FUNKCJONALIZM

STRUKTURALNY

Wyk. Agnieszka Ślusarczyk

Gr. Wtorek 13.30

Funkcjonalizm socjologiczny

• Jedna z ważniejszych orientacji badawczych
• Zapoczątkowany w badaniach

antropologicznych Bronisława Malinowskiego
w XX w.

• Rozwijany przede wszystkim przez Roberta K.

Mertona, Talcotta Parsonsa i Kingsleya Davisa

• Znany również pod nazwami „strukturalny

funkcjonalizm”, „funkcjonalny strukturalizm”,
„metoda funkcjonalnostrukturalna”

Funkcjonalizm jako swoista

orientacja socjologiczna

• Istniało wiele różnych wariantów

funkcjonalizmu (nie ma dłuższego zestawu

twierdzeń, tak samo akceptowanych przez

socjologów)

• Różne poziomy ogólności teorii
• Funkcjonalizm = teoria Parsonsa (jest to

zbytnie uproszczenie i uogólnienie)

• Różnice między funkcjonalizmem

socjologicznym a funkcjonalizmem

antropologicznym, który ukształtował się

wcześniej

Główne założenia

Holizm

• Ujęcie życia społecznego jako jednośc

funkcjonalna

• Generalizacja: przyjęcie zespołu cech

wyodrębnionych z podst. własności strukturalnych

cechujących dane systemy, dla

charakteryzowania rzeczywistości społecznej

• Relatywizacja (dwojaki zakres przedmiotów

charakteryzowanych przez kategorie systemów):

- odniesienie się do grup, zbiorowości, a nie tylko

do społeczeństwa jako całości

- odniesienie do kultury, osobowości, ekonomiki,
polityki

Socjologizm metody

funkcjonalnej

• Próba wyodrębnienia swoistej

kategorii faktów społecznych i analiza
zachowania się jednostek

• Przedmiotem analizy funkcjonalnej

są: role społeczne, wzory
instytucjonalne, wzory kultury, normy
społeczne, organizacja grupowa,
procesy społeczne, struktura
społeczna itd.

Wyjaśnienie

funkcjonalistyczne

• Sposób rozpatrywania zjawisk

społecznych zaliczonych do danego
systemu:

- założenie, że każde zjawisko pełni

w systemie określoną funkcję

- wskazanie tej funkcji jest

wyjaśnieniem danego zjawiska

Wymogi funkcjonalne

• Warunki konieczne dla działania

społeczeństwa jako całości, np.:

- zapewnienie odpowiednich stosunków z

otoczeniem

- rekrutacja nowych członków

(reprodukcja)

- zróżnicowane role społeczne
- wymiana informacji
- wspólne cele
- regulacja sposobów działania
- socjalizacja

Ład społeczny głównym

przedmiotem zainteresowania

• Tendencja do utrzymywania

stabilności bezwładu, utrzymana
dzięki mechanizmom przystosowania
i kontroli społecznej

• System społeczny zawsze dąży do tej

równowagi

Ahistoryzm

• Schematy teoretyczne z założenia

uniwersalne, odnoszące się zarówno
do społeczeństw pierwotnych, jak i
do wspólczesnych

Teorie socjologiczne Talcotta

Parsonsa (1902-1979)

• Teoria działania społecznego:
- działanie ma ma celowe,

subiektywne znaczenie i wyraźną
motywację

- ten, kto podejmuje działanie

dysponuje wiedzą o warunkach i
środkami realizacji swojego celu, musi
tez odczuwac potrzebę osiągnięcia
celu i reagowac na niego emocjonalnie

3 typy orientacji

motywacyjnej:

• Poznawcza

• Kataktyczna

• Oceniająca

2 istotne procesy społeczne:

• Instytucjonalizacja – wykształcenie

wzorów przez zbiorowośc

• Internalizacja – przyswajanie owych

wzorów przez jednostkę

Zmienne strukturalne

(5 dylematów):

• 1 dylemat – działanie nastawione na uzyskanie w nim

samym uczuciowego zaspokojenia, czy jako środek do

osiągnięcia celu znajdującego się poza nim

• 2 dylemat – działanie zorientowane na drugiego człowieka

jako wykonawcę określonej roli czy jako osobę; na wybrany

aspekt aspekt przedmiotu czy na jego całośc

• 3 dylemat – działanie skierowane ku przedmiotowi ze

względu na cechy, które mogą przysługiwac wielu innym

przedmiotom, czy też ze względu na cechy, które mogą

przysługiwac wyłącznie jemu

• 4 dylemat – traktowanie człowieka wg tego, kim jest czy wg

jego zasług

• 5 dylemat – działanie ma orientację egoistyczną czy raczej

nastawioną na dobro zbiorowe

Krytyka funkcjonalizmu

• Funkcjonalizm jako zła teoria – niejasnośc,

niesprawdzalnośc wielu twierdzeń. operowanie

językiem niezrozumiałym dla wielu ludzi (a

teoria naukowa musi być zrozumiała dla

każdego). funkcjonalizm nie jako teoria, lecz

jedynie jako system twierdzeń

• Funkcjonalizm jako teoria jednostronna –

zniekształcenie widzenia rzeczywistości

społecznej poprzez uprzywilejowanie

problematyki ładu społecznego

(niedostrzeganie zmian i konfliktów, skupienie

na stabilności)

• Funkcjonalizm jako teoria konserwatywna –

wykazanie w jaki sposób instytucje

przyczyniają się do utrzymaniu ładu

społecznego, zanegowanie potrzeby radykalnej

przebudowy

Teorie konfliktu

• Umiarkowana:
- „pozytywna rola konfliktów” L.A.

Cosera –

konflikt nie tylko dzieli, lecz również

pełni szereg funkcji (np. utrzymanie
więzi grupowych)

- 2 oblicza społeczeństwa Dahrendorfa –

oblicze stabilności i zgody, oraz oblicze
zmiany, konfliktu i orzymusu

• Radykalna (Ch. W. Mills):
- podział społeczeństwa na elity

trzymające władzę oraz masy
„szarych ludzi”. Ineteresy obydwu
grup są nie do pogodzenia, co
powoduje konflikt

- rehabilitacja socjologii historycznej

Teoria wymiany

• Jednostki przyporządkowują się normie,

ponieważ jest to dla niech korzystne

• Czemu działalnośc przyczyniająca się do

utrwalenia systemu jest w ogóle
podejmowana, ponawiana i utrwalana przez
jednostkę

• Duży nacisk na jednostkę i szukanie źródła

jej zachowania (G. C. Homans)

• Jak z zachowań ludzkich wyłaniają się

struktury społeczne (P. M. Blau)

Socjologia życia

codziennego

• Działanie grupowe składa się ze

zbiorowych i zgranych ze sobą
czynności jednostek, starających się
sprostac sytuacjom życiowym

• W jaki sposób aktorzy (ludzie)

dochodzą do poznania swych ról i
wykonywania ich zgodnie z
oczekiwaniami

Neofunkcjonalizm

• Twórcą J. C. Alexander
• Skorygowana synteza Parsonsa
• Socjolog nie może się obejśc bez

pojęcia ładu społecznego i odwołania
do niego przy działaniach jednostki i
jej wzajemnych oddziaływaniach

• Zmodyfikowanie podejścia do

zjawiska dewiacji i konfliktu