Promocja zdrowia i

Promocja zdrowia i

edukacja zdrowotna

edukacja zdrowotna

Uwarunkowania zdrowia

Uwarunkowania zdrowia

W. Kruk

W. Kruk

Odczytywanie zdrowia:

Odczytywanie zdrowia:

Umiejętność odczytywania zdrowia

Umiejętność odczytywania zdrowia

(

(

Health literacy

Health literacy

):

):



Termin „

Termin „

odczytywanie zdrowia

odczytywanie zdrowia

”

”

stanowi poszerzenie znaczenia

stanowi poszerzenie znaczenia

terminu „

terminu „

rozwijanie osobniczych

rozwijanie osobniczych

umiejętności

umiejętności

”, użytego w Karcie

”, użytego w Karcie

Ottawskiej.

Ottawskiej.

Odczytywanie zdrowia:

Odczytywanie zdrowia:



Odczytywanie

Odczytywanie

(pojmowanie,

(pojmowanie,

postrzeganie)

postrzeganie)

zdrowia:

zdrowia:



- odnosi się do umiejętności osobniczych,

- odnosi się do umiejętności osobniczych,

rozpoznawczych i społecznych, które

rozpoznawczych i społecznych, które

determinują

determinują

zdolność jednostki do

zdolność jednostki do

uzyskiwania dostępu, zrozumienia i

uzyskiwania dostępu, zrozumienia i

spożytkowania

spożytkowania

informacji

informacji

w

w

celu

celu

promowania i utrzymywania dobrego

promowania i utrzymywania dobrego

stanu zdrowia.

stanu zdrowia.

Odczytywanie zdrowia:

Odczytywanie zdrowia:



Praktycznie,

Praktycznie,

zdolność odczytywania

zdolność odczytywania

zdrowia

zdrowia



–

–

to

to

umiejętność odczytywania

umiejętność odczytywania

informacji

informacji

przedstawianych w formie

przedstawianych w formie

broszur, tablic i wykresów, korzystania

broszur, tablic i wykresów, korzystania

z komputera tak, aby osoba poddana

z komputera tak, aby osoba poddana

edukacji zdrowotnej mogła

edukacji zdrowotnej mogła

odnieść

odnieść

uzyskane informacje i wiedzę do siebie

uzyskane informacje i wiedzę do siebie

oraz zastosować

oraz zastosować

się do wskazań

się do wskazań

dotyczących zmian stylu życia lub

dotyczących zmian stylu życia lub

postępowania leczniczego.

postępowania leczniczego.

Odczytywanie zdrowia:

Odczytywanie zdrowia:



Definicja wg WHO:

Definicja wg WHO:



- to

- to

poznawcze i społeczne

poznawcze i społeczne

umiejętności

umiejętności

, które warunkują

, które warunkują

motywację i zdolność jednostek

motywację i zdolność jednostek

do

do

uzyskiwania dostępu do informacji

uzyskiwania dostępu do informacji

oraz

oraz

rozumienia i spożytkowania jej

rozumienia i spożytkowania jej

w taki

w taki

sposób, który promuje i utrzymuje

sposób, który promuje i utrzymuje

dobry stan zdrowia.

dobry stan zdrowia.

Uwarunkowania zdrowia

Uwarunkowania zdrowia

kobiet:

kobiet:

- Zdrowie kobiet w różnych okresach

- Zdrowie kobiet w różnych okresach

życia ma charakterystyczne

życia ma charakterystyczne

właściwości związane z tą płcią.

właściwości związane z tą płcią.



Istnieje różnica ilościowa i jakościowa

Istnieje różnica ilościowa i jakościowa

zagrożeń zdrowotnych pomiędzy

zagrożeń zdrowotnych pomiędzy

kobietą i mężczyzną, związanych z

kobietą i mężczyzną, związanych z

wiekiem i rolą biologiczną tych płci.

wiekiem i rolą biologiczną tych płci.

Uwarunkowania zdrowia

Uwarunkowania zdrowia

kobiet:

kobiet:



Cztery okresy

Cztery okresy

w życiu kobiety

w życiu kobiety

związane z istnieniem

związane z istnieniem

charakterystycznych

charakterystycznych

zagrożeń

zagrożeń

zdrowotnych:

zdrowotnych:



1)

1)

dzieciństwo

dzieciństwo

(0-9 lat):

(0-9 lat):



W wielu kulturach i społecznościach

W wielu kulturach i społecznościach

lokalnych istnieje

lokalnych istnieje

selekcja wg płci

selekcja wg płci

–

–

gorsze traktowanie, odżywianie, opieka

gorsze traktowanie, odżywianie, opieka

zdrowotna nad dziewczętami, częściej

zdrowotna nad dziewczętami, częściej

dochodzi do uszkodzeń narządów

dochodzi do uszkodzeń narządów

płciowych (niezamierzone i zamierzone)

płciowych (niezamierzone i zamierzone)

Uwarunkowania zdrowia

Uwarunkowania zdrowia

kobiet:

kobiet:



2)

2)

dorastanie

dorastanie

(10 – 19 lat):

(10 – 19 lat):



Wczesna ciąża, poronienie, choroby

Wczesna ciąża, poronienie, choroby

przenoszone drogą płciową, AIDS, skutki

przenoszone drogą płciową, AIDS, skutki

zażywania narkotyków i niedożywienia

zażywania narkotyków i niedożywienia



3)

3)

wiek reprodukcyjny

wiek reprodukcyjny

(20 – 44 lata):

(20 – 44 lata):



Nieplanowana ciąża (często jako wynik

Nieplanowana ciąża (często jako wynik

przemocy), zagrożenie poronieniem,

przemocy), zagrożenie poronieniem,

komplikacje ciążowe, choroby

komplikacje ciążowe, choroby

przenoszone drogą płciową, AIDS

przenoszone drogą płciową, AIDS

Uwarunkowania zdrowia

Uwarunkowania zdrowia

kobiet:

kobiet:



4)

4)

wiek poreprodukcyjny

wiek poreprodukcyjny

(45 i więcej

(45 i więcej

lat):

lat):



Zagrożenia rozwoju nowotworów narządu

Zagrożenia rozwoju nowotworów narządu

rodnego i piersi, osteoporozy, choroby

rodnego i piersi, osteoporozy, choroby

kości i stawów, choroby ukł. krążenia

kości i stawów, choroby ukł. krążenia



W ciągu całego życia kobiet:

W ciągu całego życia kobiet:



zagrożenie molestowania i gorszego

zagrożenie molestowania i gorszego

traktowania kobiet niż mężczyzn,

traktowania kobiet niż mężczyzn,

większa zapadalność na depresje.

większa zapadalność na depresje.

Uwarunkowania zdrowia

Uwarunkowania zdrowia

mężczyzn:

mężczyzn:



Wg badania przeprowadzonego przez

Wg badania przeprowadzonego przez

Amerykańskie Stowarzyszenie Lekarzy:

Amerykańskie Stowarzyszenie Lekarzy:



mężczyźni unikają wizyt u lekarzy z

mężczyźni unikają wizyt u lekarzy z

powodu

powodu

obaw przed wykryciem

obaw przed wykryciem

choroby

choroby

,

,



czują większe skrępowanie niż kobiety,

czują większe skrępowanie niż kobiety,



dążą do zaprzeczenia jakimkolwiek

dążą do zaprzeczenia jakimkolwiek

dolegliwościom, aby nie „utracić

dolegliwościom, aby nie „utracić

męskości”

męskości”

Uwarunkowania zdrowia

Uwarunkowania zdrowia

mężczyzn:

mężczyzn:



Mężczyźni umierają z powodu

Mężczyźni umierają z powodu

nowotworów

nowotworów

w ok. 50% częściej aniżeli kobiety (1/4).

w ok. 50% częściej aniżeli kobiety (1/4).



Najczęstszą przyczyną zgonu młodych

Najczęstszą przyczyną zgonu młodych

mężczyzn jest jednak uraz.

mężczyzn jest jednak uraz.



W

W

wieku 15 – 24 lata

wieku 15 – 24 lata

:

:



4/5 zgonów spowodowane jest

4/5 zgonów spowodowane jest

śmiertelnymi urazami

śmiertelnymi urazami

. Głównymi ich

. Głównymi ich

przyczynami są:

przyczynami są:

- wypadki, samobójstwa i urazy doznane w

- wypadki, samobójstwa i urazy doznane w

wyniku przemocy.

wyniku przemocy.

Uwarunkowania zdrowia

Uwarunkowania zdrowia

mężczyzn:

mężczyzn:



W tej grupie wiekowej

W tej grupie wiekowej



- ¾ zgonów

- ¾ zgonów

z powodu

z powodu

urazów

urazów

dotyczy

dotyczy

mężczyzn

mężczyzn

.

.



Wśród wszystkich grup wiekowych

Wśród wszystkich grup wiekowych



- 4/5 samobójców

- 4/5 samobójców

to

to

mężczyźni

mężczyźni

.

.



Przyczynę tej sytuacji można znaleźć

Przyczynę tej sytuacji można znaleźć

w

w

stylu życia

stylu życia

zwłaszcza

zwłaszcza

młodych

młodych

mężczyzn, który nie promuje ich

mężczyzn, który nie promuje ich

zdrowia.

zdrowia.

Uwarunkowania zdrowia

Uwarunkowania zdrowia

mężczyzn:

mężczyzn:



Do czynników odgrywających główną

Do czynników odgrywających główną

rolę w tym zakresie zalicza się (

rolę w tym zakresie zalicza się (

wg

wg

danych kanadyjskich

danych kanadyjskich

):

):

1.

1.

Ryzykowne zachowania:

Ryzykowne zachowania:



prowadzenie pojazdów

prowadzenie pojazdów



alkohol, papierosy, narkotyki

alkohol, papierosy, narkotyki



seks

seks



sport

sport

Uwarunkowania zdrowia

Uwarunkowania zdrowia

mężczyzn:

mężczyzn:



podróże

podróże



pracę

pracę



bójki

bójki



posiadanie broni.

posiadanie broni.

2.

2.

Wiedza i postawy

Wiedza i postawy

:

:



Młodzi mężczyźni nie korzystają z

Młodzi mężczyźni nie korzystają z

informacji dotyczących zdrowia. Bez

informacji dotyczących zdrowia. Bez

nich nie można określić priorytetów.

nich nie można określić priorytetów.

Uwarunkowania zdrowia

Uwarunkowania zdrowia

mężczyzn:

mężczyzn:

3.

3.

Wierzenia i kwestia męskości

Wierzenia i kwestia męskości

:

:



Wielu mężczyzn uważa, że każdy

Wielu mężczyzn uważa, że każdy

objaw słabości powinni zachowywać

objaw słabości powinni zachowywać

w sobie.

w sobie.



Dotyczy to także bólu i poczucia

Dotyczy to także bólu i poczucia

choroby a wiele zagrożeń zdrowia

choroby a wiele zagrożeń zdrowia

można uniknąć.

można uniknąć.

Uwarunkowania zdrowia

Uwarunkowania zdrowia

mężczyzn:

mężczyzn:



Pozostałe odmienności uwarunkowań

Pozostałe odmienności uwarunkowań

zdrowia mężczyzn:

zdrowia mężczyzn:



Okres

Okres

andropauzy

andropauzy

u mężczyzn

u mężczyzn



- przebiega zwykle łagodniej niż

- przebiega zwykle łagodniej niż

menopauza u kobiet, u których spadek

menopauza u kobiet, u których spadek

poziomu hormonów jest znaczniejszy.

poziomu hormonów jest znaczniejszy.



W większym stopniu aniżeli u kobiet,

W większym stopniu aniżeli u kobiet,

wpływ na zdrowie mężczyzn ma rodzaj

wpływ na zdrowie mężczyzn ma rodzaj

wykonywanej pracy (status społeczny)

wykonywanej pracy (status społeczny)

oraz bezrobocie.

oraz bezrobocie.

Uwarunkowania zdrowia

Uwarunkowania zdrowia

mężczyzn:

mężczyzn:



Cztery okresy charakterystycznych

Cztery okresy charakterystycznych

zagrożeń zdrowotnych dla

zagrożeń zdrowotnych dla

mężczyzn:

mężczyzn:



1)

1)

dzieciństwo

dzieciństwo

(0 – 9 lat):

(0 – 9 lat):



wypadki drogowe, oparzenia, utonięcia

wypadki drogowe, oparzenia, utonięcia



przemoc, zatrucia, zranienia

przemoc, zatrucia, zranienia



2)

2)

dorastanie

dorastanie

(10 – 19 lat):

(10 – 19 lat):



wypadki, urazy

wypadki, urazy



przemoc

przemoc

Uwarunkowania zdrowia

Uwarunkowania zdrowia

mężczyzn:

mężczyzn:



choroby przenoszone drogą płciową i

choroby przenoszone drogą płciową i

AIDS

AIDS



zażywanie narkotyków, tytoń, alkohol

zażywanie narkotyków, tytoń, alkohol



3)

3)

wiek reprodukcyjny

wiek reprodukcyjny

(20 – 44 lata):

(20 – 44 lata):



nowotwory narządów płciowych

nowotwory narządów płciowych



choroby ukł. sercowo-naczyniowego,

choroby ukł. sercowo-naczyniowego,



wypadki, urazy i zatrucia (samobójstwa)

wypadki, urazy i zatrucia (samobójstwa)



uzależnienia

uzależnienia



HIV/AIDS

HIV/AIDS

Uwarunkowania zdrowia

Uwarunkowania zdrowia

mężczyzn:

mężczyzn:



4)

4)

wiek poreprodukcyjny

wiek poreprodukcyjny

(45 i więcej

(45 i więcej

lat):

lat):



chor. ukł. sercowo-naczyniowego,

chor. ukł. sercowo-naczyniowego,



nowotwory płuc, trzustki i jelita grubego,

nowotwory płuc, trzustki i jelita grubego,



chor. gruczołu krokowego,

chor. gruczołu krokowego,



urazy i zatrucia, samobójstwa,

urazy i zatrucia, samobójstwa,



cukrzyca

cukrzyca

Uwarunkowania zdrowia ludzi

Uwarunkowania zdrowia ludzi

w

w

wieku podeszłym:

wieku podeszłym:



Dzisiejsza medycyna umie utrzymać

Dzisiejsza medycyna umie utrzymać

przy życiu ludzi słabych i przewlekle

przy życiu ludzi słabych i przewlekle

chorych, lecz za

chorych, lecz za

mało koncentruje

mało koncentruje

się na profilaktyce chorób wieku

się na profilaktyce chorób wieku

podeszłego

podeszłego

, które często prowadzą

, które często prowadzą

do zbyt wczesnego niedołęstwa.

do zbyt wczesnego niedołęstwa.



Zmianie uległ model rodziny –

Zmianie uległ model rodziny –

upadek rodziny patriarchalnej

upadek rodziny patriarchalnej

,

,

gdzie człowiek stary miał autorytet i

gdzie człowiek stary miał autorytet i

mógł korzystać z jej opieki i pomocy.

mógł korzystać z jej opieki i pomocy.

Uwarunkowania zdrowia ludzi

Uwarunkowania zdrowia ludzi

w

w

wieku podeszłym:

wieku podeszłym:



Geriatria

Geriatria

(medycyna starości) – to

(medycyna starości) – to

gałąź medycyny ogólnej (specjalizacja)

gałąź medycyny ogólnej (specjalizacja)

zajmująca się klinicznymi,

zajmująca się klinicznymi,

prewencyjnymi

prewencyjnymi

, leczniczymi i

, leczniczymi i

społecznymi

społecznymi

aspektami zdrowia ludzi w

aspektami zdrowia ludzi w

wieku podeszłym, starczym i sędziwym.

wieku podeszłym, starczym i sędziwym.



Gerontologia

Gerontologia

– nauka zajmująca się

– nauka zajmująca się

problemami starości: warunkami życia,

problemami starości: warunkami życia,

potrzebami ludzi starszych.

potrzebami ludzi starszych.

Uwarunkowania zdrowia ludzi

Uwarunkowania zdrowia ludzi

w

w

wieku podeszłym:

wieku podeszłym:



Starzenie się

Starzenie się

można podzielić na:

można podzielić na:



Fizjologiczne

Fizjologiczne

(nieuniknione),

(nieuniknione),



Socjalne

Socjalne

– odchodzenie na

– odchodzenie na

emeryturę często doprowadza do

emeryturę często doprowadza do

degradacji społecznej (tzw. przymus

degradacji społecznej (tzw. przymus

emerytalny)

emerytalny)



Ekonomiczne

Ekonomiczne

– wraz z emeryturą

– wraz z emeryturą

obniżenie dochodów

obniżenie dochodów

Uwarunkowania zdrowia ludzi

Uwarunkowania zdrowia ludzi

w

w

wieku podeszłym:

wieku podeszłym:



Wg klasyfikacji WHO

Wg klasyfikacji WHO

starość

starość

dzielimy na

dzielimy na

trzy okresy:

trzy okresy:



wiek podeszły

wiek podeszły

– 60 – 75 r. ż.

– 60 – 75 r. ż.



wiek starczy

wiek starczy

– 75 – 90 r. ż.

– 75 – 90 r. ż.



wiek sędziwy

wiek sędziwy

– powyżej 90 r. ż.

– powyżej 90 r. ż.

Uwarunkowania zdrowia ludzi

Uwarunkowania zdrowia ludzi

w

w

wieku podeszłym:

wieku podeszłym:

Oceniając poszczególne okresy życia

Oceniając poszczególne okresy życia

posługujemy się pojęciami:

posługujemy się pojęciami:



wiek

wiek

kalendarzowy

kalendarzowy

– to liczba

– to liczba

przeżytych lat,

przeżytych lat,



wiek

wiek

biologiczny

biologiczny

– to ogólna

– to ogólna

sprawność i żywotność organizmu,

sprawność i żywotność organizmu,

zmniejszająca się z wiekiem.

zmniejszająca się z wiekiem.

Uwarunkowania zdrowia ludzi

Uwarunkowania zdrowia ludzi

w

w

wieku podeszłym:

wieku podeszłym:



Podstawowe znaczenie dla zmian

Podstawowe znaczenie dla zmian

zdrowia ludzi w wieku podeszłym

zdrowia ludzi w wieku podeszłym

mają problemy związane z:

mają problemy związane z:



menopauzą

menopauzą

u kobiet

u kobiet

- spadek

- spadek

poziomu

poziomu

estrogenu

estrogenu

we krwi i

we krwi i



andropauzą

andropauzą

u mężczyzn

u mężczyzn

-

-

spadek poziomu

spadek poziomu

testosteronu

testosteronu

we krwi.

we krwi.

Uwarunkowania zdrowia ludzi

Uwarunkowania zdrowia ludzi

w

w

wieku podeszłym:

wieku podeszłym:



Do objawów związanych ze

Do objawów związanych ze

spadkiem

spadkiem

testosteronu

testosteronu

u mężczyzn

u mężczyzn

należą:

należą:



utrata masy mięśniowej i gęstości kości,

utrata masy mięśniowej i gęstości kości,



osłabienie czynności serca, postęp

osłabienie czynności serca, postęp

miażdżycy,

miażdżycy,



pojawienie się warstwy tłuszczu w

pojawienie się warstwy tłuszczu w

powłokach brzusznych,

powłokach brzusznych,



zmiany w psychice (myślenie o śmierci)

zmiany w psychice (myślenie o śmierci)



impotencja (w 40 r. życia – ok. 5%, 60 r.

impotencja (w 40 r. życia – ok. 5%, 60 r.

ż – 15-25%)

ż – 15-25%)

Uwarunkowania zdrowia ludzi

Uwarunkowania zdrowia ludzi

w

w

wieku podeszłym:

wieku podeszłym:



Do objawów związanych ze

Do objawów związanych ze

spadkiem

spadkiem

estrogenu u kobiet

estrogenu u kobiet

należą:

należą:



osłabienie działania antydepresyjnego

osłabienie działania antydepresyjnego

na mózg (depresje)

na mózg (depresje)



zwiększenie prawdopodobieństwa

zwiększenie prawdopodobieństwa

wystąpienia choroby Alzheimera,

wystąpienia choroby Alzheimera,



odwapnienie kości (osteoporoza) –

odwapnienie kości (osteoporoza) –

złamania patologiczne, złamania szyjki

złamania patologiczne, złamania szyjki

kości udowej (śmiertelność 10-30%!),

kości udowej (śmiertelność 10-30%!),

Uwarunkowania zdrowia ludzi

Uwarunkowania zdrowia ludzi

w

w

wieku podeszłym:

wieku podeszłym:



Edukacja gerontologiczna

Edukacja gerontologiczna

– powinna

– powinna

przygotowywać do starości oraz

przygotowywać do starości oraz

pomagać w wyrobieniu nawyków

pomagać w wyrobieniu nawyków

profilaktycznych.

profilaktycznych.



Wg WHO

Wg WHO

profilaktyką geriatryczną

profilaktyką geriatryczną

(ludzi starszych) powinni być objęci już

(ludzi starszych) powinni być objęci już

czterdziestolatkowie(!).

czterdziestolatkowie(!).

Uwarunkowania zdrowia ludzi

Uwarunkowania zdrowia ludzi

w

w

wieku podeszłym:

wieku podeszłym:

Profilaktyka geriatryczna

Profilaktyka geriatryczna

powinna

powinna

obejmować:

obejmować:



1) unikanie napięć psychicznych

1) unikanie napięć psychicznych



2) utrzymywanie aktywności umysłowej

2) utrzymywanie aktywności umysłowej



3) utrzymywanie aktywności fizycznej

3) utrzymywanie aktywności fizycznej

(ruchowej)

(ruchowej)



4) higieniczne odżywianie

4) higieniczne odżywianie



5) niestosowanie używek

5) niestosowanie używek



6) ograniczenie negatywnego wpływu

6) ograniczenie negatywnego wpływu

środowiska zewnętrznego

środowiska zewnętrznego



7) czynny wypoczynek.

7) czynny wypoczynek.

Uwarunkowania zdrowia ludzi

Uwarunkowania zdrowia ludzi

w

w

wieku podeszłym:

wieku podeszłym:



Ruch fizyczny

Ruch fizyczny

to jeden z

to jeden z

najistotniejszych czynników

najistotniejszych czynników

zapobiegających starzeniu się.

zapobiegających starzeniu się.



Hypokinezja

Hypokinezja

(niedobór ruchu) prowadzi

(niedobór ruchu) prowadzi

do:

do:

-

obniżenia podstawowej przemiany materii,

obniżenia podstawowej przemiany materii,

-

zaniku mięśni

zaniku mięśni

-

zmian w płynach ustrojowych

zmian w płynach ustrojowych

Uwarunkowania zdrowia ludzi

Uwarunkowania zdrowia ludzi

w

w

wieku podeszłym:

wieku podeszłym:

-

ujemnego bilansu wapniowego

ujemnego bilansu wapniowego

(osteoporozy)

(osteoporozy)

-

zmniejszenia odporności

zmniejszenia odporności

-

spadku sprawności fizycznej

spadku sprawności fizycznej

-

zmian w ośrodkowym i obwodowym

zmian w ośrodkowym i obwodowym

układzie nerwowym

układzie nerwowym

Uwarunkowania zdrowia ludzi

Uwarunkowania zdrowia ludzi

w

w

wieku podeszłym:

wieku podeszłym:



Profilaktyka pierwotna

Profilaktyka pierwotna

przedwczesnego starzenia się jest

przedwczesnego starzenia się jest

ukierunkowana na ograniczanie lub

ukierunkowana na ograniczanie lub

eliminowanie czynników z grupy:

eliminowanie czynników z grupy:

1. Socjalnych:

1. Socjalnych:



Staranne przygotowanie do emerytury

Staranne przygotowanie do emerytury



Umożliwienie kontynuowanie pracy

Umożliwienie kontynuowanie pracy

zawodowej, pełnienia istotnych ról

zawodowej, pełnienia istotnych ról

społecznych,

społecznych,



Zabezpieczenie bytu materialnego

Zabezpieczenie bytu materialnego

Uwarunkowania zdrowia ludzi

Uwarunkowania zdrowia ludzi

w

w

wieku podeszłym:

wieku podeszłym:

2. Kulturowych:

2. Kulturowych:



Właściwe odżywianie

Właściwe odżywianie



Aktywność fizyczna

Aktywność fizyczna



Aktywność intelektualna

Aktywność intelektualna

3. Zdrowotnych:

3. Zdrowotnych:



Wczesne rozpoznawanie i leczenie chorób

Wczesne rozpoznawanie i leczenie chorób

zwłaszcza przewlekłych (cukrzyca,

zwłaszcza przewlekłych (cukrzyca,

nadciśnienie, miażdżyca, ch. wieńcowa)

nadciśnienie, miażdżyca, ch. wieńcowa)

Uwarunkowania zdrowia ludzi

Uwarunkowania zdrowia ludzi

w

w

wieku podeszłym:

wieku podeszłym:



Do

Do

wtórnej profilaktyki geriatrycznej

wtórnej profilaktyki geriatrycznej

należy - zapobieganie utracie sprawności po

należy - zapobieganie utracie sprawności po

przebytych chorobach.

przebytych chorobach.

Ma ono przywrócić człowiekowi staremu:

Ma ono przywrócić człowiekowi staremu:



wydolność

wydolność



sprawność

sprawność



niezależność

niezależność



U ludzi starszych:

U ludzi starszych:

Aktywność = samodzielność =

Aktywność = samodzielność =

niezależność

niezależność