OGARNĄĆ CHAOS

OGARNĄĆ CHAOS

-jak pracować

-jak pracować

z

z

dzieckiem

dzieckiem

nadpobudliwym

nadpobudliwym

OGARNĄĆ CHAOS

OGARNĄĆ CHAOS

-jak pracować

-jak pracować

z

z

dzieckiem

dzieckiem

nadpobudliwym

nadpobudliwym

Tajemnicze ADHD

to skrót angielskiej nazwy

Attention Deficit Hyperactivty

Disorder,

czyli „zespół nadpobudliwości

psychoruchowej z zaburzeniami

koncentracji uwagi"

Nie karać za objawy - znajomość

objawów ADHD pozwala odróżnić
zachowania, które są przejawem
nad pobudliwości od niegrzeczności

Akceptacja - dziecko
nadpobudliwe ma odmienne
możliwości i wymagania niż jego
rówieśnicy i wymaga
odmiennego traktowania

OBSZARY

NADRUCHLIWOŚCI:

Koncentracja uwagi:
nie kończy nawet najprostszych zadań
pytane zgaduje, mówi nie wiem
trzeba mu powtarzać - nie słucha tylko

patrzy w okno

zapomina zadań domowych, zeszytów,

farb, stroju na WF

nie jest w stanie skoncentrować się na

szczegółach podczas zajęć szkolnych, pracy lub

w czasie wykonywania innych czynności.

Popełnia błędy wynikające z niedbałości;

często ma trudności z utrzymaniem uwagi na

zadaniach i grach;

często wydaje się nie słuchać tego, co się do niego

mówi;

często nie stosuje się do podawanych kolejno

instrukcji i ma kłopoty z dokończeniem zadań

szkolnych i wypełnieniem codziennych

obowiązków, jednak nie z powodu

przeciwstawiania się lub niezrozumienia

instrukcji;

często ma trudności ze zorganizowaniem

sobie pracy lub innych zajęć;

nie lubi, ociąga się lub unika rozpoczęcia

zajęć wymagających dłuższego wysiłku

umysłowego -jak nauka szkolna lub

odrabianie zajęć domowych;

często gubi rzeczy niezbędne do pracy lub

innych zajęć np.: zabawki, przybory

szkolne, ołówki, książki, narzędzia;

łatwo rozprasza się pod wpływem

zewnętrznych bodźców; często zapomina

o różnych codziennych sprawach

Sześć lub więcej z podanych

poniżej objawów zaburzeń
koncentracji uwagi musi
utrzymywać się przez
przynajmniej 6 miesięcy w
stopniu utrudniającym adaptację
(funkcjonowanie) dziecka bądź w
stopniu niewspółmiernym do
jego rozwoju.

Ruchliwość:

• wierci się, chodzi po klasie
• zaczepia inne ziecko
• ma często nerwowe ruch rąk lub stóp bądź nie

jest w stanie usiedzieć w miejscu;

• wstaje z miejsca w czasie lekcji lub w innych

sytuacjach wymagających spokojnego

siedzenia;

• często chodzi po pomieszczeniu lub wspina się

na meble w sytuacjach, gdy jest to za chowanie

niewłaściwe - w szkole, w pracy , w domu; -

często ma trudności ze spokojnym bawieniem

się lub odpoczywaniem; - często jest w ruchu;

"biega jak nakręcone";

• często jest nadmiernie gadatliwe.

Impulsywność:

- skarcone płacze lub dostaje ataku wściekłości
• pochwalone, robi to samo i głośno domaga się

pochwał

• stale chce być w centrum uwagi,
• nie czeka na swoją kolej
• często wyrywa się z odpowiedzią zanim

pytanie zostanie sformułowane w całości;

• często ma kłopoty z zaczekaniem na swoją

kolej; często przerywa lub przeszkadza innym

(np. wtrąca się do rozmowy lub zabawy).

Sześć lub więcej z podanych

powyżej objawów nadruchliwości i

impulsywności (nadpobudliwości

psychoruchowej) musi się

utrzymywać przez przynajmniej 6

miesi ęcy w stopniu utrudniającym

adaptację (funkcjonowanie)

dziecka bądź w stopniu nie

współmiernym do jego rozwoju.

Występowanie zespołu objawów nie wystarcza, by

rozpoznać u dziecka nadpobudliwość

psychoruchową. Aby diagnoza była prawidłowa

dodatkowo muszą być spełnione następujące

warunki

• Niektóre upośledzające funkcjonowanie dziecka objawy zaburzeń

koncentracji uwagi lub nadpobudliwości psychoruchowej

(nadruchliwości, impulsywności) ujawniły się przed 7 rokiem życia

dziecka

• Upośledzenie funkcjonowania dziecka spowodowane tymi

objawami występuje w dwóch lub więcej sytuacjach (np. w szkole i

w domu)

• Stwierdza się klinicznie istotne upośledzenie funkcjonowania

społecznego, zawodowego lub szkolnego (w zakresie edukacji).

• Objawy u dziecka nie występują w przebiegu przetrwałych

zaburzeń rozwojowych, schizofre nii lub innych psychoz i nie można

ich trafniej uznać za objawy innego zaburzenia psychicz nego (np.

zaburzeń nastroju, lękowych, dysocjacyjnych lub nieprawidłowej

osobowości).

Metody terapii

wspomagające efekty pracy

z dziećmi nadpobudliwymi

czyli:

Co robić

• :

• - Akceptacja - dziecko nadpobudliwe ma odmienne możliwości i

wymagania niż jego rówieśnicy i wymaga odmiennego traktowania

• - Nie karać za objawy - znajomość objawów ADHD pozwala odróżnić

zachowania, które są przejawem nad pobudliwości od niegrzeczności

• - Kontakty z rodzicami

• - Nie wzmacniać niewłaściwych zachowań

• - Mówić tak aby usłyszało:

• - proste, krótkie polecenia;

• - akcentować początek czynności (np. Uwaga zaczynamy pisać);

• - pamiętać, że może pracować krótko, wydawać pomocnicze

polecenia „małymi krokami";

• - przypominać;

• - zachęcać do sprawdzania

• Stworzyć uporządkowany świat:
plan lekcji, plan poszczególnych godzin

lekcyjnych,

regulamin zachowania, co wolno a czego

nie wolno robić w sali,

miejsce w klasie
organizacja pracy
Pozwolić się ruszać ale według określonej

zasady, wykorzystać z pożytkiem dla

lekcji lub klasy np. Zmazać tablicę

Jak uczyć:
- wyróżnianie najważniejszych

zagadnień i informacji
(podkreślanie kolorem, słowem „To
ważne", modele, pokazy
sprawdzanie wiadomości, pytanie)

• Jak wspierać dziecko z ADHD (wg.

Wolańczyk, Kołakowski, Skotnicka)

• Nie mów tego, czego sam nie znosisz

wysłuchiwać:

Twój kolega dawno się już nauczył.........................
Jesteś niedbały...................
No cóż, pewnie nigdy ci się to nie

uda......................

Dostrzegaj sukcesy, a nie porażki. Jeżeli trzeba,

zmień porażkę w zwycięstwo

Doceniaj wysiłek, szukaj elementów godnych

pochwały np. staranny element napisanej literki

Przypominaj o sprawdzaniu np. Kartka z napisem

„przeczytaj jeszcze raz"

• Jak rozmawiać z dzieckiem nadpobudliwym:
• Upewnij się, że słucha
• zatrzymaj w biegu
• spójrz w oczy
• poproś o powtórzenie twoich słów
• Nie atakuj
• zakazane słowa: „Ty zawsze", „Ty nigdy"
• • Oszczędność słów
• krótkie, proste komunikaty np. „Cisza"
• Słowa na piśmie
• kartki przypominające
• regulaminy

ZDARZENIE

- modyfikacja zachowania dziecka poprzez

wygaszanie złych nawyków, a wzmacnianie

dobrych (zasada na gradzania i karania

NASTĘPSTWA reakcja: kara, nagroda,

ignorowanie

modyfikacja zachowania dziecka poprzez

wygaszanie złych nawyków, a wzmacnianie

dobrych (zasada nagradzania i karania)

• NAGRADZANIE CZYLI

WZMACNIANIE ZACHOWANIA jeżeli
na właściwe zachowanie dziecka
reagujemy, tak że spotyka je coś
przyjemnego, wtedy zwiększa się
prawdopodobieństwo, że dziecko
powtórzy to samo zachowanie w
przyszłości. Zostało za coś
nagrodzone, więc chętniej
powtórzy to w przyszłości
WZMOCNIENIE POZYTYWNE

WYGASZANIE ZACHOWANIA - jeżeli

dziecko zrobi coś, a my nie
zareagujemy, to zmniejsza się
prawdopodobieństwo, że powtórzy
to zachowanie w przyszłości.
Zachowanie dziecka jest WY
GASZANE

• KARANIE -jeżeli dziecko zachowa

się niewłaściwe powinno ponieść
konsekwencje. Kara powinna być
NATYCHMIASTOWA (zaraz po
niewłaściwym zachowaniu),
ADEKWATNA (do przewinienia),
konsekwentna (doprowadzona do
końca)

zachowanie pożądane + wzmocnienie(nagroda)
= więcej zachowań pożądanych

zachowanie pożądane + brak wzmocnienia

(wygaszanie) = mniej zachowań pozytywnych

zachowanie niepożądane + brak wzmocnienia

(wygaszanie) = mniej zachowań niepożądanych

zachowanie niepożądane + wzmocnienie(nagroda)

= więcej zachowań niepożądanych

• NIEBEZPIECZEŃSTWA KARY:

• - wymierzana w emocjach

• - niewspółmierna do winy

• - długoterminowa =>

dziecko nie pamięta za co

• - fizyczna

• - pozornie mniej

zachowań, tylko w

obecności osoby

wymierzającej karę

• - wzrost zachowań

buntowniczych

• - wzrost zachowań, które

są karane, gdy kara jest

odbierana jako nagroda, bo

wówczas uwaga dorosłego

jest całkowicie skupiona na

dziecku

• KONSEKWENCJA

• - jest stała,

wymierzona za

konkretne zachowanie

zawsze taka sama

• - współmierna do

czynu

• - spodziewana, zgodna

z wcześniejszymi

ustaleniami

• - nie w emocjach, nie

fizyczna

• - skuteczna jeżeli

doprowadzona do końca

JAK ZASTOSOWAĆ KARY:

• 1. Przypomnienie zasady, ustalenie granic

=> może być przez odwołanie do

przygotowanego regulaminu np. W sali nie

biegamy

• 2. Wyrażenie swoich uczuć związanych z

zachowaniem dziecka np. Złości mnie gdy

biegasz po klasie

• 3. Zagrożenie konsekwencjami => czas na

wyhamowanie

• 4. Wykonanie konsekwencji, bez względu na

opór dziecka, postanowienie poprawy

Reakcja powinna

być:

SZYBKA - powinna nastąpić natychmiast po

„przewinieniu" - wyciąganie konsekwencji w kilka dni lub

godzin po zdarzeniu, dziecko odbierze jako

niesprawiedliwą przykrość. Długie oczekiwanie na

nieznaną karę jest dla dziecka psychicznym cierpieniem.

SKUTECZNA - czyli doprowadzona do końca. Jeśli

zrezygnujemy z jej przeprowadzenia lub przerwiemy ją w

połowie, nie odniesie żadnego skutku. Dziecko natomiast

przekona się, że po „gadaniu starych" i tak nic nie

nastąpi, albo po godzinie „im" przejdzie i odwołają karę -

poczuje się bezkarnie.

SPRAWIEDLIWA - konsekwencja powinna być adekwatna

do przewinienia, nie powinno się karać dziecka

zabraniem wszystkich przyjemności za to, że nie

posprzątało ze stołu. Należy stworzyć własny kodeks -

określone konsekwencje za określone przewinienia.

Konsekwencje powinny być stałe.

SŁUSZNA - związana z rzeczywistym przewinieniem

dziecka. Sugerowanie dziecku, że jego największym

przewinieniem jest to, że nie udało mu się uciec, przed

okiem nauczy cielki (policjantem, przypadkowym

świadkiem) powoduje, że uczy się ono, iż nie ma nic

złego w wybrykach. Problemem jest to, ze można zostać

złapanym.

SYMPATYCZNA - dziecko nie jest przestępcą. Popełniło

błąd, za który musi ponieść konsekwencje, ale nie

powinniśmy nie akceptować osoby dziecka.

SŁOWNA - kary cielesne nie są metodą wychowawczą.

Zadając ból słabszej od siebie istocie, poniżając ją, nie

nauczymy dziecka żadnych zasad. Poza jedną - rację ma

ta osoba, która mocniej uderzy. Kary cielesne, gdy w grę

wchodzą silne emocje, mogą stać się maltretowaniem

fizycznym, zanim ktokolwiek zdąży się zorientować

NAGRODA

- pochwały, uznanie, uwaga

poświęcona dziecku

- przywileje
- nagradzamy każde zachowanie

pożądane, za każdym razem gdy
ono wystąpi

JAK DZIAŁA NAGRODA:

- uspokaja, zmniejsza napięcie
- daje poczucie pewności, że dobrze się

postępuje

- podnosi samoocenę, poczucie własnej

wartości

- zwiększa pragnienie robienia czegoś

powszechnie pożądanego,
akceptowanego

JAK CHWALIĆ

za konkretne zachowaniem
- natychmiast
- za małe kroczki
- publicznie lub w cztery oczy
- „długie ucho" pozwolenie aby

podsłuchało jak o nim dobrze
mówimy

- nie wolno do pochwał wtrącać

osłabiaczy, docinków np. Pięknie ale

-

POCHWAL

• Jaś zadzwonił do korepetytorki i powiedział, że

nie przyjdzie. Później poszedł z kolegami na piwo.

• Jaś nakrzyczał na nauczycielkę a później

przeprosił.

• Jaś zwykle spóźnia się 2 godziny, a dzisiaj spóźnił

się 1 godzinę.

• Jaś bije się z bratem, awantura kończy się zanim

zainterweniowali rodzice.

• Jaś przyszedł ze szkoły do domu, powiesił

tornister na krześle i porozrzucał ubrania po

podłodze.

• Jaś siedzi w ławce, patrzy w okno, widzimy, że

nie słucha. Jaś był na 3 lekcjach, z pozostałych

uciekł

Pamiętajmy, że odnalezienie

pozytywnego elementu,
zauważenie go i udzielenie, za
ten konkretny „pozytywny element"
w nieprzyjemnej sytuacji lub w
niepożądanym zachowaniu,
pochwały nie oznacza, że nie
możemy omówić tego
zachowania i wyciągnąć
konsekwencji

Uczeń łatwo się

rozprasza, często pod

wpływem kolegów.

Pierwsza ławka z daleka od bodźców

rozpraszających

Dobrze zorganizowana i

uporządkowana sala

Są klasowe reguły w formie wizualnej

Uczeń wydaje się być znudzony lekcją, jest

bardziej zainteresowany tym co ma na swoim

biurku, niż tym co mówi nauczyciel. Trudno

mu skoncentrować swoją uwagę na zaleconym

zadaniu

Aktywne włączanie ucznia w lekcję
Materiały dydaktyczne pozwalające na

eksperymentowanie

Dobrze zorganizowany konspekt lekcji
Dostosowanie stopnia trudności materiału do

możliwości uwagi ucznia

Nauczyciel stale porusza się po klasie
Częste i natychmiastowe informacje od

nauczyciela dotyczące jakości wykonywanych

zadań

Zapomina wykonać pracę domową albo myli się i

wykonuje inne zadania

Zeszyt prac domowych
Praca domowa i wytłumaczenie

zadań długoterminowychw formie

pisemnej

Kolorowe zakładki, segregatory
Do ławki przymocowana teczka na

wszystkie prace

Szybko się męczy wykonując zadania

wymagające dużego wysiłku umysłowego.

Dużo więcej czasu niż innym dzieciom zabiera

mu wykonywanie poleceń.

• Zmniejszenie liczby poleceń

• Akceptacja używania przez dziecko edytora

tekstu

• Wydłużenie czasu na wykonanie polecenia

• Krótkie przerwy

• Duże partie materiału podzielone na małe odcinki

• Dodatkowe zadania z dziedziny zainteresowań

ucznia

Sprawia wrażenie jakby „zapomniał"

o obowiązujących zasadach.

• Zasady są proste i tyle ile potrzeba
• Uczniowie uczestniczą w tworzeniu

regulaminu

• Umówione sygnały na

przypomnienie zasady
konsekwencje

Uczeń często nie wypełnia poleceń

i

sprawia wrażenie jakby nie rozumiał

instrukcji.

• Polecenia w postaci nakazów lub

oznajmień

• W jednej chwili -jedno polecenie

(konkretne i krótkie)

• Neutralny lub przychylny ton
• Prośba o powtórzenie

Rzadko robi to, na czym zależy

nauczycielowi (rodzicom)

• •Zauważanie i nagradzanie zachowań

pożądanych

• Konkretne pochwały

• Przywileje i nagrody za wywiązanie się z

umowy

• Uczniowie sami wybierają sobie nagrody

(klasowa pula nagród)

• Realne cele, które uczniowie maja spełnić,

by otrzymać nagrodę

Prezentuje zachowania, które chcemy

wyeliminować z repertuaru

zachowań ucznia.

• Natychmiastowe wychwycenie takiego

zachowania

• Skoncentrowanie się na faktach i

zachowanie spokoju

• Uwaga zwrócona personalnie, nie przy

całej klasie

• Konsekwencje, np. utrata przywilejów

10 PRÓŚB TWOJEGO NADPOBUDLIWEGO

DZIECKA

1. Pomóż mi skupić się na jednej czynności.
Proszę, ucz mnie także poprzez zmysł dotyku. Potrzebuje, abyś prowadził

mnie za rękę. ^

2. Potrzebuję wiedzieć co zdarzy się za chwilę.
Proszę, stwórz mi bardzo uporządkowane otoczenie, gdzie wszystko

będzie podporządkowane stałym zasadom. Daj mi wyraźnie znać,

gdyby miały nastąpić zmiany.

3. Poczekaj na mnie, ja ciągle jeszcze się zastanawiam.
Proszę, pozwól mi działać we własnym tempie. Jeśli zacznę się spieszyć,

na pewno się pomylę lub zrobię błąd.

4. Jestem w kropce, nie potrafię tego zrobić.
Proszę, zaproponuj mi możliwości wyjścia z trudnej dla mnie sytuacji.

Potrzebuję dowiedzieć się jakmożna iść dalej, jeśli droga jest

zablokowa na.

5. Czy to jest dobrze ? Ja potrzebuję od razu wiedzieć.
Zaraz po tym jak coś zrobię, szybko i szczegółowo pochwal to, co było

dobrego w mojej pracy.

• 6. Nie zapomniałem, ja tylko za pierwszym razem nie

usłyszałem Cię.

Proszę, dawaj mi tylko jedno drobne polecenie na raz. Poproś mnie, abym

powtórzył Ci, co usłyszałem przed chwilą.

• 7. Nie pomyślałem, mnie już nie było.
Proszę przypomnij mi, abym zatrzymał się, pomyślał i dopiero potem

działał.

• 8. Ja zawsze pracuję tylko w danej chwili.
Proszę, dawaj mi tylko krótkie etapy pracy do wykonania, tak, abym sam

mógł ocenić, kiedy dojdę do końca.

• 9. Wiem - znowu WSZYSTKO zrobiłem źle ?
Nagradzaj mnie choć za część dobrze wykonanego zadania, za poprawę,

doskonalenie się, a nie za bycie doskonałym.

• 10. Dlaczego zawsze na mnie krzyczysz ?
Proszę, doceń mnie, jeśli zrobię coś dobrze, pochwal, jeśli uda mi się

odpowiednio zachować. Przypominaj mi (i sobie) o moich dobrych i

mocnych stronach, kiedy mam zły dzień.

GIMNASTYKA MÓZGU (BRAIN

GYM) P. I G. Dennisonowie

• Metoda ta ma na celu ułatwienie

radzenia sobie ze stresem i

zapobieganie mu poprzez osiągnięcie

stanu integracji psychofizycznej.

Najbardziej pożądany poziom

integracji określany jest jako łatwość

przechodzenia z „biegu wysokiego" na

„bieg niski".

Na niskim biegu

jesteśmy, kiedy:

znajdujemy się w nowym, nieznanym

otoczeniu

musimy się czegoś nauczyć
mamy poczucie zagrożenia
musimy zatrzymać ruch, aby móc myśleć;

nie potrafimy wykonać tego

jednocześnie z ruchem

Na wysokim biegu

jesteśmy, kiedy:

znajdujemy się w bezpiecznym znanym

otoczeniu

posługujemy się tym, czego już się

nauczyliśmy

wykonujemy automatyczne, dobrze

znane ruchy

umiemy poruszać się i równocześnie

myśleć

Kinezjologia

edukacyjna.

przywraca naturalną integrację

mózgu. Ćwiczenia doprowadzają
do zrównoważenia działania
prawej i lewej półkuli

Porównanie funkcji prawej i lewej

półkuli mózgowej

LEWA

Kontroluje prawą część ciała

• - intelektualna

• - analityczna

• - logiczna

• - obiektywna

• - arytmetyczna

• - preferuje mówienie i pisanie

• - preferuje naukę zaplanowaną j -

preferuje testy wyboru odpowiedzi

• - lepiej reaguje na bodźce

słuchowe i wzrokowe

LOGICZNA

PRAWA

kontroluje lewą część ciała

• - intuicyjna

• - pamięta twarze

• - emocjonalna, nastrojowa

• - działa elastycznie i

spontanicznie

• - preferuje zadania otwarte

• - preferuje pracę

niezaplanowaną

• - w myśleniu i zapamiętywaniu

posługuje się głównie

wyobrażeniami

• - często posługuje się

analogiami, metaforami

• - lepiej reaguje na bodźce

kinetyczne (ruch działanie)

ARTYSTYCZNA

CZTERY GRUPY

ĆWICZEŃ:

1. Ćwiczenia lateralne - pobudzanie i

integrowanie różnych struktur mózgowych.

Lepsza integracja myśli, ruchu i koordynacji

2. Ćwiczenia pogłębiające
3. Ćwiczenia rozciągające i wydłużające

mięśnie - zminimalizowanie stresu, poprawa

koncentracji uwagi

4. Ćwiczenia energetyzujące - zapewnienie

odpowiedniej szybkości impulsów

przesyłanych między komórkami nerwowymi