PROCESY POZNAWCZE

PROCESY POZNAWCZE

CZŁOWIEKA

CZŁOWIEKA



Rodzaje wrażeń i ich

Rodzaje wrażeń i ich

charakterystyka

charakterystyka

.

.

Wrażenia

Wrażenia

– odzwierciedlenie się

– odzwierciedlenie się

poszczególnych cech zmysłowych

poszczególnych cech zmysłowych

obiektów działających na nasze

obiektów działających na nasze

receptory takie jak barwa, kształt,

receptory takie jak barwa, kształt,

twardość, szorstkość.

twardość, szorstkość.



Można je podzielić na dwie główne grupy zależnie od tego czy

Można je podzielić na dwie główne grupy zależnie od tego czy

odzwierciedlają cechy przedmiotów i zjawisk znajdujących się w otoczeniu

odzwierciedlają cechy przedmiotów i zjawisk znajdujących się w otoczeniu

człowieka, czy też stan jego organizmu i ruchy ciała. Podział w zależności od

człowieka, czy też stan jego organizmu i ruchy ciała. Podział w zależności od

receptorów :

receptorów :

-

eksteroreceptory – odbierają bodźce z pewnej odległości ( telereceptory

eksteroreceptory – odbierają bodźce z pewnej odległości ( telereceptory

wzrokowe, słuchowe, bólowe, węchowe ), bądź przy bezpośrednim kontakcie

wzrokowe, słuchowe, bólowe, węchowe ), bądź przy bezpośrednim kontakcie

z przedmiotem ( kontaktoreceptory dotykowe, smakowe, bólowe )

z przedmiotem ( kontaktoreceptory dotykowe, smakowe, bólowe )

-

interoreceptory dostarczające informacji co dzieje się w naszym organizmie,

interoreceptory dostarczające informacji co dzieje się w naszym organizmie,

a także informują nas o zmianie położenia człowieka. Wśród wrażeń

a także informują nas o zmianie położenia człowieka. Wśród wrażeń

odbieranych przez interoreceptory najwięcej informacji o własnościach

odbieranych przez interoreceptory najwięcej informacji o własnościach

przedmiotów i zjawisk świata zewnętrznego dostarczają człowiekowi

przedmiotów i zjawisk świata zewnętrznego dostarczają człowiekowi

wrażenia słuchowe i wzrokowe. Wzrokowe – bodźcami są fale świetlne o

wrażenia słuchowe i wzrokowe. Wzrokowe – bodźcami są fale świetlne o

długości fal 390 – 760 milimikronów; słuchowe – bodźcami są fale

długości fal 390 – 760 milimikronów; słuchowe – bodźcami są fale

dźwiękowe powstałe wskutek drgań w powietrzu lub innych substancjach.

dźwiękowe powstałe wskutek drgań w powietrzu lub innych substancjach.

Granica od 16 – 20000 drgań na sekundę, najlepsza rozróżnialność to 155 –

Granica od 16 – 20000 drgań na sekundę, najlepsza rozróżnialność to 155 –

2200 drgań sekundę.

2200 drgań sekundę.

SPOSTRZEGANIE

SPOSTRZEGANIE



Proces sensoryczny – to akt odbioru bodźca

Proces sensoryczny – to akt odbioru bodźca

przez narząd zmysłu.

przez narząd zmysłu.



Spostrzeganie jako proces poznawczy. To akt

Spostrzeganie jako proces poznawczy. To akt

interpretacji bodźca zarejestrowanego w mózgu

interpretacji bodźca zarejestrowanego w mózgu

przez jeden lub więcej mechanizmów

przez jeden lub więcej mechanizmów

zmysłowych. Spostrzeganie –

zmysłowych. Spostrzeganie –

proces poznawczy

proces poznawczy

polegający na odzwierciedleniu w naszej

polegający na odzwierciedleniu w naszej

świadomości całokształtu danego przedmiotu

świadomości całokształtu danego przedmiotu

lub zjawiska oddziałującego na nasze narządy

lub zjawiska oddziałującego na nasze narządy

zmysłowe. Przedmioty oddziałują na nasze

zmysłowe. Przedmioty oddziałują na nasze

receptory jako bodźce złożone – widząc jabłko

receptory jako bodźce złożone – widząc jabłko

odczuwamy jego smak, zapach itp.

odczuwamy jego smak, zapach itp.



Analizowanie integrowanie informacji

Analizowanie integrowanie informacji

dochodzących z zewnątrz i wewnątrz

dochodzących z zewnątrz i wewnątrz

PODZIAŁ SPOSTRZEŻEŃ

PODZIAŁ SPOSTRZEŻEŃ



wzrokowe, słuchowe, dotykowe, smakowe, inne –

wzrokowe, słuchowe, dotykowe, smakowe, inne –

uzależnione od narządów zmysłowych dominujących

uzależnione od narządów zmysłowych dominujących

przy odzwierciedlaniu danego przedmiotu.

przy odzwierciedlaniu danego przedmiotu.



Spostrzeżenia polisensoryczne – mają charakter

Spostrzeżenia polisensoryczne – mają charakter

wielozmysłowy; spostrzeżenia monosensoryczne –

wielozmysłowy; spostrzeżenia monosensoryczne –

mają charakter jednozmysłowy. Możemy podzielić

mają charakter jednozmysłowy. Możemy podzielić

spostrzeżenia ze względu na rodzaj zjawisk

spostrzeżenia ze względu na rodzaj zjawisk

rzeczywistości odzwierciedlanych w spostrzeżeniu :

rzeczywistości odzwierciedlanych w spostrzeżeniu :

przedmiotów; przestrzeni i stosunków

przedmiotów; przestrzeni i stosunków

przestrzennych między przedmiotami; czasu i

przestrzennych między przedmiotami; czasu i

stosunków czasowych; ruchów istot, przedmiotów

stosunków czasowych; ruchów istot, przedmiotów

oraz własnego ciała.

oraz własnego ciała.



Podstawową cechą spostrzeżeń jest stałość, która

Podstawową cechą spostrzeżeń jest stałość, która

polega na tym, iż mimo zmiany warunków

polega na tym, iż mimo zmiany warunków

spostrzegania ( w pewnych granicach ) spostrzegamy

spostrzegania ( w pewnych granicach ) spostrzegamy

jako

jako

stałe pewne cechy przedmiotów :

stałe pewne cechy przedmiotów :



stałość barwy ( kartka papieru jest dla nas biała

stałość barwy ( kartka papieru jest dla nas biała

mimo różnego światła ), stałość wielkości ( do pewnej

mimo różnego światła ), stałość wielkości ( do pewnej

odległości obrazy spostrzeganych przedmiotów

odległości obrazy spostrzeganych przedmiotów

zachowują tą samą wielkość, mimo iż wraz z ich

zachowują tą samą wielkość, mimo iż wraz z ich

oddalaniem się zmniejsza się ich odbicie w siatkówce

oddalaniem się zmniejsza się ich odbicie w siatkówce

); stałość kształtu ( spostrzegamy przedmioty

); stałość kształtu ( spostrzegamy przedmioty

zgodnie z ich rzeczywistym kształtem, mimo, że

zgodnie z ich rzeczywistym kształtem, mimo, że

kształt obrazu danego przedmiotu zmienia się na

kształt obrazu danego przedmiotu zmienia się na

siatkówce wraz z każdym zmienieniem kata

siatkówce wraz z każdym zmienieniem kata

widzenia ).

widzenia ).



JAK SPOSTRZEGAMY?

JAK SPOSTRZEGAMY?



To co spostrzegamy to organizujemy

To co spostrzegamy to organizujemy

w umyśle w formę, kształt, melodię.

w umyśle w formę, kształt, melodię.

Wtedy tworzy się sensowna całość.

Wtedy tworzy się sensowna całość.

Gryząc jabłko nie jesteśmy

Gryząc jabłko nie jesteśmy

świadomi grupy wrażeń smakowych,

świadomi grupy wrażeń smakowych,

że jest kwaśne, słodkie, ale

że jest kwaśne, słodkie, ale

odczuwamy smak jabłka.

odczuwamy smak jabłka.

ZLUDZENIA

ZLUDZENIA



Gdy istnieje wyraźna różnica,

Gdy istnieje wyraźna różnica,

rozbieżność między tym co

rozbieżność między tym co

spostrzegamy, a rzeczywistymi

spostrzegamy, a rzeczywistymi

faktami, doświadczenie takie

faktami, doświadczenie takie

nazywa się złudzeniem

nazywa się złudzeniem

Uwaga jako cecha procesów

Uwaga jako cecha procesów

poznawczych.

poznawczych.



Uwaga – swoista cecha wszystkich procesów poznawczych,

Uwaga – swoista cecha wszystkich procesów poznawczych,

polega na skierowaniu świadomości na określony przedmiot,

polega na skierowaniu świadomości na określony przedmiot,

własne przeżycia pełnią dwie zasadnicze funkcje :

własne przeżycia pełnią dwie zasadnicze funkcje :

selekcjonowanie różnorodnych czynności człowieka;

selekcjonowanie różnorodnych czynności człowieka;

ukierunkowanie ich na osiągnięcie celu.

ukierunkowanie ich na osiągnięcie celu.



Funkcje te spełnia :

Funkcje te spełnia :

- uwaga mimowolna ( reaktywna ) – wywołana przez

- uwaga mimowolna ( reaktywna ) – wywołana przez

właściwości bodźców i sytuacji bez wysiłku ze strony człowieka

właściwości bodźców i sytuacji bez wysiłku ze strony człowieka

( przykładem może być odruch orientacyjny stanowiący

( przykładem może być odruch orientacyjny stanowiący

wrodzoną reakcję organizmu na bodźce nieznane i nowe )

wrodzoną reakcję organizmu na bodźce nieznane i nowe )

- uwaga dowolna ( kognitywna ) – wymaga świadomego

- uwaga dowolna ( kognitywna ) – wymaga świadomego

zamiaru i wysiłku woli. Koncentrujemy się na danym

zamiaru i wysiłku woli. Koncentrujemy się na danym

przedmiocie lub zadaniu mimo iż początkowo nie jesteśmy nim

przedmiocie lub zadaniu mimo iż początkowo nie jesteśmy nim

zainteresowani.

zainteresowani.





Cechy uwagi :

Cechy uwagi :

- zakres – zależy od własności spostrzeganych

- zakres – zależy od własności spostrzeganych

przedmiotów i jest na ogół stały ( obejmuje od

przedmiotów i jest na ogół stały ( obejmuje od

czterech do sześciu przedmiotów w polu widzenia )

czterech do sześciu przedmiotów w polu widzenia )

- natężenie zakres łączy się z natężeniem, jeżeli silnie

- natężenie zakres łączy się z natężeniem, jeżeli silnie

koncentrujemy na czymś uwagę, zawężamy jej

koncentrujemy na czymś uwagę, zawężamy jej

zakres.

zakres.

- Podzielność – oznacza możliwość jednorazowego

- Podzielność – oznacza możliwość jednorazowego

skupienia się na kilku przedmiotach, przeżutność

skupienia się na kilku przedmiotach, przeżutność

oznacza szybkie przechodzenie od jednego obiektu

oznacza szybkie przechodzenie od jednego obiektu

do drugiego.

do drugiego.

- Roztargnienie – brak koncentracji przez dłuższy czas

- Roztargnienie – brak koncentracji przez dłuższy czas

na jakimś obiekcie.

na jakimś obiekcie.