Leki stosowane w
zakażeniach
bakteryjnych

lek.med. Katarzyna Bednarek

@: [e-mail]

Bakterie

Kryteria klasyfikacji
bakterii



Kształt



Wykorzystywanie tlenu



Odpowiedź na barwienie metodą Grama



Zdolność do tworzenia form
przetrwalnikowych



Zapotrzebowanie na składniki
pokarmowe

Różnice pomiędzy Procaryota i
Eucaryota



Typowe dla
Eucaryota:



Jądro komórkowe



Mitochondria



RE



Struktury Golgiego



80s rybosom



Podziały mejotyczne
i mitotyczne



Typowe dla
Procaryota:



Nukleoid



Plazmidy



Ściana komórkowa



70s rybosom



Zdolność do
formowania
przetrwalników

Budowa ściany komórkowej
bakterii Gram +

Budowa ściany komórkowej
bakterii Gram -

Bakterie Gram +

Kształt

Rodzaj

Charakterystyka

Ziarenkowce

Streptococcus

Staphylococcus

Fakultatywnie

anaerobowe

katalazo (-)

Tlenowe, katalazo

(+)

Laseczki

Listeria

Nie tworzą

przetrwalników

Bacillus

Tlenowe, tworzą

przetrwalniki

Clostridium

Beztlenowe,

tworzą

przetrwalniki

Bakterie Gram -

Kształt

Rodzaj

Charakterystyka

Ziarenkowce

Neisseria

tlenowe

Laseczki

Haemophilus

Pasteurella

Yersinia

Brucella

Bordetella

Legionella

fakultatywnie

beztlenowe

tlenowe

Pałeczki jelitowe

Eschericha
Salmonella

Shigella

Klebsiella

Proteus

Vibrio

Pseudomonas

fakultatywnie

beztlenowe

tlenowe

Inne główne grupy bakterii

Kształt

Rodzaj

prątki

Mycobacterium

krętki

Treponema

Borrelia

Leptospira

Spirocheta

Bakterie atypowe

Mycoplasma

Rickettsiae

Coxiella

Chlamydia

Antybiotyki



Antybiotyki przeciwbakteryjne



Antybiotyki specjalnego zastosowania



Przeciwgruźlicze (Streptomycyna,
Rifampicyna)



Przeciwgrzybicze (Gryzeofulwina,
Amfterycyna B)



Przeciwnowotworowe (Bleomycyna)

Podział antybiotyków



Ze względu na spektrum działania



Szerokowidmowe



Wąskowidmowe



Ze względu na działanie
przeciwbakteryjne



Bakteriobójcze



Bakteriostatyczne

Podział antybiotyków ze względu na
spektrum działania
przeciwbakteryjnego

Bakterie Gram (+)

Penicylina G,

fenoksymetylopenicylina,
glikopeptydy,linkozamidy, makrolidy,
kwas fusydowy

Bakterie Gram (-)

Aztreonam

Mieszane spektrum
Gram (+) i Gram (-)

Penicyliny szerokowidmowe,
cefalosporyny, aminoglikozydy,

chinolony, tetracykliny,
kotrymoksazol

Bakterie beztlenowe Linkozamidy, metronidazol,

chloramfenikol, penicyliny

Bakterie atypowe

Makrolidy/ketolidy, streptograminy,

tetracykliny, chinolony, rifampicyna,
kotrimoksazol

Antybiotyki bakteriobójcze



-laktamowe (penicylina G, penicylina V,

penicyliny półsyntetyczne,
cefalosporyny, monobatamy,
karbapenemy, inhibitory -laktamaz)



Aminoglikozydy



Polipeptydy: polimyksyna E i B



Glikopeptydy: wankomycyna



Ryfamycyny: rifampicyna



Mupirocyna, Fusafungin

Antybiotyki
bakteriostatyczne



Makrolidy



Ketonidy: josamycyna, trolitromycyna



Linkosamidy



Streptograminy: prisinamycyna,
chilupristina



Tetracykliny



Chloramfenikol



Kwas fusydowy

Antybiotyki wąskowidmowe



Działające na Gram+



Penicylina G



Penicyliny izoksazolowe



Makrolidy



Ketolidy



Linkozamidy



Streptograminy



Wankomycyna



Kwas fusydowy



Oksazolidony

Antybiotyki wąskowidmowe



Działające na Gram-



Aminoglikozydy



Amidopenicyliny



Monobaktamy

Antybiotyki
szerokowidmowe



Penicyliny półsyntetyczne



Cefalosporyny



Tetracykliny



Chloramfenikol

Miejsca działania
antybiotyków

Antybiotyki -laktamowe

Antybiotyki

beta-

laktamowe

Antybiotyki

beta-

laktamowe

Penicyliny

Naturalne i

Półsynte-

tyczne

Penicyliny

Naturalne i

Półsynte-

tyczne

Cefalospo-

ryny

Cefalospo-

ryny

Karba-

penemy

Karba-

penemy

Mono-

baktamy

Mono-

baktamy

Cefamycyny

Cefamycyny

Mechanizm dzialania
antybiotyków
-laktamowych



Antybiotyki β-laktamowe zawierają
pierścień β-laktamowy z wiązaniem
pomiędzy atomem węgla i azotu
rozkładanym przez β-laktamazy. Mają
powinowactwo do białek ściany
komórkowej bakterii (PBC) i działają
przez hamowanie syntezy prawidłowego
peptydoglikanu ściany komórkowej
drobnoustroju

Historia penicyliny



1928 - Alexander
Fleming – odkrycie
penicyliny



1940 – Howard
Florey i Ernst Chain –
oczyszczenie
penicyliny



1939-45 –
rozpropagowanie
używania penicyliny

Penicylina

prokainowa

Penicylina

prokainowa

Penicylina

krystaliczna

Penicylina

krystaliczna

Fenoksy-

metylo-

penicylina

Fenoksy-

metylo-

penicylina

Penicylina

benzylowa

Penicylina

benzylowa

Penicyliny

naturalne

Penicyliny

naturalne

Penicylina krystaliczna
(penicylina G)



Zakres działania:



S. pyogenes



S. pneumoniae



St. aureus



N. meningitidis



N. gonorrhoeae



Treponema pallidum



Bacillus antracis



Clostridium tetani



Actinomyces



Wskazania:



Zapalenie płuc,
opłucnej



Zapalenie wsierdzia



Kiła, rzeżączka



Zakażenie połogowe



Róża, wąglik



Zakrzepowe
zapalenie żył



Zapalenie szpiku



płonica

Dawkowanie: 1 mln j.m. co 2 h; 20 mln j.m. na dobę

Penicylina prokainowa



Wskazania:



Ropne zapalenie migdałków



Choroba reumatyczna



Zapalenie zatok, płuc, opłucnej



Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych



Kontynuacja leczenia penicyliną
krystaliczną

Benzylopenicylina (penicylina
benzylowa, debecylina)



Zakres działania:



Paciorkowce -

hemolizujące



S. pneumoniae



St. pyogenes



St. viridans



Laseczki Gram (+)



Ziarenkowce Gram
(-)



Staphyllococci nie
wytwarzające
penicylinazy



Wskazania:



Przewlekłe stany
zapalne



Zapobieganie
chorobom
reumatycznym



Zapalenie migdałków,
zatok



Płonica, kiła, rzeżączka



Kontynuacja leczenia
penicyliną krystaliczną
i prokainową

Fenoksymetylopenicylina (V-
cylina, Ospen)



Wskazania jak dla penicyliny benzylowej



Stosowana głównie w anginach (10 dni),

zapaleniach oskrzeli, zapaleniach ucha

środkowego



Ospen

tabl. 500 000j.m., 1 000 000j.m.,

1 500 000j.m. co 8h; zawiesina doustna

400 000j.m.,750 000j.m. do dawkowania

po 50-100 000j.m./kg m.c. co 8-12h, 1h

przed posiłkiem lub 2h po posiłku.

Amino-

penicyliny

Amino-

penicyliny

Ureido-

penicyliny

Ureido-

penicyliny

Amidyno-

penicyliny

Amidyno-

penicyliny

Karboksy-

penicyliny

Karboksy-

penicyliny

Izoksa-

zolilowe

Izoksa-

zolilowe

Penicyliny

Pół-

syntetyczne

Penicyliny

Pół-

syntetyczne

Aminopenicyliny



Szerokowidmowe



Słabiej na paciorkowce i

prawie nie działają na

gronkowce



Słabiej od Penicyliny G na

G+



Silniej na G- (Salmonella,

Shigella, E.coli, Proteus

vulgaris)



H. influenzae, N.

gonorrhoeae, L.

monocytogenes



Beztlenowce (wyjątek:

Bacteroides)



Działania niepożądane:



Wysypka alergiczna



Nudności, wymioty,

biegunka



Zaburzenia

hematologiczne

(agranulocytoza)



Śródmiąższowe

zapalenia nerek



Uszkodzenie wątroby

Amoksycylina (Amoxicillin), Ampicylina (Ampicillin)

Ampicylina (Ampicillin)



Wskazania:



Posocznica



Zapalenie opon m-
rdz.



Zapalenie wsierdzia



Dur brzuszny



Salmonellozy



Zakażenia dróg
moczowych i
żółciowych



Przeciwwskazania:



Nadwrażliwość na
penicyliny



Mononukleoza
zakaźna



Padaczka



Białaczka
limfatyczna

Proszek do przygotowania roztworów i.m. i i.v., amp. 0.25, 0.5,
1.0, 2.0

W ciężkich zakażeniach do 10g/dobę i.v., domięśniowo co 4-6h

Zawiesina p.o. – 0.25/5.0 co 6h 80-150mg/kg m.c.

Amoksycylina (Amotaks)



Wskazania:



Zakażenia układu

moczowego



Rzeżączka



Zakażenia górnych i

dolnych dróg

oddechowych



Zakażenie ucha

środkowego



Zakażenia skóry i

tkanek miękkich



W schemacie

eradykacji H. pylori



Przeciwwskazania:



Białaczka limfatyczna



Nadwrażliwość na

penicyliny



Mononukleoza

zakaźna

Tabl. 0.25, 0.5, 1.0 co 8h 250-500mg

Zawesina p.o. – 0.25/5.0 co 8h 50-100mg/kg m.c.

Kwas klawulanowy



nieodwracalny inhibitor -laktamaz



Połączenie z aminopenicylinami rozszerzyło

zakres działania tych antybiotyków o:



H. influenzae



E. coli



M. catarrhalis



L. monocytogenes



St. aureus



Neisseria sp.



Clostridium sp.



Amoksycylina + kwas klawulanowy = Augmentin



Ampicylina + sulbaktam = Unasyn

Amoksiklav, Unasyn



Amoksiklav



Tabl. 0.375, 0.625, 1.0



Dawkowanie: 0.375 co 8h i 0.625 co 12h



Zawiesina p.o. co 12h po 25-45mg/kg m.c.



Unasyn



Tabl. 0.375



Dawkowanie: co 12h



Zawiesina p.o co 12h po 25-50mg/kg m.c.



Proszek do wstrzyknięć im. i i.v. amp. 0.75,
1.5, 3.0 dawkowane po 1.5-12g/dobę co 6-8h

Karboksypenicyliny



Szerokowidmowe



Wrażliwe na -

laktamazy



skuteczniejsze na G-



P. aeruginosa



Wskazania:



Infekcje dróg
moczowych



Przeciwwskazania:



Skaza małopytkowa

Karbenicylina, Karfecylina, Tykarcylina

Tykarcylina + kwasklawulanowy =

Timentin

Timentin proszek do wstrzyknięć amp. 1.6, 3.2 co 6-8h

Ureidopenicyliny



Szerokowidmowe



Wrażliwe na -

laktamazy



Bardzo skuteczne w
zakażeniach P.
aeruginosa



Wskazania:



Zakażenia dróg
oddechowych



Zakażenia kości i
stawów



Zakażenia skóry i
tkanek miękkich



posocznica

Azlocylina, Mezlocylina, Piperacylina (Piperacillin)

Piperacillin – proszek do wstrzyknięć amp. 1.0, 2.0
dawkowanie co 6-8h i.v., i.m.

Amidynopenicyliny



Działają na G-,
szczególnie na
Enterobacteriaceae



Wskazania:



Zakażenia przewodu
pokarmowego



Zakażenia układu
moczowego



Dury i paradury

Mecylina

Działania niepożądane
penicylin



Uczulenia



Zespół Hoygne’a



Zespół Nicolay



Działanie neurotoksyczne



Objawy hematologiczne



Zapalenie nerek i wątroby



Objawy miejscowe

Cefalosporyny



Pochodne kwasu 7-
aminocefalosporynowego
, półsyntetyczne



Bakteriobójcze



Szerokowidmowe



IV generacje, które łączy
brak aktywności wobec:



Enterokoków
metycylinoopornych



L. monocytogenes



G- pałeczek
beztlenowych

Cefalosporyny I generacja



Doustne



Cefaleksyna (250-500
mg co 6h)



Cefradyna (0,5 co 6h)



Cefadroksyl (1g co
12h)



Parenteralne



Cefazolina (0,5-1,0 co
6-12h)



Cefradyna (0,5-1,0 co
6h)

Działają na : paciorkowce, gronkowce,
pałeczki G: E.coli, Klebsiella pneumoniae,
Proteus mirabilis
Nie są aktywne wobec: pozostałych
członków Enterobacteriacae, Pseudomonas,
H.influenzae

Cefalosporyny II generacja



Doustne



Cefaklor



Cefuroksym aksetyl



Cefprozil



Parenteralne



Cefamandol



Cefuroksym

Działają na : paciorkowce, gronkowce, Neisseria,
pałeczki G-: E.coli, Klebsiella pneumoniae, Proteus
mirabilis, a także na

H. influenzae

Nie są aktywne wobec: pozostałych członków
Enterobacteriacae, Pseudomonas

Działają na : paciorkowce, gronkowce, Neisseria,
pałeczki G- - cała rodzina Enterobacteriacae, a
także na

H. influenzae

,

Pseudomonas

(słabiej)



Doustne



Cefiksym



Cefetamet piwoksyl



Ceftibuten



Cefpodoksym



Parenteralne



Cefotaksym



Ceftriakson



Cefoperazon



Ceftazydym

Ceflosporyny III generacja

Cefalosporyny IV generacja

Działają na : paciorkowce, gronkowce, Neisseria,
pałeczki G- - cała rodzina Enterobacteriacae, a
także na

H. influenzae

,

Pseudomonas



Doustne



Parenteralne



Cefepim



Cefpirom



Cefklidyna

Cefalosporyny



Szczególnie aktywne
wobec P. aeruginosa:



Ceftiazydym



Cefoperazon



Dobrze penetrują do
tkanek miękkich i
przechodzą przez barierę
krew – mózg:



Cefuroksym



Cefotaksym



Ceftizoksym



Ceftriakson



Ceftazidin



Wskazania:



Zakażenia dróg
moczowych



Zakażenia dróg
oddechowych



Zapalenie p. żółciowego



Zapalenie opon m-rdz.



Zapalenie tkanek
miękkich



Zapalenie dróg rodnych



Rzeżączka oporna na
penicyliny

Działania niepożądane
cefalosporyn



Reakcje alergiczne i uczuleniowe



Objawy miejscowe



Objawy dyspeptyczne, rzadko
rzekomobłoniaste zapalenie jelit



Działanie neurotoksyczne



Nietolerancja alkoholu



Zaburzenia hematologiczne

Cefamycyny



G-, zwłaszcza E. coli,
Klebsiella, Proteus,



Beztlenowce: B.
fragilis



Słabo na G+



Nie działa na P.
aeruginosa



Cefoksytyna



1-2g i.v., i.m. co 6-
8h



Cefotetan



1-2g iv., i.m. co 12h

Monobaktamy



Bakteriobójcze



Głównie na G-:
Proteus, E. coli,
Shigella, Salmonella



Oporne na -

laktamazy



Łatwo przenikają do
OUN



Wskazania:



Zakażenia górnych
dróg oddechowych



Zakażenia dróg
moczowych i
rodnych



Zakażenia szpiku
kostnego



rzeżączka

Aztreonam (Azactam)

Aztreonam (Azactam)

– amp. 0.5, 1.0, stosuje się

– amp. 0.5, 1.0, stosuje się

1-2 g co 6-12h oraz i.m. 1g co 8h

1-2 g co 6-12h oraz i.m. 1g co 8h

Karbapenemy



Szerokowidmowe



bakteriobójcze



Nie przenika do OUN



Imipenem

– ulega hydrolizie i inaktywacji

pod wpływem dehydropeptydazy I (enzym
brzeżka szczoteczkowego nabłonka nerek),
dlatego dodaje się inhibitor – cilastatynę

Makrolidy



Hamują syntezę białek poprzez
odwracalne wiązanie się z podjednostką
50S rybosomów wrażliwych
drobnoustrojów.



Związanie antybiotyku z rybosomem
prowadzi do dysocjacji tRNA , co
uniemożliwia wydłużanie łańcucha
peptydowego 

zaburza syntezę białka

i

hamuje wzrost bakterii

Spektrum działania
makrolidów



S. pyogenes, Staphylococcus, Enterococci



Neisseria



Corynebacterium diphteriae



Campylobacter jejuni



Listeria monocytogenes



Bordetella pertusis



Mycoplasma, Chlamydiae, Rickettsiae



Treponema pallidum



Beztlenowce: Actinomyces,
Bacterioides,Clostridium perfringens

Makrolidy

Makrolidy

I generacja:

Erytromycyna

Spiramycyna

I generacja:

Erytromycyna

Spiramycyna

II generacja:

Azytromycyna

Klarytromycyna

Roksytromycyna

II generacja:

Azytromycyna

Klarytromycyna

Roksytromycyna

Erytromycyna (Davercin)



Wskazania:



Atypowe zapalenia
płuc



Chlamydioza dróg
rodnych



W przypadku
uczulenia na
penicyliny



Eliminacja
nosicielstwa C.
diphteriae



Biegunki wywołane C.
jejuni



Działania niepożądane:



Hepatotoksyczność



Objawy dyspeptyczne



OZT



Reakcje alergiczne



Zapalenie żyl po iv
podaniu



Przejściowa utrata
sluchu u chorych z
zab. nerkowymi (duże
dawki)

Tabl. 0.2 dawkowanie po 200-1000mg co 6 h

Proszek do injekcji 0.3, 0.5-1g co 6h i.v.

Posilek opóźnia wchlanianie

Przechodzi przez lożysko i do mleka matki

Interakcje erytromycyny



(-) CYP3A4 – inhibitor wielu leków, np.
astemizolu, terfenadyny (arytmie
komorowe)



(+) – pochodne ergotaminy, warfaryna,
karbamazepina, cyklosporyna, teofilina,
dizopyramid, bromokryptyna

Spiramycyna (Rovamycyna)



Słabiej na H. influenzae



Wskazania jak dla erytromycyny



Dodatkowo: zarażenia Toxoplasma
gondii



Tabl. 1,5 mln j.m., 3 mln j.m.
dawkowane po 6-9 mln j.m. p.o. co 8-
12h w dawkach podzielonych

Azytromycyna



pokarm wpływa na zmniejszenie wchłaniania jeśli
lek występuje w kapsułkach, nie ma znaczenia,
jeśli lek jest w tabletkach lub w zawiesinie



Wydala się z żółcią



Większa aktywność wobec H. influenzae w
porównaniu z klarytromycyną i erytromycyną



Dobrze kumuluje się w tkankach, dlatego wystarcza
kuracja 3-5 dniowa, dawkowanie co 24 h



W zakażeniach chlamydiowych układu moczowego
wystarcza dawka jednorazowa

Sumamed

tabl. 0.125, 0.25 (caps.), 0.5

Syrop 0.1/5.0, 0.2/5.0; proszek do wstrzyknięć 0.5 (wyłącznie
we wlewie kroplowym trwającym 60 min)

Klarytromycyna (Klacid)



Dobrze wchłania się z
przewodu pokarmowego



Metabolizowana przez
cyt P450 i wydalana
przez nerki



Paciorkowce, gronkowce,
podobnie jak
erytromycyna



Wskazania:



Zakażenia górne i dolne
drogi oddechowe



Zapalenia płuc
wywołane przez typowe
i nietypowe bakterie



Schemat eradykacji H.
pylori



Zakażenia M. avium
complex



Działania niepożądane:



Metaliczny posmak



Objawy dyspeptyczne

Klacid Uno

tabl. 0.25, 0.5;

tabl. o modyfikowanym
uwalnianiu 0.5 co 12h

Zawiesina p.o. 0.125/5.0,
0.5/5.0 co 12h

Klacid

do injekcji 0.5

co12h przez 5 dni, potem
p.o.

Roksytromycyna (Rulid)



Pokarm zmniejsza dostępność biologiczną



Czas półtrwania: 12 h



Skuteczna w infekcjach H. influenzae



Rulid

tabl. 0.05, .01, 0.15 co 12h

Tabl. do przygotowania zawiesiny p.o. 0.05

(rozpuścić w łyżce stołowej wody i popić
większą ilością wody, przed posiłkiem)

Linkozamidy



Antybiotyki bakteriostatyczne



Blokują syntezę białka przez związanie się z

podjednostką 50S rybosomu



Zakres działania podobny do makrolidów,

dodatkowo na beztlenowe G+:

Bacteroides,

Fusobacterium, Clostridium



Nie przenikają do OUN



Łatwo penetrują do kości i stawów



Niszczą florę fizjologiczną przewodu pokarmowego

przez co sprzyjają rozwojowi C. difficile (biegunka

poantybiotykowa  rzekomobłoniaste zapalenie

jelit)



Linkomycyna działa podobnie do klindamycyny,

nieco słabiej

Klindamycyna (Dalacin)



Wskazania:



Zakażenia
paciorkowcowe



Zakażenia
beztlenowcami:
zapalenia płuc,
ucha, skóry, szpiku
kostnego, kości,
stawów



Ropnie tkanek
miękkich



Działania
niepożądane:



Trombocytopenia,
neutropenia



Rzekomobłoniaste
zapalenie jelit



Reakcje
anafilaktyczne



Hamowanie
przekaźnictwa
nerwowo-
mięśniowego

Dalacin C

tabl. 0.075, 0.15, 0.3 co 6-8h; granulat do

zawiesiny 0.075/5.0 co 6-8h,

Dalacin

krem dopochwowy 2%

co 24h

Tetracykliny

Tetracykliny

Naturalne:

Chlorotetracyklina

Tetracyklina

Oksytetracyklina

Naturalne:

Chlorotetracyklina

Tetracyklina

Oksytetracyklina

Modyfikowane:

Rolitetracyklina

Doksycyklina

Metacyklina

Minocyklina

Modyfikowane:

Rolitetracyklina

Doksycyklina

Metacyklina

Minocyklina

Tetracykliny – antybiotyki o
najszerszym spektrum
działania



Bakteriostatyczne



Zakres działania:



Bakterie G+ i G-, słabo na P. aeruginosa



Riketsje



Brucella



Tularemie



Dżuma



Cholera



Mycoplasma



Chlamydia

Tetracykliny



Wskazania:



Zakażenia górnych
dróg oddechowych



Zakażenia dróg
moczowo – płciowych



Zakażenia dróg
żółciowych



Zapalenie zatok i ucha



Zakażenia skóry i
tkanek miękkich



Działania niepożądane:



Zaburzenia żołądkowo –
jelitowe



Rzekomobłoniaste
zapalenie jelit



Zmiany hematologiczne



Nefro- i hepatotoksyczność



Nadwrażliwość na
światło



Kompleksy fosfor - wapń-
tetracykliny – zab. wzrostu



Teratogenne i
embriotoksyczne

Doxycyclinum

tabl. 0.1,

pierwsza

dawka
2 tabl. potem 1 tabl. Co 12 h

Roztwór do injekcji: 0.1/5ml

pierwszego dnia 2 amp. jednorazowo
lub 1 co12 h, potem 1 amp, co 24h

Tetracykliny



Pokarm zmniejsza wchłanianie



Naturalnych tetracyklin nie należy podawać z
mlekiem i jonami Mg, Ca, Al (tworzą się nie
wchłaniające się kompleksy)



Preparaty złożone do stosowania zewnętrznego:



Oxycort

= oksytetracyklina + hydrokortyzon



Atecortin

= oksytetracyklina + hydrokortyzon +

polimyksyna B

Antybiotyki

aminoglikozydowe

Antybiotyki

aminoglikozydowe

I generacja:

Streptomycyna

Kanamycyna

Neomycyna

I generacja:

Streptomycyna

Kanamycyna

Neomycyna

II generacja:

Gentamycyna

Tobramycyna

Amikacyna

Netylmycyna

II generacja:

Gentamycyna

Tobramycyna

Amikacyna

Netylmycyna

Antybiotyki
aminoglikozydowe



Bakteriobójcze



Wiążą się z podjednostką 30S rybosomu
i powstaje fałszywe białko o
nieprawidłowej sekwencji



Aminoglikozydy uszkadzają również
strukturę błony plazmatycznej bakterii

Zakres działania
aminoglikozydów



Rodzina Enterobacteriacae



Neisseria



H.influenzae



Brucella



Pseudomonas aeruginosa



Działają także na S.aureus



Bardzo słabo wobec paciorkowców

I generacja
aminoglikozydów



Streptomycyna



Bardzo toksyczna i szybko powoduje oporność



Stosowana w leczeniu

gruźlicy, brucelozy, dżumy



Streptomycinum

amp. 1.0 co 24h



Neomycyna



Wyjaławianie przewodu pokarmowego przed

operacjami, śpiączka wątrobowa



Zewnętrznie w przypadku ropnego zapalenia

skóry i owrzodzeń goleni



Neomycinum

tabl. 0.25 dawkowanie 1g co 1h

przez 4h a potem co 4h 1g przez 2-3 dni przed

zabiegiem; aerozol do stosowania zewn.; maść do

oczu – 4 x dz.

II generacja
aminoglikozydów



Wskazania:



Zakażenia układu
moczowego



Zapalenie opon m-
rdz.



Zapalenie gruczołu
krokowego



Paciorkowcowe zap.
wsierdzia (z
penicylinami)



Działania
niepożądane:



Nefrotoksyczne



Ototoksyczne



Hipomagnezemia



Hipertermia



Bóle stawowe



Skórne reakcje
alergiczne

Przeciwwskazania: nadwrażliwość, ostra niewydolność nerek i
wątroby, uszkodzenie słuchu, ciąża, zapalenia jelit, zespół
złego wchłaniania

Gentamycyna



Gentamicin

roztwór do wstrzyknięć im. i

iv. 0.02/2ml, 0.04/2ml, 0.08/2ml co 12h;
maść do oczu 3mg/g do stosowania 2-3
x na dobę; 0,3% krople do oczu do
stosowania 3-4 x na dobę

Gliko-

peptydy

Gliko-

peptydy

Depsy-

peptydy

Depsy-

peptydy

Lipo-

peptydy

Lipo-

peptydy

Cykliczne

Cykliczne

Anty-

biotyki

poli-

peptydowe

Anty-

biotyki

poli-

peptydowe

Cykliczne antybiotyki
polipeptydowe



Bacytracyna



Działa
bakteriobójczo



Hamuje syntezę
ściany komórkowej



Działa głównie na
G+



Stosowana
miejscowo, ze
względu na silne
działanie
neurotoksyczne



Bivacyn

=

bacytracyna +
neomycyna puder do
rozpylania na skórę –
raz dziennie; maść
do oczu; proszek do
przygotowania kropli
do oczu: 2-3 razy
dziennie

Cykliczne antybiotyki
polipeptydowe



Polimyksyny A i B



Zakres działania:



P. aeruginosa



E. coli



H. influenzae



Salmonella



Shigella



Nie wchłaniają się po

podaniu doustnym



Nie przenikają do

opłucnej, otrzewnej



Działają oto-, nefro- i

neurotoksycznie



Colistin

proszek do

roztworów i.m. i i.v. amp.

500 000 j.m., 1 000 000

j.m. co 8h

Glikopeptydy – mechanizm
działania



Zaburzają syntezę peptydoglikanu
ściany komórkowej na innym etapie niż
antybiotyki -laktamowe

Glikopeptydy



Bakteriobójcze



Zakres działania:



Gronkowce, też

metycylinooporne



Paciorkowce, też

oporne na

penicyliny



Enterococci



Clostridium difficile



Wskazania (bardzo

restrykcyjne):



Zakażenia

ziarenkowcami

opornymi na -

laktamy



Nadwrażliwość na -

laktamy



Rzekomobłoniaste

zapalenie jelit



Zapalenie otrzewnej u

dializowanych



Profilaktyka zakażeń

MSRA u pacjentów z

implantami

Wankomycyna,
Tejkoplanina,

Bleomycyna, Ramoplanina

Wankomycyna



W ciężkich
zakażeniach
gronkowcami
metycylinoopornymi
i paciorkowcami
opornymi na -

laktamy



Wysokie stężenia w
osierdziu i opłucnej



Działania
niepożądane:



Ototoksyczność



Nefrotoksyczność



Kardiotoksyczność



Objawy
dyspeptyczne



Zespól czerwonego
karku przy szybkim
wstrzyknięciu leku

Vancocin

caps. 0.125, 0.25 co 6-8h;

Vancocin CP

proszek do

wlewu i.v. 0.5, 1.0 amp. co 6-8h, wyłącznie w powolnym
wlewie kroplowym trwającym minimum 60 min.

Tekoplanina



Zarezerwowana do leczenia zakażeń
Enterokokami



Słabiej działa nefrotoksycznie, mielotoksycznie
i neurotoksycznie, silniej hepatotoksycznie



Silniej od wankomycyny działa na Clostridium
difficile



Targocid

proszek do injekcji i.m., i.v., amp. 0.2,

0.4 co 24h, pierwsza dawka 400mg, potem po
200mg na dobę

Lipopeptydy



Daptomycyna



W zakażeniach wywoływanych przez G+



Zarejestrowana w 2003r

Depsypeptydy
(Streptograminy)



Osobno każdy antybiotyk z tej grupy dziala
bakteriostatycznie, razem – bakteriobójczo



Hamują syntezę bialka na poziomie wiązania się z
podjednostką 50S rybosomu



Leki ostatniej szansy w zakażeniach bakteriami
G+



Tylko w leczeniu szpitalnym, we wlewie kroplowym

Pristynamycyna, Chinupristina/Dalfopristina

(Synercid)

Zakres działania
streptogramin



Metycylinooporne szczepy gronkowców



S.pneumoniae oporny na inne antybiotyki



Enterococcus (VRE)



St. aureus (VISA)



Listeria monocytogenes



Bacteroides fragilis



Clostridium perfringens



Neisseria gonorrhoeae



Moraxella catarrhalis



Haemophilus influenzae



Mycoplasma pneumoniae



Chlamydia pneumoniae

Oksazolidynony



Bakteriostatyczne



Alternatywa dla
glikopeptydowych



Działają na:



VRE



MRSA



Oporne S. pneumoniae



Działania niepożądane:



Biegunka, wymioty



Wysypka



Zaburzenia
hematologiczne



Linezolid (Zyvoxid)

tabl.

0.6 co 12h przez 10-12
dni; roztwór do infuzji
dożylnych 2mg/ml po
300ml w dawce 600mg
co 12h we wlewie 60-
120min przez 10-14 dni

Chloramfenikol



Szerokowidmowy



Bakteristatyczny



Zakres działania:



G+ i G-



Riketsje



Salmonella typhi i

paratyphi



Wskazania:



Dur brzuszny i

paradury



Zapalenie opon m-rdz.

wywołane przez H. inf.



Zakażenia układu

oddechowego K.

pneumoniae



Ropne zakażenia skóry

i spojówek



Działania niepożądane:



Aplazja szpiku



Zespół szary-sinica u

noworodków



Hepatotoksyczny



Odczyny alergiczne

Rifampicyna



Antybiotyk
przeciwgruźliczy



M. tuberculosum, M.
leprae



Działa też na S. aureus, S
pneumoniae, H.
influenzae, Mycoplasma,
Neisseria sp.



Leczenie gruźlicy w
skojarzeniu z innymi
lekami
przeciwgruźliczymi



Terapia trądu



Działania niepożądane:



Heptotoksyczność



Zaburzenia
hematologiczne



Zaburzenia ze strony
OUN



Objawy
grypopochodne

Rifampicyna

caps. 0.15, 0.3,

dawkowana 450-600mg/dobę w
dawce pojedynczej lub 2-3 razy
w tygodniu, 1h przed lub 2h po
posiłku

Mupirocyna



Szerokowidmowy



Do stosowania

miejscowego, nie

wykazuje oporności

krzyżowej z innymi

antybiotykami



Działa na S.

pneumoniae, St.

aureus, H.

influenzae, E. coli



Nie zaburza flory

fizjologicznej skóry



Wskazania:



Liszajec



Czyraczność



Zapalenie mieszków

włosowych



Działania

niepożądane:



Miejscowe

podrażnienie

Bactroban

maść 2%, krem,

maść do nosa, stosować 2-3
razy dziennie, nie dłużej niż
10 dni

Fusafungin



Miejscowo na
gronkowce,
paciorkowce,
Moraxella catarrhalis,
bakterie atypowe,
Candida albicans



Łagodzi obrzęk i ból



Łatwo przenika do
układu oddechowego



Wskazania:



Zakażenia błony
śluzowej jamy
ustnej, gardła i dróg
oddechowych



Działania
niepożądane:



Miejscowe
podrażnienia

Bioparox

aerozol doustny i donosowy

0.125mg/dawkę dawkowane 4 wdechy co 4
h, nie dłużej niż 10 dni

Klinika zakażeń
bakteryjnych

Empiryczny wybór antybiotyków

Rodzaje antybiotykoterapii



Konwencjonalna



Intensywna



Przewlekła



Profilaktyka

Terapia skojarzona



Stosowana w terapii empirycznej
ciężkich zakażeń, najczęściej o etiologii
mieszanej, u chorych z upośledzoną
odpornością.



Celem terapii skojarzonej jest
spotęgowanie efektu bakteriobójczego,
poszerzenie spektrum i zmniejszenie
ryzyka selekcji szczepów opornych.

Terapia skojarzona



Antybiotyki β-laktamowe +



aminoglikozydy – spotęgowanie efektu

bójczego



Metronidazol, klindamycyna–
rozszerzenie spektrum o b. beztlenowe

Zasady antybiotykoterapii



Wybór antybiotyku powinien obejmować:



zakres działania,



właściwości farmakokinetyczne,



potencjalną toksyczność,



interakcje,



reakcje alergiczne,



koszty leczenia.



W przypadku niepowodzenia leczenia:



ocena dynamiki choroby



wyniki badania przedmiotowego i badań

laboratoryjnych, bakteriologicznych (posiewów,

badań serologicznych, antybiogramu), a także

badań radiologicznych.

Zakażenia paciorkowcowe



Płonica



Angina



Gorączka reumatyczna



Róża

LEKIEM Z WYBORU SĄ PENICYLINY
W PRZYPADKU ALERGII PENICYLINOWEJ -

CEFALOSPORYNY

Zapalenia oskrzeli



Ostre



Etiologia wirusowa



W zakażeniach o ciężkim przebiegu z
zagrażającym odoskrzelowym
zapaleniem płuc -

doksycyklina



Przewlekłe



Antybiotyk szerokowidmowy:

amoksycylina, cefalosporyny, makrolidy,
chinolony

Zapalenia płuc



Typowe



Penicylina



Cefalosporyny



Chinolony



Atypowe



Makrolidy



Tetracykliny



Zachłystowe zapalenia płuc



metronidazol + penicylina G + aminoglikozyd lub

klindamycyna + aminoglikozyd

. Do rozważenia

imipenem, cefalosporyny II i III generacji.



Szpitalne zapalenia płuc



imipenem, aminoglikozydy, chinolony, wankomycyna,

teikoplanina, metronidazol, klindamycyna,

cefalosporyny

.

Eradykacja Helicobacter
pylori



Amoksycylina

2 x 1g /

Metronidazol

2 x

400mg



Klarytromycyna

2 x 500mg



Inhibitor pompy protonowej 2 x dz

Zapalenia ucha środkowego
i zatok



Zapalenie ucha środkowego



Penicyliny, cefalosporyny II generacji,
amoksycylina z kw. klawulanowym,
makrolidy



Zapalenie zatok obocznych nosa



Penicyliny, makrolidy



Ostre zapalenie naglośni



Cefalosporyny III generacji