Charakterystyka wybranych

przykładów

Witold Nowak

Arkadiusz Słotwiński

Łukasz Straub
Marcin Sondej

Robert Michoń

Do grupy roślin oleistych zalicza się takie

gatunki roślin, które gromadzą w swoich
organach co najmniej 15-20% tłuszczu.
Tłuszcz jako materiał zapasowy
najczęściej jest magazynowany w
nasionach lub mięsistych częściach
owocu.

Otrzymany w obróbce olej służy do celów

kulinarnych, technicznych, leczniczych.

•

Gorczyca biała

•

Gorczyca czarna
Trujące

•

Kapusta sitowata

•

Kakaowiec właściwy

•

Lnicznik

•

Konopie siewne

•

Krokosz barwierski

•

Kukurydza zwyczajna

•

Mak lekarski

•

Migdałowiec pospolity

•

Oliwka europejska

•

Orzech ziemny

•

Kokos właściwy

•

Olejowiec Gwinejski

•

Rącznik pospolity –
Trujący

•

Rzepik

•

Sezam indyjski

•

Soja

•

Winorośl własciwa

Roślina oleista

Zawarto

ść

tłuszczu

(% s.m.)

Liczba

jodowa

oleju

Skład kwasów tłuszczowych

nasycone

oleinowy

linolowy

linolenow

y

eikozenowy

erukowy

Inne

Rzepak ozimy

Typ tradycyjny

Typ ulepszony

Rzepak jary

Rzepik ozimy

Gorczyca biała

Gorczyca

sarepska

Gorczyca

czarna

Rzodkiew

oleista

Lnianka siewna

Słonecznik

oleisty

Mak lekarski

Dynia oleista

Len oleisty

Soja uprawna

46,8
44,6
40,1
43,8
27,3
34,2
34,7
35,2
37,7
41,0
43,6
46,6
39,3
19,5

90-120

110-126

95-120
95-120
90-120
90-120

100-120

95-105

130-155
120-145
130-150
115-130
150-210
115-140

5,0
7,0
4,5
4,0
4,0
6,0
5,0
7,5
8,0

11,0
11,0
15,5

8,0

13,0

12,0
56,0
17,0
13,5
22,0
16,5
12,5
28,0
12,5
22,0
14,0
23,0
16,0
23,0

12,0
26,0
16,0
14,5

9,5

22,0
19,5
18,0
18,0
67,0
73,0
61,5
14,5
57,0

8,5
9,0

11,5

9,0

11,0
15,0
13,0
17,0
36,0

-

2,0

-

62,0
11,5

8,5
1,5

12,0

9,0

11,0
12,0
10,0
10,5
16,0

-
-
-
-
-

53,0

0,5

38,0
48,0
41,5
26,5
36,5
18,5

3,5

-
-
-
-
-

1,0

-

1,0
2,0
1,0
2,0
3,5
1,0
6,0

-
-
-
-
-

Rok

Oleiste Razem

W tym

Rzepak

Inne oleiste

1980

1985

1990

1995

2000

2001

2002

336

478

525

634

458

465

451

320

476

500

606

436

443

429

16

11

25

28

22

22

22

GORCZYCA BIAŁA

GORCZYCA CZARNA

GORCZYCA

Na liście odmian roślin rolniczych COBORU jest

zarejestrowanych na 2002 r kilkadziesiąt odmian, np.:
Borowska, Nakielska, Metex, Litember i wiele innnych.
Wśród nich te zmniejszające liczebność Mątwika
burakowego, np.: Sirola, Concerta, Maryna, Polka, Rota.

GORCZYCA SAREPSKA

KAKAOWIEC WŁAŚCIWY

LNICZNIK

KONOPIE SIEWNE

KROKOSZ BARWIERSKI

KUKURYDZA ZWYCZAJNA

KROKOSZ BARWIERSKI

KUKURYDZA ZWYCZAJNA

Uprawiany tylko na olej.
Główne zasiewy w Indiach

48% światowej
produkcji

Olej pozyskiwany na duża

skale w USA z zarodków
kukurydzianych.
Zarodniki zawierają 30-
35% tłuszczu

MAK LEKARSKI

MIGDAŁOWIEC POSPOLITY

OLIWKA EUROPEJSKA

ORZECH ZIEMNY

OLIWKA EUROPEJSKA

ORZECH ZIEMNY

Gaje oliwne dają łączną

produkcję 15,24 mln t
oliwek, na Europę
przypada ponad 70%
produkcji tych owoców

W Polsce podobnie jak sezam

indyjski, bawełna, drzewa

oliwnego, uprawianych w

naszym kraju odmian

kukurydzy, konopi siewnych

nie uprawia się orzecha

ziemnego. Do największych

producentów należą kraje

azjatyckie gdzie znajdowała

się ponad połowa

światowych zasiewów: Indie

– 6,93, Chiny – 4,70, Birma

– 0,55 i Indonezja – 0,65.

KOKOS WŁAŚCIWY

OLEJOWIEC GWINEJSKI

Spośród jednorocznch roślin oleistych o

światowym znaczeniu gospodarczym
należy wymienić: soję 74,2 mln ha w
latach 1999-2001), orzech ziemny,
inaczej arachidy (24,4 mln ha), sezam
(7,37 mln ha) rącznik (1,59 mln ha),
krokosz (0,91 mln ha) oraz plantacje
włókiennicze bawełny z wykorzystaniem
jej nasion (32,9 mln ha)

RĄCZNIK POSPOLITY

RZEPIK

RZEPIK

Uprawiane są formy wysokoerukowe i podwójnie

ulepszone, a także formy żółto nasienne. Z odmian
pastewnych wysiewa się oleiste formy di- i
tetraploidalne. W rejestrze odmian COBORU na
2002 r znajdowała się jedna odmiana rzepiku -
Brachina

SEZAM INDYJSKI

SOJA

WINOROŚL WŁAŚCIWA

RZODKIEW OLEISTA

LNIANKA SIEWNA

Obecnie rzodkiew uprawia

się w Polsce głównie w
poplonach
ścierniskowych na
zielonkę. Odmiany
typowo pastewne to
Siletta Nova, dodatkowo
Cornel

Nasiona zawierają 36-38%

tłuszczu. Odmian
hodowlanych brak.

Masa tysiąca nasion waha

się od 1,0 do 1,53g

KATRAN ABISYŃSKI

MAK SIEWNY

Masa 1000 nasion w

doświadczeniach wynosi
6,0-8,5g

32-34% tłuszczu
Odmian hodowlanych brak.
Najbardziej odporny na

suszę.

Nasiona łatwo tracą

zdolność kiełkowania.

Tłuszcz od 40-48%
Najwięcej maku uprawia

się w Turcji (53 tys. ha)

Czechach (35 tys.ha)

Francji (14 tys. ha)

Plony 1-1,5 t/ha
Na liście COBORU w 2002

r było 6 odmian: Lazur,

Michałko, Mieszko, Agat,

Rubin i Zambo

DYNIA OLEISTA

Do odmian oleistych zalicza

się te pozbawione grubej,
zdrewniałej łupiny i
otoczone cienką
srebrzystą okrywą
nasienną.

Masa 1000 nasion waha się

od 150-250g

W s.m. nasiona zawierają

około 45% tłuszczu