Objawy w chorobach

układu oddechowego

Dr med. Renata Świątkowska-Stodulska

Gdańsk, 2005

Główne objawy

w chorobach układu

oddechowego:



duszność



kaszel



krwioplucie



chrypka



ból w klatce piersiowej

Pozapłucne objawy chorób układu
oddechowego



sinica



osteoartropatia przerostowa i palce pałeczkowate



gorączka

Duszność (dyspnoe)

to subiektywne uczucie braku „tchu”
Jest wyrazem utrudnionego oddychania w wyniku chorób:



układu oddechowego;



układu krążenia;



układu nerwowego;



zaburzeń psychogennych;



zaburzeń metabolicznych czy hormonalnych.

Może być spowodowana również:



zwiększonym zapotrzebowaniem w tlen (wysiłek fizyczny,

gorączka);



zmniejszonym dowozem tlenu (niedokrwistość, duże

wysokości)

Przyczyny duszności

w chorobach układu

oddechowego:



zaburzenia zaporowe-obturacyjne (obrzęk
głośni, zwężenie tchawicy, oskrzeli,
aspiracja ciała obcego);



zaburzenia restrykcyjne-choroby płuc i
opłucnej (zapalenie płuc, odma opłucnowa,
płyn w jamie opłucnowej, guzy i in.);



choroby klatki piersiowej/przepony
(zniekształcenia, załamania żeber, wysokie
ustawienie przepony).

Podział duszności:



wysiłkowa i spoczynkowa;



stała i napadowa;



wdechowa, wydechowa i
mieszana;

Duszność



Podmiotowo:



brak powietrza (tchu)



Przedmiotowo:



bladość, sinica, poty;



przyspieszenie oddychania
(tachypnoe);



spłycenie/pogłębienie oddechów;



udział dodatkowych mięśni
oddechowych;



zmiana długości poszczególnych faz
oddychania;



zmiana pozycji ciała (ortopnoe).

Kaszel



Jest następstwem odruchu

wywołanego drażnieniem dróg

oddechowych (błona śluzowa

nosa, krtani, tchawicy, oskrzeli i

opłucnej ściennej). Może także

powstać w wyniku mechanicznego

pobudzenia receptorów uszu,

przełyku, osierdzia i przepony.

Przy analizie kaszlu należy wziąć

pod uwagę: czas jego trwania,

nasilenie i charakter.

Podział kaszlu:



Ostry i przewlekły



Produktywny (wilgotny- z
odksztuszaniem wydzieliny
oskrzelowej) i nieproduktywny
(suchy).

Ostry/napadowy kaszel

wystepuje w:



Ostrych stanach zapalnych dróg
oddechowych (płuc, oskrzeli, gardła,
zatok);



w stanach nadreaktywności oskrzeli
po ekspozycji na substancje
drażniące (astma oskrzelowa);



zachłyśnięcie, ciało obce;



polekowy (ACE-I)

Kaszel przewlekły-

przyczyny:



przewlekłe zapalenie oskrzeli- najczęściej

palacze tytoniu;



rozstrzenie oskrzeli;



nowotwory płuc;



śródmiąższowe choroby płuc;



przewlekłe choroby infekcyjne płuc;



mukowiscydoza;



choroby zatok przynosowych;



refluks żołądkowo-przełykowy;

Kaszel suchy-

nieproduktywny

Występuje najczęściej w:



zapaleniu krtani;



zapaleniu tchawicy;



astmie oskrzelowej;



podrażnieniu opłucnej.

Kaszel wilgotny-

produktywny



Występuje w jednostkach chorobowych,

w przebiegu których w drzewie

oskrzelowym gromadzi się wydzielina:



przewlekłe zapalenie oskrzeli;



rozstrzenie oskrzeli;



rak oskrzelikowo-pęcherzykowy;



mukowiscydoza.

Plwocina



Stwierdzając występowanie u chorego kaszlu
wilgotnego należy zwrócić uwagę na cechy
plwociny.

Plwocina jest wydzieliną z dróg oddechowych.
Należy ocenić:



dobową ilość i rytm odpluwania;



rodzaj plwociny (śluzowa, ropna, śluzowo-ropna,
surowicza, krwista);



woń i konsystencję plwociny;



barwę plwociny.

Krwioplucie



Jest to odksztusznie krwi lub wydzieliny z
domieszką krwi z dróg oddechowych.



Ilość krwi może wahać się od domieszki
krwi w plwocinie do masywnego krwotoku.



Odksztuszana krew może pochodzić z:

---z krwawienia z jamy ustnej;
---krwawienia z nosa;
---krwistych wymiotów.

Przyczyny krwioplucia:



zakażenia: gruźlica, grzybniak kropidlakowy,

przewlekłe zapalenie oskrzeli;



nowotwory płuc i górnych dróg oddechowych;



urazy dróg oddechowych;



choroby sercowo-naczyniowe:zatorowość płucna,

wady serca, przetoka tętniczo-żylna;



skazy krwotoczne: samoistne i polekowe;



aspiracja ciała obcego;



hemosyderoza płuc;



zespół Goodpasture’a;



ziarniniak Wegenera.

Chrypka



Zmiana charakteru głosu

Przyczyny:



stany zapalne krtani;



rak krtani i rak dolnej części gardła;



niedoczynność tarczycy;



uszkodzenia nerwu krtaniowego wstecznego: rak

tarczycy, zabiegi operacyjne tarczycy, guzy

śródpiersia

i płuc, tętniak aorty, powiększony lewy przedsionek;



choroby układu nerwowego.

Utrzymywanie się chrypki ponad 3 tygodnie

bezwzględnie wymaga przeprowadzenie diagnostyki

Bóle w klatce

piersiowej:



choroby układu oddechowego;



choroby serca i osierdzia;



tętniak rozwarstwiający aorty;



choroby przewodu pokarmowego;



choroby układu kostnego;



uraz klatki piersiowej;



półpasiec;

Bóle w chorobach układu

oddechowego



zapalenie opłucnej /zapalenie płuc
z odczynem opłucnowym (ból
związany z oddychaniem i nasila
się przy kaszlu);



odma opłucnowa;



zator tętnicy płucnej;

Sinica

Sinawe zabarwienie skóry i błon

śluzowych.



Podział:



sinica prawdziwa;



sinica rzekoma.

Sinica prawdziwa



Spowodowana jest nadmiernym
odtlenowaniem hemoglobiny.
Powstaje, gdy stężenie odtlenowanej
hemoglobiny w naczyniach
włosowatych przekroczy 5g/dl.

Podział sinicy

prawdziwej:



Centralna: zmniejszone wysycenie tlenem
krwi tętniczej:

--- choroby płuc (upośledzone
utlenowanie krwi w płucach);
--- choroby serca (wady serca
z przeciekiem prawo-lewym).



Objawy: sine zabarwienie skóry, języka, błon
śluzowych jamy ustnej, obecny objaw
Lewisa.

Sinica centralna występuje w jednej

z klinicznych postaci przewlekłej

niewydolności oddechowej (typ B)

w przeciwieństwie
do tzw typu A
gdzie sinicy nie
stwierdza się

typ B-blue bloater typ A-pink puffer
„siny obrzęknięty” „różowy dyszący”

Podział sinicy-c.d.



Obwodowa- zwiększone miejscowe
wykorzystanie tlenu w tkance skórno-
podskórnej i w błonach śluzowych.
Nadmierne odtlenowanie krwi w naczyniach
włosowatych może być spowodowane
upośledzonym

przepływem krwi i wazokonstrykcją (np. we

wstrząsie)



Objawy: sinica dotyczy dystalnych części
kończyn, nigdy języka i błony śluzowej jamy
ustnej

Podział sinicy-c.d.



Sinica spowodowana

methemoglobinemią.

Methemoglobina zawiera Fe 3+, co

uniemożliwia jej przenoszenie tlenu.

Przyczyny methemoglobinemii:
---wrodzone defekty enzymatyczne;
---zatrucie lekami lub substancjami
przemysłowymi.

Sinica rzekoma



Spowodowana jest anomaliami
pigmentacji skóry lub odkładaniem
się w skórze ciał obcych.

Osteoartropatia przerostowa

płucna

Polega na powstawaniu nawarstwień

okostnowych dystalnych części kości
przedramienia, podudzi i kości śródręcza,
z odczynem zapalnym okolicznych
stawów.

Najczęściej występuje w:



raku płuca;



rozstrzeniach oskrzeli.

Palce pałeczkowate



Palce pałeczkowate występują

w:



Rozstrzeniach oskrzeli;



Zwłóknieniu płuc;



Raku płuc;

Rzadziej



Ropniu płuca;



Ropniaku opłucnej czy śródbłoniaku.

Oraz:



Siniczych wadach serca;



Podostrym bakteryjnym zapaleniu wsierdzia;



Marskości wątroby;



Przewlekłych nieswoistych zapaleniach jelit.



Znajomość poszczególnych

objawów chorobowych i

umiejętność ich interpretowania

stanowi źródło nieodzownych

informacji dla oceny stanu

pacjenta, zaplanowania

odpowiedniej diagnostyki i

rozpoznania choroby.

Seminarium opracowano

w oparciu o następujące

źródła:



„

Diagnostyka ogólna chorób wewnętrznych”

E. Szczeklik



„Ogólna diagnostyka internistyczna” J.Tatoń,

A.Czech



„Badanie podmiotowe i przedmiotowe w

chorobach wewnętrznych” W.Król



„Interna” W.Januszewicz, F.Kokot

Ilustracje pochodzą z atlasu Nettera,
zdjęcia z internetu.