Psychologiczne podstawy

edukacji 6 osobowość

Dr Adam Jagiełło-Rusiłowski

Instytut Pedagogiki UG

Inteligencje wielorakie -

Gardner

• http://www.youtube.com/watch?

v=KrIWexp82Wc&feature=related

•

http://www.youtube.com/watch?v=
TunVzkyO3H0&NR=1

Kluczowy element definicji

osobowości

• Spójność myśli uczuć i zachowań
• Względna stabilność przy świadomości,

że adaptacyjne funkcje osobowości
zakładają giętkość i zmienność w czasie

• Aspekt czasowy (wspomnienia,

reprezentacje teraźniejszości i
wyobrażenia/oczekiwania)

• Pasmo optymalne (spójności) dla danej

jednostki i określonej kultury

Osobowość jako zespół cech

Jednostkę opisu osobowości

stanowi cecha wyodrębniona w

analizie czynnikowej

Psychometria:

Ekstrawersja,

neurotyczność i

psychotyczność

Leksykalizm:

Wielka piątka

Goldberga:

ekstrawersja,

zrównoważenie

emocjonalne,

ugodowość

sumienność i kultura

Podejście poznawcze

zajmuje się:

• Znaczeniem konstruowania

poznawczego i pojęcia JA w
nadawaniu całościowego znaczenia
doświadczeniom

• Procesami podmiotowej kontroli i

samoregulacji

• Wiedzą osobistą (obraz samego

siebie)

Konstruowanie jako źródło i

produkt samowiedzy

Możliw

e JA

zadani

a

życiow

e i

dążeni

a

osobist

e

Wyobrażanie
sobie
przyszłości w
odpowiedzi na
wyzwania
sytuacyjne

Uspójnienie nowych
doświadczeń, ochrona
poczucia integralności i
wartości

Natura i funkcje

samowiedzy

• Złożona i dostępna tylko poznawczo

(roboczo)

• Zdeterminowana historycznie i

kulturowo

• Ma za zadanie potrzymać poczucie

stałości i integralności siebie jako
osoby

Funkcje samoregulacji

• Integracja zachowania przez

standardy wewnętrzne

• Orientacja zadaniowa (przejście z

deliberacji na implementacyjny stan
umysłu)

• Ale też utraty tej orientacji i

wyuczenia bezradności

Relacyjna teoria osobowości

• Osobowość jako organizacja danych

poznawczych i procesów, zdolna do
funkcji regulacyjnych wobec zachowań
człowieka

• Osobowość jako mechanizm integracji

i kontroli poznawczych i efektywno-
motywacyjnych aspektów działania
człowieka

• (ryc. I tab. 7.1 Kozielecki)

Inne podejścia do teorii

osobowości

• Psychodynamiczne (Freud, Jung, Fromm,

Klein, Stern): Charakter wynika ze stylu

obronnego jednostki – najczęściej

stosowanym sposobem rozwiązywania

konfliktu i radzenia sobie z lękiem

• Humanistyczne (Maslow, Rogers, Perls) :

osiągnięcie dojrzałej osobowości to

przejście od szukania oparcia w

środowisku do szukania go w samym

sobie

Dialogowość w osobowości

(Oleś)

• Założenie o złożoności i wielogłosowości JA
• Wewnętrzny dialog zmierzający do

uzgodnień rozbieżnych punktów widzenia
przyczynia się do rozwoju i integracji
osobowości a zarazem do tolerancji i
różnorodności odniesień interpersonalnych

• Potrzeba: fragmentacja osobowości, naciski

kulturowe, tworzenie wielorakich tożsamości

• Dialogowość jako forma przeciwwagi i

integracji

Narracja jako konsolidacja

niespójności

• Podmiot polifoniczny i rozmaite punkty

widzenia tych samych osób i wydarzeń

• Mówienie do siebie i zdrowe opowiadanie

( sens, uczuciowość, motywacja)

• Dialogowe JA to dynamiczna organizacja

względnie autonomicznych pozycji JA,
obdarzonych głosem i splecionych we
wzajemnych interakcjach na wzór
społecznych

Adaptacyjność dialogów

wewnętrznych

Wzbogacający

charakter

dychotomi ,

pełniejsze

zrozumienie,

twórcza synteza i

wieloaspektowa

ocena, innowacja

Zderzenie z

innością w sobie

Skrzyżowanie

perspektyw

ewaluacyjnych,

możliwość

kontrowersji i

koalicji różnych

pozycji JA

Zdolność do

przyjmowania

kontrastujących ze

sobą przekonań,

postaw i programów

działania może

decydować o

strukturze i funkcjach

tożsamości

Tworzenie zmiennych

odniesień do świata

wyznacza odmienne

reguły samopoznania

i rozumienia siebie

(tożsamości

wirtualne)

Niespójność myśli,

uczuć i zachowań

może leżeć u podstaw

bogactwa i dojrzałości

osobowości

Istota osobowości

dialogowej

• Włączanie i próba integracji nawet

najbardziej osobliwych głosów JA
zamiast ich wykluczania

Poszerzony

wgląd

Dialogowe formy

autorefleksji

• Wejście w „cudze buty” dostarcza nowego

sposobu argumentacji i odczuwania, nowej
perspektywy ewaluacyjnej

• Zadawanie sobie inspirujących pytań

prowadzi do nowej sfery myślenia i
odczuwania

• Twórcza moc wyobraźni – funkcjonowanie

„jak gdyby” zwiększa dostępność
różnorodnych przekonań i
programów/strategii/skryptów

Zjawiska implikowane przez JA

dialogowe

zjawisko

Rodzaj JA

efekt

empatia

Cześć np.

agresywna lub

marzycielska

Poszerzenie wieloaspektowego

rozumienia siebie

autonomia

Cześć np.

wewnętrzny krytyk,

hedonista

Zneutralizowanie tej części, tak by

nie oddziaływała terroryzująco

dystans

dominujące

Znalezienie alternatywy dla

tożsamości (zagrożenie, ale i

szansa korzystnej zmiany)

asertywnoś

ć

Rozpraszające

pozycje

Utrzymanie ich w ryzach

Zarządzani

e zmianą

Cześć promująca

zmianę

Zmiana nie jest narzucona,

destabilizująca, inne części mogą

się do niej dostrajając

tolerancja

Kontestatorzy,

krytycy

Wkład w samopoznanie i

korygowanie systemu

Dialogowo nasycone JA

(Gergen)

• Korzystanie z poznawczych zasobów i

perspektywy ewaluacji zdarzeń osoby
znaczącej (significant other)

• Zasada włączania innych do JA – głos

doradczy w sytuacji wyboru i empatia
w razie konfliktu

• Ryzyko zagubienia, rozmycia

tożsamości lub przybrania JA
autokratycznego (homofonicznego)

Konsekwencje dla

tożsamości

• Skoro poczucie zagrożenia tożsamości

prowadzi do konfliktów społecznych to

dialogowość jest alternatywą dla

zrównoważonego rozwoju

• W procesie zmian osoba odnajduje siebie

dzięki innowacji i pernamentnej akomodacji

albo stabilizuje i utrzymuje ważne części JA

mimo zmian zewnętrznych dzięki asymilacji

• Zagrożeniem byłaby zmiana

przekraczająca możliwość asymilacji lub

zatrzymanie procesu akomodacji