Depresja

i inne zaburzenia
nastroju

Huśtawka nastroju

Podstawowe formy
zaburzeń nastroju



Depresja



Zaburzenie dwubiegunowe

Zróżnicowanie zaburzeń
nastroju



Depresja



depresja napadowa



zaburzenie dystymiczne



depresja z melancholią



depresja bez melancholii –

reakcja depresyjna



Zaburzenie dwubiegunowe



zaburzenie dwubiegunowe (depresja – mania)



zaburzenie dwubiegunowe (depresja –
hipomania)



epizod maniakalny (bez depresji)

Dymensja depresji
(wg. Goodwin, Potter)

smutek

normalny
żal po stracie

depresja
reaktywna

depresja
endogenna

normalne
funkcjonowanie
krótkie trwanie

brak możliwości
normalnego
funkcjonowania
przedłużone trwanie

symptomy w obszarze
nastroju i poznania

Symptomy w obszarze
nastroju, poznania, snu,
aktywności, energii, apetytu

Kryteria diagnostyczne
depresji wg. DSM IV



Nastrój depresyjny przez większość dnia



Znaczne

osłabienie zainteresowania lub przyjemności

związanej z wykonywaniem większości czynności



Znaczna

utrata lub przyrost wagi

(nie spowodowane

dietą)



Bezsenność lub nadmierna potrzeba snu



Pobudzenie lub zahamowanie psychomotoryczne



Zmęczenie lub utrata energii



Poczucie bezwartościowości lub winy



Spadek zdolności myślenia i koncentracji



Powracające myśli na temat śmierci



(co najmniej

5

jednocześnie

przez 2 tygodnie

, w tym

musi być

1 albo 2, stan utrzymuje się dłużej niż 2

miesiące

)

Grupy objawów w depresji
wg.

Seligmana



Zaburzenie nastroju



Zaburzenie myślenia



Zaburzenie motywacji



Objawy somatyczne

Poznawcza teoria depresji

Becka



Triada poznawcza

:



własne ja



bieżące doświadczenia



przyszłość



Błędy logicznego myślenia:



arbitralne wnioskowanie



abstrakcja selektywna



nadmierne uogólnianie



wyolbrzymianie zdarzeń negatywnych



pomniejszanie zdarzeń pozytywnych



personalizacja

Ruminacja

jako czynnik

pogłębiający i podtrzymujący
depresję (Nolen-Hoeksema,
1990)



Reakcje na wydarzenie, które

spowodowało pogorszenie nastroju

(np. słabe wyniki egzaminu, kłótnia

z bliską osobą):



Zapisuję w pamiętniku moje przeżycia

z tego wydarzenia



Słucham nastrojowej, dopasowanej do

mojego stanu muzyki



Robię listę powodów mojego złego

samopoczucia

6 fałszywych założeń
pogrążających osoby
depresyjne



Żeby być szczęśliwym, muszę odnosić

sukces we wszystkim, czego się podejmę



Żeby być szczęśliwym, muszę być zawsze

przez wszystkich akceptowany



Jeśli popełniam błąd, to znaczy, że brak mi

kompetencji



Nie mogę żyć bez miłości



Jeśli ktoś się ze mną nie zgadza, to

znaczy, że mnie nie lubi



Moja wartość jako człowieka zależy od

tego, co inni o mnie myślą

Przebieg depresji



Najczęściej

nagły początek

,

3-6

miesięcy

i

stopniowy zanik



W większości przypadków nawrót
po kilku miesiącach i kolejne
nawroty



Postać chroniczna

Czynniki zwiększające
ryzyko depresji



Podatność



płeć K:M 2:1



depresja w rodzinie



rok urodzenia



Negatywne wydarzenia życiowe,
szczególnie o charakterze utraty



Czynniki kulturowe:



nadmierne wartościowanie osiągnięć



wychowanie chroniące przed
niepowodzeniami i przykrościami

Inwentarz symptomów
depresyjnych



Format odpowiedzi:



0 – rzadko lub w ogóle (rzadziej niż 1 dz/tyg)



1 – czasem lub rzadko (1-2 dni/tyg)



2 – od czasu do czasu (3-4 dni/tyg)



4 – często lub cały czas (5-7 dni/tyg)



Ogarniał mnie smutek



Nie cieszyłem się z życia



Nie widziałem nadziei na przyszłość



Uważałem, że moje życie to pasmo porażek



Czułem, że wszystko co robię wymaga dużego

wysiłku



Mówiłem mniej niż zwykle



Nie miałem ochoty na jedzenie, mój apetyt osłabł



Miałem niespokojny sen

Czynniki biologiczne w
depresji



Nieprawidłowości w działaniu

noradrenaliny i serotoniny



Zakłócenia hormonalne



niedoczynność tarczycy

– niedobór tyroksyny



niedobór

testosteronu u mężczyzn i

estrogenu u kobiet



wzrost poziomu kortyzolu

i substancji go

wyzwalających (CRT, ACTH)



Niedobór aktywności lewego płata
czołowego

, nadmierna prawego

Depresje przełomów
biologicznych



Depresja inwolucyjna

smutki jesieni życia

60-75 r. ż.



Depresja wieku młodzieńczego



Depresja poporodowa

Czynniki psychologiczne w
powstawaniu depresji



Przekonania i myślenie (

Beck)



Wyuczona bezradność i
pesymistyczny styl atrybucyjny
(

Seligman

)

Stresujące wydarzenia
życiowe a depresja
(Brown, Bifulco, Harris, 1987)



Badania prospektywne 303 kobiet, bez

objawów depresji



130 stres – u 29 depresja



173 brak stresu – u 3 depresja



ale



Stresor związany z wcześniejszymi

problemami (35 kobiet) depresja u 46%,

nie związany (95 kobiet) – depresja u 14%



Stresor związany z ważnym obszarem

aktywności życiowej (40 kobiet) –

depresja u 40%, nie związany (90 kobiet)

– depresja u 14%

Leczenie depresji



Leki



Elektrowstrząsy



Psychoterapia

Odcienie smutku
(Kępiński, 1974)



Ciepły - zimny



Cichy - burzliwy



Pusty – pełny



Czysty - brudny

Kryteria diagnostyczne
epizodu manii wg. DSM IV



A – trwający

co najmniej tydzień

okres

wyraźnego, nienormalnego i ciągłego

podwyższenia nastroju i drażliwości



B – towarzyszące mu (co najmniej

3

)



wzrost samooceny i poczucia wielkości



zmniejszona potrzeba snu



większa niż zwykle rozmowność



ulotność, myśli, poczucie gonitwy myśli



trudności w koncentracji uwagi



wzrost aktywności celowej



nadmierne zaangażowanie w czynności

dające przyjemność, ale potencjalnie bolesne

w skutkach

Grupy objawów w manii
wg.

Seligmana



Podwyższony nastrój



Symptomy poznawcze



Symtomy motywacyjne



Symptomy somatyczne

Przebieg zaburzenia
dwubiegunowego



Nagły początek

, powracanie epizodów

trwających od kilku dni do kilku miesięcy,
najczęściej oba rodzaje epizodów



Intensywność i częstotliwość

epizodów

słabnie z czasem



Łagodniejszy przebieg epizodów
maniakalnych i mniej osłabiający przebieg
epizodów depresji może sprzyjać
osiągnięciom



Sezonowe zaburzenie afektywne

Słońce i depresja



Nasilenie depresji w okresie
jesienno – zimowym



Fototerapia



„słoneczny samarytanin”

Depresja a długość dnia



Liczba przyjęć pacjentów (miasto na
półkuli północnej)

VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI

Samobójstwo (1/2)



Zdecydowana

większość chorych na

depresję nie posuwa się do samobójstwa



ale

80 % samobójców

stanowią osoby ze

znacznym zaburzeniem depresyjnym



Inne przyczyny: nadużywanie alkoholu,

schizofrenia, popełnienie zabójstwa



Kobiety 3x więcej prób niż mężczyźni



Mężczyźni 4x więcej niż kobiety prób

skutecznych



Kobiety (podcięcie żył, środki nasenne)

mężczyźni (broń palna, skok z wysokiego

budynku)

Samobójstwo (2/2)



Motywy samobójstwa:



poddanie się, rezygnacja



manipulacja



Większość samobójstw w czasie trwania

epizodu depresji, ale już po pojawieniu się

pierwszych oznak poprawy stanu



8 na 10 osób

, które popełniły

samobójstwo

ostrzegało przed tym



Większość samobójców nie może podjąć

decyzji żyć czy umrzeć, często igrają ze

śmiercią, sprawę uratowania

pozostawiając innym