Objawy przedmiotowe w

chorobach układu

oddechowego

Badanie przedmiotowe układu

oddechowego

Oglądanie chorego

• 1)cykl oddychania:
• W warunkach fizjologicznych wydech

nieznacznie dłuższy od wdechu

• Prawidłowa częstość oddechów w

spoczynku 12-15/min.

Znaczne wydłużenie fazy

wydechu

• Astma oskrzelowa
• Przewlekła obturacyjna choroba płuc

Oddech przyśpieszony

(tachypnoe)

• Fizjologicznie pod wpływem emocji

lub wysiłku fizycznego

• Patologicznie najczęściej w przebiegu

gorączki, duszności

• Częstość oddechów >30/min-objaw

rozpoczynającej się niewydolności
oddechowej w przebiegu chorób płuc
lub serca

Oddech

zwolniony(bradypnoe)

• Leki narkotyczne
• Choroby ośrodkowego układu

nerwowego

Inne zmiany cyklu

oddychania

• Oddech pogłębiony (hyperpnoe)-oddech Kussmaula

np. w kwasicy metabolicznej

• Oddech Cheyne’a i Stokesa-nieregularny oddech

polegający na stopniowym przyśpieszaniu i

pogłębianiu oddechów, następnie na zwalnianiu i

spłycaniu z chwilami bezdechu, z okresowymi

przerwami w oddychaniu( po udarze mózgu, jako

objaw encefalopatii metabolicznej, polekowej, w

niewydolności serca)

• Oddeh Biota- szybki,płytki, nieregularny z

przedłużającymi się okresami bezdechu(10-30s)-

konsekwencja zwiększenia ciśnienia

wewnątrzczaszkowego, uszkodzenia OUN na poziomie

rdzenia przedłużonego, w śpiączce polekowej

Inne zmiany cyklu

oddychania

• Oddech wzdychający( przerywany

głębokimi wdechami)- pomiędzy
prawidłowymi wdechami pojawiają
się pojedyncze głębokie wdechy i
wydechy, często ze słyszalnym
westchnieniem-zaburzenia
nerwicowe i psychoorganiczne

Tor oddychania

• Wdech jest możliwy dzięki pracy

podstawowych mięśni oddechowych:

1)mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne

(tor oddychania piersiowy,
przeważający u kobiet)

2)przepony( tor oddychania brzuszny,

przeważający u mężczyzn)

Zmiany toru oddychania

• Wyłącznie piersiowy tor oddychania-

znaczne wodobrzusze, zaawansowana
ciąża, duże guzy jamy brzusznej,
porażenie przepony

• Brzuszny tor oddychania-

zesztywniające zapalenie stawów
kręgosłupa, porażenie mięśni
międzyżebrowych, nasilone bóle
opłucnowe

Jednostronne osłabienie

ruchów klatki piersiowej przy

prawidłowych ruchach strony

przeciwnej

• Odma opłucnowa
• Obecność płynu w jamie opłucnej
• Masywne zwłóknienie opłucnej

Paradoksalne ruchy klatki

piersiowej

• Zapadanie się klatki piersiowej

podczas wdechu

• Po urazie ze złamaniem przednich

odcinków żeber i mostka

Zniekształcenie klatki

piersiowej

• Wynik zmian w :
• kręgosłupie,
• mostku,
• żebrach,
• mięśniach i tkance podskórnej
• płucach
• opłucnej

Zniekształcenie klatki

piersiowej wynikające ze

zniekształcenia kręgosłupa

• Skolioza-boczne skrzywienie kręgosłupa
• Kyfoza- skrzywienie kręgosłupa ku tyłowi

(częsta przyczyna klp beczkowatej

współistniejąca ze skoliozą-

kyfoskolioza:upośledza czynność płuc i

układu krążenia)

• Klp beczkowata-poszerzenie wymiaru

przednio-tylnego w stosunku do wymiaru

poprzecznego( u zdrowej osoby od 5:7 do

1:2)-klp ustawiona w pozycji wdechowej-

rozedma płuc w przebiegu POCHP

Zniekształcenie klatki

piersiowej wynikające ze

zniekształcenia mostka

• Klp lejkowata, szewska-wrodzone wgłębienie w

dolnej części mostka, z wysunięciem żeber do

przodu-znaczenie kosmetyczne, przy dużym

zniekształceniu może powodować szmery

sercowe

• Klp kurza-grzebieniowate uwypuklenie mostka,

pochodzenia zazwyczaj krzywiczego,

współistnieje z krzywiczym zgrubieniem na

granicy kostnej i chrzęstnej części żeber (różaniec

krzywiczy) i z wciąganiem klatki piersiowej w

miejscu przyczepów części żebrowych przepony

(bruzda Harrisona); zazwyczaj nie ma znaczenia

czynnościowego

Zmiany drżenia głosowego

• Drżenie głosowe-wibracje i drgania

powstałe w krtani w czasie mówienia,
przenoszone przez drogi oddechowe
na powierzchnię klp.

• Dostarcza informacji o stopniu

upowietrznienia tkanki płucnej i
obecności płynu lub powietrza w
jamie opłucnej

Zmiany drżenia głosowego

• Wzmożone drżenie głosowe-w stanach

zmniejszonego upowietrznienia tkanki

płucnej z drożnym oskrzelem

(zapalenie płuc, niedodma z ucisku)

• Osłabione lub zniesione drżenie

głosowe-obecność powietrza( odma)

lub płynu w jamie opłucnej, rozedma

płuc, oddalenie płuca od ściany

klp( ludzie otyli), masywne

nawarstwienia opłucnej

Trzeszczenia w tkance

podskórnej klatki piersiowej

• Wynik przedostania się powietrza z

układu oddechowego do tkanki
podskórnej (odma podskórna),

• Lub w przebiegu zakażenia (zgorzel

gazowa)

• wyczuwa się palpacyjnie

Odma podskórna może

wystąpić w przebiegu

• Odmy opłucnej( samoistnej,

jatrogennej po zabiegach
inwazyjnych w obrębie klp np. jako
powikłanie nakłucia dużych żył)

• Odmy śródpiersiowej (pęknięcie

przełyku, tchawicy)

• Po urazach (złamanie żeber)

Odgłos opukowy

• Opukujemy obszary w odpowiadających

sobie miejscach po obu stronach klp

• Stłumiony odgłos opukowy-zmniejszona

powietrzność tkanki płucnej( zapalenie
płuc, niedodma, obecność płynu w jamie
opłucnej)

• Nadmiernie jawny (bębenkowy) odgłos

opukowy( odma opłucnowa, rozedma,
rozdęcie płuc np.w napadzie lub
zaostrzeniu astmy)

Szmery oddechowe

fizjologiczne

fizjologiczne:
1)Szmer pęcherzykowy-słyszalny nad niemal

całymi płucami, związany z turbulentnym

przepływem powietrza przez oskrzela

płatowe i segmentowe

a) Ściszenie szmeru pęcherzykowego-

upośledzone przedostawanie się powietrza

do obwodowych części płuc (rozedma) lub

upośledzone przenoszenie szmeru przez

obecność płynu lub powietrza w jamie

opłucnej lub duże pęcherze rozedmowe

Szmery oddechowe

fizjologiczne

• 2)szmer oskrzelowy-szerokie

spektrum częstotliwości, słyszalny w
warunkach fizjologicznych tylko nad
tchawicą lub dużymi oskrzelami

• a) patologiczny szmer oskrzelowy-

nad obwodowymi częściami lub
częścią płuca (naciek zapalny w
płucu lub krwotok)

Szmery oddechowe

dodatkowe

• 1)Rzężenia-przerywane szmery oddechowe,

niedźwięczne, krótkie, wywoływane przez

nagłe wyrównanie ciśnienia gazów pomiędzy

dwoma obszarami płucnymi

• Powstają podczas otwarcia wcześniej

zamkniętych małych dróg oddechowych

• a) drobnobańkowe (trzeszczenia)-o wyższej

częstotliwości-włóknienie płuc, obrzęk płuc

• b) grubobańkowe- o niskiej

częstotliwości( rozstrzenie oskrzeli)

Szmery oddechowe

dodatkowe

• 2) świsty i furczenia-dźwięczne szmery

o charakterze ciągłym o częstotliwości
wysokiej (świsty) lub niskiej( furczenia)

• Świsty-powstają wskutek

turbulentnego przepływu prze
zwężone drogi oddechowe

• Furczenia-wynikają z obecności

wydzieliny w drogach oddechowych

Szmery oddechowe

dodatkowe

• a) Świsty wdechowe-zwężenie dróg

oddechowych poza klp( porażenie strun
głosowych, zmiany zapalne krtani i tchawicy-
stridor, ucisk na tchawicę z zewnątrz, ciało
obce)

• b) świsty wydechowe-zwężenie dróg

oddechowych leżących wewnątrz klp (astma,
przewlekłe zapalenie oskrzeli, POCHP, po
zachłyśnięciu treścią pokarmową, zatorowość
płucna, niewydolność serca)

Szmery oddechowe

dodatkowe

• 3)tarcie opłucnowe-ocieranie się o

siebie blaszek opłucnej ściennej i
płucnej, zmienionych w wyniku
odkładania się włóknika w przebiegu
stanu zapalnego lub procesu
nowotworowego

Różnicowanie chorób układu

oddechowego na podstawie

objawów przedmiotowych

nie

Świsty i
furczenia
wydłużeni
e fazy
wydechu
szmer
pęcherzyk
owy może
być
osłabiony

Bez zmian
lub
osłabione

Zwykle
prawidłow
y

Symetryc
znie
zwiększon
e zwykle
udział
dodatkow
ych
mięśni
oddechow
ych

Obturacja
dróg
oddechow
ych

Nie

Szmer
oskrzelow
y,
rzężenia

wzmożon
e

stłumiony

Asymetry
czne,
słabsze
po stronie
nacieku

naciek

Przesunięc
ie
śródpiersia

Szmery
oddechow
e

Drżenie
głosowe

wypuk

Ruchy klp

Zmiana
patologicz
na

Objawy przedmiotowe w

chorobach układu

oddechowego

• Sinica-niebieskawe zabarwienie skóry

i błon śluzowych

• Wynik zwiększonej ilości

odtlenowanej hemoglobiny we krwi
włośniczkowej(>5g/dl) lub obecności
hemoglobiny patologicznej
(methemoglobiny >0.5g/dl)

Objawy przedmiotowe w

chorobach układu

oddechowego

• 1.Sinica centralna-widoczna na skórze,

błonach śluzowych głównie warg, jamy
ustnej, języka

• Spowodowana zmniejszeniem wysycenia

hemoglobiny krwi tętniczej tlenem lub
obecnością hemoglobiny patologicznej

• Zazwyczaj pojawia się gdy ciśnienie

parcjalne tlenu we krwi tętniczej wynosi
<60mmHg(wysycenie hemoglobiny tlenem
<85%)

Objawy przedmiotowe w

chorobach układu

oddechowego

• 2.sinica obwodowa-spowodowana

nadmiernym odtlenowaniem
hemoglobiny w tkankach
obwodowych

• Ciśnienie parcjalne tlenu we krwi

tętniczej w sinicy obwodowej jest
prawidłowe

Objawy przedmiotowe w

chorobach układu

oddechowego

• Przyczyny sinicy centralnej:
• Niewydolność oddechowa spowodowana

zaburzeniem stosunku wentylacji do
perfuzji (zapalenie płuc, POCHP)

• Obniżenie ciśnienia tlenu (przebywanie

na dużych wysokościach)

• Obecność hemoglobiny patologicznej

(methemoglobinemia)

Objawy przedmiotowe w

chorobach układu

oddechowego

• Przyczyny sinicy obwodowej:
• Znaczne wychłodzenie ciała( fizjologiczny

skurcz naczyń)

• Zmniejszenie objętości wyrzutowej serca

(wstrząs kardiogenny, zwężenie zastawki

mitralnej lub aortalnej)

• Miejscowe zaburzenia układu tętniczego

(zatory tętnicze, angiopatia cukrzycowa)

• Zaburzenia naczynioruchowe-nerwicowe,

objaw Raynauda

Objawy przedmiotowe w

chorobach układu

oddechowego

• Palce pałeczkowate-niebolesna

proliferacja tkanki łącznej na
grzbietowej powierzchni dystalnych
paliczków palców rąk i stóp
prowadząca do uniesienia paznokci
przyjmujących kształt szkiełka
zegarkowego, mechanizm
powstawania nieznany.

Objawy przedmiotowe w

chorobach układu

oddechowego

• Palce pałeczkowate:
• Przyczyny płucne-rak płuc i inne

nowotwory płuc, włóknienie płuc,

przewlekłe choroby zapalne (ropień

płuca, ropniak opłucnej, rozstrzenie

oskrzeli, gruźlica płuc), mukowiscydoza

• Przyczyny sercowe-wrodzone sinicze

wady serca, bakteryjne zapalenie

wsierdzia

Objawy przedmiotowe w

chorobach układu

oddechowego

• Palce pałeczkowate:
• Przyczyny w układzie pokarmowym-

choroby zapalne jelit( ch.
Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące
zapalenie jelita grubego), marskość
wątroby

• Przyczyny idiopatyczne

Objawy przedmiotowe w

chorobach układu

oddechowego

• Osteodystrofia przerostowa-

mechanizm powstawania nieznany,
bolesne tworzenie nowej kości
podokostnowo w dystalnych
częściach kończyn (zmiany w obrębie
stawów nadgarstkowych, skokowych
z równoczesnym zajęciem okostnej
dystalnych części kości długich,
przedramienia lub podudzia)

Objawy przedmiotowe w

chorobach układu

oddechowego

• Osteodystrofia przerostowa:
• Klinicznie przypomina stan zapalny

(ból, obrzęk, zaczerwienienie)

• Współistnieje z nowotworami

złośliwymi, zwłaszcza w raku płuc(90%
przypadków) oraz w przewlekłych
chorobach zapalnych płuc

Objawy przedmiotowe w

chorobach układu

oddechowego

• Poszerzenie żył szyjnych-u osoby

zdrowej przy uniesieniu głowy i klatki
piersiowej pod kątem 45°żyły są
wypełnione do wysokości 1-2cm
powyżej wcięcia mostka, dość często
są zapadnięte na całej długości,
wypełnienie żył szyjnych zwiększa się
w czasie wydechu i zmniejsza w
czasie wdechu

Objawy przedmiotowe w

chorobach układu

oddechowego

• Poszerzenie żył szyjnych:
• Zaawansowana niewydolność serca
• Tamponada serca
• Zaciskające zapalenie osierdzia
• Zespół żyły głównej górnej
• Nadciśnienie płucne
• Zator tętnicy płucnej

Objawy przedmiotowe w

chorobach układu

oddechowego

• Zespół żyły głównej górnej:

• Utrudnienie odpływu z żyły głównej górnej

do prawego przedsionka

• Objawy-poszerzenie żył szyjnych,

poszerzenie pozostałych żył górnej połowy

klp, obrzęk twarzy i szyi

• Najczęściej spowodowany nowotworem

płuca i powiększonymi węzłami chłonnymi

śródpiersia górnego, ponadto w zakrzepicy

żyły głównej górnej, włóknieniu

śródpiersia, tętniaku aorty piersiowej