Praktyczne aspekty

fizjoterapii. Ocena stanu

funkcjonalnego pacjenta.

Badania podmiotowe,

przedmiotowe i

dodatkowe.

Praktyczne aspekty

fizjoterapii

Szczególnie ważne są badania w odniesieniu

do kinezyterapii. Ujawniają one bowiem

szereg tzw. Objawów lub innych informacji ,

umożliwiających np. określenie rodzaju i

stopnia dysfunkcji , ułatwiających dobór

odpowiednich ćwiczeń czy innych środków

fizjoterapii i kontrolę wyników

usprawniania. Przede wszystkim jednak –

pewne wyniki badań informują o aktualnym

stanie pacjenta i niejako „nakazują „ nie

stosowanie ćwiczeń i innych zabiegów

przeciwwskazanych w tym stanie ,a nawet

zaprzestanie wszelkich zabiegów.

Badania dla potrzeb fizjoterapii

mają do spełnienia następujące

zadania:

• Umożliwić wczesną i pełna diagnozę, co stanowi

zazwyczaj sygnał do podjęcia usprawniania.

• Ułatwić ustalenie programu rehabilitacji danej

osoby oraz dobór ćwiczeń i innych środków na

poszczególnych jej etapach.

• Ułatwić wnoszenie tego programu zmian,

zależnych od zmieniającego się w czasie stanu

osoby usprawnianej.

• Ułatwić ocenę wyników rehabilitacji danej

osoby oraz prognozowanie co do dalszych jej

losów.

Ocena stanu

funkcjonalnego pacjenta

Diagnostyka funkcjonalna przeprowadzana

dla potrzeb fizjoterapii nie oznacza jakiegoś

specjalnego sposobu badania, lecz raczej

sposób podejścia do uzyskiwanych w trakcie

rutynowego badania wyników oraz

wzbogacania tego badania o rozmaite próby

i testy, którym przypisuje się szczególną rolę

nie tylko w precyzowaniu rozpoznania, ale i

określaniu stanu czynnościowego czy

stopnia dysfunkcji, a także w prognozowaniu

i kwantyfikacji wyników rehabilitacji.

Przykładem mogą być pomiary liniowe, gdyż

uzyskane w ich trakcie różnice długości

względnych, bezwzględnych czy

odcinkowych pozwalają lokalizować

przyczynę skrócenia kończyny. Różne

długości względne, przy takich samych

długościach bezwzględnych, wskazują na

przyczynę leżącą w stawię biodrowym

(dysplazja, podwichnięcie, protruzja) lub w

obręczy miednicznej (skręcenie). Różne

wartości pomiarów długości bezwzględnych,

przy takich samych wielkościach długości

odcinkowych, wskazują na przyczynę leżącą

w stawach pośrednich - łokciowym lub

kolanowym (nieznaczny przykurcz,

jednostronna koślawość, szpotawość czy

nawet niestabilność).

W prostym badaniu biernej ruchomości w

stawach, odpowiednio zmieniając kąt ustawienia

sąsiednich stawów, możemy z kolei określić

proporcje udziału w przykurczu „komponenty

mięśniowo-więzadłowej" oraz „torebkowo-

stawowej". Klasycznym przykładem możliwości

tego rodzaju różnicowania może być ograniczenie

ruchomości rotacyjnej lub zgięcia bocznego w

odcinku szyjnym kręgosłupa. Jeżeli po osiągnięciu

przez badanego granicy ruchomości np. w prawo,

a następnie uniesieniu ku górze barku lewego,

zakres ruchu zdecydowanie zwiększy się, to

oznacza że przyczyna ograniczenia ruchomości

związana jest z funkcjonalnym lub strukturalnym

skróceniem długości m. dźwigacza łopatki oraz

górnej części m. czworobocznego po stronie

lewej. Jeśli jednak uniesienie barku nie będzie

miało żadnego wpływu na powyższą ruchomość,

to odpowiedzialne za ograniczenie ruchomości

będą segmenty ruchowe kręgosłupa szyjnego.

W sytuacji, kiedy ograniczenie ruchomości

spowodowane może być skróceniem długości

wielu mięśni, dla doboru najwłaściwszej

pozycji wyjściowej do ćwiczeń istotne

znaczenie ma określenie, które z mięśni są w

większym, a które w mniejszym stopniu

zaangażowane w to ograniczenie.
Tego rodzaju topograficzne badanie

różnicowe można zastosować w badaniu

funkcjonalnym całych grup mięśniowych.

Jeśli, po uprzednio pozytywnym teście

Matthiassa, wykona się test Schobertha-

Berqueta, to można wskazać na przyczynę

niewydolności mięśniowej w obrębie mięśni

posturalnych tułowia lub antygrawitacyjnych

kończyn dolnych.

Z bardziej złożonymi problemami i zarazem

bardziej skomplikowanym badaniem

spotykamy się w tzw. „konfliktach

korzonkowych". Ponieważ wiele struktur może

dawać podobne objawy, nieraz bardzo wiernie

imitujące podrażnienie różnych części układu

nerwowego, bardzo dokładne, skrupulatne

przetestowanie różnych struktur mogących

odpowiadać za tego rodzaju objawy pozwala

zaoszczędzić czas i ograniczyć niepotrzebne

nierzadko cierpienia pacjenta.
Po jednoznacznym rozstrzygnięciu o nerwowej

przyczynie pozytywnego objawu Lasegue'a, w

późniejszym okresie można go wykorzystać

jako bada nie o charakterze prognostycznym, a

zarazem weryfikującym skuteczność

przyjętego programu usprawniania chorego.

W przypadku przewlekłych objawów, lub też

w podostrym okresie rwy kulszowej,

wykorzystać można również tzw. „testy

napięciowe". Z jednej strony, zaletą tego

sposobu badania jest możliwość dość

dokładnego określania poziomu kompresji

korzonków nerwowych, poprzez wybiórcze

napinanie gałęzi strzałkowej oraz

piszczelowej nerwu kulszowego, z drugiej

natomiast — zwłaszcza w przypadku

długotrwałego utrzymywania się niektórych

objawów - możliwość zlokalizowania miejsca

patologicznie ograniczonej przesuwalności

pnia nerwowego względem otaczających go

tkanek.

Szyjny odcinek kręgosłupa, z racji swej

anatomiczno fizjologicznej złożoności, nastręcza

sporo trudności w diagnostyce funkcjonalnej.

Wiele bowiem struktur okolicy szyjno-głowowej

może dawać podobne lub wręcz identyczne

objawy — np. bólowe, nudności do wymiotów

włącznie, jedno- lub obustronne upośledzenie

słuchu, zawroty głowy czy nawet zaburzenia

równowagi. Badając tę okolicę, nawet w

przypadku pozornie błahych objawów, nigdy nie

należy zapominać o poważniejszych przyczynach

tego stanu rzeczy. Ograniczenie ruchomości o

typowych cechach postrzału, z silnym obronnym

napięciem mięśni około kręgosłupowych, wcale

nie musi oznaczać „ostrego zablokowania", a

równie dobrze może być następstwem obronnej

reakcji na niestabilność segmentów C

0-1

, C

1-2

,

występującej np. po urazie typu „uderzenie z

bicza".

Z tych też względów warto badanie tej części

kręgosłupa rozpoczynać od wykluczenia owych

poważniejszych zaburzeń, mogących nieraz

prowadzić w przyszłości do bardzo poważnych

powikłań pozabiegowych. Inny przykład może

stanowić test De Kleyna, będący dość prostym

sposobem wykrywania utajonej niedrożności

tętnic kręgowych.

Zarówno w pozycji siedzącej, jak i leżącej -

poprzez złożony ruch wyprostu, lekkiego bocznego

skłonu i rotacji w tą samą stronę -doprowadzić

można do fizjologicznego „przyblokowania"

drożności tętnicy kręgowej po stronie rotacji. W

przypadku zaburzeń drożności drugiej,

rozciąganej tętnicy, w przeciągu 30 sekund ujawni

się niedokrwienie centralnego układu nerwowego,

manifestujące się w pierwszej chwili oczopląsem.

Subiektywne uczucie zawrotów głowy jest jednym z

objawów, który może towarzyszyć zarówno wielu

dość poważnym schorzeniom układu nerwowego, jak

i innego rodzaju dysfunkcjom w obrębie głowy lub

górnej części kręgosłupa szyjnego. W warunkach

klinicznych można zastosować dość proste badanie

wykonywane w pozycji siedzącej. Badanemu poleca

się wykonać

kilka dość szybkich ruchów rotacyjnych głową i

całym tułowiem w obie strony z otwartymi oczami,

następnie powtórzyć tę czynność z zamkniętymi

oczami i w końcu - przy ustabilizowanej przez

terapeutę głowie i z zamkniętymi oczami - powtórzyć

kilka ruchów rotacyjnych, po czym terapeuta - przy

ustabilizowaniu głowy, odcinka szyjnego i tułowia -

wykonuje kilka globalnych okrężnych ruchów całą

górną częścią ciała badanego. Obecność, lub brak

odczuwania zawrotów głowy podczas wykonywania

tych czynności pozwala na ogólne zorientowanie się,

czy przyczyna tej dolegliwości jest pochodzenia

ocznego, centralnego, czy też kręgowego.

Nierzadko dysfunkcjom kręgosłupa szyjnego

towarzyszyć mogą nawet zaburzenia

równowagi. By pośrednio wykluczyć

ewentualne pochodzenie ośrodkowe tych

symptomów, posiłkować się można badaniem

kilku prostych objawów oraz testów, jak np.

test Romberga, chód po linii, próba kroków

Unterbergera, chód „gwiaździsty" wg

Babińskiego-Weiia, próba pokazywania wg

Barany'ego, czy tzw. „test pozycji".

Negatywne odpowiedzi podczas

wykonywania powyższych testów mogą

świadczyć o przyczynie zaburzeń równowagi

leżącej najprawdopodobniej w górnej części

kręgosłupa szyjnego (segmenty C

0-1

, C

1-2

, C

2-

3

).

Charakterystycznym przykładem innych

testów czy objawów powodujących reakcję

bólową może być tzw. „objaw szczytowy".

Pozytywna reakcja (bólowa) w trakcie jego

wywoływania, niekoniecznie musi świadczyć

o neurogennym podłożu.
Równie pożytecznym badaniem jest tzw.

„test przywiedzenia horyzontalnego" ramion.

Jeżeli u badanego, w trakcie przywodzenia

kończyn górnych wspartych dłońmi na

biodrach, występuje ewidentna różnica

zakresu ruchomości po obu stronach, a

próba biernego zwiększenia ruchomości

wyzwala ostrą, miejscową reakcję bólową, to

sytuacja taka przemawia raczej za

pierwotnie barkową przyczyną dolegliwości.

Warto wspomnieć o teście napięciowym dla

opony twardej. To badanie przydatne jest w

ocenie wszelkich dysfunkcji dotyczących

całego kręgosłupa lub któregokolwiek z

jego odcinków. Pozwala ono bowiem

uchwycić ewentualne podrażnienia czy

wręcz zaburzenia przesuwalności opony

twardej w kanale kręgowym, jakie mogą

towarzyszyć wielu schorzeniom. Pojawienie

się w trakcie wykonywania powyższego

testu pozytywnego objawu Lhermitte'a

(czyli „uczucia uderzenia prądem w ciele

badanego" podczas zginania i prostowania

głowy) czy też obustronnych objawów

czuciowych w kończynach, przemawiać

może za tzw. „małymi uszkodzeniami

rdzeniowymi".

Sposób wykonywania testów prowokacyjnych,

zależny jest od specyfiki badanego stawu.
Z odmiennym sposobem badania spotkamy się w

diagnostyce stawów krzyżowo-biodrowych.
Zastosowanie testów Menelli pozwala w pewnych

warunkach na uściślenie takiego wyniku badania

tylko do stawów biodrowych (negatywne testy

Menelli), lub też rozszerzenie ich również o stawy

krzyżowo-biodrowe (pozytywne testy Menelli). Na

podobnych zasadach jak testy Menelli oparte są i

inne testy prowokacyjne - takie, jak np. test

Gaenslena, test kompresyjny czy też test

dystrakcyjny.
W sytuacji, kiedy są one pozytywne zazwyczaj

wskazują na przeciążenie aparatu więzadłowo-

torebkowego tego stawu. Warto wtedy pokusić się

o wykonanie kilku dodatkowych prób,

pozwalających na wybiórcze napinanie

konkretnych, a istotnych dla funkcji tego stawu

więzadeł.

Dodatkowe zbadanie takich objawów, jak

„wyprzedzania", „cofania", Piedellu,

Derbolowskiego czy Flamengo, pozwala

ponadto na uchwycenie ewentualnego udziału

dysfunkcji tego stawu w różnorakich

zaburzeniach statyki (asymetria miednicy,

„rzekomy" skrót kończyny) i dynamiki

(asymetria chodu).
Podobne badanie funkcjonalne znajduje

zastosowanie w diagnostyce aparatu

więzadłowo-łąkotkowego stawu kolanowego.
Zastosowanie znajdują tutaj omal wyłącznie

różnego rodzaju testy prowokacyjne, mające na

celu wyzwolić reakcję bólową w określonej

okolicy stawu kolanowego, lub też wykryć jego

ewentualną niestabilność. W tym ostatnim

przypadku znaj dują zastosowanie takie objawy,

jak: objawy szufladkowe, objaw Goodfreya, czy

też testy niestabilności bocznej.

Tzw. „testy łąkotkowe" z kolei skonstruowane

są tak, iż można diagnozować łąkotkę

przyśrodkową lub boczną (testy: Slein-manna

I i II, Bohlera I, Bóhlera-Kromera, Payra,

McMurraya, Appleya), uszkodzenie rogów

tylnych lub przednich (testy: Bohlera II,

McMurraya, Steinmanna II, Childressa), lub

też stopień zaawansowania stwierdzanych

zmian (test kompresyjny i dystrakcyjny

Appleya).
Ponadto, w niektórych metodach fizjoterapii

wypracowano specyficzne, dość oryginalne

nieraz sposoby badania (np. metoda Lehnert-

Schroth, Briiggera, McKenzie czy Maitlanda).

Badanie podmiotowe:

• nosi nazwę wywiadu,
• polega na rozmowie z pacjentem

– czasami tez z jego najbliższym otoczeniem;

• zawiera w sobie elementy badania

lekarskiego i badań społecznych;

• cennym uzupełnieniem wywiadu są

dane zawarte w różnych „dokumentach
zdrowia”, takich jak: karty
informacyjne, książeczki zdrowia itp.

Z wywiadu uzyskujemy

informacje dotyczące

życia osobistego

• wiek;
• zawód chorego;
• choroby;
• urazy przebyte;
• choroba obecna;
• rodzina chorego.

Najważniejsze są tu dane

dotyczące choroby

obecnej. Uwzględniają

one:

• jej początek (kiedy i jak);
• przebieg;
• objawy ze strony innych

narządów;

• dotychczasowe leczenie.

Wywiad powinien być dokładny, a
pytania starannie dobrane.

W zależności od rodzaju

choroby, pytania szczegółowe

koncentrują się wokół objawów

charakterystycznych dla tej

choroby:

• w chorobach układu oddychania czy

krążenia pytamy o kaszel i

odksztuszanie, o duszność i jej

rodzaj, o występowanie bólu;

• w obrębie klatki piersiowej -jego

lokalizację, rodzaj i nasilenie;

• pytamy tu również o objawy

występujące w związku z wysiłkiem

fizycznym.

Interesuje nas zarówno rodzaj oraz
nasilenie tych ostatnich.
Niejednokrotnie pytamy pacjenta o
samopoczucie - w trakcie
wykonywania ćwiczeń, po ich
zakończeniu, a nawet w dniu
następnym - zwłaszcza po bardziej
forsownych ćwiczeniach.
W odniesieniu do narządu ruchu
pytamy m.in. o to, jakie czynności
ruchowe sprawiają choremu trudność
i na czym ta trudność polega.

Interesują nas również dolegliwości

towarzyszące tym trudnościom, takie jak:

• ból;
• jego lokalizacja;
• charakter;
• nasilenie;
• promieniowanie;
• zaburzenia czucia;
• występowanie obrzęków stawów.

W przypadku dolegliwości bólowych,

pytania muszą być dość szczegółowe, gdyż

reakcji nociceptywnych - pociągających za

sobą subiektywne odczucia w postaci bólu

(fizjologicznego, patologiczne go, zapalnego,

psychogennego itp.) - nie sposób do końca w

pełni obiektywnie i wymiernie wyrazić.

Bardzo ważne informacje odnośnie bólu - istotne

zarówno w jego diagnostyce, jak i w terapii - uzyskuje

się więc z wywiadu, a zadawane w wywiadzie pytania,

powinny dotyczyć:

• początku objawów bólowych;
• pory dnia i okoliczności w jakich pojawia się ból

oraz zmian tych dolegliwości w ciągu dnia (np. po

przebudzeniu, po wstaniu, przed południem, w

pracy, podczas odpoczynku, wieczorem, podczas

snu);

• o jego lokalizacji;
• rodzaju bólu (stały - zmieniający się,

powierzchowny - głęboki, lokalny - rozlany, ostry -

tępy, świdrujący - piekący);

• intensywności;
• czasu trwania;
• czynników zwiększających lub zmniejszających

dolegliwości bólowe (np. ciepło, zimno, określony

ruch, bezruch, obciążenie, odciążenie, określona

pozycja czy określone ruchy lokomocyjne itd.).

Bólu nie da się obiektywnie i

wymiernie wyrazić, w praktyce

znalazło zastosowanie wiele

sposobów jego oceny:

• skale;
• kwestionariusze oparte o subiektywne

informacje badanego odnośnie siły
oraz natężenia jego doznań bólowych.

W warunkach klinicznych

zastosowanie znalazły

trojakiego rodzaju skale:

• słowne;
• numeryczne;
• wzrokowo-analogowe (np. wg

Laitinena, Maitlanda czy
Melzacka).

• Skala słowna:

–

kolejnym cyfrom (od 0 do 5) przyporządkowuje się

odpowiednie cechy natężenia bólu, przy czym

zadaniem badanego jest wybrać stopień najbardziej

odpowiadający jego subiektywnym odczuciom.

• Skala numeryczna:

–

badanemu pokazuje się ciąg liczb od 0 do 10, gdzie

0 oznacza brak jakichkolwiek doznań bólowych,

a 10 - ból nie do wytrzymania, a jego zadaniem jest

wskazanie cyfry najbardziej odpowiadającej

natężeniu jego bólu.

• Skala wzrokowo-analogowa:

–

osoba badana wskazuje miejsce, na odcinku

długości 10 cm, mające w jego wyobrażeniu

odpowiadać wielkości natężenia swoich odczuć

bólowych.

W rehabilitacji istotne znaczenie ma powiązanie

powyższych informacji z danymi dotyczącymi

życia osobistego. W kontekście stwierdzonych np.

zaburzeń ruchowych nie bez znaczenia jest

charakter pracy zawodowej pacjenta. W innych

okolicznościach natomiast ważne są możliwości

ruchowe i wysiłkowe chorego w stosunku do tych,

jakie musi wykonywać w życiu codziennym, np.

jak daleko musi dojść lub na które piętro wejść,

w stosunku do tego co może.
Dla całokształtu postępowania rehabilitacyjnego

szczególne znaczenie mają informacje dotyczące

opisanych wcześniej następstw choroby

(upośledzeń i ograniczeń), a wśród nich — przede

wszystkim — poziomu samowystarczalności

usprawnianego i niezbędnej pomocy personalnej

i/lub technicznej. Uzyskane w trakcie wywiadu

informacje stanowią też podstawę do stworzenia

sobie planu dalszych badań, informując na jakie

elementy (objawy) należy zwrócić szczególną

uwagę, jakie wykonać testy specjalne itd.

Badanie przedmiotowe -jest kolejną

częścią badania, przeprowadzaną przy

pomocy podstawowych metod fizycznych

(tzn. badanie fizykalne). Obejmuje ono

oglądanie, obmacywanie (czyli. badanie

dotykiem), opukiwanie i osłuchiwanie. Dla

fizjoterapeutów najważniejsze znaczenie

mają pierwsze dwa spośród wymienionych

sposobów badania - a zwłaszcza oglądanie.

Badanie przedmiotowe dzieli się na :ogólne

i miejscowe.

Badanie ogólne-jest badaniem ,które już na pierwszy „rzut

oka” jest w stanie udzielić nam wielu informacji o pacjencie.

• U chorych leżących, zwracamy uwagę na to, czy pacjent jest

przytomny czy też nie oraz na jego zachowanie się i

możliwość nawiązania z nim kontaktu. Obserwujemy też w

jakiej pozycji chory leży, gdyż są pozycje charakterystyczne

dla pewnych stanów (tzw. ułożenia przymusowe). Następnie

obserwujemy wygląd ogólny pacjenta, jego wyraz twarzy, typ

oraz prawidłowość budowy ciała i stopień odżywienia.

• U chorych stojących i chodzących dodatkowo zwracamy

uwagę na postawę ciała, chód, sposób siadania i wstawania z

krzesła ,sposób rozbierania się oraz związane z tym trudności,

a także na ewentualne występowanie ruchów mimowolnych

czy innych widocznych zaburzeń i utrudnień w poruszaniu się.

W dalszej części tego badania interesujemy się oddychaniem,

a więc sposobem i torem oddychania. Często daje się

zauważyć objawy duszności — np. uruchomienie

pomocniczych mięśni oddechowych czy innych trudności w

oddychaniu. Ponadto interesuje nas także stan skóry - np.

występowanie sinicy, zaburzeń krążenia obwodowego,

żylaków, obrzęków, zmian troficznych, owrzodzeń, rozstępów,

ubytków, blizn i innych oraz zachowanie się skóry pod

wpływem zastosowanych czynników fizykalnych.

Badanie szczegółowe (miejscowe) – jest

badaniem ,które przeprowadza dla potrzeb

ogólnolekarskich według określonego planu.

Uwzględnia on badanie głowy i szyi, klatki

piersiowej, jamy brzusznej, układu moczowo-

płciowego, układu ruchu i nerwowego.

• W obrębie głowy istotne dla potrzeb fizjoterapii

są stwierdzenia odnośnie np. zniesienia ruchów

mimicznych, niedomykalności oka, opadania

powiek i kącika ust oraz wygładzania fałdu

nosowo-wargowego, a także występowania

sinicy wokół ust. Ważnym objawem jest też

ewentualne pojawienie się nagłego zblednięcia

czy zaczerwienienia twarzy podczas ćwiczeń. W

obrębie

szyi

natomiast

istotne

jest

jej

ustawienie, łącznie z ustawieniem głowy

(ewentualność

kręczu)

oraz

stan

mięśni

mostkowo- obojczykowo - sutkowych .

• W obrębie klatki piersiowe istnieje znacznie więcej

objawów które są wykorzystywane w fizjoterapii.

Oglądaniem często stwierdzamy zmiany kształtu

klatki piersiowej (np. kurza, lejkowata, krzywicza,

beczkowata, uwypuklona czy zapadnięta) -jedno czy

obustronnie, z ewentualnym występowaniem garbu

żebrowego lub sercowego . Zmiany mogą też

dotyczyć ustawienia kręgosłupa .Ponadto daje się

zaobserwować ewentualne upośledzenie

ruchomości klatki piersiowej .Obmacywaniem

natomiast możemy stwierdzić wzmożenie lub

zniesienie drżenia głosowego. Ten ostatni objaw

może być pomocny dla stwierdzenia obecności i

lokalizacji znacznej ilości płynu w opłucnej lub

rozległych zrostów opłucnej. Opukiwanie z kolei

pozwala ujawnić partie płuc bardziej powietrzne

lub mniej powietrzne niż normalnie co daje odgłosy

np. . przytłumione lub stłumione. Poza tym,

opukiwaniem można określić ruchomość

oddechową granic płuc.

Osłuchiwanie również pozwala na zlokalizowanie

bezpowietrznych partii płuc, ale przede wszystkim pozwala na

umiejscowienie zalegania wydzieliny w świetle oskrzeli -

śluzowej (rzężenia suche czyli gwizdy, świsty, furczenia) lub

bardziej płynnej (rzężenia wilgotne). W badaniu fizykalnym

klatki piersiowej badanie dotyczące serca ma w zasadzie

znaczenie tylko w diagnostyce jego schorzeń. Badanie to

uzupełnia się jednak innymi badaniami dotyczącymi układu

krążenia, które - wykraczają już wprawdzie poza obręb klatki

piersiowej - ale mają istotne znaczenie dla oceny układu

krążenia, w tym także dla fizjoterapii. W pierwszej kolejności

należy wymienić tu bada nie tętna i pomiary ciśnienia tętniczego

krwi. Badania te stanowią bowiem dostępny i prosty miernik

obciążenia organizmu ćwiczeniami fizycznymi, a także jeden z

parametrów ocenianych często podczas tzw. prób

wysiłkowych .Nie zależnie od tego bada się również naczynia

krwionośne obwodowe. Oglądaniem można tu dostrzec zmiany

spowodowane znacznym zwężeniem lub zamknięciem światła

naczynia (zblednięcie skóry, martwica tkanek itp.) oraz żylaki i

zmiany troficzne będące ich następstwem, a także obrzęki.

Dotykiem wyczuwa się zmiany ocieplenia skóry, zmienione

chorobowo naczynia oraz tętno w obrębie tętnic obwodowych.

Osłabienie lub brak tętna może tu świadczyć o zwężeniu lub

zamknięciu światła tętnicy .Badanie fizykalne naczyń

obwodowych wspomaga się też badaniem oscylometrycznym a

obecnie coraz częściej ultrasonograficznym.

• W badaniu jamy brzusznej bardzo ważne jest

ujawnienie ewentualnej obecności

przepukliny. Te ostatnie jednak uwidaczniają

się często dopiero w trakcie napinania

powłok brzusznych lub kaszlu. W obrębie

powłok brzusznych niejednokrotnie

spotykamy też blizny po przebytych

zabiegach chirurgicznych. Interesuje nas

tutaj rozległość blizny, jej elastyczność i

związek (zrosty) z sąsiadującymi tkankami

oraz bolesność.

• W badaniu układu moczowego bardzo ważna

jest ocena pęcherza (zaleganie) i zwieraczy.

Dodatkowo zwraca się uwagę na stan skóry w

okolicy zewnętrznych narządów moczowo-

płciowych, a zwłaszcza u osób, u których

stwierdza się stały wyciek moczu.

Najważniejsze dla fizjoterapii, a

zarazem najbardziej skomplikowane

jest badanie układu ruchu jako całości.

Niejednokrotnie aby zdiagnozować

jego stan łączy się funkcjonowanie

układu kostno – stawowego,

mięśniowego oraz nerwowego. Ocenę

dokonuje się na podstawie badań

elementów statycznych i

dynamicznych tych układów łącznie.

BADANIA DODATKOWE

•Badania laboratoryjne

•Badania radiologiczne

•Kontrastowe badanie

naczyń obwodowych

1.

Po pierwsze, badaniem radiologicznym możemy
określić strukturalne zmiany w obrębie tego
układu, niepodatne na ćwiczenia (np. bloki kostne,
zarośnięcie stawu, deformacje)

 
2.

Drugi rodzaj zmian radiologicznych informuje nas o
konieczności zaniechania w danym momencie
niektórych ćwiczeń czy innych zabiegów ( gdy
występuje np. brak zrostu, złamanie patologiczne,
stawy rzekome) lub zachowanie szczególnej
ostrożności podczas ich wykonywania, co ma
miejsce np. w przypadku niepełnego zrostu,
znacznego odwapnienia itp. W celu oceny stanu
układu kostnego obecnie stosuje się specjalny
rodzaj omawianego badania - badanie
densytometryczne, na podstawie którego określa
się stopień mineralizacji kości, jako całkowitą masę
kostną (BMD) lub jej ilość w stosunku do normy i w
ten sposób rozpoznaje się osteopenię, lub
osteoporozę.

 

3.Trzeci rodzaj danych, to informacje
„natury diagnostycznej" -ułatwiające dobór
ćwiczeń i innych środków fizjoterapii (np.
typ zwichnięcia czy złamania oraz
wspomniane wyżej zmiany strukturalne),
będące miernikiem pro gnostycznym,
oddającym przyszłe możliwości pacjenta
oraz ułatwiającym opracowanie taktyki
postępowania z nim w przyszłości.
Przykładem tego mogą być również:
sześciostopniowy test Rissera.

Przykład trojakiego rodzaju zmian
radiologicznych okolicy stawu kolanowego (A -
deformacje, B - brak zrostu, C - różne typy
złamania).

Do badań dodatkowych

zaliczamy:

• badanie ultrasonograficzna;
• badanie fotogrametryczne;
• badanie spirograficzne;
• elektrokardiografia(EKG);
• ocena stanu krążenia obwodowego;
• ocena krążenia limfy;
• elektromiografia(EMG);
• elektrodiagnostyka klasyczna;
• badania psychologiczne, społeczne i

określanie przydatności do zawodu;

• ocena stanu psychicznego;
• oceny psychoruchowego rozwoju dziecka;
• badanie poziomu i jakości integracji

sensomotorycznej(pediatria).

Etapy rozwoju postawy (sposób I i

sposób II)

Etapy rozwoju lokomocji

Obserwacja kliniczna obejmuje dwa elementy -

obserwację aktywności spontanicznej oraz

przeprowadzenie określonych prób. Przede wszystkim

zwraca się uwagę na funkcjonowanie układu

przedsionkowego (błędnikowego) i

proprioceptywnego. W ramach obserwacji klinicznej

przeprowadza się m.in.:

•

badanie reakcji posturalnych - obserwację aktywności

prostowników posturalnych (w pozycji pronacyjnej)

oraz zginaczy posturalnych (w skulonej pozycji

supinacyjnej ze skrzyżowanymi kończynami górnymi

na klatce piersiowej i przyciągniętą głową do kolan);

•

ocenę napięcia mięśniowego - obserwując postawę w

spoczynku (w pozycji stojącej, siedzącej, klęczącej)

oraz podczas wykonywania kolejnych prób.

Szczególną uwagę zwraca się m.in. na występowanie

przeprostów w stawach łokciowych, odstających

łopatek, hiperlordozy lędźwiowej czy hipermobilności

w obrębie stawów skokowych i nadgarstkowych

(mogących świadczyć o hipotonii);

• ocenę możliwości wykonywania ruchów rotacyjnych

(zwłaszcza w obrębie tułowia

i przedramion) oraz ruchów naprzemiennych

(diadochokinezy), świadczących o równowadze

(współdziałaniu) antagonistycznych grup mięśniowych np.

zginaczy i prostowników;

• sprawdzenie umiejętności wykonywania ruchów

powolnych;

• ocenę dynamicznej posturalnej stabilizacji stawów

proksymalnych;

• obserwację występowania przetrwałych tonicznych

odruchów szyjnych, mogących świadczyć o niedojrzałości

reakcji posturalnych oraz o dyslinikcjach przedsionkowych

(gdyż receptory błędnikowe rejestrują położenie ciała tylko

we współpracy z receptorami szyi). Badanie przeprowadza

się w klęku podpartym oraz w pozycji stojącej z

zamkniętymi oczami i wyciągniętymi kończynami górnymi

w przód. Dodatkowo zwraca się. uwagę m.in. na

występowanie ruchów mimowolnych rąk i/lub palców,

zmiany postawy ciała (opadanie rąk, odchylanie się tułowia

do tyłu), przeprosty w stawach łokciowych czy

wspornikowe stabilizowanie się ręką o ręką;

• obserwację aktywności okoruchowej (podążanie za

poruszającymi się w rożnych kierunkach pokazywanymi

przedmiotami, ,jakość" ruchów gałek ocznych, stabilizacja

głowy - czyli utrzymanie jej nieruchomo), mogącej

świadczyć o zaburzeniach funkcjonowania mięśni gałek

ocznych, spowodowanych zaburzeniami ze strony układu

przedsionkowego;

• ocenę funkcji w sferze motoryki małej np. podczas

dotykania poszczególnymi palcami kciuka (opozycji),

zwracając uwagę m.in. na sekwencję, szybkość, płynność

ruchu, różnicę pomiędzy prawą i lewą ręką oraz

umiejętność wykonania tej czynności bez kontroli wzroku;

• ocenę reakcji równoważnych w różnych pozycjach (m.in.

na ruchomym podłożu). Wykorzystuje się tu również

standardowe próby badania reakcji równoważnych. W

badaniu tym, oprócz oceny możliwości i czasu

utrzymywania równowagi, zwraca się też uwagę na

różnice pomiędzy lewą i prawą stroną oraz poziom lęku

podczas utraty równowagi, świadczący
o poczuciu tzw. bezpieczeństwa grawitacyjnego

Dziękujemy 

• określa się też dominację oka (np.

polecenie popatrzenia przez dziurkę
ml kincza) i ręki oraz ocenia tzw.
funkcje oralno-facjalne;

• szczegółowe badanie integracji bazuje

na całej baterii specjalnych testów,
które przybliżono w rozdziale
dotyczącym dokumentacji.