Etyczne aspekty
Etyczne aspekty
wspomaganego rozrodu
wspomaganego rozrodu
Martyna Durak i Malwina
Martyna Durak i Malwina
Witkoś 24.04.2012
Witkoś 24.04.2012
Bezpłodność
–
trwała niezdolność
trwała niezdolność
do zajścia w ciążę i/lub spłodzenia
potomstwa.
Niepłodność
– na ogół
odwracalna
odwracalna
niemożność
niemożność zajścia w ciążę i/lub
zapłodnienia komórki jajowej.
Zgodnie z definicją, o niepłodności
mówimy wtedy, kiedy w ciągu 12
miesięcy regularnego współżycia, bez
zastosowania antykoncepcji, nie
dochodzi do poczęcia dziecka.
Techniki wspomagające płodność - tzw. metody
wspomaganego rozrodu (ART- Assisted Reproductive
Technics) to zabiegi, które polegają na pobraniu
komórek jajowych z jajnika a następnie ich
połączeniu z plemnikami poza ustrojem kobiety i
wprowadzeniu zarodka do macicy.
Do podstawowych metod leczenia niepłodności
można zaliczyć:
• zapłodnienie in vitro (IVF-ET)
• mikromanipulację ICSI
• mikromanipulacja z użyciem plemników
uzyskanych podczas biopsji najądrza lub jądra ICSI-
PESA, ICSI-TESA
• dojajowodowe przeniesienie gamet (GIFT)
• dojajowodowe przeniesienie zygoty (ZIFT)
Przełomy w medycynie rozrodu
Przełomy w medycynie rozrodu
• John Hunter 1870r., 1886r. Sims – początki
sztucznej inseminizacji
• 1978r. – pierwsze „dziecko z probówki”
Louisa Brown
• 1987r. – narodziny pierwszego w Polsce
dziecka poczętego w laboratorium
• 6.04.2000r. - pierwszy w świecie przeszczep
macicy
• 2001r. - przeszczep jajników
Wybrane metody leczenia
Wybrane metody leczenia
niepłodności
niepłodności
• Sztuczna inseminacja nasieniem partnera/
anonimowego dawcy (IUI)
• Zapłodnienie pozaustrojowe (IVF, IFV-ET,
ICSI)
IUI ang. intrauterine insemination
INSEMINACJA DOMACICZNA
Obniżone parametry nasienia, zaburzenia owulacji,
niepłodność o charakterze immunologicznym lub
idiopatycznym
ZAPŁODNIENIE POZAUSTROJOWE = ZAPŁODNIENIE IN VITRO
ICSI ang. Intracytoplasmic Sperm Injection
Kościół
Etyka
•
Od momentu zapłodnienia rozpoczyna się historia życia ludzkiego, w
którym każda z różnych zdolności wymaga czasu dla swego rozwoju i
działania- Kongregacja Nauki Wiary, Deklaracja o przerywaniu ciąży
• Dziecko ma prawo do tego, by zostać poczętym, by być noszonym w
łonie, narodzonym i wychowywanym w małżeństwie- Jan Paweł II
Donum Vitae
• techniki sztucznej reprodukcji oddzielają prokreację od prawdziwie
ludzkiego kontekstu aktu małżeńskiego- Jan Paweł II Evangelium Vitae
• praktyka niszczenia nie użytych w czasie embriotransferu zarodków
• wykorzystywanie ich jako materiału biologicznego do innych działań
medycznych, np. do uzyskiwania komórek macierzystych
KATOLICYZM
• Wiara pozwala na wszystkie formy in vitro
•
nie ma żadnego zapisu, który zabraniałby stosowania różnych rodzajów
leczenia niepłodności – w tym inseminacji i form in vitro
• posiadanie dzieci to micwa
• nie sprzeciwia się zapłodnieniu pozaustrojowemu, jednak ma wątpliwości
co do pewnych jego aspektów
PROTESTANTYZM
ISLAM
JUDAIZM
BUDDYZM
Wnioski
Wnioski
• O wiele częściej ciąże mnogie zdarzają się w przypadku
indukcji owulacji i inseminacji domacicznej IO/IUI aniżeli w
przypadku zapłodnienia pozaustrojowego IVF
• Kobiety z zespołem policystycznych jajników lub przy
nadmiernej odpowiedzi jajników na stymulację
gonadotropinami odstępuje się od inseminacji, szczególnie,
gdy dotyczy to kobiet stosunkowo młodych
• Jeżeli po 6 cyklach z zastosowaniem technik wspomaganego
rozrodu nie uzyskano ciąży, powinno się odstąpić od
dalszego leczenia przynajmniej na kolejne pół roku
• Kobieta jest w stanie poddać się nawet najbardziej
ekperymentalnemu zabiegowi byleby tylko osiągnąć
zamierzony cel jakim jest zajście w ciążę
.
Mrożenie zarodków
Mrożenie zarodków
• krioprezerwacja, kriokonserwacja –
polega na powolnym schładzaniu
zarodków umieszczonych w pojemniku z
ciekłym azotem do temperatury -196 °C;
• witryfikacja – obejmuje ten sam proces,
jednakże w przeciwieństwie do powyższej
metody opiera się na szybkim mrożeniu.
KONTROWERSJE WOKÓŁ
KONTROWERSJE WOKÓŁ
MROŻENIA ZARODKÓW:
MROŻENIA ZARODKÓW:
• MAŁE SZANSE NA UDANE
ZAPŁODNIENIE IN VITRO
• NADMIAR ZARODKÓW ??
Badania przeprowadzane na ludzkich
embrionach:
Kontrowersje dotyczące badań
Kontrowersje dotyczące badań
na embrionach:
na embrionach:
• niszczenie zarodków spór o
charakter embrionu
• wybór między życiem chorego a
życiem embrionu
• wykorzystanie embrionów do celów
innych niż ratowanie życia ludzkiego
Duża pula niewykorzystanych komórek jajowych
z zapłodnienia in vitro
BANK SPERMY
BANK SPERMY
• Prof. Kuczyński założył w Białymstoku
pierwszą w Polsce prywatną klinikę
leczenia niepłodności „KRIOBANK
Centrum
Leczenia Niepłodności Małżeńskiej”
1989r.
Dla kogo jest szansą?
Dla kogo jest szansą?
• 3% mężczyzn borykających się z
bezpłodnością
• Nosiciele chorób genetycznych
• „przechowywalnia” dla późniejszego
użycia
• Dla samotnych kobiet
A czy dawca otrzymuje wynagrodzenie
A czy dawca otrzymuje wynagrodzenie
za swoją usługę?
za swoją usługę?
• Mężczyźni nie dostają wynagrodzenia z racji
współpracy z bankiem
• Otrzymują zwrot kosztów podróży, dostają zwrot
kosztów związanych z urlopem w pracy w tym
czasie( W taki sposób reguluje się to w Unii
Europejskiej)
• „Głównym powodem jest wysoka motywacja i
cieszą się z nami, jeżeli ich nasienie, doprowadzi
do czyjejś ciąży”
Jak wygląda pozyskanie
Jak wygląda pozyskanie
dawcy?
dawcy?
• Mężczyzna się zwraca z reguły drogą e-mailową
• jest umawiany na spotkanie
• dokonywane są wszystkie analizy, zbierany jest wywiad
lekarski, pobierana jest krew
• Gdy nasienie okazuje się być dobre, a pacjent chce
współpracować, pojawia się u nas co jakiś czas. Oddaje
nasienie, które jest zamrażane, cyfrowo analizowane i
konserwowane przez 6 miesięcy. Jest to tzw.
kwarantanna.
• Po tym czasie dokonujemy ponownej analizy i wtedy ma
prawo być skierowane do odpowiedniego użytku.
Czy jednak dziecko ma prawo
Czy jednak dziecko ma prawo
mieć pełną wiedzę odnośnie
mieć pełną wiedzę odnośnie
biologicznych rodziców?
biologicznych rodziców?
„– Taka dyskusja trwa obecnie w
Polsce. Są projekty ustaw, w których
proponuje się takie rozwiązania. Nie
wiem jednak, czy jako społeczeństwo
dorośliśmy do takiej pełnej otwartości.
Najlepszym dowodem jest nacisk na to,
by zakazać w Polsce in vitro. To jest na
świecie nie do pomyślenia!” –prof.
Kuczyński
Koszty
Koszty
• U młodych kobiet bez problemów w
funkcji jajnika -> około 2 tys. zł
• u kobiet starszych ->8 tys. zł.
• Koszt części biotechnologicznej
wynosi w pełnym zakresie ok.5600
zł.
Niemieckie banki spermy oferują
Polakom do 3 tys. zł miesięcznie za
oddanie nasienia. To średnio
trzykrotnie więcej niż wynagrodzenie
dla dawcy w polskich klinikach
leczenia niepłodności.
• Za jednorazowe oddanie próbki dawca
nasienia otrzyma 750 zł
• W jednym miesiącu można oddać nasienie
maksymalnie 4 razy.
• W wielu krajach europejskich wynagrodzenia
dla dawcy są wyższe niż w Polsce.
• W Wielkiej Brytanii zniesiono anonimowość
dawców. „Potencjalne dziecko może więc
poznać dane swojego biologicznego ojca.
Stąd zainteresowanie oddawaniem nasienia
stało się tam praktycznie zerowe „– uważa dr
Waciński.
Trudne pytania….
Trudne pytania….
• Czy dziecku należy powiedzieć prawdę?
• Czy to możliwe, córka , spotka w przyszłości
swojego biologicznego ojca i nic nie wiedząc
o powiązaniu genetycznym, zakocha się w
nim?
• Czy dawca pewnego dnia nie zmieni zdania
i nie zechce odszukać nieznanego potomka?
• Jeśli po kilku latach laborant usunie z banku
przechowywane w ciekłym azocie nasienie,
wylewając je do zlewu to kto popełnił grzech:
laborant czy dawca nasienia?
Dawca
Dawca
Otóż dawca musi być:
• młody (do 35 lat)
• zdrowy
•bez nałogów
• z bardzo ruchliwą spermą wysokiej jakości, która
dobrze znosi mrożenie(Według Światowej Organizacji
Zdrowia w jednym milimetrze powinno być 20
milionów plemników o ruchliwości powyżej 50%. )
•lekarze wypytują o przebyte choroby, zdrowie w
rodzinie, współżycie seksualne, tryb życia, pracę,
sytuację społeczną
•nie można być nosicielem chorób oraz
genetycznych deformacji
Masturbacja
Masturbacja
• Katolicyzm- 2351 KKK: "Rozwiązłość jest
nieuporządkowanym pożądaniem lub
nieumiarkowanym korzystaniem z przyjemności
cielesnych. Przyjemność seksualna jest moralnie
nieuporządkowana, gdy szuka się jej dla niej
samej w oderwaniu od nastawienia na prokreację
i zjednoczenie."
• Dalai Lama (Tybetański odłam Buddyzmu) w
1997 roku jednoznacznie ustosunkował się w tej
kwestii „Seks z użyciem rąk, ust lub odbytu jest
zakazany”
• Hinduizm-dążenie, do przyjemności doznawanych
w czasie praktyk seksualnych nie jest odrzucane.
Ciekawostki
Ciekawostki
• banki w Polsce zmuszone są kupować
nasienie z Danii, Francji i innych krajów
Europy.
• Pacjenci nie mają z tym problemów i ponoć
skandynawska sperma cieszy się dość
dużym wzięciem wśród polskich par
• U polskich dawców maleje nie tylko jeśli
chodzi o ilość, ale zwłaszcza jakość
materiału!
Skuteczność
Skuteczność
• W klinice w Białymstoku oscyluje w granicach 50
proc., plus-minus 3 proc. uzyskanych ciąż
klinicznych. (od 6 lat)
• skuteczność zależy od:
- potencjału rozwojowego komórek jajowych i
plemników.
- wiek pacjenta
- liczba nieudanych prób leczenia
- przebyte choroby narządów rozrodczych
Im pacjentka starsza i dłużej leczona, tym bardziej
spada skuteczność rozrodu. U całkowicie zdrowej
kobiety, która już ma urodzone dziecko, naturalna
rodność nie przekracza 23 proc.
Surygatki
Surygatki
•
Surogatką może zostać zupełnie obca osoba, choć
często się zdarza, że matką zastępczą zostaje kobieta z
rodziny pary albo bliska przyjaciółka.
•
W 2004 r 53-letnia Brazylijka urodziła własną wnuczkę
•
w 2006 r., własną wnuczkę urodziła również 50-letnia
Japonka.
W świetle prawa (brazylijskiego i japońskiego) obie
kobiety są matkami, a nie babciami dzieci.
•
„handel ludźmi”, „ostatnia deska ratunku dla par nie
mogących mieć dzieci”, „wszystko dla pieniędzy”,
„prostytucja macierzyństwa” ??
SUROGATKI- PRAWO POLSKIE
SUROGATKI- PRAWO POLSKIE
Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Art.61)-
MATKĄ jest kobieta, która URODZIŁA dziecko
Kodeks karny- czerpanie korzyści
materialnych z macierzyństwa zastępczego
jest zabronione
Przekazanie praw do dziecka na zasadzie
przysposobienia decyzję podejmuje sąd
rodzinny
ROSJA, USA, GRECJA, WIELKA
BRYTANIA, INDIE LEGALIZACJA
MACIERZYŃSTWA ZASTĘPCZEGO
AUSTRIA, NIEMCY,
FRANCJA ZAKAZ
Macierzyństwo zastępcze (czyli noszenie w
ciąży genetycznie całkowicie lub w połowie nie
swojego dziecka) jest niedopuszczalne z tych
samych względów co zapłodnienie
heterologiczne, ponieważ sprzeciwia się jedności
małżeństwa i godności prokreacji osoby ludzkiej.
Jest obiektywnie niepełne wobec obowiązków
wynikających z miłości macierzyńskiej, wierności
małżeńskiej i odpowiedzialnego macierzyństwa.
Obraża ono godność i prawo dziecka do poczęcia
się, do okresu ciąży i wychowania przez własnych
rodziców oraz, ze szkodą dla rodzin, wprowadza
podział między czynnikami fizycznymi,
psychicznymi i moralnymi, które je konstytuują.
Jan Paweł II Donum Vitae
Kontrowersje dotyczące
Kontrowersje dotyczące
macierzyństwa
macierzyństwa
zastępczego:
zastępczego:
• problem ustalenia czym jest
macierzyństwo
• kto jest rodzicem dziecka
• oddzielenia biologicznego
procesu prokreacji od
etycznego aspektu
odpowiedzialności za
prokreację
• uprzedmiotowienie dziecka
• Jarosław Gowin stanął po stronie
Grzybowskiej. Etyk Jacek Hołówka stwierdził,
że dziecko, zgodnie z warunkami zawartej
przez strony umowy, powinno zostać przy
parze, która zapłaciła za wynajęcie brzucha.
• Jak prawo powinno regulować takie
sytuacje? Chronić kobietę, która nie będąc
matką genetyczną, przez 9 miesięcy nosi
dziecko we własnym łonie czy pary, które
pomimo wielu starań nie są w stanie mieć
własnych dzieci?
Podsumowanie
Podsumowanie
• Jest nadzieja, że dzięki odkryciom nauki
uda się przyjść z pomocą człowiekowi
• Niemoralne byłoby odbieranie nadziei,
ale także roztaczanie nadziei złudnych
lub ogłaszanie obietnic nie do
spełnienia.
• nie wszystko, co jest technicznie
możliwe, jest moralnie dopuszczalne