Postawy wobec starzenia
się

,,Ludzie starzeją się tak, jak

żyli. Człowiek jest tym, czym

jest jego biografia.”

Typy reakcji przystosowawczych seniorów
wobec starzenia się wg Bromleya (1969)

POSTAWA KONSTRUKTYWNA

cechuje się pozytywnym nastawieniem do życia;
cechuje się akceptacją własnej starości;
człowiek stary, który prezentuje powyższą postawę
jest pogodny, zadowolony; cieszy się życiem, posiada
zainteresowania, jest optymistą, aktywnie
uczestniczy w życiu społecznym;
jest to postawa najbardziej korzystna z punktu
widzenia społecznego

POSTAWA ZALEŻNOŚCI

dotyczy ludzi słabszych, bardziej uległych, biernych,
potrzebujących oparcia, bez własnych ambicji;
człowiek stary, który prezentuje powyższą postawę
jest tolerancyjny w kontaktach z innymi ludźmi, liczy
na ich pomoc ale jest podejrzliwy i pełen obaw przed
zaburzeniem poczucia bezpieczeństwa

POSTAWA OBRONNA

dotyczy ludzi na zewnątrz sztywnych, skrępowanych
konwenansami, przesadnie opanowanych, nie
ujawniających prawdziwych uczuć, zamkniętych w
sobie;
seniorzy, którzy prezentują powyższa postawę trudno
przystosowują się do nowych warunków życia,
niechętnie przyjmują pomoc ze strony innych, lubią
być samowystarczalni;
seniorzy prezentujący powyższa postawę oceniają
starość pesymistycznie a myśl o śmierci zagłuszają
czasem nadaktywnością

POSTAWA WROGOŚCI

dotyczy ludzi, którzy są agresywni, wybuchowi,
podejrzliwi, niezadowoleni z kontaktów z innymi,
izolują się;
seniorzy prezentujący powyższą postawę niechętnie
przyjmują pomoc ze strony innych; swoje
niepowodzenia przypisują innym ludziom,
instytucjom, układom społecznym;
nie akceptują własnej starości i kurczowo trzymają
się pracy

POSTAWA WROGOŚCI WOBEC SIEBIE

dotyczy ludzi biernych, bez własnej inicjatywy,
zainteresowań, skłonnych do depresji i przekonania o
ich fatalizmie życiowym
seniorzy przejawiający powyższą postawę niechętnie
odnoszą się do swojego życia, oceniają je surowo,
pesymistycznie, czują się niepotrzebni, unikają
kontaktów z innymi
seniorzy nie boją się śmierci, czekają na nią, gdyż
traktują ją jako wyzwolenie

Najczęściej jednak spotykamy

się z postacią mieszaną
przedstawionych postaw, z mniej
lub bardziej wyrażoną przewagą
określonych typów.

Postawy wobec osób starszych w ramach
relacji opiekuńczo-terapeutycznych wg B. Pitta

Wśród osób zajmujących się profesjonalnie pomocą ludziom
starszym zauważa się często tendencję do DOMINACJI, która
przejawia się jako:

traktowanie z góry – czemu towarzyszy niejednokrotnie

ukrywana wrogość i lekceważenie; jest to postawa typowa

dla przedstawicieli zawodów medycznych nastawionych

na sukces, który w pracy z seniorem nie jest zawsze

możliwy do osiągnięcia. Brak sukcesów sprzyja

komunikowaniu się patriarchalnemu, hierarchicznemu z

człowiekiem starym, w którym lekarz zwraca się z

pozycji osoby, która najlepiej wie, czego potrzebuje

senior. Ten sposób komunikacji jest chętnie akceptowany

przez osoby z niskim wykształceniem, statusem

społecznym, które oczekują oparcia w lekarzu i dla

których jest on autorytetem.

sentymentalny protekcjonalizm – typowe dla tej
postawy jest stosowanie języka baby talk wobec osób
starych, z dużą ilością zdrobnień, nadużywaniem
zwrotów : biedactwo, kochanie, kochany zamiast
imienia seniora.

Powyższe protekcjonalne ugrzecznione, infantylne formy
porozumiewania się z człowiekiem starym podkreślają
asymetrię relacji senior-przedstawiciel zawodów

medycznych.

Pomimo dobrych zamiarów opiekunów często dochodzi w

tej

sytuacji do obniżenia aktywności i utraty motywacji
decydowania o sobie przez seniorów, którym przyznaje

się

podległą rolę i status bezradnego dziecka.

Zasady komunikowania się z osobą
w starszym wieku

nie należy z góry zakładać, że rozmówca ma upośledzony

słuch i rozpoczynać rozmowy podniesionym

głosem;
rozmowę prowadzimy stojąc lub siedząc naprzeciw seniora

tak, aby widział naszą twarz;
wymowa powinna być wyraźna, słowa proste, zdania krótkie;
nie należy przekazywać jednocześnie kilku informacji, robić

dygresji, poruszać kilku tematów w czasie krótkiej rozmowy;
podzielność uwagi osoby starszej jest ograniczona; percepcja

jest trudniejsza jeśli osoba słuchająca lub mówiąca wykonuje

jednocześnie inne czynności;
w pomieszczeniu wyeliminować dodatkowe źródła dźwięku;
unikać postaw dominacji w komunikowaniu się; traktować

seniora z szacunkiem;
unikać określeń babcia, dziadek, ale także zwrócić uwagę na

to jak zwraca się do nas senior