Proces wdrażania i monitoringu
strategii rozwoju



Proces realizacji strategii polega na
urzeczywistnieniu zaplanowanych
przedsięwzięć czyli przeprowadzeniu działań
przewidzianych dla poszczególnych projektów
przy pomocy niezbędnych środków
umożliwiających osiągnięcie założonych celów.
Etap ten, jako podsumowanie procedury
budowy strategii rozwoju społeczno-
gospodarczego, powinien dać odpowiedź na
pytanie czy zdefiniowane wcześniej cele
nadrzędne są rzeczywiście osiągalne.



Podstawą etapu realizacji strategii jest

dokonanie opisu poszczególnych działań,

wyznaczenie podmiotów odpowiedzialnych za
wdrożenie konkretnych zadań, a także

stworzenie

odpowiedniego systemu monitoringu. Istotne jest

tu zatem efektywne zarządzanie podmiotowym

układem realizacji przedsięwzięć.



Ponadto, o sukcesie procesu wdrażania decydować

może efektywność zarządzania przedmiotem i

zakresem realizowanych projektów, a także

prawidłowa alokacja środków i zasobów w układzie

zaplanowanych przedsięwzięć.



Funkcję głównego podmiotu wdrażającego

strategię rozwoju społeczno - gospodarczego może

pełnić specjalnie do tego powołany zespół bądź jedna z

komórek funkcjonujących w ramach z dotychczasowej

struktury organizacyjnej jednostki samorządu

terytorialnego.



Podstawowym czynnikiem skutecznego

wdrażania strategii jest sprawna i zharmonizowana

współpraca wszystkich podmiotów procesu rozwoju

lokalnego. Realizacja wizji, misji i celów strategicznych

nie może odbywać się bez kooperacji z odbiorcami

efektów danej strategii. Nie jest więc zaskakującym

fakt, że na etapie tym zachodzi najwięcej interakcji

między organami władz samorządowych, sterującymi

przebiegiem procesów wdrażania strategii a

podmiotami spoza ich kręgu.

W zbiorowym wysiłku na rzecz implementacji

ustaleń strategii uczestniczą więc także:



instytucje i organizacje sektora
społecznego,



podmioty i organizacje sektora
gospodarczego,



instytucje bankowe i finansowe,



partnerzy współpracy transgranicznej,



samorządy terytorialne znajdujące się w
otoczeniu danej jednostki.



Istotne jest przy tym precyzyjne określenie

ról i funkcji jakie mają do spełnienia wszyscy

uczestnicy procesu implementacji strategii oraz

ich świadome przejecie odpowiedzialności

za skutki podejmowanych działań.



Wśród efektów takiej współpracy można

wyróżnić m.in. możliwość pozyskania

dodatkowych środków rozwojowych oraz

wykorzystanie ich cennych doświadczeń w

zakresie tworzenia i realizowania koncepcji

dynamizujących rozwój społeczno-gospodarczy,

a także poprawę spójności i skuteczności

całego procesu wdrażania strategii.



Wdrażanie strategii jest procesem realizowanym w

zmiennych uwarunkowaniach wewnętrznych i

zewnętrznych, które wymuszać mogą daleko idące

zmiany w planach realizacyjnych samej strategii. Nie

wszystko można przewidzieć z dużym wyprzedzeniem

i szczegółowością.



Tym trudniej w dłuższej perspektywie

zaplanować wdrażanie poszczególnych

projektów i działań, a także wskazać dokładny czas

ich realizacji. Istotną role odgrywa tu więc umiejętnie

zarządzanie przedmiotem strategii, a precyzyjniej

określając zarządzanie poszczególnymi projektami

taktycznymi.



Każda koncepcja rozwoju społeczno -

gospodarczego może być rozpisana na wiele

szczegółowych projektów realizacyjnych,

które względem siebie będą mieć charakter

substytucyjny bądź komplementarny.



W aspekcie każdego z celów rozwoju

deklarowanego w strategii wyróżnić można

bowiem przedsięwzięcia, które mają

decydujące znaczenie dla ich osiągnięcia, jak i

przedsięwzięcia które można uznać w tej

mierze za nieodzowne, nie mniej jednak

jedynie komplementarne czy wspomagające.



Problem zarządzania projektami staje się

jeszcze bardziej złożony w aspekcie

odpowiedniego rozplanowania ich w czasie

oraz przypisania niezbędnych zasobów

służących ich realizacji.



Harmonogramy działań muszą być tak

skonstruowane, aby zakładane przedsięwzięcia

wykonywano w sposób logiczny i zorganizowany w

dłuższym okresie czasu. W celu zapewnienia

ciągłości procesów realizacji planów

strategicznych konieczne jest także

przedstawienie kompleksowych zestawień

opisujących wykorzystanie niezbędnych zasobów

finansowych, organizacyjnych i naturalnych.



Konieczne zatem wydaje się wypracowanie

odpowiedniego mechanizmu alokacji

opartego na kompetencjach i umiejętnościach w

zakresie skutecznego pozyskiwania i podziału

oraz efektywnego wykorzystania z natury

ograniczonych zasobów.



Istotne jest także aby mechanizm ten był

odporny na burzliwe uwarunkowania

polityczne, "obietnice strategiczne" i

populistyczne naciski konkurujących ze sobą

partii politycznych w okresach przedwyborczych.

Mechanizm ten powinien być także stabilny w

kontekście zmian politycznych będących

efektem kadencyjności sprawowanej władzy

przez odmienne opcje polityczne.



Strategie rozwoju lokalnego i

regionalnego to dokumenty o charakterze

politycznym, przygotowane i realizowane

przez przedstawicieli określonej partii lub

koalicji wyłonionej w demokratycznych

wyborach. Horyzont czasowy strategii wybiega

jednak poza kadencję władz samorządowych,

tym samym staje się ona wrażliwa na lokalne i

regionalne zmiany polityczne.



Wskutek tego dochodzi do swoistej gry

politycznej, której efektem mogą być

przeobrażania w koncepcjach rozwoju, w

sposobach finansowania wyznaczonych zadań,

czy też w czasie ich wdrażania.

Proces wdrażania strategii uzależniony jest od sprawnego

systemu monitorowania, którego główna funkcja polega na

ciągłym porównywaniu zgodności i stopnia realizacji

poszczególnych planów i projektów wykonawczych z treścią wizji

i strategicznych celów (rys.7). Ocena efektywności realizowanych

planów i projektów powinna opierać się na udzieleniu

odpowiedzi, czy:



zostały właściwie zdefiniowane i określone cele oraz czy prowadzi

się bieżącą ocenę realizacji i dokonuje stosownych korekt,



podjęte działania są efektywne i były właściwie korygowane i

modyfikowane,



działania są monitorowane i informacja o finansowej stronie

realizacji programu jest dostępna,



wszystko co powinno zostało włączone w rozwój lokalny,



miał miejsce proces uczenia się i że nauka płynąca z

doświadczeń została wykorzystana wszędzie tam, gdzie było to

możliwe oraz uzyskane efekty są upowszechnione.



Do podstawowych zadań systemu monitorowania
należy weryfikacja i aktualizacja
strategicznych planów rozwoju. Korekty
zapisów w tych planach powinny dotyczyć celów
operacyjnych, rozpisanych na szczegółowe
projekty wykonawcze, budżety oraz
harmonogramy zadań. Aktualizacja taka jest
naturalnym skutkiem zmian w uwarunkowaniach
wewnętrznych i zewnętrznych, a typowym
zjawiskiem w długookresowej perspektywie bywa
pojawienie się nowych okoliczności bądź nowych
przeszkód, których podczas procesu planowania
nie uwzględniono.



Monitoring wdrażania strategii to także stały i

ciągły proces obserwacji ilościowych i jakościowych

postępów w ramach konkretnych projektów

wykonawczych. W procesie tym istotny jest dobór

właściwych kryteriów pomiaru, a także użycie

odpowiedniego oprzyrządowania metodologicznego

odnoszącego się do głównych założeń strategii.



Porównanie przebiegu działań zamierzonych z

faktycznie przeprowadzanymi pozwala ocenić

rozbieżności między założeniami i rezultatami, a w

konsekwencji dostarcza informacje na temat

przyczyn wystąpienia tych rozbieżności i umożliwia

wprowadzenie działań interwencyjnych.

Przebieg procesu monitoringu uzależniony jest od

trzech podstawowych elementów, tj.



dobrze sporządzonego planu działania,



znajomości priorytetów programowych



oraz prawidłowego wyznaczenia kryteriów oceny.

Dobrze sporządzony plan działania powinien

zawierać szczegółowe wyliczenie wszystkich
działań w ramach poszczególnych projektów,
określenie zadań wraz z harmonogramem ich
realizacji, a także opis rezultatów, których
osiągniecie powinno być ostatecznym skutkiem w
ramach tych projektów.



Dobra znajomość priorytetów programów powinna

dotyczyć założeń będących podstawą ich wyznaczenia,

ram ekonomicznych, technicznych i organizacyjnych w

jakich zostały one skonstruowane, a także kontekstu

politycznego, w którym dane projekty mają funkcjonować.

Natomiast, prawidłowość wyznaczenia kryteriów i

mierników oceny skuteczności realizowanych działań

odnosi się do odpowiedniego doboru wskaźników.

Wskaźniki powinny być możliwie konkretne i łatwe do

zweryfikowania, np. poprzez to, że zawierać będą łatwo

mierzalne określenia ilościowe, a nie będą ograniczać się

tylko do opisów jakościowych.

Ukazywać powinny one dynamikę i strukturę spodziewanych

efektów bądź też bezpośrednio określać liczbowe rezultaty

wdrażanych projektów, a tym samym rezultaty danej

strategii.



Każdy system monitoringu opiera się na prawidłowo

prowadzonej sprawozdawczości. Bardzo ważne jest tu

określenie rodzaju potrzebnych informacji oraz

częstotliwości ich dostarczania, a także wyznaczenie

osób lub instytucji odpowiedzialnych za ich

przygotowanie.



W praktyce zastosowanie znajduje system różnego

rodzaju raportów. Obok regularnych sprawozdań

opisujących przebieg danego projektu sporządzanych

przez podmioty wdrażające (np. w kilkumiesięcznych

odstępach czasu), mogą znaleźć zastosowanie raporty

pisane przez niezależnych ekspertów (relacjonujące

przebieg podejmowanych działań przed rozpoczęciem

programu, w jego trakcie i po jego zakończeniu).

Reasumując można stwierdzić, że proces monitoringu obejmuje

następujące działania:



pozyskiwanie i opracowywanie danych ilościowych i jakościowych

dotyczących realizacji celów wyznaczonych w strategii,



opracowywanie okresowych sprawozdań i raportów

wskazujących etapy realizacji strategii,



prowadzenie analiz i studiów porównawczych,



ocenę osiągniętych rezultatów oraz określenie stopnia wykonania

przyjętych celów i działań,



analizę rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i zadaniami a

osiągniętymi rezultatami oraz określenie przyczyn ich

powstania,



aktualizację i dokonywanie korekt w celach, zadaniach oraz

projektach wykonawczych,



podejmowanie działań interwencyjnych w celu zachowania

ciągłości procesu wdrażania.



Konkludując należy stwierdzić, że wdrażanie

strategii jednostki samorządu lokalnego

(regionalnego) musi być ciągłym i konsekwentnym

procesem osiągania zamierzeń rozwojowych.

Zapewnia tym samym, że zobowiązania podjęte

przez uczestniczących w programowaniu rozwoju

będą faktycznie wypełniane. Wdrażanie strategii

to system oparty na zaangażowanym partnerstwie

władz samorządowych z przedstawicielami

lokalnych środowisk. Wymaga odpowiednich

warunków organizacyjnych, technicznych i

finansowych, a także precyzyjnego określenia ról i

funkcji jakie mają pełnić wszyscy uczestnicy etapu

realizacji zapisanych wcześniej planów.



Dziękuję za uwagę