PROBLEMY PSYCHICZNE

PROBLEMY PSYCHICZNE

SPOŁECZEŃSTWA POLSKIEGO

SPOŁECZEŃSTWA POLSKIEGO

Światowa Organizacja Zdrowia podaje definicję, iż
zdrowiem psychicznym jest nie tylko brak
zaburzeń psychicznych, ale również stan, w
którym osoba zdaje sobie sprawę ze swego
potencjału, może sobie radzić ze stresem,
pracować efektywnie oraz jest w stanie
funkcjonować w społeczeństwie.



Co należy rozumieć pod pojęciem
choroby psychicznej, czy też
zaburzeń psychicznych.
Międzynarodowa klasyfikacja ICD-10
wskazuje jako zaburzenia
psychiczne:

Międzynarodowa klasyfikacja ICD-10 wskazuje

jako:



Zaburzenia psychiczne:

-

zaburzenia nerwicowe

-

behawioralne

-

zaburzenia osobowości

-

upośledzenia umysłowe

-

zaburzenia rozwoju psychicznego

-

zaburzenia zachowania i emocji



Choroby psychiczne:

-

organiczne zaburzenia psychiczne

-

zaburzenia spowodowane stosowaniem substancji

psychoaktywnych

-

schizofrenia i zaburzenia schizotypowe

-

inne zaburzenia urojeniowe

-

zaburzenia nastroju – afektywne



Najnowszy raport WHO (2008r)

-

co 4-ty mieszkaniec Ziemi może cierpieć na zaburzenia psychiczne

-

mówi się nawet o pewnego rodzaju epidemii globalnej zaburzeń
psychicznych



W Polsce

-

w 2007 roku - odnotowano 100 tysięcy hospitalizacji z przyczyn
poważnych chorób psychicznych takich jak schizofrenia, czy
choroba afektywna

-

ok.400 tysięcy osób w Polsce cierpi na chorobę afektywną

-

ok.165-250 tysięcy choruje na zaburzenia psychotyczne

-

tylko 2% chorujących na schizofrenię pozostaje w aktywności
zawodowej.



Wiele zachorowań nie jest ujawnianych w statystykach:

-

nie leczeni

-

leczeni prywatnie



w Polsce w roku 2006 (ostatnim, z jakiego
dysponujemy informacją statystyczną) w
placówkach psychiatrycznych leczyło się około
1,5 mln osób, tj. około 4% ludności naszego
kraju2.



Sami Polacy oceniają swój stan zdrowia
psychicznego pesymistycznie. Jak wynikaz badań
GUS: 25% z nich czuje się wyczerpanymi i
wykończonymi; 28% – zmęczonymi,16% – bardzo
zdenerwowanymi, a 12% smutnymi i przybitymi.

Według szacunków raportu Światowej Organizacji

Zdrowia (WHO) z 2001 r., 450 mln ludzi na świecie
cierpi z powodu zaburzeń psychicznych i nerwowych
oraz problemów psychospołecznych: kłopotów z
dostosowaniem się do życia w grupie, rodzinie, czy
środowisku zawodowym, z porozumieniem się z
otoczeniem.

Badania wykazują, że w Polsce dużym problemem jest

napiętnowanie osób mających problemy psychiczne.
Niemal co trzeci ankietowany przez CBOS w lipcu
2005 r. przyznał, że choroby psychiczne wywołują
szczególny lęk, 76 proc. uznało, że ukrywa się
choroby psychiczne jako wstydliwe, zaś 85 proc.
badanych jest przekonanych, iż warunki życia w
Polsce szkodzą zdrowiu psychicznemu.

Zaburzenia psychiczne i psychospołeczne dotykają ludzi w

każdym wieku. Ok. 9 proc. młodych Polaków cierpi na
zaburzenia emocjonalne. Spora część dzieci i młodzieży,
choć powinna korzystać z profesjonalnej pomocy,
pozostaje bez niej - prawdopodobnie ze względu na
małą jej dostępność oraz obawę przed społecznym
napiętnowaniem, że jest się chorym psychicznie.

Rozpowszechnienie zaburzeń psychicznych wzrasta razem

z wiekiem populacji. Ludzie starsi często cierpią z
powodu depresji, która, podobnie jak np. choroby
psychiczne, nierzadko jest pochodną stanu zdrowia
fizycznego. Psychiczna starość następuje wtedy, kiedy
krytycyzm i negatywne nastawienie dominują nad
pozytywnym.



72% naszych rodaków uważa, że
warunki życia w Polsce szkodliwe
wpływają na psychikę. 62% badanych
za największe zagrożenie dla zdrowia
psychicznego uznaje bezrobocie. Na
drugim miejscu znajdują się kłopoty
rodzinne, które wywołują negatywne
emocje wśród 52% Polaków.



Anoreksja

-

pojedyncze przypadki jadłowstrętu

psychicznego mogą występować w różnym wieku, ale najczęściej
pojawiają się u dziewcząt w okresie pokwitania. Osoba chora na
jadłowstręt stopniowo zmniejsza ilość spożywanych pokarmów,
czasem ograniczając je tylko do kilku wybranych i spożywanych w
niewielkich ilościach. Nieleczona anoreksja zabija w ok. 20%
przypadków. Dochodzi w niej do utraty łaknienia oraz spadku wagi,
co najmniej o 25% poniżej wagi wyjściowej. Anoreksji towarzyszy
zwykle zanik miesiączki, osłabienie, mogą dołączyć się dolegliwości
ze strony układu krążenia. Nastrój na ogół nie jest wyraźnie obniżony.
Nie występują wyraźniejsze objawy zaburzeń psychicznych.



Bezsenność

-

jest problemem zwłaszcza u osób

starszych. Polega ona na zaburzeniach snu objawiających się m.in. w
trudnościach w zasypianiu, częstym przerywaniem snu w środku
nocy i przedwczesnym budzeniu się. Skutkuje to uczuciem
zmęczenia po nocnym śnie, które przedkłada się na kłopoty z
koncentracją w ciągu dnia. Najczęściej przyczyna bezsenności ma
powiązanie z występującymi u chorego zaburzeniami psychicznymi
takimi jak depresje czy stany lękowe. Innym powodem wystąpienia
bezsenności mogą być przejściowe problemy takie jak problemy w
rodzinie czy stres w pracy. Wpływ mogą mieć nawet takie niepozorne
sprawy jak zmiana łóżka na nowe.

Depresja

-

zwykle rozwija się wolno i niepostrzeżenie. Stopniowo obniża

się nastrój, człowiek staje się coraz mniej aktywny, niechętnie nawiązuje kontakt z
otoczeniem. Najczęściej unika innych, zamyka się w sobie, szuka samotności.
Depresja jest najczęstszą chorobą psychiczną.. Roczna chorobowość w populacji
osób dorosłych wynosi 6-12%, wśród osób w wieku podeszłym jest wyższa i sięga
15%. Niewątpliwie problem ten wyraźnie narasta w ciągu ostatnich kilkunastu lat.
Po 50 roku życia depresja stanowi jedną z głównych przyczyn hospitalizacji kobiet i
mężczyzn. Z danych przedstawionych przez Światową Organizację Zdrowia wynika,
że w chwili obecnej depresja stanowi czwarty najpoważniejszy problem zdrowotny
na świecie. Kobiety chorują 2-3 razy częściej niż mężczyźni. Podstawowym
problemem jest śmiertelność związana z depresyjnymi zaburzeniami nastroju.
Statystyki dowodzą, że przyczyną zgonu u około 25% pacjentów z depresją jest
samobójstwo. Zatem, wśród lekarzy, umiejętność oceny ryzyka samobójstwa winna
być tak oczywista jak umiejętność reanimacji. Ta wiedza bowiem często decyduje o
losach chorego na depresję. W głębokiej depresji człowiek nie widzi przed sobą
żadnej przyszłości, jest przekonany o nieodwracalności obecnej sytuacji, występują
urojenia prześladowcze, urojenia winy, samo obwinianie. W takiej sytuacji człowiek
jest przekonany, że ponosi odpowiedzialność za całe zło tego świata. Obciąża się
za nawet drobne kłopoty, jakie mają znajomi i rodzina albo wyolbrzymia je do
wielkich rozmiarów. Często w tym stanie nie widzi dla siebie lepszego rozwiązania
jak samobójstwo. Próby samobójcze u osób w depresji są zazwyczaj skuteczne w
odróżnieniu od prób samobójczych osób histerycznych. Rokowanie w depresji jest
na ogół dobre. Jeśli nie występują tendencje samobójcze, ustępuje ona prawie
zawsze. Zażywanie leków skraca czas choroby.

Hipochondria

- na pierwszy plan wysuwa się głębokie

przekonanie o złym stanie zdrowia i skupieniu na swoim ciele
całego swojego działania i myślenia. W dolegliwościach
hipochondrycznych

przeważnie

dominuje

uczucie

bólu,

zlokalizowanego w różnych częściach ciała, nie spowodowanego
jednak żadną chorobą somatyczną. Często bywa tak, że
hipochondria ma charakter ucieczki w chorobę, spowodowanej
niepowodzeniami lub brakiem satysfakcji życiowej.

Histeria

- wiele osób uważa nie tyle za zespół chorobowy, ile

za cechę osobowości, która okresowo może zaostrzać się do postaci
zaburzeń wymagających interwencji lekarskich. W nerwicy
histerycznej, oprócz bardzo silnie wyrażonego egocentryzmu z
chęcią skierowania całego zainteresowanie otoczenia na siebie,
pewnej przesady i sztuczności, charakterystyczne są objawy
konwersji. W histerii mogą wystąpić objawy imitujące choroby
somatyczne. Niektóre z nich są bardzo znamienne dla tej jednostki.
W wyjątkowych przypadkach objawy histeryczne mogą nasilać się
aż do zespołów psychotycznych. Mogą występować nie tylko
indywidualnie ale również w grupach ludzkich. Histeria może
pojawiać się w warunkach więziennych obejmując dużą grupę oraz
w wojsku.

Lęk

- natężenie lęku u ludzi jest bardzo różne. Jest ono zależne zarówno od

osobowości człowieka, od stanu tej osobowości, jak i od stanu psychofizycznego

oraz od warunków środowiskowych. Trudno znaleźć granice między lękiem

fizjologicznym a patologicznym. O patologicznym lęku można mówić wtedy,

kiedy lęk jest bardzo częsty lub stały i kiedy tak opanowuje emocje, że utrudnia

pracę. Najczęściej patologiczne lęki nie mają jakiejś określonej przyczyny, ani też

nie dotyczą jakiejś konkretnej sprawy. Człowiek odczuwa niepokój, odnosi

wrażenie, że grozi mu coś, nie potrafi jednak dokładnie określić co. Boi się o

siebie, o rodzinę, o ojczyznę, czasem o cały świat. Lęk jest podstawowym

objawem każdej nerwicy. Lęki mogą objawiać się pod bardzo różnymi postaciami.

Często są one związane z natręctwami. Występują lęki wysokości, ciemności,

zamkniętej przestrzeni.

Mania

-

to niejako odwrotność depresji i apatii. Stany pobudzenia to

stany, w których człowiek jest nadmiernie aktywny, pobudzony, w

podwyższonym nastroju, czasem gniewny, skłonny do wybuchów wściekłości, a

nawet do agresji. Człowiek, u którego wystąpi mania, czy hipomania, nie ma

poczucia choroby, wręcz przeciwnie, uważa się za bardzo zdrowego i stanowczo

odmawia kontaktu z lekarzem, a tego rodzaju sugestie wywołują nawet jego

oburzenie. Chory w tym czasie nierzadko wydaje znaczne sumy pieniędzy,

wywołuje konflikty z otoczeniem, czasem narusza prawo. Zdarza się, ze człowiek

nie pijący nigdy alkoholu, nagle pije go w dużych ilościach, wykazuje rozpasanie

seksualne, nawiązując liczne kontakty z podejrzanymi osobami. Niekiedy

występują również urojenia wielkościowe lub posłannicze, chory uważa się za

człowieka wybranego, posłańca Boga, zdolnego do wzniosłych czynów. Zwykle

zachowaniu maniakalnemu towarzyszy bezsenność, ale chory nie potrzebuje

snu, ponieważ wzmożona aktywność nie powoduje u niego zmęczenia.

Natręctwa

- uporczywe nawracające myśli oraz przymus

wykonania jakiś czynności to podstawowe objawy nerwicy

natręctw. Objawy te pojawiają się w natężeniu patologicznym.

Najczęstszą jest obsesyjna obawa i konieczność mycia rąk. Osoby

ogarnięte tym rodzajem natręctw myją ręce kilkanaście,

kilkadziesiąt, a nawet kilkaset razy dziennie. Często są tak zajęte

tą czynnością, że nie są już w stanie nic innego robić. W

krańcowych przypadkach myją ręce tak, że skóra na nich jest

zniszczona a resztę ciała pozostawiają w brudzie. Czasem

człowiek musi wykonać jakiś gest lub czynność. Zdaje sobie

sprawę z bezsensowności takiego postępowania, często się go

wstydzi, ale nie może się opanować, ponieważ narastający lęk

zmusza go do wykonania rytuałów. Czasem natręctwa polegają na

konieczności wypowiedzenia jakiegoś słowa lub zwrotu, kiedy

indziej u osób religijnych polegają na gwałtownej chęci

wymówienia jakiegoś bluźnierstwa lub plugawych słów w kościele.

U chorych na natręctwa pojawiają się myśli natrętne. Są to

powstające wyobrażenia, idee, impulsy do działania, które

pojawiają się w świadomości w sposób nawracający. Niemalże

zawsze są przeżywane przez pacjenta jako przykre oraz pacjent

próbuje się im przeciwstawić, najczęściej bezskutecznie.



Nerwica

-

jest nierozłącznie związana z rozwojem

cywilizacji. W ostatnich czasach obserwuje się wzrost liczby
objawów nerwicowych w populacji ludzkiej. Istotną rolę odgrywają
potęgujące się czynniki nerwicogenne, do których zalicza się:
- stały pośpiech,
- narastającą rywalizację,
- narastającą potrzebę osiągnięcia sukcesu,
- urbanizację, pociągająca za sobą zmniejszenie przestrzeni
życiowej, konieczność kontaktu z bardzo wieloma ludźmi,
- hałas i różnego rodzaju wpływy fizyczne i chemiczne,
- kryzys więzi rodzinnych.
Znaczna cześć objawów nerwicowych nie wymaga leczenia.
Objawy często same ustępują np. po zmianie środowiska
zamieszkania, pracy, odpoczynku, porady przyjaciela itd. O nerwicy
możemy mówić tylko wtedy, gdy występuje wiele objawów
utrzymujących się przez dłuższy czas (pocenie się, czerwienienie,
uczucie pustki w głowie, skurcze spastyczne jelit, biegunki, jąkanie
się, lęk, niepokój, zaburzenie snu). Najczęściej nerwica rozwija się
na skutek ujemnych bodźców powtarzających się przez dłuższy
okres. W zależności od cech osobniczych nerwica może rozwinąć
się po krótszym lub dłuższym okresie stresu

.



Zakupoholizm

-

specjaliści mają kilka wyjaśnień

tego fenomenu: kupujemy z konieczności („kupuję, bo tego
potrzebuję”), z czystego hedonizmu („kupuję, bo chcę właśnie
tego”), żeby być modnym („kupuję bo chcę być na topie”) lub,
cytując psychoanalityków „kupuję żeby zastąpić tym coś, czego
potrzebuję, lub czego mi brakuje w życiu, żeby poprawić
sobie humor” itp. W ostatnich dwóch przypadkach,
niekontrolowane kupowanie niepotrzebnych przedmiotów może być
interpretowane na wiele sposobów. Z jednej strony jest to prosty i
szybko działający sposób walki ze smutkiem, samotnością, frustracją
lub gniewem, który zmienia te uczucia w radość, poczucie siły i
kompetencji. Może być to również kamuflaż mający na celu ochronę
przed stresem za pomocą rytuału poprawiającego nastrój. Np. za
nałogiem kupowania, która dotyka głównie kobiety, stoi strach przed
byciem nieatrakcyjną. W Polsce zakupoholicy na razie nie mogą
liczyć na profesjonalne leczenie. Polacy są szczególnie podatni na
shopoholizm, o wiele bardziej niż mieszkaniec Europy Zachodniej -
przez lata żył bowiem w systemie, w którym kupował to co musiał, a
nie to co chciał, będąc przy tym przekonany, że nie warto
oszczędzać. Pamiętając problemy z kupnem podstawowych
produktów był przyzwyczajony, aby kupować co się da i ile się da.
Wraz z transformacją ustrojową Polacy drastycznie zmienili sposób
robienia zakupów i wydawania pieniędzy

.



Schizofrenia

- jest to najcięższa i najczęściej spotykana

choroba psychiczna. Jej rozpowszechnienie ocenia się na 1% populacji.

Występuje zwykle w okresie dojrzewania lub nieco później, zwykle w wieku

17-30 lat. Jest również najbardziej tajemniczą chorobą. Niewiele wiadomo o

jej przyczynach. Początek i rozwój schizofrenii w różnych postaciach jest

zmienny. Możemy obserwować chorych, u których choroba pojawia się

nagle, a objawy są bardzo burzliwe. Kiedy indziej proces chorobowy rozwija

się wolno, skrycie, objawy chorobowe są mało dostrzegalne. Najczęściej

choroba przebiega pod postacią kolejnych rzutów. Rzadko schizofrenia ma

charakter chroniczny. Do podstawowych objawów schizofrenii zaliczamy:
- Autyzm, to jest odcinanie się od otoczenia i zamykanie w świecie

własnych przeżyć,
- Rozszczepienie osobowości, to znaczy rozerwanie poszczególnych

funkcji psychicznych, równoczesne występowanie przeciwstawnych uczuć,
- Paratymia, czyli wyraźny rozdźwięk między zawartością wypowiedzi i

zachowań chorego a towarzyszącym im wyrazem uczuciowym; przejaw

niedostosowania charakterystycznego dla schizofrenii.
Z innych częstych objawów stwierdza się urojenia i omamy, iluzje,

dziwaczność mimiki, natłok myśli, rzadziej zaburzenia ruchowe pod

postacią stuporu, czyli całkowitego bezruchu, czy też nadmiernej

ruchliwości, a nawet pobudzenia. Może również pojawić się dziwaczność w

zachowaniu i ubieraniu, pewien manieryzm i stereotypia.



ustawa z 1994 roku, zawierająca
przepisy dotyczące ochrony zdrowia
psychicznego w Polsce. Ostatnia
nowelizacja ustawy miała miejsce 3
grudnia 2010



Ustawa określa, czym jest ochrona zdrowia

psychicznego, a także kto i na jakich zasadach

udziela tej ochrony. Określa ona również zasady

przyjęcia do szpitala psychiatrycznego,

szczegółowo regulując zasady stosowania

przymusu bezpośredniego

, jak również zasady

przyjmowania pacjenta psychiatrycznego na

oddział bez jego zgody.



Ustawa dotyczy również wypisywania pacjentów z

oddziału, korzystania z domu opieki społecznej,

postępowania przed sądem rodzinnym, jak również

zasad zachowania w tajemnicy informacji

zdobytych przez personel w toku leczenia

pacjenta.



prawo stosowania przymusu bezpośredniego

wobec pacjenta chorego psychicznie miał jedynie

lekarz, a w szczególnych przypadkach również

pielęgniarka. Ta sytuacja wymagała zmiany

ponieważ pojawiły się zespoły ratownictwa

medycznego, w których nie ma lekarza.  Nowela

zakłada, że decyzję o zastosowaniu przymusu

będzie podejmował kierujący akcją ratowniczą,

który musi o tym jak najszybciej powiadomić

dyspozytora medycznego. Decyzja ta będzie

musiała zostać odnotowana w dokumentacji

medycznej. Przymus będzie można stosować do

momentu uzyskania pomocy lekarza lub w trakcie

przewożenia pacjenta do szpitala. 



Zwiększenie uprawnień rzecznika praw

pacjenta szpitala psychiatrycznego (mógł on

jedynie wejść do szpitala). Nowela zakłada, że

będzie miał prawo wstępu do wszystkich

pomieszczeń szpitala psychiatrycznego,

związanych z udzielaniem świadczeń

zdrowotnych. Nowością jest możliwość

zwrócenia się rzecznika z wnioskiem do całego

personelu medycznego placówki o podjęcie

stosownych działań zmierzających do usunięcia

przyczyny skargi lub zaistniałych naruszeń.



Zmianie uległy także kwestie przymusowego

doprowadzenia chorego na badania. Do tej pory,

jeśli pacjent chorujący psychicznie nie chciał

poddać się badaniu, lekarz psychiatra mógł

wystąpić do policji o przymusowe doprowadzenie

chorego na badania psychiatryczne. Teraz

wyłącznie sąd będzie mógł zarządzić jej

przymusowe doprowadzenie przez policję do

wskazanego miejsca w celu przeprowadzenia

tego badania. 



Doprecyzowany zostały także przepisy dotyczące

wykonywania orzeczeń sądowych o

przymusowym umieszczeniu chorego w szpitalu

psychiatrycznym. Teraz, jeśli pacjent odmówi

stawienia się w szpitalu, to sąd z urzędu lub na

wniosek lekarza psychiatry będzie mógł zarządzić

przymusowe doprowadzenie jej przez policję do

szpitala.



Z dniem 18 lutego 2011 weszło w życie

 rozporządzenie Rady Ministrów z dnia

28.12.2010 r. w sprawie Narodowego Programu

Ochrony Zdrowia Psychicznego



Rozporządzenie ustanawia Narodowy Program

Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2011-

2015, określający strategię działań mających na

celu ograniczenie występowania zagrożeń dla

zdrowia psychicznego, poprawę jakości życia

osób z zaburzeniami psychicznymi i ich bliskich

oraz zapewnienie dostępności do świadczeń

opieki zdrowotnej

  1)   promocja zdrowia psychicznego i

zapobieganie zaburzeniom psychicznym;
  2)   zapewnienie osobom z zaburzeniami

psychicznymi wielostronnej i powszechnie

dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych

form opieki i pomocy niezbędnych do życia

w środowisku rodzinnym i społecznym;
  3)   rozwój badań naukowych i systemu

informacji z zakresu zdrowia psychicznego.

1)   w zakresie promowania zdrowia psychicznego

i zapobiegania zaburzeniom psychicznym:
a)  upowszechnienie wiedzy na temat zdrowia

psychicznego, kształtowanie zachowań i stylów

życia korzystnych dla zdrowia psychicznego,

rozwijanie umiejętności radzenia sobie w

sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu,
b)  zapobieganie zaburzeniom psychicznym,
c)  zwiększenie integracji społecznej osób z

zaburzeniami psychicznymi,
d)  organizacja systemu poradnictwa i pomocy w

stanach kryzysu psychicznego;

2)   w zakresie zapewniania osobom z

zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i

powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz

innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia

w środowisku rodzinnym i społecznym:



a)  upowszechnienie środowiskowego modelu

psychiatrycznej opieki zdrowotnej,



b)  upowszechnienie zróżnicowanych form

pomocy i oparcia społecznego,



c)  aktywizacja zawodowa osób z zaburzeniami

psychicznymi,



d)  skoordynowanie różnych form opieki i pomocy;

 3)   w zakresie rozwoju badań naukowych i

systemów informacji z zakresu zdrowia

psychicznego:



a)  przekrojowe i długoterminowe epidemiologiczne

oceny wybranych zbiorowości zagrożonych

występowaniem zaburzeń psychicznych,



b)  promocja i wspieranie badań naukowych w

dziedzinie zdrowia psychicznego,



c)  unowocześnienie i poszerzenie zastosowania

systemów statystyki medycznej,



d)  ocena skuteczności realizacji Programu.

Najistotniejszymi działaniami podejmowanymi w

ramach realizacji Programu będzie:
–      skoordynowanie działalności opieki zdrowotnej z

różnymi formami pomocy i oparcia społecznego oraz

aktywizacji zawodowej.
–      unowocześnienie lecznictwa psychiatrycznego,

opierające się na założeniach modelu

środowiskowego i polegające na: przekształceniu

dużych szpitali psychiatrycznych w placówki

specjalistyczne, tworzeniu oddziałów

psychiatrycznych w szpitalach ogólnych, zwiększeniu

udziału pozaszpitalnych form opieki zdrowotnej w

rehabilitacji psychiatrycznej oraz tworzeniu sieci

Centrów Zdrowia Psychicznego.