Narządy

Narządy

zmysłów

zmysłów

Opracowanie: prof. dr hab. Jan Kuryszko

dr Jan P. Madej

Gałka oczna ( bulbus oculi )

Oko (oculus) = narząd wzroku (organum visus):



gałka oczna (bulbus oculi)



narządy dodatkowe oka (organa oculi accesoria):

mięśnie gałki

ocznej, brwi, powieki, spojówka i narząd łzowy.
Narządy dodatkowe oka zapewniają gałce ocznej ruchomość oraz
pełnią w stosunku do niej funkcje ochronne.
Gałka oczna ma kształt zbliżony do kuli. Od tylnej powierzchni
gałki odchodzi pień nerwu wzrokowego, łączący gałkę oczną z
mózgowiem, przechodząc przez kanał kostny nerwu wzrokowego,
łączący oczodół z wnętrzem czaszki.
W przedniej części gałki ocznej umieszczona jest rogówka, a za
nią soczewka. Przestrzeń między rogówką a soczewką jest
wypełniona płynem. Między rogówką a soczewką znajduje się
tęczówka. Dzieli ona przestrzeń w przedniej części gałki ocznej na
dwie komory. Komorę przednią i komorę tylną.
Soczewka i tęczówka umocowane są do ściany gałki ocznej za
pomocą obwódki rzęskowej i ciała rzęskowego. Środek gałki
ocznej, do tyłu od soczewki wypełnia galaretowata substancja
zwana ciałem szklistym.

Budowa ściany gałki ocznej:



warstwa zewnętrzna

(tunica externa s. fibrosa),– błona

włóknista:
rogówka i twardówka


warstwa środkowa

(tunica media s. vasculosa s. uvea) –

tęczówka,
ciało rzęskowe, naczyniówka


warstwa wewnętrzna

(tunica interna s. nervosa s. retina) –

siatkówka.

1. Błona włóknista gałki ocznej

1a. Rogówka (cornea):



nabłonek przedni

(epithelium corneae anterior) – nabłonek

wielowarstwowy płaski. W warstwie podstawowej komórki
cylindryczne
o zdolnościach proliferacyjnych. Liczne zakończenia bólowe.



blaszka graniczna przednia

(lamina limitans anterior) – błona

podstawna wzmocniona cienkimi włóknami kolagenowymi.



warstwa właściwa rogówki

(substantia propria corneae) – tk.

łączna
włóknista złożona z kilkudziesięciu warstw. W danej warstwie
włókna
kolagenowe biegną równolegle do siebie, w kolejnej warstwie
przebieg
jest inny. Między warstwami leżą spłaszczone komórki typu
fibroblastycznego – korneocyty (corneocyti).



blaszka graniczna tylna

(lamina limitans posterior) –

zbudowana

z

włókien kolagenowych.



nabłonek tylny rogówki

(epithelium corneae posterior) –

nabłonek
jednowarstwowy płaski pochodzenia glejowego. Stanowi
wyściółkę
przedniej komory oka.

W przejściu rogówki w twardówkę znajduje się

zatoka żylna (sinus

venosus)

; u zwierząt –

splot żylny (plexus venosus).

W

miejscu

przejścia

w

tęczówkę

występuje

wiązadło

grzebieniaste tęczówki (lig. pectinatum iridido-cornealis)

.

Pomiędzy włóknami wiązadła znajdują się kanały dla przejścia
naczyń prowadzące do zatoki żylnej. Szczeliny te określmy
przestrzeniami kąta rogówkowo-tęczówkowego.
Jest to miejsce odpływu płynu z komór oka.

Stevens A., Lowe J.: Histologia człowieka. Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa, Wydawnictwo medyczne Słowiński Verlag, Bremen, 2000.

Dellmann H.D., Eurell J.: Textbook of Veterinary Histology.
Williams. & Wilkins, Philadelphia 2006

nabłonek przedni

blaszka graniczna przednia

warstwa właściwa

warstwa właściwa

nabłonek tylny

blaszka graniczna tylna

1b. Twardówka (sclera)

Zewnętrzna warstwa tylnej części gałki ocznej. Sztywność
twardówki utrzymuje kulisty kształt gałki ocznej.

Włókna kolagenowe, biegnące w krzyżujących się pęczkach o
przebiegu równoległym do powierzchni gałki ocznej. Między
włóknami kolagenowymi rozciąga sieć włókien sprężystych.

Dominują fibroblasty, ponadto spotyka się: liczne komórki
barwnikowe, zawierające melaninę (szczególnie liczne w
głębokich warstwach twardówki –

blaszka brunatna (cisawa)

twardówki

(lamina

fusca

sclerae)

zwana

też

blaszką

nadnaczyniówkową

(lamina suprachorioideae)

Na zewnętrznej powierzchni twardówki znajduje się tkanka
łączna luźna, do której przyczepiają się ścięgna mięśni gałki
ocznej.

2. Błona naczyniowa gałki ocznej, jagodówka (tunica
vasculosa bulbi
oculi s. uvea)
2a. Naczyniówka (chorioidea):

 blaszka nadnaczyniówkowa

(lamina suprachorioidea s. fusca

sclerae) – na pograniczu twardówki i naczyniówki; tkanka łączna
włóknista tworząca blaszki oddzielone od siebie szczelinowatymi
przestrzeniami. Zawiera dużą ilość melanocytów, które nadają jej
barwę brązową.

 blaszka naczyniowa, naczyniówka właściwa

(lamina vasculosa

chorioidea s. chorioidea propria) – naczynia tętnicze i żylne o
dużej średnicy. Pomiędzy naczyniami tk. łączna luźna z licznymi
włóknami kolagenowymi i elastycznymi. Liczne melanocyty.



błona odblaskowa (makata)

– występuje u zwierząt, u psa i kota

zbudowana z 30 pokładów płaskich komórek zawierających
włókna, które mają zdolność odbijania promieni świetlnych. U Ru i
Eq makata jest zbudowana z włókien tk. łącznej. U świni jest to
cienka warstwa błony granicznej (brak makaty).

 blaszka naczyń włosowatych

(lamina choriocapillaris s. vasorum

capillarum) – liczne naczynia typu okienkowatego.

 blaszka podstawna

(lamina basalis) – błona podstawna naczyń

włosowatych, pierwsza warstwa włókien kolagenowych, warstwa
włókien sprężystych, druga warstwa włókien kolagenowych oraz
błona podstawna warstwy barwnikowej siatkówki.

Naczyniówka i makata (pies)

D

e

ll

m

a

n

n

H

.D

.,

E

u

re

ll

J

.:

T

e

xt

b

o

o

k

o

f

V

e

te

ri

n

a

ry

H

is

to

lo

g

y.

W

il

li

a

m

s.

&

W

il

k

in

s,

P

h

il

a

d

e

lp

h

ia

2

0

0

6

twardówka

naczyniówka

siatkówka

makata (tapetum)

Naczyniówka i makata (kot)

D

e

ll

m

a

n

n

H

.D

.,

E

u

re

ll

J

.:

T

e

xt

b

o

o

k

o

f

V

e

te

ri

n

a

ry

H

is

to

lo

g

y.

W

il

li

a

m

s.

&

W

il

k

in

s,

P

h

il

a

d

e

lp

h

ia

2

0

0

6

twardówka

naczyniówka

siatkówka

makata (tapetum)

2b. Ciało rzęskowe (corpus ciliare)

Jest zgrubieniem błony naczyniowej w kształcie pierścienia w
przedniej części gałki ocznej. Od ciała rzęskowego do równika
soczewki biegną włókna tworzące

obwódkę rzęskową (zonula

ciliaris),

która utrzymuje we właściwym położeniu soczewkę i

przenosi na nią napięcie mięśnia rzęskowego, położonego we
wnętrzu ciała rzęskowego (akomodacja oka).

Wieniec rzęskowy (corona ciliaris)

jest przednią, grubszą częścią

ciała rzęskowego. Swoją przednią częścią przyśrodkowego brzegu
łączy się z tęczówką, natomiast część zewnętrzna zrośnięta jest z
twardówką.

Obrączka rzęskowa

– z tyłu ciała rzęskowego, ku tyłowi sięga do

przedniego brzegu naczyniówki. Wzdłuż tylnej granicy obrączki
rzęskowej biegnie linia, zwana

rąbkiem zębatym (ora serrata)

–

miejsce przejścia części wzrokowej siatkówki w jej część
rzęskową. Na powierzchni tylnej obrączki rzęskowej znajdują się

fałdy rzęskowe (plicae ciliares)

.

Wyrostki rzęskowe (processus ciliares)

– odchodzą od tylnej

powierzchni wieńca rzęskowego, biegną promieniście i kierują się
w stronę soczewki.

Mięsień

rzęskowy

(musculus

ciliaris)

,

zwany

mięśniem

akomodacyjnym – stanowi główną masę ciała rzęskowego:



włókna o przebiegu południkowym (fibrae meridionales)

– leżą

blisko twardówki i napinają błonę naczyniową, przyczepiają się z
przodu do twardówki i biegną ku tyłowi, kończąc się w wyrostkach
rzęskowych oraz na przednim brzegu naczyniówki.



włókna mięśniowe o przebiegu okrężnym (fibrae cirulares)

–

napięcie tego mięśnia pociąga wyrostki rzęskowe ku przodowi,
powodując rozluźnienie aparatu więzadłowego (uwypuklenie
soczewki).



włókna o przebiegu promienistym

Tylna powierzchnia ciała rzęskowego pokryta jest nabłonkiem
dwuwarstwowym stanowiącym

część rzęskową siatkówki (pars

ciliares retinae).

Komórki warstwy powierzchownej są komórkami

cylindrycznymi pochodzenia glejowego, nie zawierającymi
barwnika –

stratum apigmentosum

. Komórki tej warstwy dzięki

połączeniom zamykającym stanowią barierę między krwią a
płynem wodnistym. Pod warstwą bezbarwnikową znajduje się

warstwa barwnikowa (stratum pigmentosum).

Komórki tej warstwy

wypełnione są ziarnami melaniny.
Do ciała rzęskowego docierają drogą gałązek nerwu trójdzielnego
włókna nerwowe bólowe. Mięsień rzęskowy unerwiony jest przez
włókna nerwowe układu przywspółczulnego biegnące od zwoju
rzęskowego

Stevens A., Lowe J.: Histologia człowieka. Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa, Wydawnictwo medyczne Słowiński Verlag, Bremen, 2000.

Dellmann H.D., Eurell J.: Textbook of Veterinary Histology. Williams. & Wilkins, Philadelphia 2006

2c. Tęczówka (iris)

Płaski pierścień pomiędzy rogówką a soczewką i obwódką
rzęskową.

Brzeg rzęskowy (margo ciliaris)

tęczówki połączony jest

z ciałem rzęskowym, a

brzeg źrenicy (margo pupillaris)

ogranicza

źrenicę (pupilla)

. Tęczówka połączona jest z rogówką i twardówką

w okolicy kąta tęczówkowo-rogówkowego za pośrednictwem
wiązadła grzebieniastego (lig. pectinatum anguli irido-cornealis).

 Część jagodówkowa tęczówki (pars uvealis iridis):

 nabłonek przedni tęczówki (epithelium iridis anterior)
jednowarstwowy
płaski. Stanowi on przedłużenie nabłonka tylnego rogówki

 błona podstawna (lemina limitans anterior) – włókna
kolagenowe
i fibrocyty

 warstwa właściwa tęczówki (substantia propria iridis) – ułożone
promieniście fibrocyty i włókna tkanki łącznej, bezpostaciowa
substancja
podstawna (macierz), melanocyty zawierające ziarna pigmentu
(warunkują kolor oczu), bogata sieć naczyń krwionośnych.
Jeden
pierścień naczyń biegnie u podstawy tęczówki (circulus maior
arterior).
Przy brzegu źrenicznym jest circulus minor arterior.

Mięsień zwieracz źrenicy (musculus sphincter pupillae) i mięsień
rozszerzacz (rozwieracz) źrenicy (musculus dilatator pupillae).
Mięsień zwieracz źrenicy utworzony jest przez komórki mięśniowe
gładkie, biegnące okrężnie w pobliżu brzegu źrenicznego
tęczówki. Do tyłu od tego mięśnia znajduje się mięsień
rozszerzający

źrenicę.

Zbudowany

jest

z

komórek

mioepitelialnych pochodzenia ektodermalnego posiadających
ziarna pigmentu. Przebieg włókien mięśniowych jest promienisty.
Końce komórek mioepitelialnych sięgają warstwy barwnikowej.
Do komórek tworzących mięśnie regulujące wielkość źrenicy
dochodzą włókna nerwowe bezrdzenne od splotu nerwowego
umieszczonego wokół brzegu rzęskowego tęczówki.

 Część siatkówkowa tęczówki (pars iridica retinae)

warstwa barwnikowa, która jest przedłużeniem siatkówki. Budowa
analogiczna do części rzęskowej siatkówki. Obie te części
siatkówki: rzęskowa i tęczówkowa, stanowią razem część ślepą
siatkówki (pars coeca retinae).

Stevens A., Lowe J.: Histologia człowieka. Wyd. lek. PZWL, Warszawa, Wyd. medyczne Słowiński Verlag, Bremen,
2000.

3. Błona nerwowa (wewnętrzna) gałki ocznej

Siatkówka (retina)
Część wzrokowa (pars optica retinae)

– komórki wyspecjalizowane

w odbieraniu bodźców świetlnych i w przekazywaniu informacji o
obrazie padającym na siatkówkę do włókien nerwu wzrokowego.
Między neuronami tej części siatkówki istnieje system połączeń
synaptycznych dzięki którym sygnały o obrazie wytworzonym w
warstwie

receptorów

ulegają

w

siatkówce

wstępnemu

przetworzeniu, jeszcze przed dotarciem do mózgu.
Część rzęskowa (pars ciliaris retinae) i część tęczówkowa (pars
iridica retinae), nie uczestniczą w odbieraniu bodźców
wzrokowych, nie zawierają bowiem neuronów.

W części wzrokowej siatkówki wyróżniamy 10 warstw.

 Warstwa (nabłonek) barwnikowa (stratum pigmentosum)

–

jeden pokład komórek kostkowych przylegających do błony
podstawnej, oddzielającej siatkówkę od naczyniówki. Rozwojowo
jest to ścianka wewnętrzna pęcherzyka ocznego. Komórki
nabłonka barwnikowego posiadają na wolnej powierzchni
mikrokosmki, cytoplazma zawiera ziarna melaniny. Nabłonek nie
posiada barwnika w zakresie błony odblaskowej. W sytuacji kiedy
nie występuje błona odblaskowa, stwierdza się w komórkach
ziarna barwnika. Warstwa barwnikowa jest połączona z kolejną
warstwą siatkówki – warstwą pręcików i czopków.

Komórki wzrokowe

Kolejne 4 warstwy siatkówki: warstwa pręcików i czopków (stratum
bacillorum et conorcum), błona graniczna zewnętrzna (membrana
limitans gliae externa), warstwa ziarnista zewnętrzna (stratum
granulosum externum) i warstwa splotowata zewnętrzna (stratum
plexiformae externum) są utworzone głównie przez komórki
wzrokowe oraz towarzyszące im komórki glejowe.
Komórki

wzrokowe

(cellulae

opticae)

są

neuronami

wyspecjalizowanymi w przetwarzaniu sygnałów optycznych na
sygnały nerwowe. Stanowią one pierwszy neuron drogi wzrokowej:

komórki wzrokowe pręcikonośne (cellulae opticae bacilliferae)
komórki wzrokowe czopkonośne (cellulae opticae coniferae)
Komórka wzrokowa pręcikonośna

jest komórką wydłużoną. Składa

się z pręcika, wypustki pręcikonośnej, ciała komórki, filamentu
wewnętrznego i buławki końcowej.

Pręcik

o kształcie zbliżonym do długiego walca podzielony jest

przewężeniem na odcinek zewnętrzny i odcinek wewnętrzny
(segmentum bacilli externum et internum). Odcinek zewnętrzny
pręcika wypełniają charakterystyczne dyski, zawierające w
budującej je błonie rodopsynę - substancję specyficzną dla
komórek wzrokowych, odgrywających zasadniczą rolę w procesie
widzenia. Podstawę pręcika łączy z ciałem komórki wzrokowej
wąski fragment cytoplazmy.

Od ciała komórki wzrokowej pręcikonośnej w kierunku wnętrza
gałki ocznej odchodzi odcinek cytoplazmy, zwany

filamentem

wewnętrznym.

Zawiera on liczne mikrotubule o przebiegu

równoległym. Filament wewnętrzny kończy się rozszerzeniem
zwanym

buławką końcową (bulbus terminalis).

Buławka jest

wypełniona głównie pęcherzykami synaptycznymi.
Ciało komórek wzrokowych wraz z zawartymi w nich jądrami
tworzą

warstwę ziarnistą zewnętrzną siatkówki

. Jądra komórek

wzrokowych leżą na różnych wysokościach, tworząc w warstwie
ziarnistej zewnętrznej kilka pokładów.

Komórki wzrokowe czopkonośne (cellulae opticae coniferae)

Czopek – szeroki u podstawy, zwęża się w kierunku warstwy
barwnikowej. Dyski czopków nie zawierają rodopsyny lecz inne
barwniki wzrokowe. Odcinek wewnętrzny czopka (segmentum
coni internum) ma taką samą strukturę jak odpowiadający mu
odcinek pręcika, jest jednak w porównaniu z pręcikiem grubszy.
Podstawa czopka łączy się bezpośrednio z cytoplazmą
okołojądrową. Jądra komórkowe czopków są większe i mają
bardziej rozproszoną chromatynę. Od ciała komórki czopkonośnej
odchodzi w kierunku warstwy splotowatej zewnętrznej wąski

filament zewnętrzny

o budowie neurytu. Jest zakończony

rozszerzeniem –

wypustką końcową (processus terminalis)

.

Stevens A., Lowe J.: Histologia człowieka. Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa, Wydawnictwo medyczne Słowiński Verlag, Bremen, 2000.

S

te

ve

n

s

A

.,

L

o

w

e

J

.:

H

is

to

lo

g

ia

c

zł

o

w

ie

k

a

.

W

yd

.

le

k

.

P

Z

W

L

,

W

a

rs

za

w

a

,

W

yd

.

m

e

d

yc

zn

e

S

ło

w

iń

sk

i

V

e

rl

ag

,

B

re

m

e

n

,

2

0

0

0

.

Neurony poziome (neurocyti horizontales)

Ciała tych komórek leżą w warstwie ziarnistej wewnętrznej.
Zarówno ich dendryty, jak i neuryty biegną ku warstwie
splotowatej zewnętrznej. W tej warstwie dendryty tworzą
połączenia synaptyczne z wypustkami końcowymi komórek
czopkonośnych, natomiast neuryt, biegnący poziomo, tworzy
synapsę z buławką końcową komórki pręcikonośnej. Komórki
poziome przenoszą informację o stanie pobudzania jednych
komórek wzrokowych do innych komórek wzrokowych.

Neurony dwubiegunowe (neurocyti bipolares)

Rozciągają się w warstwie splotowatej wewnętrznej, warstwie
ziarnistej wewnętrznej i warstwie splotowatej wewnętrznej
siatkówki. W warstwie ziarnistej wewnętrznej leżą jądra
komórkowe i cytoplazma okołojądrowa tych neuronów wraz z
jądrami komórkowymi neuronów poziomych tzw. neuronów
amakrynowych, a także jądra komórek glejowych podporowych.

Ze względu na rodzaj połączeń

z komórkami wzrokowymi wyróżnia

się:



komórki

dwubiegunowe

łączące

się

z

komórkami

pręcikonośnymi,

 neurony dwubiegunowe łączące się z jedną komórką
czopkonośną

za

pomocą synapsy wpuklonej

 neurony dwubiegunowe łączące z jedną komórką czopkonośną
za
pomocą synapsy płaskiej

 neurony dwubiegunowe łączące się z kilkoma komórkami
czopkonośnymi

 neurony dwubiegunowe przekazują bodźce z pierwszych
neuronów

drogi

wzrokowej (komórek wzrokowych) do trzecich neuronów drogi
wzrokowej
(neuronów wzrokowo- zwojowych).

Stevens A., Lowe J.: Histologia człowieka. Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa, Wydawnictwo medyczne
Słowiński Verlag, Bremen, 2000.

Neurony amakrynowe (neurocyti amacrynii)

Nie posiadają neurytu. Ciała tych komórek leżą w warstwie
ziarnistej wewnętrznej, a ich dendryty rozkrzewiają się w
warstwie splotowej wewnętrznej, wchodząc w połączenia
synaptyczne z neuronami wzrokowo- zwojowymi oraz z
neuronami dwubiegunowymi. Neurony amakrynowe łączą się
między sobą synapsami dendro-dendrytycznymi.
Neurony amakrynowe ulegają depolaryzacji na początku okresu
oświetlenia siatkówki oraz przy zaniku tego oświetlenia.

Neurony wzrokowo-zwojowe (neurocyti opticoganglionares)

Tworzą połączenie między siatkówką a mózgowiem. Stanowią
one III neuron drogi wzrokowej (8 warstwa siatkówki) – warstwa
zwojowa. Dendryty neuronów wzrokowo-zwojowych rozkrzewiają
się w warstwie splotowatej wewnętrznej gdzie wchodzą w
kontakty synaptyczne z neuronami dwubiegunowymi oraz
neuronami amakrynowymi. Długie neuryty neuronów wzrokowo-
zwojowych zbiegają się z obszaru całej części wzrokowej
siatkówki ku krążkowi nerwu wzrokowego, gdzie przebijają ścianę
gałki ocznej i jako pień nerwu wzrokowego dążą przez kanał
wzrokowy do mózgu.

Na drodze między siatkówką a mózgiem występuje tzw.
skrzyżowanie

drogi

wzrokowej:

neuryty

wychodzące

z

przynosowych połówek siatkówki przechodzą na stronę przeciwną,
podczas gdy neuryty neuronów wzrokowo-zwojowych leżących w
przyskroniowych połówkach siatkówki biegną nieskrzyżowane.

Warstwa włókien nerwowych

– zbudowana z neurytów neuronów

wzrokowo-zwojowych. Cienka na obwodzie siatkówki, grubieje
stopniowo w kierunku krążka nerwu wzrokowego. W obrębie
siatkówki włókna te są pozbawione osłonki mielinowej.

Błona graniczna glejowa wewnętrzna

– odgranicza siatkówkę od

ciałka szklistego, błona podstawna wytworzona przez komórki
glejowe podporowe.

Komórki glejowe podporowe

W części rzęskowej i tęczówkowej siatkówki komórki te tworzą
warstwę wewnętrzną siatkówki. W części nerwowej siatkówki
komórki glejowe są rozmieszczone pomiędzy neuronami. Ich jądra
leżą w warstwie ziarnistej wewnętrznej. Komórki te mają liczne
wypustki i zagłębienia, dopasowane do kształtu sąsiadujących
neuronów. Komórki glejowe podporowe połączone są ze sobą oraz
z komórkami wzrokowymi połączeniami typu zamykającego i
przylegania. Połączenia te leżą w jednej płaszczyźnie i są widoczne
jako cienka linia, zwana

błoną graniczną glejową zewnętrzną.

Komórki glejowe siatkówki nie wytwarzają mieliny.

Siatkówka

(z tapetą)

D

e

ll

m

a

n

n

H

.D

.,

E

u

re

ll

J

.:

T

e

xt

b

o

o

k

o

f

V

e

te

ri

n

a

ry

H

is

to

lo

g

y.

W

il

li

a

m

s.

&

W

il

k

in

s,

P

h

il

a

d

e

lp

h

ia

2

0

0

6

makata (tapetum)

nabłonek barwnikowy siatkówki

siatkówka

Soczewka (lens)

Jest tworem przeźroczystym, dwuwypukłym. Umocowana jest za
źrenicą przez włókna obwódki rzęskowej i połączona za
pośrednictwem tych włókien z ciałem rzęskowym.

Włókna soczewki (fibrae lentis)

– wydłużone komórki, które na

przekroju poprzecznym mają kształt sześcioboku. Między błonami
sąsiadujących włókien istnieją połączenia typu desmosomów lub
nexus. Głównym składnikiem włókien są

krystaliny

(α ß γ), których

układ przestrzenny warunkuje przeźroczystość soczewki.
Każde włókno zagięte jest w formę podobną do litery „U”, a
miejsca zagięcia leżą w płaszczyźnie równikowej soczewki. Końce
włókien leżą w tzw. szwach soczewki, jeden z końców w szwie
przednim, a drugi koniec w szwie tylnym. Szwy przednie soczewki
widoczne są na jej przedniej powierzchni w postaci litery „Y”, szwy
tylne zaś na jej tylnej powierzchni w postaci odwróconej litery „Y”.

Na powierzchni przedniej soczewki występuje nabłonek
jednowarstwowy kostkowy –

nabłonek soczewki (epithelium

lentis).

Komórki tego nabłonka są coraz wyższe w kierunku

równika soczewki. Komórki nabłonka soczewki leżące nieco ku
przodowi od równika mają zdolność do proliferacji. W okolicy
równika soczewki komórki nabłonka soczewki przekształcają się
we włókna soczewki. Tylna powierzchnia soczewki nie ma
nabłonka. Cała soczewka objęta jest bezkomórkową błoną zwaną

torebką soczewki (capsula lentis).

Torebka soczewki jest miejscem

przyczepu dla włókien obwódki rzęskowej.

Soczewka

D

el

lm

a

n

n

H

.D

.,

E

u

re

ll

J

.:

T

ex

tb

o

o

k

o

f

V

e

te

ri

n

a

ry

H

is

to

lo

g

y.

W

il

li

a

m

s.

&

W

il

k

in

s,

P

h

il

a

d

e

lp

h

ia

2

0

0

6

torebka

nabłonek

włókna (komórki)

Ciałko szkliste (corpus vitreum)

Galaretowata substancja wypełniająca komorę szklistą gałki
ocznej (camera vitrea bulbi).

Zrąb ciała szklistego

(stroma

vitreum) tworzą włókna kolagenowe. Sieć ich jest gęsta na
obwodzie, a stosunkowo rzadka w części środkowej. Między
włóknami kolagenowymi występują nieliczne komórki, zwane

hialocytami

oraz makrofagi. W obrębie ciała szklistego występuje

kwas hialuronowy, wiążący duże ilości wody. W przedniej części
ciała szklistego znajduje się zagłębienie mieszczące tylną część
soczewki, nazywane

dołem ciała szklistego (fossa hyaloidea).

Od krążka nerwu wzrokowego, do tylnej powierzchni soczewki
przez ciało szkliste biegnie

kanał ciała szklistego

(canalis

hyalideus).

Kanał ten jest pozostałością po biegnącej tędy w

okresie życia płodowego tętnicy ciała szklistego (arteria
hyaloidea).

Histogeneza oka

Zawiązek oka powstaje przez uwypuklenie się neuroektodermy
międzymózgowia w kierunku ektodermy. Uwypuklenie przyjmuje
kształt

pęcherzyka ocznego (vesicula optica)

, który następnie

przekształca się w

kubek (kielich) oczny (cupula optica)

poprzez

wpuklenie przedniej ściany pęcherzyka ocznego. Kubek oczny
połączony jest z mózgowiem za pomocą

szypuły ocznej (caulis

opticus),

z której wytwarza się nerw wzrokowy. Kubek oczny jest

tworem dwuwarstwowym, zawierajacym

blaszkę zewnetrzną

(lamina externa cupulae)

i

blaszkę wewnętrzną (lamina interna

cupulae).

Z blaszki zewnętrznej różnicuje się warstwa

barwnikowa siatkówki, a z blaszki wewnętrznej pozostałe
warstwy siatkówki.

Z ektodermy

leżącej w bezpośrednim sąsiedztwie pęcherzyka

ocznego różnicuje się

plakoda soczewki (placoda lentis),

będąca

miejscowym zgrubieniem ektodermy. Plakoda soczewki wpukla
się w mezenchymę, traci kontakt z ektodermą i przyjmuje kształt

pęcherzyka soczewki (vesicula lentis).

Pęcherzyk soczewki

początkowo zawiera jamę, która stopniowo zarasta w miarę
wypuklenia jej przez nowo powstające włókna soczewki.

Po stronie brzusznej kubka ocznego i szypuły ocznej istnieje
przez pewien czas

szczelina oczna (fissura optica)

, przez którą

wzrastają od strony szypuły naczynia krwionośne siatkówki i ciała
szklistego. Pozostałością po tętnicy ciała szklistego (arteria
hyaloidea) jest kanał ciała szklistego.

Kubek oczny otoczony jest

mezenchymą

z której powstaje:

naczyniówka, zręb ciała rzęskowego i tęczówki oraz twardówka.
Z mezenchymy powstaje także zrąb rogówki i jej nabłonek tylny.

Z ektodermy powstają:

nabłonek przedni rogówki, nabłonek

spojówki, gruczoł łzowy i przewód nosowo-łzowy.

Powieki powstają z fałdów skóry

po wykształceniu się z innych

części oka. Brzegi powiek (górnej i dolnej) pozostają przez
pewien czas zrośnięte ze sobą warstwami nabłonkowymi, potem
rozdzielają się.