Wyższa Szkoła gospodarki

w Bydgoszczy

PEDAGOGIKA

CZASU

WOLNEGO

Wykład XIII

Opracowała:

dr Bożena Sowińska

Wykład XIII

Sylwetka absolwenta

kierunku turystyka i

rekreacja

Opracowała

dr Bożena Sowińska

Sylwetka instruktora rekreacji

Instruktor rekreacji powinien posiadać wiedzę:



Humanistyczną – pozwalającą poznać potrzeby ludzi oraz rozumieć

związki i procesy społeczne zachodzące w rekreacji i turystyce.



Przyrodniczą – dającą podstawy zrozumienia systemu człowiek –

środowisko – aktywność ruchowa.



Ekonomiczną, organizacyjną i prawną – umożliwiającą ocenę i

świadome wykorzystanie mechanizmów typowych dla gospodarki

rynkowej.

Instruktor rekreacji powinien posiadać umiejętności:



Kierowania oraz samodzielnego planowania i realizacji zajęć oraz imprez

turystycznych, rekreacyjnych.



Swobodnego nawiązywania kontaktów.



Posługiwania się językami obcymi.

Do podstawowych czynności instruktora rekreacji należy:



Stymulowanie aktywności uczestników rekreacji,



Umiejętny dobór form i metod zajęć rekreacyjnych,



Wywieranie wpływu na uczestników zajęć rekreacyjnych za

pośrednictwem innych członków grupy, a więc przez odpowiednie

kierowanie zespołem.

Rodzaje kompetencji instruktora

rekreacji

Osobiste, na które składa się:



Umiejętność przetwarzania i korzystania z informacji,



Umiejętność kontrolowania własnych procesów poznawczych i emocjonalnych,



Umiejętności związane z radzeniem sobie w trudnych sytuacjach;

Interpersonalne:



Umiejętność nawiązywania i podtrzymywania kontaktów z innymi,



Umiejętność komunikacji werbalnej i niewerbalnej,



Umiejętność współdziałania w różnych warunkach,



Umiejętność organizowania pracy w grupie, negocjowania oraz mediowania;

Organizacyjne:



Umiejętność budowania i podtrzymywania klimatu grupy,



Umiejętność tworzenia i wspierania celów i norm grupowych,



Umiejętność negocjowania i mediowania w grupie.

Wszystkim rodzajom kompetencji musi towarzyszyć poczucie

tożsamości, a więc realistyczny obraz własnej osoby,

adekwatne poczucie własnej wartości oraz zaufanie do siebie i

swoich kompetencji.

Czynniki osobowościowe

predysponujące do pracy w

charakterze instruktora rekreacji



Neurotyczność;



Ekstrawersja;



Otwartość na doświadczenia;



Ugodowość;



Sumienność.

Czynniki osobowościowe -

neurotyczność

Osoby neurotyczne

Osoby z małą

neurotycznością

Są

skłonne

do

irracjonalnych
pomysłów, mało zdolne

do kontrolowania swoich
popędów

i

radzenia

sobie ze stresem

Są

stabilne

emocjonalnie, spokojne,
zrelaksowane i zdolne

do zmagania się ze
stresem

bez

doświadczania

obaw

napięć i rozdrażnienia

Możemy przyjąć, że cechą predestynującą do pracy
w roli instruktora rekreacji jest niska neurotyczność.

Czynniki osobowościowe –

ekstrawersja

Osoby

ekstrawertywne

Osoby

introwertywne

Są przyjacielskie i
rozmowne, skłonne do

zabawy

i

poszukiwania nowych

wrażeń.
Cechuje je optymizm

życiowy i pogodny
nastrój.

Wykazują

większą

rezerwę w kontaktach

społecznych, mniejszy
optymizm, preferencje

do przebywania w
samotności

i

nieśmiałość.

Możemy przyjąć, że cechą predestynującą do pracy w roli instruktora

rekreacji jest bardziej ekstrawersja niż introwersja danej osoby.

Czynniki osobowościowe -

otwartość na doświadczenia

Osoby otwarte na

doświadczenia

Osoby o niskiej

otwartości na

doświadczenia

Są

ciekawe

zarówno

świata

zewnętrznego,

jak i wewnętrznego.

Są konwencjonalne w
zachowaniach

i

konserwatywne

w

poglądach.

W tym wymiarze wymagania stawiane instruktorowi

rekreacji sugerują wysoki poziom otwartości na doświadczenia

jako czynnik ułatwiający pracę w zawodzie.

Czynniki osobowościowe -

ugodowość

Osoby o dużej

ugodowości

Osoby mało ugodowe

Są sympatyczne wobec
innych i skłonne do

udzielania

pomocy

sądząc, że inni mają

identyczne postawy jak
one.

Są

egocentryczne,

sceptyczne w opiniach

na

temat

cudzych

intencji,

raczej

rywalizują

niż

współdziałają w trakcie

realizacji

zadań

czy

negocjowaniu.

Praca instruktora rekreacji wymaga dość dużej ugodowości,

ale nie są wskazane w tym wymiarze punktualne tendencje

skrajne. Czyli ugodowość tak, ale w „niepełnym wymiarze”.

Czynniki osobowościowe -

sumienność

Osoby o dużej

sumienności

Osoby o małej

sumienności

Wykazują silną wolę, są
skrupulatne i zbyt duże

nasilenie cechy prowadzi
jednak do pracoholizmu i

uciążliwego
perfekcjonizmu.

Małe

nasilenie

sumienności

oznacza

mniejszą motywację do
działania, ale za to

większą skłonność do
hedonizmu. Nie oznacza

jednak braku motywacji
czy zasad.

Ten wymiar w charakterystyce sylwetki instruktora rekreacji nie powinien

przybierać wartości skrajnych, odnalezienie się w jego centralnej części

stanowi wskaźnik kompetencji osobowościowych ułatwiających jego pracę.

Elementy procesu

komunikowania się jako

warunek efektywnej pracy

instruktora rekreacji

Komunikowanie się

to wzajemne przekazywanie: informacji, umiejętności,

pojęć, idei, uczuć za pomocą symboli tworzonych przez:

słowa, dźwięki, obrazy lub dotyk.

Otwarta komunikacja

Brak umiejętności

porozumiewania się

Wzmacnia

związki

między ludźmi, buduje

zaufanie

i

poczucie

bezpieczeństwa, sprzyja

nawiązywaniu przyjaźni
oraz

podejmowaniu

współpracy.

Może

prowadzić

do

poczucia

bezsilności,

niezadowolenia z siebie i
podejmowanych działań

oraz rozczarowań w życiu
osobistym.

Dobra komunikacja

zachodzi wtedy, jeżeli są spełnione następujące

warunki:



Przekaz nadawcy odzwierciedla jego intencje;



Odbiorca interpretuje przekaz zgodnie z

intencjami nadawcy.

Każdy z nas „wnosi siebie” (jako osobę) do

procesu komunikacji, to znaczy swoje myśli,

uczucia, intencje, wyobrażenia o drugiej osobie

oraz wyobrażenia na własny temat. To

wszystko kształtuje zachowanie się ludzi w

kontakcie ze sobą.

Bariery komunikacyjne

utrudniające porozumiewanie się:



Osądzanie

– narzucanie własnych wartości innym,

rozwiązywanie cudzych problemów, krytykowanie, obrażanie,

orzekanie, chwalenie w celu oceny lub manipulacji;



Decydowanie za innych

– nawet jeśli jest

podyktowane faktyczną troską o innych, uzależniamy ludzi

od nas, pozbawiamy możliwości samodzielnego

rozwiązywania problemów, pomijamy ich uczucia i potrzeby

(zaliczamy do tych zachowań także grożenie, moralizowanie,

rozkazywanie);



Uciekanie od cudzych problemów

– brak chęci

zajmowania się nimi, czyli zmiana tematu, doradzanie bez

dokładnego przeanalizowania sytuacji, pocieszanie, aby

wygasić kłopotliwe dla nas emocje.



Używanie żargonu

– bywa stosowane dla podkreślenia

odrębności jakiejś grupy społecznej i określa, kto może do

niej wejść, a kto nie, wyznacza granice „my” – „oni”. Im

bardziej żargon jest odległy od języka powszechnie

stosowanego, tym trudniej jest się porozumieć.

Komunikowanie się jest

nieefektywne



Jesteś tak przejęty tym, co chcesz powiedzieć,
że nie zwracasz uwagi na to, co mówią inni.



Czekasz tylko na to, aby wejść w słowo
mówiącemu i przedstawić swój punkt
widzenia.



Słuchasz wybiórczo, słyszysz tylko to, co
chcesz usłyszeć;



Przerywasz mówiącemu i kończysz za niego
wypowiedź, zniekształcając ją dla własnych
celów.

Komunikowanie się

odbiór przekazu

Ludzie komunikują się ze sobą nie tylko
słowami, ale także poprzez „język ciała”.
Komunikaty niewerbalne odczytywać należy w
kontekście konkretnej sytuacji oraz innych
użytych

form

przekazu

informacji,

uwzględniając także różnice środowiskowe i
kulturowe.
Na odbiór przekazu składa się:

7%

tego, co wyrażamy słowami,

38%

tego, jak mówimy,

55%

tego, co przekazujemy poprzez „język

ciała”.

Komunikacja niewerbalna



Gestykulacja – ruch rąk, dłoni, głowy, korpusu ciała;



Dotyk i kontakt fizyczny – w zróżnicowanej gamie, od łagodnego głaskania

do brutalnego uderzenia



Wygląd fizyczny – sposób ubierania się, czesania, malowania, ozdabiania

ciała



Dźwięki paralingwistyczne – służą głównie do ekspresji uczuć lub postaw,

np. westchnienia, płacz, przydźwieki w rodzaju: ”eee”, „yy”.



Kanał wokalny – intonacja, akcent, barwa, wysokość głosu, tempo

mówienia.



Dystans fizyczny między rozmówcami:



sfera intymna (15-45 cm) – uważana jest przez każdego za własność i tylko

osoby związane uczuciowo są do niej dopuszczone;



sfera osobista (46-121 cm) – jest to odległość pomiędzy znajomymi,

mającymi dobry kontakt;



sfera społeczna (122-360 cm) – odległość zachowywana w stosunku do

nieznajomych lub ludzi, których nie znamy zbyt dobrze



sfera publiczna (powyżej 360 cm) – odległość przyjmowana podczas

zwracania się do większej grupy ludzi.



Spojrzenie i wymiana spojrzeń (spojrzenie ciepłe, przyjazne, wrogie,

lekceważące, uważne, obojętne)..



Pozycja ciała w trakcie rozmowy – wyraża napięcie lub wewnętrzne

rozluźnienie. Organizacja środowiska – sposób aranżacji miejsca spotkania

(meble, dźwięki, światło, zapachy)

Rola instruktora

rekreacji w pracy z grupą

Grupy

Większość naszego życia spędzamy w grupach.

Grupa stanowi najbardziej elementarną strukturę

społeczną. Grupa złożona z kilku osób uczestniczących

w interakcji jest podstawową jednostką organizacji

społeczności ludzkiej. Istnieje wiele różnych rodzajów

grup. Specyfikę każdej z nich wyznacza cel, który

jednoczy ludzi. Można wyróżnić m.in. grupy:



społeczne,



socjalizacyjne,



spotkaniowe,



zadaniowe,



relaksacyjne,



rekreacyjne,



edukacyjne.

Od jakości związków, jakie połączą ludzi i od tego

czy będą one budowane na wspólnych podstawach i

wzajemnym zrozumieniu zależeć będzie atrakcyjność

grupy dla uczestników oraz jej skuteczność w osiąganiu

celów grupowych.

Podział grup



Grupa niespołeczna i grupa społeczna

–

Grupa niespołeczna – trzy osoby lub więcej znajdują się w tym

samym miejscu i czasie, lecz nie współdziałają ze sobą;

–

Grupa społeczna – trzy lub więcej osób współdziałają ze sobą

oraz współzależą od siebie w tym sensie, że w zaspokajaniu

potrzeb i osiąganiu celów polegają na sobie



Grupa pierwotna i grupa wtórna

–

Grupa pierwotna – powstaje wtedy, gdy istnieje czas na rozwój

liczby interakcji oraz uczucia bliskości, np. rodzina, przyjaciele.

–

Grupa wtórna – są mniej spójne, pozbawione bliskości i

intymności, są bardziej sformalizowane z jasno określonymi

normami. Powstają one zazwyczaj dla osiągnięcia jakiegoś

krótkoterminowego celu.

Wiele grup znajduje się gdzieś pośrodku między pierwotnymi a

wtórnymi.

Popularnym rodzajem grupy jest grupa edukacyjna. Skupia się ona

na zdobywaniu wiedzy i uczeniu się bardziej złożonych

umiejętności, wykorzystując procesy i zjawiska grupowe jako

środki poprawy efektywności uczenia się i nauczania.

Cechy grupy rekreacyjnej

Grupa rekreacyjna – to zespół ludzi mających poczucie wewnętrznej więzi i

zewnętrznej odrębności, który jest specyficzną grupą społeczną z tego

względu, że:



Cechuje ją duża atrakcyjność wynikająca z nieformalnego charakteru

stosunków społecznych łączących członków grupy, stosunków o pozytywnym

zabarwieniu emocjonalnym – kształtowanych na zasadach dobrowolności,

wspólnoty zainteresowań, bezkonfliktowości.



Interakcje pomiędzy uczestnikami grup mają charakter podmiotowy i

bezpośredni, pozbawione są formalizmu.



Celem grupy jest zaspokojenie potrzeb uczestników, zwłaszcza

potrzeb zdeprymowanych w codziennym „poważnym” życiu, co dokonuje się

w atmosferze odprężenia, zabawy.



Normy grupowe nie są narzucone z zewnątrz, lecz dobrowolnie przyjęte

przez członków grupy, a jedyną sankcją za ich nieprzestrzeganie jest

wykluczenie z grypy.



Struktura grupy powstaje na skutek interakcji pomiędzy jej

członkami. Najwyższe miejsce zajmują osoby towarzyskie, kontaktowe,

otwarte na innych, sprawne fizycznie lub najbardziej zaawansowane w

uprawianiu danej fory rekreacji. Nie zawsze role pełnione w grupie

rekreacyjnej pokrywają się z pozycją zawodową czy społeczna.



Grupę tę cechuje również krótkotrwałość kontaktów oraz ich

ograniczenie do określonych zasad uczestnictwa w grupie oraz

przestrzeganie norm i zwyczajów, co stanowi podstawę do identyfikacji z

grupą.

Zjawiska w grupie



Fascynacja społeczna

– obecność innych podwyższa

pobudzenie psychiczne, które może wywołać w nas szczególnego

rodzaju żywotność i czujność albo uwrażliwiać na fakt, że jesteśmy

oceniani, wreszcie może rozpraszać naszą uwagę. Konsekwencja

tego jest łatwość wykonywania prostych, wyuczonych czynności

oraz większa trudność w wykonywaniu nowych lub

skomplikowanych zadań.



Próżniactwo społeczne

– to przeciwieństwo fascynacji, to

zmniejszenie indywidualnego wkładu pracy w grupie, co powoduje

uspokojenie i brak leku przed oceną naszego zachowania. Takie

uspokojenie wywołane zagubieniem w tłumie przyczynia się w

dwojaki sposób do naszego działania, mianowicie ułatwia

wykonanie zadań trudnych i utrudnia realizację zadań łatwiejszych.



Deindywiduacja

– polega na utracie normalnej kontroli nad

zachowaniem, co prowadzi do wzrostu impulsywności i czynów

patologicznych. Zagubienie w tłumie może wyzwalać zachowania,

o które nawet siebie nie posądzamy. Innym czynnikiem jest

obniżona samoświadomość i utrata koncentracji na normach

moralnych. Prawdopodobieństwo popełnienia przez ludzi

impulsywnych i antyspołecznych czynów wzrasta, kiedy staja się

bardziej anonimowi.

Grupa – rodzaje zadań

Efektywność decyzji podjętej przez grupę zależy

od typu zadania, które ma ona wykonać.
Wyróżnić można trzy zasadnicze rodzaje zadań:



Addytywne – członkowie grupy wykonują w
zasadzie ten sam rodzaj pracy, a wynik jest
uzależniony od wysiłku wszystkich osób;



Koniunktywne – działanie grupy jest
uzależnione od najsłabszego członka grupy (np.
jak szybko grupa dojdzie na szczyt);



Dysjunktywne – działanie jest określane przez
pracę najsprawniejszego członka grupy.

Członkowie grupy – przyjmowane

role

Role zadaniowe – konieczne dla wyboru i realizacji zadań.

Rodzaje zachowań wskazujące na ich występowanie:



inicjatywa



poszukiwanie informacji



poznawanie i prezentacja opinii



informowanie



koordynowanie



zachęcanie



tworzenie reguł



wyrażanie odczuć grupy.

Role zadaniowo-zachowawcze tworzą klimat grupy i

zapobiegają jej rozwiązaniu. Zachowaniami wskazującymi na ich

występowanie jest:



analizowanie



diagnozowanie



oznajmianie



łagodzenie napięć



sprawdzanie zgodności.

Role dysfunkcjonalne – oznaczają zakłócenia w pracy

grupowej:



rywalizowanie



zwracanie na siebie uwagi



błaznowanie



wycofywanie się



zabieganie o sympatię.

Grupy

spoistość i solidarność

Na spoistość i solidarność grupy ma wpływ

kilka czynników:



niewielkie rozmiary grupy (wielość
bezpośrednich interakcji);



poczucie zagrożenia z zewnątrz (łatwiej związać
się z tymi, którzy są do nas podobni);



wysoki wskaźnik aprobaty wobec tych, którzy
przestrzegają obowiązujących w danej grupie
norm.

Grupa

oddziaływania na swoich członków



Wpływ na nasze wyobrażenie o sobie – własne

odbicie widzimy w gestach osób, które są dla nas
ważne;



Wpływ na nasze przekonania i wartości –

przejawianie skłonności do przyjmowania kulturowych
symboli ważnych dla grupy;



Wpływ na nasze uczucia i emocje – nasze stany

emocjonalne wahają się w zależności od tego, jak
kształtują się kontakty z osobami ważnymi dla nas;



Wpływ na nasze motywacje oraz zachowanie

się w ramach określonych ról – dopasowujemy
nasz ogólny styl wykonywania ról i sposób
postępowania do obowiązujących w grupie norm.

Fazy rozwobju grupy

Fazy

rozwoju

grupy

Dominujące zjawiska

Rola prowadzącego grupę

Młodość

Faza I



Zapoznawanie się osób.



Podporządkowanie się innym,

wchodzenie

w

związki

zależnościowe z prowadzącymi

lub silnymi członkami grupy.



Integrowanie ludzi.



Niewielka gotowość uczestników

do

dzielenia

się

własnymi

umiejętnościami czy wiedzą;



Grupa nie jest zdolna do dużego

wysiłku (brak gotowości do

udzielania sobie wsparcia oraz

wspólnego działania).



Ułatwienie poznania się ludzi

przez stwarzanie okazji do współ-

działania.



Wyjaśnianie

celu

stworzenia

grupy i sposobu pracy z nią.



Ustalanie norm obowiązujących

w grupie.



Zadbanie o to, aby wszyscy

uczestnicy mogli „zaistnieć w

grupie” i dać poznać innym swoje

mocne strony.

Dorastanie

Faza II



Ustalanie celów i kształtowanie

się norm.



Walka o przywództwo.



Zajmowanie i przypisywanie ról.



Gotowość do dokonywania a nie

unikania trudnych wyborów.



Określenie swojego miejsca w

strukturze grupy.



Stawianie przed grupą zadań, do

których podjęcia jest ona gotowa.



Wzmacnianie

wartości

współpracy wszystkich członków

grupy.



Uczenie

uczestników

umiejętności

potrzebnych

do

rozpoznawania

i

skutecznego

przeprowadzania konfliktów.

Fazy rozwoju grupy c.d.

Fazy

rozwoju

grupy

Dominujące zjawiska

Rola prowadzącego grupę

Dojrzało

ść

Faza III



Stabilizacji ulegają związki

emocjonalne

między

uczestnikami grupy.



Duża energia w działaniu i

gotowość do uczenia się od

innych.



Zaufanie grupie.



Gotowość do podejmowania

ryzyka.



Skuteczne

sposoby

rozwiązywania konfliktów.



Organizowanie

współuczestnictwa.



Tworzenie

warunków

przenoszenia

zdobyczy

osiągniętych dzięki pracy w

grupie do codziennego życia

uczestników.

Starość

Faza IV



Zamykanie wątków pracy

grupowej.



Zdezaktualizowanie

się

celów

i

zadań,

które

jednoczyły grupę.



Pojawianie się różnorodnych

uczuć: smutku z rozstania,

zadumy nad tym co było, lęku

przed oceną, radości z tego,

co osiągnięto i nad tym, co się

nowego otwiera.



Pomoc w zaakceptowaniu

końca grupy.



Wyrażenie zrozumienia dla

pomie-szania uczuć.



Pomoc

uczestnikom

w

utrwaleniu tego, czego się

nauczyli.



Zadbanie,

aby

„śmierć”

grupy

dała

uczestnikom

wartościowe doświadczenia.

Korzyści wynikające z pracy

grupowej:



Grupa daje swoim członkom oparcie i poczucie
bezpieczeństwa (pojedyncze osoby nabierają
większej wiary w siebie).



Zostają przełamane stereotypy.



Współpraca zachęca do uczciwości.



Umiejętności i zdolności członków grupy
sumują się (całość to więcej niż suma części).



W grupie łatwiejsze jest podejmowanie
decyzji.



Grupa jest zdolna do pomysłów, które
mogłyby nie pojawić się w pracy
indywidualnej.

Style kierowania grupą

Najpopularniejszym

podejściem

do

problematyki

kierowania grupą jest ujecie go w trzy możliwe ścieżki –

style kierowania:



autokratyczny,



demokratyczny,



liberalny.

Styl kierowania wypływa w znacznym stopniu z:



Cech osobowości kierującego;



Cech grupy, która kieruje,



Sytuacji, której stawia ona czoła.

Nie

można

jednoznacznie

ocenić

efektywności

kierowania grupą w danym stylu. Należy raczej przyjąć,

że zależnie od sytuacji, w której znajduje się grupa i jej

kierownik, skuteczność ich stosowania jest większa lub

mniejsza.

Styl autokratyczny



Kierowanie autokratyczne opiera się na sile.



Charakteryzuje się ostrym podziałem na kierujących i kierowanych.



Kierownik określa - kto, z kim musi współpracować i nie dopuszcza

członków grupy do udziału w podejmowaniu decyzji.



Monopolizuje informację oraz inicjatywę.



Ogranicza swobodę i niezależność działań podległych mu osób.



W motywowaniu podlegających kierującemu osób zaznacza się przewaga

kar nad nagrodami.



Kierownik posługuje się krzykiem, groźbą, odwołuje się do innych

autorytetów niż własny, stara się wywołać lęk, poczucie wstydu,

zagrożenia.



Ilość wykonywanej pracy jest najwyższa w porównaniu z inaczej

kierowanymi, lecz jej jakość, oryginalność jest niska.



W odpowiedzi na ten model kierowania pojawiają się dwie reakcje

emocjonalne;

–

Agresja – może się przejawiać w prześladowaniu niektórych członków grupy

traktowanych jak „kozły ofiarne’ bądź w niszczeniu przedmiotów będących

produktem pracy grupy.

–

Apatia – przejawia się w zachowaniach uległych niezależnie od charakteru, wagi

i słuszności poleceń kierownika. Niezadowolenie z tego stylu kierowania objawia

się licznymi zachowaniami ucieczkowymi oraz częstymi rezygnacjami z

uczestnictwa w danej grupie.

Styl autokratyczny sprawdza się w sytuacjach skrajnych: zagrażających

zespołowi czy pozycji kierownika lub wtedy, gdy lider cieszy się dużym

autorytetem a sytuacja zespołu jest jasna i korzystna.

Styl autokratyczny c.d.

Kierowanie autokratyczne może wystąpić w różnych

wariantach:



Surowy nadzór i ostre środki represji, stawianie

wymagań ponad możliwości pracowników (wariant

oparty jest na lęku i zakłada dystans, jednostronną

komunikację: tylko z góry w dół, czyli nakazy, polecenia,

nagany, itd.



Racjonalne ograniczenia i stawianie poważnych, ale

pozostających w zasięgu członka grupy zadań (silna, ale

życzliwa

kontrola

czynności

członków

grupy,

zachowywany dystans nie wyklucza serdeczności i

okazywania uczuć oraz nagradzania; komunikowanie jest

tu dwustronne: z góry w dół hierarchii grupy jak i

odwrotnie; miejsce surowych kar zajmuje perswazja

oparta na autorytecie lidera, brak nagrody traktowany

jest jako kara.

Styl demokratyczny



Nie ma kategorycznego podziału na tych, którzy rządzą i są rządzeni, ale

może istnieć podział na zadania kierownicze i wykonawcze.



Członkowie grupy mają prawo do udziału w podejmowaniu decyzji.



Mają dużą samodzielność i szersze pole dla własnej inicjatywy.



Decyzje jak i odpowiedzialność za ich realizację nie są skupione w rękach

jednej osoby.



Kierownik liczy się ze zdaniem zespołu, pobudza inicjatywę, wywiera wpływ

drogą perswazji



Wykorzystywane są nagrody jako wzmocnienia aprobowanych zachowań

zaś kary wypływają z nieprzestrzegania wypracowanych przez grupę



Efektywność wykonywanych działań jest mniejsza niż w grupach

kierowanych autokratycznie, jednak wyższa jest ich jakość oraz

oryginalność wykonania. Większy też jest poziom motywacji.



Zadowolenie z uczestnictwa w takiej grupie jest bardzo wysokie.



Kierowanie w sposób demokratyczny wzbudza inicjatywę członków zespołu,

wyzwala twórcze myślenie, sprzyja oryginalności pomysłów.



Decyzje co do losów grupy podejmowane są z udziałem jej uczestników,



W motywowaniu ludzi zaznacza się przewagę nagród nad karami.

Styl demokratyczny jest efektywny, gdy:



Zadania stojące przed grupą nie są jednoznaczne, mają wysoki stopień

komplikacji.



Relacje pomiędzy członkami grupy nie są wyraźnie określone.



Dana grupa, mała grupa społeczna nie znajduje się w sytuacji ekstremalnej.

Styl liberalny



Kierownik nie ingerujący to człowiek obdarzony formalnie
stanowiskiem, ale praktycznie nie wpływający na przebieg działań
grupy.



Pozostawia on sprawy swojemu biegowi i reaguje dopiero pod
naciskiem doraźnych spraw domagających się załatwienia.



Działania w ogóle nie są inspirowane przez kierownika i są słabo
przez niego kontrolowane.



Członkowie biernie kierowani podejmują działania nie związane z
celem zasadniczej działalności grupy, często pojawiają się konflikty.



Charakterystyczne jest, że członkowie tak kierowanej grupy
wysuwają spośród siebie osobę, wobec której zachowują się tak, jak
wobec lidera, np. jego pytają o opinię. Struktura władzy zostaje
zdublowana, najczęściej pojawia się lider autokratyczny.



Poziom wykonania zadań stawianych przed tak kierowaną grupą,
czyli jej efektywność – jest bardzo niska. Podobnie ma się rzecz ze
stopniem zintegrowania grupy. Jest to kierowanie pozorne.

Grupy

zespół cech efektywnego lidera

Efektywni liderzy posiadają pewien zespół cech,
które są pomocne przy skutecznym i efektywnym
kierowaniu ludźmi:



zdolność do energicznego działania;



umiejętność dystansowania się od sytuacji,
patrzenia na nią z różnych punktów widzenia;



zdolność analizowania sytuacji, znajdywania
elementów koniecznych do rozwiązania problemów;



zdolność myślenia twórczego, kreatywność;



zdolność do dokonywania obiektywnych rozwiązań –
umiejętne rozdzielenie emocji od obiektywnej
sytuacji

.

Grupa

sytuacja kierującego

Nie ma w zasadzie całkowicie uniwersalnego

zestawu cech dobrego menadżera oraz że np.,

demokratyczny styl kierowania nie może być

zastosowany w każdej sytuacji. Dobry menadżer

stale rozwija te cechy, które są warunkiem

skutecznego zarządzania. Jednak ta skuteczność

jest w dużej mierze uzależniona od sytuacji, w

której się znajduje.
Na sytuację kierującego składa się wiele

czynników:



charakter celów grupowych;



normy obowiązujące w grupie;



relacje i związki grupy z otoczeniem;



cechy członków grupy i ich cele indywidualne;



zadania jakie stawia sobie lider.

Grupa

działania kierującego

Niezależnie od rodzaju sytuacji, w której znajduje się

kierujący, wszystkie jego działania można podzielić na

dwie grupy:



Zachowania zorientowane na zadaniu – wszystkie

działania, których celem jest osiągnięcie określonego efektu, np.

przydzielanie zadań, nadzór nad wykonaniem, ocena efektów

działania, jednostronna komunikacja. Zachowania zorientowane

na zadaniu koncentrują się na kierowaniu innymi ludźmi.



Zachowania zorientowane na relacjach – wszystkie

zachowania zmierzające do zbudowania i utrzymania właściwych

relacji z członkami grupy i między nimi, np. motywowanie,

zachęcanie, nagrody, kary, praca nad atmosferą w grupie,

dwustronna komunikacja, aktywne słuchanie, motywowanie,

ułatwianie pracy.

Obie grupy zachowań nie wykluczają się wzajemnie.

Osiągniecie określonego celu wymaga od lidera

stosowania zarówno jednych jak i drugich z różną

intensywnością.

Wpływ autorytetu

absolwenta kierunku

turystyka i rekreacja na

jego pracę

Absolwent kierunku turystyka i

rekreacja

Dyspozycje zawodowe absolwenta kierunku turystyka i rekreacja, które

warunkują przebieg procesów wychowawczych w zakresie rekreacji i

turystyki można sprowadzić do następujących grup:



Zaangażowanie zawodowe – oznacza, że absolwent tego kierunku

realizuje założone cele wychowania rekreacyjnego i turystycznego, że cele

te zawierają się w jego osobistym systemie wartości oraz że ich osiąganie

jest przez niego traktowane jako warunek osiągnięcia wyższych wartości, o

charakterze ogólnospołecznym.



Postawa etyczno-wychowawcza zawiera w sobie normy etyki

ogólnoludzkiej, a także normy moralne właściwe dla przedstawicieli różnych

zawodów.



Stosunek do członków grupy rekreacyjnej i turystycznej musi być

zawsze nacechowany życzliwością, lojalnością, poszanowaniem godności i

poważnym traktowaniem członków grupy rekreacyjnej i turystycznej.



Takt wychowawczy – zobowiązuje prowadzącego zajęcia i wycieczki do

zawsze wiernego, choć oczywiście, nie przesadnego, możliwie naturalnego

przestrzegania przepisów. Na takt wychowawczy składają się także

przejawy właściwego stosunku do samego siebie, takie jak skromność,

umiar i dyskrecja w eksponowaniu wobec podopiecznych własnej osoby.



Stosunek do zadań w dziedzinie wychowania rekreacyjnego i

turystycznego – efektywność wychowania rekreacyjnego i turystycznego

zależna jest w znacznej mierze od tego, jak kształtują się wzajemne

stosunki pomiędzy absolwentem kierunku turystyka i rekreacja a jego

podopiecznymi. To on posiada autorytet w ich oczach, lub też nie.

Autorytet absolwenta turystyka i

rekreacja

Autorytet osobisty wychowawcy w zakresie

turystyka i rekreacja może powstać jedynie w
wyniku odpowiednich doświadczeń, jakich
dostarczy on podopiecznym w toku wzajemnych
kontaktów. Mogą to być doświadczenia

:



bezpośrednie – oparte na własnych

działaniach;



pośrednie – obejmujące cudze interakcje.

Autorytet absolwenta turystyka i

rekreacja

Podstawą uznania autorytetu

absolwenta turystyka i rekreacja są

doświadczenia pozwalające stwierdzić,

że respektowanie jego wskazań służy

interesowi podwładnych (źródło zaufania

do absolwenta kierunku turystyka i

rekreacja) oraz daje pewność osiągnięcia

pożądanych przez niego następstw

(wywołuje uznanie dla jego kompetencji,

a więc skłania do darzenia szacunkiem

jego osoby).

Autorytet absolwenta turystyka i

rekreacja

Autorytet absolwenta kierunku turystyka i

rekreacja sprowadza się do tego, że jest on

obdarzony przez podopiecznych uczuciami

szacunku i zaufania, że ukształtowało się w

stosunkach miedzy nim a podwładnymi

wzajemne zrozumienie i poszanowanie.

Najbardziej prawidłowa droga budowania

własnego autorytetu polega zawsze na

wysiłkach w kierunku odegrania pozytywnej

roli w realizacji dążeń swoich podopiecznych.

Propozycje pytań

egzaminacyjnych

1.

Jaką wiedzę powinien posiadać instruktor rekreacji?

2.

Jakie umiejętności powinien posiadać instruktor rekreacji?

3.

Co należy do podstawowych czynności instruktora rekreacji?

4.

Jakie rodzaje kompetencji powinien posiadać instruktor
rekreacji?

5.

Omów czynniki osobowościowe predestynujące do pracy w
roli instruktora rekreacji.

6.

Omów cechy grupy rekreacyjnej.

7.

Na czym polega rola prowadzącego grupę w poszczególnych
fazach rozwoju?

8.

Opisz autokratyczny styl kierowania grupą.

9.

Opisz demokratyczny styl kierowania grupą.

10.

Opisz liberalny styl kierowania grupą.

11.

Wymień pięć grup dyspozycji zawodowych absolwenta
kierunku turystyka i rekreacja, które warunkują przebieg
procesów wychowawczych w zakresie rekreacji i turystyki.

Bibliografia

1.

Tauber Roman Dawid, Siwiński Wiesław:

Pedagogika czasu wolnego. Poznań: Wyższa

Szkoła Hotelarstwa i gastronomii 2002.

2.

Wiśniewski Piotr, Wiza Agata: Instruktor

rekreacji i jego rola w pracy z grupą. W:

Teoria i metodyka rekreacji (zagadnienia

podstawowe). Red. Iwona Kiełbasiewicz-

Drozdowska, Wiesław Siwiński. Poznań:

Akademia Wychowania Fizycznego 2001,

s.57-73.

Dziękuję za uwagę