Leki stosowane w

farmakoterapii otyłości

Leki stosowane w farmakoterapii

otyłości

Otyłość

– choroba przejawiająca się nadmiernym

gromadzeniem tkanki tłuszczowej w organizmie.

Jest chorobą przewlekła, zaliczaną do

chorób

cywilizacyjnych

.

Przyczyną otyłości jest zaburzenie homeostazy

energetycznej ustroju. Schorzenie to

charakteryzuje dodatni bilans energetyczny

spowodowany nadmierną podażą pokarmu w

stosunku do potrzeb organizmu, co powoduje

przyrost tkanki tłuszczowej i patologiczne

zwiększenie masy ciała.

Leki stosowane w farmakoterapii

otyłości

Otyłość pierwotna:



Nieodpowiednia dieta i mała aktywność fizyczna



Uwarunkowania genetyczne (m.in. defekt

receptorów β

3

)



Niska spoczynkowa przemiana materii

Otyłość wtórna:



Zaburzona czynność gruczołów

(hiperinsulinizm, nadczynność kory nadnerczy,

niedoczynność tarczycy)



Stosowanie niektórych leków (np.

p/depresyjnych)

Czynniki wpływające na łaknienie.

cytokiny

Leptyna

NA, serotonina

Schemat zależności pomiędzy podwzgórzowymi ośrodkami głodu i sytości,

przyjmowaniem pokarmów i działaniem leptyny wydzielanej przez komórki tłuszczowe.

Leptyna hamuje przyjmowanie pokarmów bezpośrednio, pobudzając ośrodek sytości, i

pośrednio, hamując ośrodek głodu. Leptyna hamuje tworzenie się w podwzgórzu NPY

pobudzającego ośrodek głodu.



Zasadniczy mechanizm działania leptyny opiera się na

nasileniu w obrębie podwzgórza hamującego działania

α-MSH i hamowaniu pobudzającego działania NPY na

ośrodek głodu. (RL – receptor dla leptyny)

Leki stosowane w farmakoterapii

otyłości

Podział środków farmakologicznych stosowanych

w leczeniu otyłości można podzielić na

następujące grupy:

1)

Leki zmniejszające łaknienie (dz.

ośrodkowe):

a) o działaniu adrenergicznym
b) o działaniu serotoninergicznym
c) o mieszanym działaniu adrenergiczno -

serotoninergicznym

d) peptydy regulujące proces łaknienia

Leki stosowane w farmakoterapii

otyłości

2)

Leki nasilające termogenezę:

a) adrenergiczne
b) agoniści selektywni receptora β

3

(znajdują się w

fazie badań klinicznych)

3)

Leki wpływające na procesy trawienia:

a) inhibitory lipaz
b) substytuty tłuszczu
4)

Inne leki

1) a) Leki zmniejszające łaknienie o działaniu

adrenergicznym.



Hamują apetyt w wyniku stymulowania

przekaźnictwa katecholoaminergicznego (wyrzut NA

i dopaminy i/lub hamują wychwyt zwrotny w OUN).



Liczne działania niepożądane (częstoskurcz, arytmia,

nadciśnienie tętnicze; bezsenność, pobudzenie

psychoruchowe, agresywność, niepokój; stany

psychotyczne, uzależnienie psychiczne, szybko

rozwija się tolerancja na te leki).



Nie są obecnie stosowane.



Fentermina, chlorfentermina (poch. amfetaminy);

mazindol (poch. indolowa); fendimetrazyna (prolek),

fenmetrazyna (poch. morfoliny)

1) b) Leki zmniejszające łaknienie o działaniu

serotoninergicznym.



Hamują łaknienie, brak dz. psychostymulującego.



Wzmagają aktywność neuronów 5-HT (wzrost

uwalniania i hamowanie wychwytu zwrotnego 5-HT)



Nie są stosowane.



Działanie niepożądane (uszkodzenia zastawek serca,

nadciśnienie płucne).



Fenfluramina, deksfenfluramina (poch. amfetaminy).



Fluoksetyna – lek p/depresyjny, selektywny inhibitor

wychwytu zwrotnego serotoniny; początkowy okres

leczenia depresji – spadek masy ciała, niestosowana

w leczeniu otyłości.

1) c) Leki zmniejszające łaknienie o działaniu

adrenergiczno - serotoninergicznym.

Sibutramina



Inhibitor wychwytu zwrotnego NA i 5-HT w

zakończeniach synaptycznych.



Pobudza poposiłkowe uczucie sytości (receptory

5-HT 1 i 2, a także β

1

).



Nasila obwodowe działanie NA na receptory beta-

3 (wzrost termogenezy) → działanie obdwodowe

(wzrost termogenezy, pobudzenie rec. β

3

).



Zmienia preferencje smakowe (pokarm

białkowy>pokarm węglowodanowy)



Działania niepożądane:

- wynikają ze stymulacji przekaźnictwa NA
- umiarkowany wzrost ciśnienia tętniczego,

przyśpieszenie akcji serca, bezsenność.



Brak właściwości uzależniających.



P/wskazania:

- ciąża, karmienie piersią, otyłość wtórna, jadłowstręt

psychiczny, psychozy, choroba wieńcowa,

zaburzenie rytmu serca, niewydolność serca,

oporne na leczenie nadciśnienie, jaskra,

nadczynność tarczycy, guz chromochłonny rdzenia

nadnerczy.



21 stycznia 2010 Europejska Agencja Leków (EMEA)

zaleciła we wszystkich krajach europejskich

wstrzymanie sprzedaży preparatu Meridia.



Interakcje:

- leki p/depresyjne (inhibitory wychwytu NA,

inhibitory wychwytu 5-HT), leki p/migrenowe,

opioidowe leki p/bólowe => zwiększenie

stężenia serotoniny => zespół serotoninowy

(zaburzenie świadomości, drżenie mięśniowe,

zaburzenie koordynacji ruchowej, biegunka).



Preparaty:

Meridia (wycofany), Zalixa, Lindaxa, Obesan,

Sibutral, Zelium

Tesofensina



Inhibitor wychwytu NA, 5-HT i dopaminy.



Hamuje łaknienie i (prawdopodobnie)

zwiększa wydatek energetyczny.



Dz. niepożądane:

- suchość w ustach, bóle głowy, mdłości,

bezsenność, biegunka / zaparcie.



Lek w badaniach klinicznych (Dania,

NeuroSearch).

1) d) peptydy regulujące proces łaknienia



Leptyna i jej analogi

- podejmowane są próby zastosowania ludzkiej

rekombinowanej leptyny (badania kliniczne).

- umiarkowana skuteczność
- dz. niepożądane (dz. hipertensyjne, prozapalne –

budowa zbliżona do cytokin, wpływ na cz.

hormonalną).



W fazie klinicznej.

2) Leki nasilające termogenezę

a) adrenergiczne

Efedryna



Pośrednio pobudza receptory α, powodując

uwalnianie endogennej NA z ziarnistości

neuronu.



Nieselektywnie pobudza receptory α i β.



Pobudza termogenezę w wyniku uwalniania

amin katecholowych w OUN.



Brak zastosowania w otyłości ze względu na

działania niepożądane.

2) Leki nasilające termogenezę

b) agoniści selektywni receptora β

3



Receptory β

3

znajdują się w tkance tłuszczowej,

są odpowiedzialne za aktywację lipolizy i

nasilenie termogenezy.



Leki z tej grupy są w fazie klinicznej.

3) Leki wpływające na procesy trawienia:

a) inhibitory lipaz

Orlistat (Tetrahydrolipostatyna)



Obwodowe działanie



Inhibitor lipaz żołądkowo – trzustkowych.



Hamuje hydrolizę tłuszczu pokarmowego.



Nie wchłania się w przewodu pokarmowego.



Dz. niepożądane:

- bóle brzucha, wzdęcia, biegunki tłuszczowe
- zmniejszenie przyswajania witamin



P/wskazania: ciąża, karmienie piersią, zespół

złego wchłaniania, cholestaza (zastój żółci)



Preparaty:

Alli, Xenical

3) Leki wpływające na procesy trawienia:

b) substytuty tłuszczu / subst. wiążące

tłuszcze
Olestra



Poliester sacharozy należący do substytutów

tłuszczu.



Preparat służący do przyrządzania potraw.



„Podstawia” się pod tłuszcze w pokarmie.



Zmniejsza: wchłanianie tłuszczów, stężenie

cholesterolu całkowitego i frakcji LDL.



Dz. niepożądane: jak orlistat.

3) Leki wpływające na procesy trawienia:

b) substytuty tłuszczu / subst. wiążące tłuszcze

Chitosan



Działanie podobne do olestry i orlistatu.



Wiąże tłuszcze.



Nieznacznie zmniejsza aktywność lipazy i

amylazy, cholesterolu całkowitego.



Nie powoduje biegunek (przeciwieństwo

orlistatu), dz. słabo zapierające.



Suplement diety.



Wiąże na swojej powierzchni wiele leków!

4) Inne leki.

Rimonabant



Selektywny antagonista rec. kannabinoidowego

(CB1).



W regulacji łaknienie uczestniczy CB1 (OUN,

przewód pokarmowy); endogenni agoniści

zwiększają łaknienie.



Wycofany z obrotu, 2008 (Acomplia, Zimulti)

4) Inne leki.



Leki z grupy OTC (bez recepty):

- preparaty przyśpieszające przemianę materii:
→wyciągi z zielonej herbaty (metyloksantyny),

guarany (kofeina)*

→ morszczynu (jod), bluszczu, ocet jabłkowy

*stymulują termogenezę

- spalacze tłuszczu:
→ L-karnityna, CLA (sprzężony kwas linolowy)
-preparaty zmniejszające łaknienie:
→ chrom, błonnik

- wyciąg z Hoodia gordonii (czynnik aktywny P57 –

glikozyd steroidowy, pobudza ośrodek sytości,

zarejestrowany jako suplement diety)

- ekstrakt z gorzkiej pomarańczy – synefryna,

'alternatywa efedryny', Therm Line

- Garcinia cambogia – Hydroksycytraty; tłumi

apetyt, zwiększają gromadzenie glikogenu i

termogenezę; Aqua Slim