Piękno jako

Piękno jako

wartość

wartość

i kategoria

i kategoria

estetyczna

estetyczna

piękno

piękno

wartość

wartość

kategoria

kategoria

estetyka

estetyka

PIĘKNO :

PIĘKNO :

-

-

zespół cech, który sprawia, że coś się

zespół cech, który sprawia, że coś się

podoba

podoba

- wysoka wartość moralna

- wysoka wartość moralna

„

„

Uniwersalny słownik języka

Uniwersalny słownik języka

polskiego”

polskiego”

WARTOŚĆ:

WARTOŚĆ:

-

cecha lub zespół cech

cecha lub zespół cech

-

ile coś jest warte pod względem

ile coś jest warte pod względem

materialnym

materialnym

-

posiadanie zalet

posiadanie zalet

„

„

Uniwersalny słownik języka

Uniwersalny słownik języka

polskiego”

polskiego”

KATEGORIA:

KATEGORIA:

-

pojęcie podstawowe danej nauki

pojęcie podstawowe danej nauki

-

wyróżniona ze względu na jakąś

wyróżniona ze względu na jakąś

cechę wspólną

cechę wspólną

„

„

Uniwersalny słownik języka

Uniwersalny słownik języka

polskiego”

polskiego”

ESTETYKA:

ESTETYKA:

-

nauka o pięknie

nauka o pięknie

-

poczucie piękna

poczucie piękna

„

„

Uniwersalny słownik języka

Uniwersalny słownik języka

polskiego”

polskiego”

PIĘKNO =

PIĘKNO =

wartoć

wartoć

+

+

kategoria estetyczna

kategoria estetyczna

Przemiany pojęcia

Przemiany pojęcia

piękna

piękna

Trzy sposoby pojmowania piękna w starożytności

Trzy sposoby pojmowania piękna w starożytności

-

Najszersze znaczenie

Najszersze znaczenie

-

Znaczenie estetyczne

Znaczenie estetyczne

-

Znaczenie estetyczne ograniczone tylko do

Znaczenie estetyczne ograniczone tylko do

wzroku

wzroku

Wielka Teoria

Wielka Teoria

Trwała od V wieku p.n.e do XVIII wieku

Trwała od V wieku p.n.e do XVIII wieku

n.e.

n.e.

Piękno polega na doborze proporcji i

Piękno polega na doborze proporcji i

właściwym układzie części.

właściwym układzie części.

Piękno

Piękno





Struktura

Struktura





Proporcja

Proporcja





Liczby

Liczby

Wielka Teoria

Wielka Teoria

Platon

Platon

: „ Zachowanie miary i proporcji jest

: „ Zachowanie miary i proporcji jest

zawsze piękne”

zawsze piękne”

Arystoteles

Arystoteles

: „ Piękno jest w wielkości i ładzie’’

: „ Piękno jest w wielkości i ładzie’’

Stoicy

Stoicy

: „piękno ciała ejst proporcją członków

: „piękno ciała ejst proporcją członków

w ich układzie wzajemnym i w stosunku do

w ich układzie wzajemnym i w stosunku do

całości”

całości”

Wielka Teoria

Wielka Teoria

Filozof Plotyn uzupełnił Wielką Teorię.

Filozof Plotyn uzupełnił Wielką Teorię.

Tezy Wielkiej Teorii

Tezy Wielkiej Teorii

-

Piękno poznajemy nie tylko zmysłami

Piękno poznajemy nie tylko zmysłami

ale tez rozumem

ale tez rozumem

-

Piękno ma charakter ilościowy

Piękno ma charakter ilościowy

-

W proporcjach jest prawo natury,

W proporcjach jest prawo natury,

zasady bytu itp.

zasady bytu itp.

-

Podobanie się i piękno

Podobanie się i piękno

-

Piękno i dobro

Piękno i dobro

Kryzys Wielkiej Teorii

Kryzys Wielkiej Teorii

W XVIII nastąpił kryzys z powodu zmiany

W XVIII nastąpił kryzys z powodu zmiany

mody, smaku, powstał barok, sztuka

mody, smaku, powstał barok, sztuka

romantyczna – nieklasyczne

romantyczna – nieklasyczne

Kryzys objawiał się w filozofii i sztuce

Kryzys objawiał się w filozofii i sztuce

Osiemnastowieczni znawcy piękna

Osiemnastowieczni znawcy piękna

podzielili się na dwie grupy:

podzielili się na dwie grupy:

-piękno to cos nieuchwytnego

-piękno to cos nieuchwytnego

- Piękno to subiektywne wyobrażenie ludzi

- Piękno to subiektywne wyobrażenie ludzi

Dalsze dzieje Wielkiej

Dalsze dzieje Wielkiej

Teorii

Teorii

Po Oświeceniu wróciły hasła wielkiej

Po Oświeceniu wróciły hasła wielkiej

Teorii w XIX wieku jednak nie były tak

Teorii w XIX wieku jednak nie były tak

silne jak dawniej.

silne jak dawniej.

W XX wieku przestano interesować się

W XX wieku przestano interesować się

pięknem, sztuka nie ma być piękna

pięknem, sztuka nie ma być piękna

tylko ma szokować odbiorcę.

tylko ma szokować odbiorcę.

Odmiany piękna

Odmiany piękna

Różnorodność piękna

Dzieła sztuki

Natura

Ciała

Myśli

Wenus z Milo

Podziały piękna

Podziały piękna

Konieczne – dobrowolne (Perroult)

Konieczne – dobrowolne (Perroult)

Względne – bezwzględne( Home)

Względne – bezwzględne( Home)

Własne – skojarzeniowe (Fechner)

Własne – skojarzeniowe (Fechner)

Odpowiedniość

Odpowiedniość

Fakt, że jakieś rzeczy odpowiadają sobie wzajemnie,

Fakt, że jakieś rzeczy odpowiadają sobie wzajemnie,

pasują.

pasują.

Poglądy Sokratesa na odpowiedniość

Poglądy Sokratesa na odpowiedniość

Odpowiedniość w baroku

Odpowiedniość w baroku

Odpowiedniość w oświeceniu

Odpowiedniość w oświeceniu

Architektura a odpowiedniość

Architektura a odpowiedniość

Ozdoba

Ozdoba

„

„

Piękno jest rozumiane dwojako: jedno piękno jest

Piękno jest rozumiane dwojako: jedno piękno jest

z natury, a drugie jest przydatne, znaczy to, że

z natury, a drugie jest przydatne, znaczy to, że

jedne ciała są piękne dla naturalnej

jedne ciała są piękne dla naturalnej

odpowiedzialności i zgodności członów barw, inne

odpowiedzialności i zgodności członów barw, inne

zaś stają się piękne przez włożenie w nie

zaś stają się piękne przez włożenie w nie

starania”

starania”

G. G. Trissino

G. G. Trissino

Metopa z
Partenon
u

Północny
tympanon z
kościoła św.
Trójcy i NMP
w Strzelnie

Uroda

Uroda

Uroda - dostojność

Uroda - dostojność

Dostojność – elegancja

Dostojność – elegancja

Uroda - piękno duchowe

Uroda - piękno duchowe

Szerokie – wąskie (pojęcie

Szerokie – wąskie (pojęcie

piękna)

piękna)

Wdzięk

Wdzięk

Ogół cech stanowiących o tym, że ktoś lub

Ogół cech stanowiących o tym, że ktoś lub

coś sprawia miłe wrażenie

coś sprawia miłe wrażenie

Znany był już w starożytności, zależnie od

Znany był już w starożytności, zależnie od

tego jak kto interpretował piękno albo był

tego jak kto interpretował piękno albo był

pięknem albo czymś innym.

pięknem albo czymś innym.

W renesansie mieli go wszyscy, a baroku

W renesansie mieli go wszyscy, a baroku

tylko kobiety i dzieci.

tylko kobiety i dzieci.

Subtelność

Subtelność

•

Starożytność: „Subtilis” = ostry,

Starożytność: „Subtilis” = ostry,

drobny,

drobny,

staranny;

staranny;

•

W retoryce - najskromniejszy ze

W retoryce - najskromniejszy ze

stylów;

stylów;

Wzniosłość

Wzniosłość

Wzniosłość= wielkość i powaga

Wzniosłość= wielkość i powaga

„

„

podziwu godne jest zawsze to

podziwu godne jest zawsze to

co nadzwyczajne”

co nadzwyczajne”

Dwojakie piękno

Dwojakie piękno

Znaczenie szersze – to co widzimy, słyszymy,

Znaczenie szersze – to co widzimy, słyszymy,

to co wdzięczne, subtelne, funkcjonalne

to co wdzięczne, subtelne, funkcjonalne

Znaczenie wąskie – powyższe cechy to jedno,

Znaczenie wąskie – powyższe cechy to jedno,

a piękno to cos innego

a piękno to cos innego

Antyk – funkcjonalność

Antyk – funkcjonalność

Renesans – wdzięk

Renesans – wdzięk

Manieryzm – subtelność

Manieryzm – subtelność

Oświecenie - wzniosłość

Oświecenie - wzniosłość

Piękno

Piękno

klasyczne

klasyczne

Znaczenia klasyczności

Znaczenia klasyczności



Doskonały

Doskonały



Starożytny

Starożytny



Naśladujący wzory starożytne

Naśladujący wzory starożytne



Zgodny z regułami sztuki i literatury

Zgodny z regułami sztuki i literatury



Ustalony, typowy

Ustalony, typowy



Posiadający cechy: harmonia, umiar,

Posiadający cechy: harmonia, umiar,

równowaga

równowaga

Piękno wszędzie

Piękno wszędzie

„

„

kompozycja świątyń polega

kompozycja świątyń polega

na symetrii, a symetria na

na symetrii, a symetria na

proporcji”

proporcji”

Witruwiusz

Witruwiusz

Meczet Omara

Katedra Notre Dame w
Reims

Watykan

Piękno leży w naturze

Piękno leży w naturze

rzeczy

rzeczy

„

„

w samych kształtach ciał jest

w samych kształtach ciał jest

coś, co jest im naturalne i

coś, co jest im naturalne i

wrodzone co przez to trwałe,

wrodzone co przez to trwałe,

stałe i niezmienne”

stałe i niezmienne”

Alberti

Alberti

Piękno to wiedza

Piękno to wiedza

„

„

w sztuce nic się nie osiągnie

w sztuce nic się nie osiągnie

bez nauki, bez wykształcenia”

bez nauki, bez wykształcenia”

Gauricus

Gauricus

Piękno właściwe dla ludzkiej

Piękno właściwe dla ludzkiej

sztuki jest pięknem w skali

sztuki jest pięknem w skali

ludzkiej.

ludzkiej.

Piękno klasyczne =

Piękno klasyczne =

piękno historyczne +

piękno historyczne +

piękno systematyczne

piękno systematyczne

Piękno romantyczne

Piękno romantyczne

•

silnego uczucia,

silnego uczucia,

•

wyobraźni,

wyobraźni,

•

nie poddające się formie

nie poddające się formie

ani regułom,

ani regułom,

•

duchowe,

duchowe,

•

dziwności,

dziwności,

•

symbolu,

symbolu,

•

sił,

sił,

•

konfliktu,

konfliktu,

•

mieści się w

mieści się w

najszerszym pojęciu

najszerszym pojęciu

piękna.

piękna.

„Wolność wiodąca lud na
barykady”

E. Delacroix

Piękno:

Romantyczność:

Romantyczność:

-

romantyczna jest sztuka zdana na uczucie,

romantyczna jest sztuka zdana na uczucie,

entuzjazm

entuzjazm

:

:

„

„

Czucie i wiara silniej mówi do mnie

Czucie i wiara silniej mówi do mnie

Niż mędrca szkiełko i oko”

Niż mędrca szkiełko i oko”

A. Mickiewicz

A. Mickiewicz

-

uznanie poetyczności za najwyższą wartość ,

uznanie poetyczności za najwyższą wartość ,

-

poddanie sztuki uczuciom tkliwym,

poddanie sztuki uczuciom tkliwym,

-

przekonanie o duchowej naturze sztuki,

przekonanie o duchowej naturze sztuki,

-

bunt przeciw przyjętym formułom,

bunt przeciw przyjętym formułom,

-

indywidualizm;

indywidualizm;

-

upodobanie do dziwności;

upodobanie do dziwności;

-

niestawianie sztuce żadnych granic;

niestawianie sztuce żadnych granic;

-

uznanie wielorakości, jednorodności;

uznanie wielorakości, jednorodności;

-

twórczość dążąca do silnego działania;

twórczość dążąca do silnego działania;

300% PIĘKNA

300% PIĘKNA

Bibliografia:

Bibliografia:

•

W. Tatarkiewicz , Dzieje sześciu pojęć

W. Tatarkiewicz , Dzieje sześciu pojęć

•

Beata J. Gawryszwska, Jeremi T.

Beata J. Gawryszwska, Jeremi T.

Królikowski, Społeczno-kulturowe

Królikowski, Społeczno-kulturowe

podstawy gospodarowania

podstawy gospodarowania

przestrzenią . Wybór tekstów

przestrzenią . Wybór tekstów

•

Słownik języka polskiego PWN 1981

Słownik języka polskiego PWN 1981

•

Grafiki pochodzą z Internetu

Grafiki pochodzą z Internetu