Polityka pieniężna

Polityka pieniężna

Narodowego Banku

Narodowego Banku

Polskiego

Polskiego

Plan wykładu

Plan wykładu



Charakterystyka polityki pieniężnej

Charakterystyka polityki pieniężnej



Cele polityki pieniężnej

Cele polityki pieniężnej



Instrumenty polityki pieniężnej:

Instrumenty polityki pieniężnej:



Rezerwa obowiązkowa

Rezerwa obowiązkowa



Operacje depozytowo-kredytowe

Operacje depozytowo-kredytowe



Operacje otwartego rynku

Operacje otwartego rynku

Istota polityki pieniężnej

Istota polityki pieniężnej



Polityka pieniężna to całokształt rozwiązań

Polityka pieniężna to całokształt rozwiązań

działań, które są podejmowane w gospodarce

działań, które są podejmowane w gospodarce

narodowej w celu zaopatrzenia jednostek

narodowej w celu zaopatrzenia jednostek

gospodarujących w pieniądze i kredyt.

gospodarujących w pieniądze i kredyt.



Polityka pieniężna może mieć charakter:

Polityka pieniężna może mieć charakter:



ekspansywny (łatwego pieniądza)

ekspansywny (łatwego pieniądza)

-

-

wspomaganie

wspomaganie

aktywności gospodarczej, wzrost podaży pieniądza

aktywności gospodarczej, wzrost podaży pieniądza



restrykcyjny (trudnego pieniądza

restrykcyjny (trudnego pieniądza

) – ograniczanie

) – ograniczanie

podaży pieniądza

podaży pieniądza



neutralny

neutralny

– pozostawienie rynkowi swobody

– pozostawienie rynkowi swobody

działania, nie przesądzenie o przyjęciu żadnej z

działania, nie przesądzenie o przyjęciu żadnej z

powyższych opcji.

powyższych opcji.

„

„

Jastrzębie" i "gołębie"

Jastrzębie" i "gołębie"

w odniesieniu członków RPP

w odniesieniu członków RPP



Jastrzębie - "twardziele" - życzą sobie

Jastrzębie - "twardziele" - życzą sobie

twardej polityki pieniężnej, "trudnego

twardej polityki pieniężnej, "trudnego

pieniądza„.

pieniądza„.



Gołębie chciałyby niskich stóp

Gołębie chciałyby niskich stóp

procentowych, łagodnej polityki

procentowych, łagodnej polityki

pieniężnej, "łatwego pieniądza".

pieniężnej, "łatwego pieniądza".

Cechy polityki pieniężnej

Cechy polityki pieniężnej



na cele gospodarcze wpływa nie tylko polityka

na cele gospodarcze wpływa nie tylko polityka

pieniężna ale polityka fiskalna, socjalna itp.

pieniężna ale polityka fiskalna, socjalna itp.



oddziaływanie banku centralnego ma

oddziaływanie banku centralnego ma

charakter

charakter

pośredni

; impulsy pieniężne

; impulsy pieniężne

wywołują reakcje ze strony podmiotów

wywołują reakcje ze strony podmiotów

gospodarujących

gospodarujących



oddziaływanie na rynek następuje z

oddziaływanie na rynek następuje z

opóźnieniem.

opóźnieniem.

Cele polityki pieniężnej – cele

Cele polityki pieniężnej – cele

finalne, pośrednie i operacyjne

finalne, pośrednie i operacyjne



Cele finalne:

Cele finalne:



stabilność cen

stabilność cen



wysoki poziom zatrudnienia

wysoki poziom zatrudnienia



wzrost gospodarczy

wzrost gospodarczy



Cele pośrednie – mogą być częściowo

Cele pośrednie – mogą być częściowo

kontrolowane przez bank centralny np. podaż

kontrolowane przez bank centralny np. podaż

pieniądza, kurs walutowy, agregaty pieniężne,

pieniądza, kurs walutowy, agregaty pieniężne,

stopy procentowe, wielkość kredytów

stopy procentowe, wielkość kredytów



Cele operacyjne – mogą być kontrolowane

Cele operacyjne – mogą być kontrolowane

przez bank centralny np. wybrane stopy

przez bank centralny np. wybrane stopy

procentowe, rezerwy obowiązkowe

procentowe, rezerwy obowiązkowe

Cel finalny a cele pośrednie i

Cel finalny a cele pośrednie i

operacyjne

operacyjne



Cel finalny (jakim jest głównie cel

Cel finalny (jakim jest głównie cel

stabilności cen) realizowany jest:

stabilności cen) realizowany jest:



za pomocą realizacji celów pośrednich i

za pomocą realizacji celów pośrednich i

operacyjnych (np. kontrola agregatów

operacyjnych (np. kontrola agregatów

lub bazy monetarnej – M0) - pośrednio

lub bazy monetarnej – M0) - pośrednio



bezpośrednio tzw. bezpośredni cel

bezpośrednio tzw. bezpośredni cel

inflacyjny (BCI)

inflacyjny (BCI)

Cele polityki pieniężnej

Cele polityki pieniężnej



W Polsce:

W Polsce:



Do 1999 r. cel pośredni polityki pieniężnej – kontrola

Do 1999 r. cel pośredni polityki pieniężnej – kontrola

podaży pieniądza w gospodarce

podaży pieniądza w gospodarce



Od 1999 r. w Polsce wykorzystuje się strategię

Od 1999 r. w Polsce wykorzystuje się strategię

bezpośredniego celu inflacyjnego (BCI) – do 2004r.

bezpośredniego celu inflacyjnego (BCI) – do 2004r.

celem obniżenie inflacji do 4%; po 2004 r. celem jest

celem obniżenie inflacji do 4%; po 2004 r. celem jest

stabilizacja inflacji na poziomie 2,5 % rocznie z

stabilizacja inflacji na poziomie 2,5 % rocznie z

możliwością odchyleń +/- 1%

możliwością odchyleń +/- 1%



Europejski Bank Centralny uwzględnia w

Europejski Bank Centralny uwzględnia w

strategii pieniężnej uwzględnia bezpośredni cel

strategii pieniężnej uwzględnia bezpośredni cel

inflacyjny oraz agregaty pieniężne (agregat

inflacyjny oraz agregaty pieniężne (agregat

M3)

M3)

Instrumenty polityki

Instrumenty polityki

pieniężnej

pieniężnej



Instrumenty administracyjne – nakazy i zakazy:

Instrumenty administracyjne – nakazy i zakazy:

pułapy kredytowe, kontrola poziomu stóp

pułapy kredytowe, kontrola poziomu stóp

procentowych (max stopy procentowe), stopa

procentowych (max stopy procentowe), stopa

rezerwy obowiązkowej

rezerwy obowiązkowej



Instrumenty perswazyjne: wysyłanie sygnałów

Instrumenty perswazyjne: wysyłanie sygnałów

przez bank centralny dot. polityki pieniężnej np.

przez bank centralny dot. polityki pieniężnej np.

wypowiedzi prezesa

wypowiedzi prezesa



Instrumenty pośrednie – rynkowa interwencja,

Instrumenty pośrednie – rynkowa interwencja,

bank centralny jako podmiot gospodarujący

bank centralny jako podmiot gospodarujący

ustalający warunki transakcji: operacje

ustalający warunki transakcji: operacje

depozytowo- kredytowe, operacje otwartego rynku

depozytowo- kredytowe, operacje otwartego rynku



Podaż pieniądza zależy od kreacji

Podaż pieniądza zależy od kreacji

pieniądza przez banki komercyjne.

pieniądza przez banki komercyjne.



Mechanizm kreacji pieniądza sprzyja

Mechanizm kreacji pieniądza sprzyja

dostosowaniu obiegu pieniądza do

dostosowaniu obiegu pieniądza do

wielkości dochodu narodowego

wielkości dochodu narodowego

Instrumenty polityki

Instrumenty polityki

pieniężnej

pieniężnej

operacje

otwartego

rynku

rezerwa

obowiązkowa

operacje

depozytowo-

kredytowe

Rezerwa obowiązkowa

Rezerwa obowiązkowa



Rezerwą obowiązkową jest wyrażona w złotych część

Rezerwą obowiązkową jest wyrażona w złotych część

wkładów klientów (a precyzyjniej część środków

wkładów klientów (a precyzyjniej część środków

pieniężnych przyjętych przez bank i podlegających

pieniężnych przyjętych przez bank i podlegających

zwrotowi).

zwrotowi).



W przeszłości deponowanie środków w banku

W przeszłości deponowanie środków w banku

centralnym zapewniało płynność sektora bankowego.

centralnym zapewniało płynność sektora bankowego.



Stopa rezerw może być zróżnicowana w zależności od

Stopa rezerw może być zróżnicowana w zależności od

terminu wkładów (terminowe i bieżące) oraz waluty.

terminu wkładów (terminowe i bieżące) oraz waluty.



Jeśli rezerwa obowiązkowa jest nieoprocentowana

Jeśli rezerwa obowiązkowa jest nieoprocentowana

stanowi quasi podatek.

stanowi quasi podatek.

Zmiany stopy rezerw

Zmiany stopy rezerw

obowiązkowych

obowiązkowych



Im wyższa rezerwa obowiązkowa tym

Im wyższa rezerwa obowiązkowa tym

mniejsze możliwości kreowania pieniądza

mniejsze możliwości kreowania pieniądza

przez banki (polityka trudnego pieniądza).

przez banki (polityka trudnego pieniądza).



Podwyższenie stopy rezerw – większe

Podwyższenie stopy rezerw – większe

rezerwy w banku w banku – kreacja

rezerwy w banku w banku – kreacja

pieniądza ograniczona- aktywność

pieniądza ograniczona- aktywność

gospodarcza słabnie

gospodarcza słabnie



Obniżenie stopy rezerw obowiązkowych –

Obniżenie stopy rezerw obowiązkowych –

mniejsze rezerwy w banku centralnym –

mniejsze rezerwy w banku centralnym –

większe możliwości kreacji pieniądza przez

większe możliwości kreacji pieniądza przez

banki – zwiększanie aktywności gospodarczej

banki – zwiększanie aktywności gospodarczej

Rezerwa obowiązkowa w

Rezerwa obowiązkowa w

Polsce

Polsce



Od 2003 r. stopa rezerwy obowiązkowej wynosi

Od 2003 r. stopa rezerwy obowiązkowej wynosi

3,5% dla wszystkich rodzajów depozytów.

3,5% dla wszystkich rodzajów depozytów.



Środki rezerwy obowiązkowej od 1 maja 2004 r.

Środki rezerwy obowiązkowej od 1 maja 2004 r.

są oprocentowane (0,9 stopy redyskontowej

są oprocentowane (0,9 stopy redyskontowej

weksli).

weksli).



Oprocentowanie rezerwy w 50% w 2006 r.

Oprocentowanie rezerwy w 50% w 2006 r.

przekazywane jest bankom . Pozostała część

przekazywane jest bankom . Pozostała część

zasila Fundusz Poręczeń Unijnych.

zasila Fundusz Poręczeń Unijnych.



Banki pomniejszają kwotę rezerwy o

Banki pomniejszają kwotę rezerwy o

równowartość 500 tys. euro.

równowartość 500 tys. euro.



Indywidualne zwolnienia banków z rezerwy

Indywidualne zwolnienia banków z rezerwy

obowiązkowej.

obowiązkowej.

Operacje kredytowo-

Operacje kredytowo-

depozytowe

depozytowe



Polegają na przyjmowaniu depozytów i

Polegają na przyjmowaniu depozytów i

udzielaniu kredytów bankom

udzielaniu kredytów bankom

komercyjnym.

komercyjnym.



Są to operacje prowadzone z bankami

Są to operacje prowadzone z bankami

komercyjnymi z ich inicjatywy:

komercyjnymi z ich inicjatywy:



kredyt redyskontowy, kredyt lombardowy,

kredyt redyskontowy, kredyt lombardowy,



lokaty terminowe banków w NBP (depozyt na

lokaty terminowe banków w NBP (depozyt na

koniec dnia).

koniec dnia).



RPP ustala podstawowe (bazowe) stopy

RPP ustala podstawowe (bazowe) stopy

procentowe: stopę lombardową, stopę

procentowe: stopę lombardową, stopę

redyskontową, stopę depozytową.

redyskontową, stopę depozytową.

Kredyt redyskontowy

Kredyt redyskontowy



Kredyt redyskontowy polega na skupie przez

Kredyt redyskontowy polega na skupie przez

bank centralny weksli handlowych wykupionych

bank centralny weksli handlowych wykupionych

od klientów (oddanych do dyskonta).

od klientów (oddanych do dyskonta).



Wzrost stopy redyskontowej ogranicza

Wzrost stopy redyskontowej ogranicza

skłonność banków do sprzedaży weksli w banku

skłonność banków do sprzedaży weksli w banku

centralnym (nie opłaca się) – pogarsza się

centralnym (nie opłaca się) – pogarsza się

płynność banków – ograniczeniu ulega

płynność banków – ograniczeniu ulega

możliwość udzielania nowych kredytów.

możliwość udzielania nowych kredytów.

Kredyt lombardowy

Kredyt lombardowy



NBP udziela bankom kredytu lombardowego pod

NBP udziela bankom kredytu lombardowego pod

zastaw skarbowych papierów wartościowych

zastaw skarbowych papierów wartościowych

(bonów i obligacji skarbowych).

(bonów i obligacji skarbowych).



Termin spłaty kredytu przypada w następnym

dniu operacyjnym po dniu jego udzielenia.



Warunkiem udzielenia kredytu jest uprzednia

spłata wcześniej zaciągniętego kredytu.



Od 2002 r. kredyt techniczny – nieoprocentowany

kredyt udzielany pod zastaw papierów wartościowych

spłacany do końca dnia operacyjnego – służy

potrzebom płynności banku, nie jest instrumentem

polityki pieniężnej.

Depozyt w NBP

Depozyt w NBP



Narodowy Bank Polski oferuje też

Narodowy Bank Polski oferuje też

bankom możliwość składania

bankom możliwość składania

krótkookresowego (jednodniowego)

krótkookresowego (jednodniowego)

depozytu w banku centralnym.

depozytu w banku centralnym.



Lokaty przyjmowane są do końca dnia

Lokaty przyjmowane są do końca dnia

operacyjnego, a zwrot kwoty depozytu

operacyjnego, a zwrot kwoty depozytu

wraz z należnymi odsetkami następuje

wraz z należnymi odsetkami następuje

w kolejnym dniu operacyjnym.

w kolejnym dniu operacyjnym.

Zmiany stóp procentowych

Zmiany stóp procentowych

kredytów NBP

kredytów NBP



wzrost stóp procentowych

wzrost stóp procentowych



wzrost kosztów refinansowania

wzrost kosztów refinansowania

banków w banku centralnym

banków w banku centralnym



ograniczenie skali refinansowania

ograniczenie skali refinansowania



ograniczenie skali udzielanych

ograniczenie skali udzielanych

kredytów

kredytów



zmniejszenie podaży pieniądza

zmniejszenie podaży pieniądza

Nadpłynność a stopy

Nadpłynność a stopy

procentowe NBP

procentowe NBP



Nadpłynność w sektorze bankowym oznaczała,

Nadpłynność w sektorze bankowym oznaczała,

że na rachunkach w banku centralnym

że na rachunkach w banku centralnym

ulokowane było więcej środków niż wynikałoby to

ulokowane było więcej środków niż wynikałoby to

z rezerwy obowiązkowej.

z rezerwy obowiązkowej.



Banki nie były finansowo zależne od banku

Banki nie były finansowo zależne od banku

centralnego. Nadwyżka płynności banków

centralnego. Nadwyżka płynności banków

„zamrażana” poprzez emisje bonów pieniężnych.

„zamrażana” poprzez emisje bonów pieniężnych.



Oddziaływanie banku centralnego przy pomocy

Oddziaływanie banku centralnego przy pomocy

stóp procentowych – znaczenie psychologiczne.

stóp procentowych – znaczenie psychologiczne.

Stopy procentowe banku

Stopy procentowe banku

centralnego

centralnego

a stopy rynku międzybankowego

a stopy rynku międzybankowego



Banki mogę uzyskiwać środki pieniężne albo w banku

Banki mogę uzyskiwać środki pieniężne albo w banku

centralnym albo na rynku międzybankowym. I

centralnym albo na rynku międzybankowym. I

odwrotnie mogą lokować środki pieniężne na rynku

odwrotnie mogą lokować środki pieniężne na rynku

międzybankowym

międzybankowym



Stąd stopy rynku międzybankowego (w Polsce WIBOR i

Stąd stopy rynku międzybankowego (w Polsce WIBOR i

WIBID) są porównywalne ze stopami banku centralnego.

WIBID) są porównywalne ze stopami banku centralnego.



Stopa lombardowa jest wyższa od stóp WIBOR

Stopa lombardowa jest wyższa od stóp WIBOR

jednodniowych.

jednodniowych.



Stopa depozytowa jest niższa od stóp rynku

Stopa depozytowa jest niższa od stóp rynku

międzybankowego.

międzybankowego.



Stopy rynku międzybankowego wahają się między stopą

Stopy rynku międzybankowego wahają się między stopą

lombardową (sufit) a stopą depozytową (podłoga).

lombardową (sufit) a stopą depozytową (podłoga).

Stopy bazowe w Polsce w 2007

Stopy bazowe w Polsce w 2007

r.

r.

Wyszczególnienie

Wyszczególnienie

2007

2007

I

I

II

II

III

III

IV*

IV*

V

V

VI*

VI*

VII

VII

VIII

VIII

*

*

IX

IX

X

X

XI*

XI*

XI

XI

I

I

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

STOPA REDYSKONTOWA

STOPA REDYSKONTOWA

WEKSLI

WEKSLI

4,2

4,2

5

5

4,2

4,2

5

5

4,2

4,2

5

5

4,5

4,5

0

0

4,5

4,5

0

0

4,7

4,7

5

5

4,7

4,7

5

5

5,0

5,0

0

0

5,0

5,0

0

0

5,0

5,0

0

0

5,2

5,2

5

5

 

 

STOPA KREDYTU

STOPA KREDYTU

LOMBARDOWEGO

LOMBARDOWEGO

5,5

5,5

0

0

5,5

5,5

0

0

5,5

5,5

0

0

5,7

5,7

5

5

5,7

5,7

5

5

6,0

6,0

0

0

6,0

6,0

0

0

6,2

6,2

5

5

6,2

6,2

5

5

6,2

6,2

5

5

6,5

6,5

0

0

 

 

STOPA DEPOZYTOWA

STOPA DEPOZYTOWA

2,5

2,5

0

0

2,5

2,5

0

0

2,5

2,5

0

0

2,7

2,7

5

5

2,7

2,7

5

5

3,0

3,0

0

0

3,0

3,0

0

0

3,2

3,2

5

5

3,2

3,2

5

5

3,2

3,2

5

5

3,5

3,5

0

0

 

 

Operacje otwartego rynku

Operacje otwartego rynku



Operacje otwartego rynku to transakcje zakupu

Operacje otwartego rynku to transakcje zakupu

lub sprzedaży papierów wartościowych lub dewiz

lub sprzedaży papierów wartościowych lub dewiz

dokonywane z inicjatywy banku centralnego z

dokonywane z inicjatywy banku centralnego z

bankami komercyjnymi, a także emisje własnych

bankami komercyjnymi, a także emisje własnych

papierów dłużnych banku centralnego.

papierów dłużnych banku centralnego.



Przedmiotem transakcji są papiery wartościowe o

Przedmiotem transakcji są papiery wartościowe o

terminie zwrotu do 1 roku.

terminie zwrotu do 1 roku.



W Polsce są to bony skarbowe (do 1998 r. NBP

W Polsce są to bony skarbowe (do 1998 r. NBP

mógł bezpośrednio nabywać bony) oraz bony

mógł bezpośrednio nabywać bony) oraz bony

pieniężne .

pieniężne .

Oddziaływanie operacji

Oddziaływanie operacji

otwartego rynku

otwartego rynku



Kupno papierów wartościowych od banków

Kupno papierów wartościowych od banków

– wzrost środków pieniężnych (płynności)

– wzrost środków pieniężnych (płynności)

banków komercyjnych – wzrost możliwości

banków komercyjnych – wzrost możliwości

kreacji pieniądza (udzielania kredytów)

kreacji pieniądza (udzielania kredytów)



Sprzedaż lub emisja papierów

Sprzedaż lub emisja papierów

wartościowych – ograniczenie płynności

wartościowych – ograniczenie płynności

banków komercyjnych – ograniczenie

banków komercyjnych – ograniczenie

możliwości udzielania kredytów

możliwości udzielania kredytów

Warunkowe operacje

Warunkowe operacje

otwartego rynku

otwartego rynku



Repo - operacja repo ma miejsce gdy bank

Repo - operacja repo ma miejsce gdy bank

centralny kupuje warunkowo papiery wartościowe

centralny kupuje warunkowo papiery wartościowe

od banków komercyjnych (zasila system bankowy w

od banków komercyjnych (zasila system bankowy w

środki pieniężne), jednocześnie jednak banki

środki pieniężne), jednocześnie jednak banki

zobowiązują się do ich ponownego nabycia po

zobowiązują się do ich ponownego nabycia po

ustalonej z góry cenie (termin 7 dni).

ustalonej z góry cenie (termin 7 dni).



Reverse repo - bank centralny sprzedaje warunkowo

Reverse repo - bank centralny sprzedaje warunkowo

papiery wartościowe do systemu bankowego

papiery wartościowe do systemu bankowego

(absorbuje płynność), z jednoczesnym zawarciem

(absorbuje płynność), z jednoczesnym zawarciem

umowy ich odkupu po ustalonej z góry cenie.

umowy ich odkupu po ustalonej z góry cenie.

Cechy operacji otwartego

Cechy operacji otwartego

rynku

rynku



Inicjowane przez bank centralny

Inicjowane przez bank centralny



Możliwość szybkiego oddziaływania

Możliwość szybkiego oddziaływania

na rynek

na rynek



Nie występują opóźnienia w czasie

Nie występują opóźnienia w czasie

Operacje otwartego rynku w

Operacje otwartego rynku w

Polsce

Polsce



Przyjmują postać emisji bonów

Przyjmują postać emisji bonów

pieniężnych.

pieniężnych.



Stopa referencyjna (interwencyjna) –

Stopa referencyjna (interwencyjna) –

minimalna stopa dochodowości bonów

minimalna stopa dochodowości bonów

pieniężnych sprzedawanych bankom

pieniężnych sprzedawanych bankom

przez bank centralny

przez bank centralny



Obecnie (grudzień 2007 r.) wynosi 5%.

Obecnie (grudzień 2007 r.) wynosi 5%.

Jest to główna stopa procentowa NBP.

Jest to główna stopa procentowa NBP.

Powtórzenie – restrykcyjna

Powtórzenie – restrykcyjna

polityka pieniężna polega na

polityka pieniężna polega na

(skreśl niepotrzebne) :

(skreśl niepotrzebne) :



Podwyższeniu/obniżeniu stopy rezerw

Podwyższeniu/obniżeniu stopy rezerw

obowiązkowych

obowiązkowych



Podwyższeniu/obniżeniu stopy kredytu

Podwyższeniu/obniżeniu stopy kredytu

redyskontowego, lombardowego

redyskontowego, lombardowego



Kupnie/sprzedaży bonów pieniężnych

Kupnie/sprzedaży bonów pieniężnych



Podwyższeniu/ obniżeniu stopy

Podwyższeniu/ obniżeniu stopy

interwencyjnej

interwencyjnej



Operacji repo/reverse repo papierów

Operacji repo/reverse repo papierów

wartościowych

wartościowych

Dziękuję za uwagę

Dziękuję za uwagę