Temat 16:
Wymogi Unii Europejskiej
w zakresie ochrony
środowiska.
Wrocław 2009
Plan prezentacji
• Podstawowe pojęcia- środowisko, ochrona
środowiska,
• Cele ekologii w UE,
• Programy Działań na Rzecz Ochrony
Środowiska,
• Prawo horyzontalne Unii,
• Standardy z zakresie ochrony środowiska,
• Jedenaście ekologicznych zasad UE,
• Podsumowanie,
• Bibliografia.
Podstawowe pojęcia
• ŚRODOWISKO – ogół elementów
przyrodniczych, w tym także
przekształconych w wyniku działalności
człowieka, a w szczególności powierzchnie
ziemi, kopaliny, wody, powietrze, zwierzęta
i rośliny, krajobraz, klimat oraz pozostałe
elementy różnorodności biologicznej, a
także wzajemne oddziaływania pomiędzy
tymi elementami.
Podstawowe pojęcia
• OCHRONA ŚRODOWISKA – podjęcie lub
zaniechanie działań, umożliwiające
zachowanie lub przywracanie równowagi
przyrodniczej; ochrona ta w szczególności
polega na :
a. Racjonalnym kształtowaniu środowiska
zgodnie z zasada zrównoważonego rozwoju
b. Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom
c. Przywracaniu elementów przyrodniczych
do stanu właściwego
Obszar prawa UE
dotyczących ochrony środowiska
• Obejmuje on ok. 70 dyrektyw,
uzupełnianych i zmienianych kilkakrotnie
zwanymi „siostrami” oraz 21 rozporządzeń.
Połowa dyrektyw i rozporządzeń dotyczy
produktów i wyrobów. Działania Wspólnoty
opierają się na:
- działaniach zapobiegawczych
- likwidacji powstałych szkód w środowisku,
zwłaszcza u źródła
- zasadzie „płaci zanieczyszczający”
Cele polityki ekologicznej
Unii Europejskiej
• Stworzenie i przestrzeganie wspólnych
norm ekologicznych;
• Zachowanie, ochrona i poprawa jakości
środowiska naturalnego;
• Mądre wykorzystywanie zasobów
naturalnych;
• Działanie na rzecz rozwijania technologii
przyjaznych środowisku;
Cele polityki ekologicznej
Unii Europejskiej
• Ochrona zdrowia i życia ludzkiego;
• Prowadzenie wspólnej polityki
międzynarodowej w zakresie ochrony
środowiska
• Realizacja wspólnych programów
środowiskowych
• Wprowadzenie europejskich standardów
wyrobu
Programy Działań na
Rzecz Ochrony Środowiska
• I Program Działań 1973 – 1796
Celem było identyfikacja istotnych
problemów ekologicznych w Europie,
określono relacje środowisko – rozwój
gospodarczy
• Kolejne programy zawierały rozszerzenie
podejścia do problemów środowiska m.in. o
kwestie zarządzania ochroną środowiska.
Programy Działań na
Rzecz Ochrony Środowiska
• V Program - lata 1993 – 2000
Nakreślał on strategię zrównoważonego
rozwoju społeczno-gospodarczego bez
jakiejkolwiek szkody dla zasobów
naturalnych i środowiska. Priorytetem było
zapewnienie równowagi w korzystaniu i
zarządzaniu zasobami naturalnymi tj.
powietrzem, wodą.
Programy Działań na
Rzecz Ochrony Środowiska
• Obecnie obowiązuje VI Program 2001-2010
„Środowisko 2010: nasza przyszłość, nasz
wybór”
• Zakłada m.in.:
- ograniczenie zmian klimatycznych
- ochronę przyrody i różnorodności
biologicznej
- „Zdrowie i środowisko”
- racjonalne wykorzystanie zasobów
naturalnych
Wymagania Unii Europejskich
• Wymagania Unii Europejskiej ujęte są
w tzw. „standardach” w zakresie
ochrony środowiska (odnoszą się do
szczegółów) oraz w przepisach o
charakterze ogólnym czyli prawie
horyzontalnym (niedotyczącym
konkretnych emisji, działów,
produktów).
Prawo horyzontalne UE –
ochrona przyrody
Prawo horyzontalne UE –
dostęp do informacji
Standardy ochrony środowiska –
ochrona powietrza
Standardy ochrony środowiska –
ochrona wód
Standardy ochrony środowiska –
gospodarka odpadami
Standardy ochrony środowiska –
ochrona przed hałasem
Standardy ochrony środowiska –
ograniczenie zanieczyszczeń
Standardy ochrony środowiska –
substancje chemiczne
Standardy ochrony środowiska –
GMO
Jedenaście ekologicznych zasad
UE
1.Lepiej zapobiegać niż leczyć.
2.Należy uwzględniać skutki oddziaływania na
środowisko w możliwie najwcześniejszym
studium podejmowania decyzji.
3.Trzeba unikać eksploatowania przyrody
powodującego znaczne naruszenie równowagi
ekologicznej.
4.Należy podnieść poziom wiedzy naukowej, by
umożliwić podejmowanie właściwych działań.
5.Koszty zapobiegania i usuwania szkód
ekologicznych powinien ponosić sprawca
zanieczyszczenia.
Jedenaście ekologicznych zasad
UE
6.Działania w jednym państwie członkowskim nie
powinny powodować pogorszenia stanu
środowiska w innym.
7.Polityka ekologiczna państw członkowskich w
zakresie ochrony środowiska musi uwzględniać
interesy państw rozwijających się.
8.Państwa Unii Europejskiej powinny wspierać
ochronę środowiska w skali międzynarodowej i
globalnej.
9. Ochrona środowiska jest obowiązkiem
każdego, zatem konieczna jest edukacja w tym
zakresie.
Jedenaście ekologicznych zasad
UE
10.Środki ochrony środowiska powinny być
stosowane odpowiednio do rodzaju
zanieczyszczenia, potrzebnego działania
oraz obszaru geograficznego, który mają
chronić. Zasada ta zanana jest jako zasada
subsydiarności.
11.Krajowe programy dotyczące środowiska
powinny być koordynowane na podstawie
wspólnych długoterminowych programów,
a krajowa polityka ekologiczna –
harmonizowana w ramach Wspólnot
Europejskich.
Bibliografia
• Ewa Małuszyńska, Bohdan Grucham, Kompendium
wiedzy o Unii Europejskiej, PWN, Warszawa 2007
• Ryszard Paczuski, Ochrona środowiska. Zarys
wykładu. Z uwzględnieniem obowiązującego
porządku prawnego od dnia uzyskania przez
Polskę członkowstwa w Unii Europejskiej, Branta,
Bydgoszcz 2008
• Tadeusz P. Tkaczyk, Problem dostosowania
polskich przedsiębiorstw do standardów
europejskich, SGH w Warszawie, Warszawa 2005