

ic

ro

m

on

ad

op

h

yc

ea

e

ro

śli

ny

lą

do

w

e

Cha

rop

hyc

eae

Chlo

roph

ycea

e

Treb

ouxio

phyc

eae

Ulvophyceae

Glaucop

hyta

C

hlo

ra

ra

ch

nio

ph

yta

F

o

ra

m

jn

ife

ra

ce

rc

o

m

o

n

a

d

y

h

el

io

zo

a

Pla

sm

od

iop

ho

ro

m

yc

ota

ra

d

io

la

rie

ra

dio

la

rie

Per

kin

sus

pi

er

wo

tn

ia

ki

z

pi

ko

pl

an

kt

on

u

m

or

sk

ieg

o

D

in

op

hy

ta

A

p

ic

o

m

p

le

xa

C

ili

a

ta

K

in

eto

pla

zm

id

a

Stachy

amoeb

a

Eu

gle

no

ph

yta

Acra

siom

ycota

Ja

k

o

b

id

a

D

ip

lo

ne

m

id

a

Vah

lkam

pia

O

xy

m

on

ad

a

C

ar

p

ed

io

m

on

as

D

ip

lo

m

o

n

a

d

a

P

a

ra

b

as

a

lid

a

Trim

asti

x

Mesomycetozoa

Choanofag

ellata

Porif

era

Fu

ng

i

N

u

cl

ea

ri

id

a

An

im

ali

a

M

icr

os

po

rid

ia

Tu

bu

lin

ea

Flabe

llinea

Eumyce

tozoa

Archam

oebae

Bacilla

riophy

ceae

Phaeo

phyce

ae

Oom

ycota

Chrys

ophyc

eae

Laby

rinth

ulom

ycota

Opali

nida

Bi

co

so

ec

ida

Cry

ptop

hyta

Hap

top

hyta

ARCHAEPLASTIDA

RHIZARIA

ALVEOLATA

STRAMINIPILA

(CHROMISTA)

DISCICRISTATA

(DISCOBA)

EXCAVATA

(METAMONADA)

OPISTHOKONTA

AMOEBOZOA

SAR

R

h

o

d

o

p

h

yt

a

M

ic

ro

m

on

ad

op

h

yc

ea

e

ro

śli

ny

lą

do

w

e

Cha

rop

hyc

eae

Chlo

roph

ycea

e

Treb

ouxio

phyc

eae

Ulvophyceae

Glaucop

hyta

C

hlo

ra

ra

ch

nio

ph

yta

F

o

ra

m

jn

ife

ra

ce

rc

o

m

o

n

a

d

y

h

el

io

zo

a

Pla

sm

od

iop

ho

ro

m

yc

ota

ra

d

io

la

rie

ra

dio

la

rie

Per

kin

sus

pi

er

wo

tn

ia

ki

z

pi

ko

pl

an

kt

on

u

m

or

sk

ieg

o

D

in

op

hy

ta

A

p

ic

o

m

p

le

xa

C

ili

a

ta

K

in

eto

pla

zm

id

a

Stachy

amoeb

a

Eu

gle

no

ph

yta

Acra

siom

ycota

Ja

k

o

b

id

a

D

ip

lo

ne

m

id

a

Vah

lkam

pia

O

xy

m

on

ad

a

C

ar

p

ed

io

m

on

as

D

ip

lo

m

o

n

a

d

a

P

a

ra

b

as

a

lid

a

Trim

asti

x

Mesomycetozoa

Choanofag

ellata

Porif

era

Fu

ng

i

N

u

cl

ea

ri

id

a

An

im

ali

a

M

icr

os

po

rid

ia

Tu

bu

lin

ea

Flabe

llinea

Eumyce

tozoa

Archam

oebae

Bacilla

riophy

ceae

Phaeo

phyce

ae

Oom

ycota

Chrys

ophyc

eae

Laby

rinth

ulom

ycota

Opali

nida

Bi

co

so

ec

ida

Cry

ptop

hyta

Hap

top

hyta

ARCHAEPLASTIDA

RHIZARIA

ALVEOLATA

STRAMINIPILA

(CHROMISTA)

DISCICRISTATA

(DISCOBA)

EXCAVATA

(METAMONADA)

OPISTHOKONTA

AMOEBOZOA

EXCAVATA

SAR: Rhizaria

– Plasmodiophoromycota

SAR: Straminipila

– Oomycota

Hyphohytriomycota
Labyrinthulomycota

Excavata: Discicristata

– Acrasiomycota

Amoebozoa

– Myxomycota (Mycetozoa)

Opisthokonta:

Fungi

– Chytridiomycota

Neocallimastigomycota

Blastocladiomycota

Zygomycota

Glomeromycota
Ascomycota

Basidiomycota

SAR: Rhizaria

– Plasmodiophoromycota

SAR: Straminipila

– Oomycota

Hyphohytriomycota
Labyrinthulomycota

Excavata: Discicristata

– Acrasiomycota

Amoebozoa

– Myxomycota (Mycetozoa)

Opisthokonta:

Fungi

– Chytridiomycota

Neocallimastigomycota

Blastocladiomycota

Zygomycota

Glomeromycota
Ascomycota

Basidiomycota

Protocti
sta

ss. Margulis &
Chapman
1998

Cechy wykorzystywane w taksonomii i
systematyce grzybów

- struktura (morfologia, anatomia)

- cechy rozwojowe (rozmnażanie, cykle
życiowe)

- cytologia, ultrastruktura (obecność i budowa
organelli
komórkowych)

- biochemia (skład i budowa ściany
komórkowej, materiały
zapasowe, szlaki syntezy związków
chemicznych)

- sekwencje DNA

tubularne

Typy krist
mitochondrialnych

dyskoidalne

lamellarne

Ciałko podstawowe –

kinetosom

ziewięć tripletów
mikrotubul wyrastających
z kinetosomu (wzór 9 + 2)

biczykowate

mastygonemami

Budowa wici

Chityna –

poli N-acetyloglikozamina

(wiązania 1-4 amidowe)

Ściana komórkowa

Macierz

Frakcja fibryllarna

Chitozan –

deacetylowana chityna

Beta-(1-3, 1-6)-glukany

Celuloza – poli
glikoza

(wiązania 1-4 glikozydowe)

strzępka

komórka

Wzrost:
zdeterminowa
ny

Długość życia:
zdeterminowa
na

Uszkodzenie:
letalne

Wewnętrzne
zróżnicowanie
wiekowe:
brak

Klonalność:
rzadka

Wzrost w
kierunku
zasobów:
brak

Wzrost:
niezdeterminow
any

Długość życia:
niezdeterminow
ana

Uszkodzenie:
nieletalne

Wewnętrzne
zróżnicowanie
wiekowe:
jest

Klonalność:
Bardzo częsta

Wzrost w
kierunku
zasobów:
jest

Strzępki i grzybnia

Agregaty strzępek

Owocniki

Ryzomorfy (sznury grzybni)

Stromy (podkładki)

Skleroty

Rozmnażanie:

- płciowe: izo-, anizo-, oogamia – gametogamia

gametangiogamia
somatogamia
(cykl paraseksualny)

- bezpłciowe: zarodniki (spory) sporangialne

zarodniki niesporangialne

zarodniki nieruchome (aplanospory)
zarodniki ruchome (zoospory)

zarodniki przetrwalnikowe
cysty
skleroty (sklerocja)

Cykle życiowe:

- haplontyczny

organizm 1n, mejoza postgamiczna

- diplontyczny

organizm 2n, mejoza pregamiczna

- haplodiplontyczny

dwa pokolenia: 1n i 2n, mejoza podczas

tworzenia

zarodników, z których rozwija

się pokolenie 2n

- haplodikariotyczny

Cykl haplo-dikariotyczny

gametangia/strzępki – 1n

MITOZA

SYNGAMIA-
PLAZMOGAMIA

plecha – n+n

zarodniki – n+n

komórka – 2n

MITOZA

MEJOZA

plecha – 1n

zarodniki – 1n

zarodniki – 1n

KARIOGAMIA

(mitospory)

(mitospory)

(mejospory)