Zaspokajanie potrzeb

człowieka w procesie

pracy

Mariusz Szczerbak
Inżynieria
Bezpieczeństwa
Psychologia Pracy
sem.I

Praca

• Praca jest jednym z głównych czynników decydujących o

zaspokajaniu potrzeb człowieka – nie tylko materialnych.
Odgrywa ważną rolę w kształtowaniu osobowości oraz
stosunków między ludźmi, przyczyniając się do zróżnicowania
pozycji poszczególnych osób w społeczeństwie.

• Praca jest to celowe wytwarzanie przez człowieka dóbr

materialnych lub intelektualnych, służące zaspokajaniu
ludzkich potrzeb.

Proces pracy składa się z trzech elementów:

• celowej działalności (sama praca),
• przedmiotu pracy (np. budowa domu),
• narzędzi pracy (np. maszyny, komputer, Internet)

Praca

Pracę można rozpatrywać w następujących aspektach:
• psychologicznym – jako czynnik kształtowania i rozwoju

osobowości człowieka,

• filozoficznym – jako dążenie do osiągania wartości

pozytywnych i eliminacji negatywnych,

• historycznym – jako zmiany stosunków produkcji

zachodzące w czasie (od wspólnoty pierwotnej przez
feudalizm, kapitalizm po socjalizm),

• ekonomicznym – jako źródło utrzymania, działalność

zarobkowa pozwalająca fizycznie przetrwać i zaspokoić
podstawowe potrzeby ludzi.

Potrzeba

• Każda jednostka ludzka obraca się w kręgu

najróżniejszych potrzeb, których zaspokajanie jest
celem jego działania. Potrzeba to odczuwany
przez tę jednostkę brak czegoś np. człowiek
potrzebuje pokarmu, co oznacza, że może żyć
tylko wtedy, gdy ma co jeść. Potrzeba jest zatem
uświadomionym dążeniem do redukcji ubytku, w
przeciwieństwie do popędu, który jest
nieuświadomiony. Liczba potrzeb człowieka jest
nieograniczona, ponieważ nieograniczona jest
liczba zależności między człowiekiem i
otoczeniem oraz zależności w człowieku

Potrzeba

• Rozróżnia się potrzeby wewnętrzne, które

dotyczą człowieka jako osobę, związane z
funkcjonowaniem organizmu np.
fizjologiczne oraz potrzeby zewnętrzne,
które są wyrazem zależności człowieka od
otoczenia. W tej grupie wyróżnić można
np. potrzeby biologiczne (np. seksualne),
społeczno-kulturalne (np. potrzeba
sklepów, kin), potrzeby materialne (np.
potrzeba samochodu, lodówki)

Potrzeba

• Istnieje także inny podział potrzeb:

na pierwotne (biologiczne), które są
dziedziczone i charakterystyczne dla
danego gatunku oraz wtórne
(psychiczne), będące wynikiem
stworzonych przez ludzi warunków.

Potrzeba

• Człowiek uświadamia sobie własne

potrzeby jako obiektywne lub subiektywne.

• Potrzeby obiektywne to ilościowe lub

jakościowe odchylenia w zakresie
warunków niezbędnych do utrzymania
życia, rozwoju, sprawności ludzi w danych
warunkach kulturowych, których
lekceważenie pociąga realne zmiany takie
jak śmierć, choroba, obniżenie rozwoju,
sprawności działania.

Potrzeba

• Potrzeby subiektywne stanowią

odczuwane przez człowieka
pragnienia. Występują w sytuacji,
gdy człowiek uświadomi sobie
różnice ilościowe lub jakościowe
pomiędzy subiektywnym
odzwierciedleniem aktualnego i
przyszłego stanu rzeczy.

Potrzeba

• Potrzeby pociągają za sobą

uświadomienie człowiekowi
konieczności uzupełnienia
występujących braków. Poprzez to
następuje akceptacja potrzeby jako
świadomego celu aktywności i
postawienie celu do realizacji, czyli
sformułowanie zadania do
wykonania.

Potrzeba

• W końcowej fazie zaspokajania potrzeb

następuje realizacja celu aktywności. Brak
możliwości zaspokojenia potrzeb prowadzi do
frustracji. Liczne badania nad potrzebami
oraz liczne, zazębiające się klasyfikacje
skłoniły naukowców do opracowania listy
potrzeb i pragnień, które występują w życiu
człowieka. Potrzeby te warunkują jego
zachowanie, styl życia, wpływają na stosunek
do pracy, otoczenia, na ocenę własnego ja.

Potrzeba

• Istotne znaczenie dla zrozumienia motywacji człowieka

wywarła teoria potrzeby opracowana przez Maslowa.

• Maslow wyróżnił siedem podstawowych grup potrzeb, które

występują w określonej kolejności wynikającej z ich
ważności i stopnia skomplikowania:

• 1. fizjologiczne
• 2. bezpieczeństwa
• 3. przynależności i miłości (afirmacji)
• 4. uznania i prestiżu
• 5. samorealizacji
• 6. wiedzy i zrozumienia
• 7. estetyczne

Potrzeba

• Potrzeby fizjologiczne wynikają z

czynności biologicznych, z
funkcjonowania organizmu ludzkiego.
Sprowadzają się do spraw:
oddychania, jedzenia, wydalania,
seksualnych itp. Są one wrodzone,
najsilniejsze i w razie ich
niezaspokojenia wypierają wszystkie
pozostałe.

Potrzeba

• Potrzeby bezpieczeństwa nasilają się

w warunkach zagrażających
człowiekowi utratą zdrowia czy życia.
Pobudzają one człowieka do działań
mających na celu zabezpieczenie
stałego zaspokajania potrzeb.

Potrzeba

• Potrzeby przynależności i miłości

(afirmacji) wywiązują działania
zmierzające do nawiązywania
kontaktów międzyludzkich.
Niezaspokojenie tych potrzeb wpływa
bardzo ujemnie na jednostkę i
hamuje jej rozwój społeczny

Potrzeba

• Potrzeby uznania i prestiżu sprawiają, że

człowiek stara się swoim zachowaniem
zapewnić sobie szacunek społeczeństwa i
jego uznanie. Zaspokojenie tych potrzeb
pociąga za sobą wzrost wiary we własne siły,
przekonuje o własnej wartości oraz wzmacnia
poczucie godności osobistej. Natomiast
niezaspokojenie ich przyczynia się do
narastania kompleksów niższości. Potrzeby te
są widoczne zwłaszcza w grupach ludzkich,
np. w warunkach pracy

.

Potrzeba

• Potrzeby samorealizacji przejawiają się

planowym dążeniem do maksymalnego
wykorzystania swoich uzdolnień, kwalifikacji
oraz zrealizowania się w pracy.

• Potrzeby wiedzy i zrozumienia popychają

człowieka do poszukiwania wiedzy o świecie, o
otaczających go zjawiskach.

• Potrzeby estetyczne są źródłem działań

dostarczających pozytywnych lub
negatywnych, ale silnych wrażeń zmysłowych.

Potrzeba

 

Wyznacznikiem skali potrzeb jest poziom

cywilizacji społeczeństwa. Im jest on wyższy, tym
zakres ich jest większy. Natomiast kolejność ich
zaspokajania określa prawo nasycalności
potrzeb Gossena. Zgodnie z nim potrzeby
ludzkie zaspokajane są w kolejności swej
wielkości, tzn. od największych do najmniejszych.
Zmniejszanie się też ich wielkości, co jest
wynikiem realizacji procesu konsumpcji
( zaspokajania potrzeb ), aż osiągają stan pełnego
nasycenia czyli saturacji.

Przykład potrzeby

• W życiu rzadko potrzeby zaspokajane są w pełni. W

miarę ich nasycania powstają nowe, dotychczas nie
znane lub pojawiają się produkty, które te nie znane
potrzeby wywołują. Na przykład pierwszym naszym
pragnieniem było posiadanie magnetowidu. Po
zaspokojeniu tej potrzeby i okresowym użytkowaniu
nabytego produktu, rodzi się chęć nabycia
odtwarzacza DVD ponieważ daje on dodatkowe
możliwości. W miarę konsumowania i tego produktu
stwierdzamy, iż nie zaspokaja on naszych potrzeb,
gdyż nie może on nagrywać, bądź bez zestawu kina
domowego nie ma odpowiedniej jakości dźwięku i
obrazu.

Rola pracy

• Praca stanowi podstawowe źródło wiedzy

człowieka, jego przeżyć i umiejętności
wartościowania. Człowiek w pracy widzi nie
tylko czynności zapewniające środki materialne
potrzebne do życia, lecz traktuje ją jako
naturalną potrzebę, obowiązek społeczny i
warunek własnego rozwoju. Praca jest głównym
czynnikiem decydującym o wykorzystaniu
możliwości życiowych człowieka, odgrywa
zasadniczą rolę w jego rozwoju i stanowi
naturalną podstawę życia społecznego.

Rola pracy

• Ważnym charakterem pracy jest jej wychowawcza rola

w przygotowaniu człowieka do
współpracy i współżycia w otaczającym go
społeczeństwie. W przygotowaniu takim liczy się
zdobywanie wiadomości, umiejętności i sprawności
oraz motywacja i postawa wobec stawianych zadań.
Za pośrednictwem pracy człowiek zostaje
wprowadzony w układ stosunków i zależności
występujących w życiu społecznym, poprzez nią
kształtuje się w człowieku postawa szacunku do pracy
i jej owoców, przekonanie, że jest moralną
powinnością każdego człowieka i stanowi źródło jej
społecznej wartości.

Rola pracy

• Można stwierdzić, że obecnie jakościowo

nową wartością staje się praca wysoko
kwalifikowana, zakładająca wysoki
poziom kompetencji i odpowiedzialności.

• Tak więc praca zawodowa i jej kariera

jest dla człowieka drogą realizacji
życiowych pragnień i zarazem środkiem
do zdobycia i utrzymania pewnych
wartości

Rola pracy

• Do wartości tych, odmiennych dla każdego

człowieka, zaliczyć można między innymi:
bezpieczeństwo, prestiż, wiarę, władzę,
niesienie pomocy innym, życie rodzinne,
zdrowie, dobrobyt, szczęście, miłość,
przyjaźń, rozwój, spokój, czas wolny, wolność
i twórczość. Hierarchia tych wartości jest
wyrażana w przyjmowaniu przez człowieka
tzw. dewiz życiowych dotyczących stosunku
danego człowieka do swojej pracy.

Rola pracy

• Aby uświadomić sobie ważne znaczenie pracy w

życiu człowieka należy zwrócić uwagę na stale
narastające zjawisko bezrobocia, godzącego w
istotę człowieka zdolnego i pragnącego realizować
swoje naturalne prawo do pracy oraz związane z
nim powinności zawodowe. Potrzeba uznania,
samorealizacji, kompetencje oraz aktywność
zawodowa dobrze oceniana przez kolegów i
przełożonych są bardzo istotną dla zaspokojenia
potrzeb człowieka - sferą życia. Człowiek
bezrobotny pozbawiony jest nie tylko dochodów z
pracy ale i tych wszystkich pozostałych gratyfikacji.

Rola pracy

• Reasumując można stwierdzić, że rola pracy

w życiu człowieka i współczesnego
społeczeństwa jest ogromna. Stanowi
niezbędny warunek egzystencji, wyznacznik
kształtujący osobowość, wpływa na rozwój
człowieka, wyzwala w nim inicjatywę i twórczą
aktywność myślową, dostarcza przeżyć
estetycznych, przynosi radość i zadowolenie,
ale i stanowi też źródło trudności, zmartwień i
niepowodzeń oraz wprowadza człowieka w
stan niezadowolenia i zniechęcenia.

Koniec

•Dziękuję za uwagę