Instytucje i organy UE

Ramy instytucjonalne

Artykuł 13

1. Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na

celu propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie

jej interesom, interesom jej obywateli oraz interesom

Państw Członkowskich, jak również zapewnianie spójności,

skuteczności i ciągłości jej polityk oraz działań.

Instytucjami Unii są:
- Parlament Europejski,
-

Rada Europejska,

- Rada,
- Komisja Europejska (zwana dalej „Komisją”),
- Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
- Europejski Bank Centralny,
- Trybunał Obrachunkowy.

Zasady działania instytucji UE

• Zasada autonomii
• Zasada przyznanych kompetencji
• Zasada równowagi

instytucjonalnej

• Zasada lojalności

Zasada autonomii

Każda instytucja ma prawo

określania swojej struktury

wewnętrznej i szczegółowych

przepisów dotyczących jej

funkcjonowania w oparciu o

podstawowe przepisy zawarte w

traktatach

Zasada kompetencji

przyznanych

Każda instytucja działa w

granicach uprawnień

przyznanych jej na mocy

Traktatów, zgodnie z

procedurami, na warunkach i w

celach w nich określonych.

Instytucje lojalnie ze sobą

współpracują.

Zasada równowagi

instytucjonalnej

Działania jakiejkolwiek instytucji nie mogą

naruszać uprawnień inne instytucji;

2) swoiste „check and balance” w braku

klasycznego trójpodziału władzy;

3) wiąże się także z problemem

godzenia/balansowania interesów

prezentowanych przez instytucje Unii (państw

członkowskich i obywateli w ramach UE).

Parlament Europejski

• Wywodzi się ze zgromadzeń parlamentarnych 3

Wspólnot Europejskich (EWWiS, EWG i Euratom)

• Instytucja wspólna już na mocy Traktatów Rzymskich

• Nazwa Parlament Europejski - od roku 1962

• Instytucja przedstawicielska – pierwsze wybory

bezpośrednie: 1979

• Siedziby: Strasburg i Bruksela, Sekretariat: Luksemburg i Bruksela

PARLAMENT EUROPEJSKI -

SKŁAD

Zmiana:
TWE: "przedstawicieli społeczeństw

narodów Państw Członkowskich
Wspólnoty"

TFUE: „przedstawiciele obywateli Unii”

PARLAMENT EUROPEJSKI -

SKŁAD

W skład Parlamentu Europejskiego

wchodzą przedstawiciele obywateli

Unii. Ich liczba nie przekracza

siedmiuset pięćdziesięciu, nie licząc

przewodniczącego. Reprezentacja

obywateli ma charakter degresywnie

proporcjonalny, z minimalnym progiem

sześciu członków na Państwo

Członkowskie. Żadnemu Państwu

Członkowskiemu nie można przyznać

więcej niż dziewięćdziesiąt sześć

miejsc.

PARLAMENT EUROPEJSKI -

SKŁAD

Liczba parlamentarzystów:
• Traktat akcesyjny 2005 − 736 (Polska 54),
• po przyjęciu Bułgarii i Rumunii - 785 ;

• Od 2009 r. – razem 736 (Polska 50)

• Trakat Lizboński 750 + 1 (Polska 51)
• Protokół zmieniający Protokół w sprawie

postanowień przejściowych (Polska + 1)

PARLAMENT EUROPEJSKI -

SKŁAD

Członkowie Parlamentu Europejskiego są

wybierani na pięcioletnią kadencję

w powszechnych wyborach

bezpośrednich, w głosowaniu wolnym i

tajnym.

Decyzja Rady 2002/772

•wybory powszechne, wolne, tajne

•wybór typu ordynacji wyborczej należy do kompetencji państw

członkowskich pod warunkiem, że nie narusza zasady reprezentacji

proporcjonalnej,

•głosowanie proporcjonalne, jednak swoboda państw

członkowskich: dopuszczalne - próg wyborczy , głosowanie na listy

preferencyjne;

•mandat eurodeputowanego niepołączalny z funkcjami w innych

instytucjach i organach UE i parlamentach krajowych.

PARLAMENT EUROPEJSKI -

FUNKCJE

Parlament Europejski pełni,
wspólnie z Radą, funkcje
prawodawczą i budżetową. Pełni
funkcje kontroli politycznej i
konsultacyjne zgodnie z warunkami
przewidzianymi w Traktatach.
Wybiera przewodniczącego
Komisji.

PARLAMENT EUROPEJSKI -

FUNKCJE

1. legislacyjne
• zwykła procedura ustawodawcza (dawna

procedura współdecydowania);

• specjalne procedury ustawodawcze – zgoda,

konsultacja;

• pośrednie prawo inicjatywy prawodawczej

2. budżetowe
• uchwala budżet wspólnie z Radą (specjalna

procedura ustawodawcza)

• udziela Komisji absolutorium z wykonania budżetu

PARLAMENT EUROPEJSKI -

FUNKCJE

3. kontrolne

• wobec Komisji:

• prawo do pytań pisemnych i ustnych

• dyskusja nad rocznym sprawozdaniem

• wotum nieufności dla Komisji

• wobec Rady: Deklaracja Stuttgarcka 1983 r.;

• wobec Rady Europejskiej - obowiązek składania

sprawozdań;

• możliwość wnoszenia skarg do ETS przeciwko innym

instytucjom (nieważność aktu, bezczynność);

• powołuje Europejskiego Rzecznika Praw

Obywatelskich;

• rozpatruje petycje jednostek;

• możliwość powoływania komisji śledczych i

tymczasowych

Rzecznik Praw

Obywatelskich

uprawniony do przyjmowania od każdego
obywatela Unii lub każdej osoby fizycznej bądź
prawnej mającej miejsce zamieszkania lub
statutową siedzibę w państwie członkowskim
skarg,

które

dotyczą

przypadków

niewłaściwego

administrowania

działaniach

instytucji,

organów

lub

jednostek

organizacyjnych

Unii,

wyłączeniem Trybunału Sprawiedliwości Unii
Europejskiej

wykonującego

swoje

funkcje

sądowe – sprawozdanie z badania

RADA EUROPEJSKA

SKŁAD

W skład Rady Europejskiej wchodzą

szefowie państw

lub rządów Państw Członkowskich

, jak również jej

przewodniczący

oraz

przewodniczący Komisji

. W jej

pracach

uczestniczy

wysoki przedstawiciel Unii do

spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa.

Rada Europejska zbiera się dwa razy w ciągu półrocza,

zwoływana przez jej przewodniczącego. Jeżeli wymaga tego

porządek obrad, członkowie Rady Europejskiej mogą

podjąć decyzję, aby każdemu z nich towarzyszył minister, a

w przypadku przewodniczącego Komisji – członek Komisji.

Jeżeli sytuacja tego wymaga, przewodniczący zwołuje

nadzwyczajne posiedzenie Rady Europejskiej.

PRZEWODNICZĄCY RADY

EUROPEJSKIEJ

Rada Europejska wybiera swojego

przewodniczącego

większością

kwalifikowaną

na okres dwóch i pół

roku; mandat przewodniczącego jest
jednokrotnie odnawialny. W
przypadku przeszkody lub poważnego
uchybienia Rada Europejska może
pozbawić przewodniczącego mandatu
zgodnie z tą samą procedurą.

PRZEWODNICZĄCY RADY

EUROPEJSKIEJ

a) przewodniczy Radzie Europejskiej i prowadzi jej prace;
b) zapewnia przygotowanie i ciągłość prac Rady

Europejskiej, we współpracy z przewodniczącym Komisji i

na podstawie prac Rady do Spraw Ogólnych;

c) wspomaga osiąganie spójności i konsensusu w Radzie

Europejskiej;

d) przedstawia Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie z

każdego posiedzenia Rady Europejskiej.

Przewodniczący Rady Europejskiej zapewnia na swoim

poziomie oraz w zakresie swojej właściwości

reprezentację Unii na zewnątrz w sprawach dotyczących

wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, bez

uszczerbku dla uprawnień wysokiego przedstawiciela Unii

do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa.

Przewodniczący Rady Europejskiej nie może sprawować

krajowej funkcji publicznej.

Rada Europejska funkcje

• podejmuje zasadnicze decyzje polityczne dot.

rozwoju integracji;

• czuwa nad poszanowaniem podstawowych

wartości, na których opiera się UE;

• decyzje (polityczne) w zakresie WPZiB;
• procedura rewizji Traktatów – zwołanie konwentu,

określenie mandatu KM;

• uproszczone procedury zmiany Traktatów
• art. 48, 82 ust. 3, 83 ust. 3, 86 ust. 1, 87;
• kompetencje w zakresie polityki gospodarczej.

Rada (Unii Europejskiej)

• organ międzyrządowy – do TL

główny organ

decyzyjny

obecnie

wraz z PE organ

ustawodawczy

Unii Europejskiej

• w skład wchodzą

przedstawiciele państw

członkowskich na szczeblu ministerialnym

• strażnik

interesów państw członkowskich

systemie UE

•

COREPER

– organ prowadzący bieżące prace

Rady

Rada - głosowanie

Kwalifikowana większość głosów – system nicejski

„Jeżeli przyjęcie uchwały przez Radę Europejską i Radę

wymaga większości kwalifikowanej, głosy członków ważone

są następująco”:

– jeżeli akt na wniosek Komisji = 255 ‘za’ oddanych przez

większość członków

– w innych przypadkach = 255/ oddanych przez 2/3 członków

Belgia 12, Bułgaria 10, Republika Czeska 12, Dania 7,

Niemcy 29, Estonia 4, Grecja 12, Hiszpania 27, Francja 29,

Irlandia 7, Włochy 29, Cypr 4, Łotwa 4, Litwa 7,

Luksemburg 4, Węgry 12, Malta 3, Niderlandy 13, Austria

10, Polska 27, Portugalia 12, Rumunia 14, Słowenia 4,

Słowacja 7, Finlandia 7 , Szwecja 10, Zjednoczone

Królestwo 29

Rada - głosowanie

O ile Traktaty nie stanowią

inaczej, Rada stanowi

większością kwalifikowaną

•

Od 1 listopada 2014 roku

– większość kwalifikowaną stanowi co

najmniej 55%

członków Rady, jednak nie mniej niż piętnastu z nich

reprezentujących Państwa Członkowskie, których łączna

liczba ludności stanowi co najmniej 65% ludności Unii;

– mniejszość blokująca musi obejmować co najmniej

czterech członków Rady (35% ludności)

, w przeciwnym

razie uznaje się, że większość kwalifikowana została

osiągnięta.

Rada - głosowanie

okres przejściowy 1 listopada

2014 - 1 marca 2017 r.

w przypadku decyzji przyjmowanej

QMV każdy z członków R/ RE będzie
mógł wystąpić z wnioskiem

aby

decyzja została przyjęta zgodnie
z systemem nicejskim

RADA - FUNKCJE

• Rada pełni, wspólnie z

Parlamentem Europejskim,

funkcje

prawodawczą i budżetową

. Pełni

funkcje

określania polityki i

koordynacji

zgodnie z warunkami

przewidzianymi w Traktatach.

Komisja – skład

• W skład Komisji mianowanej między

datą wejścia w życie Traktatu z

Lizbony a 31 października 2014 roku

wchodzi jeden obywatel każdego

Państwa Członkowskiego, przy czym

skład ten obejmuje jej

przewodniczącego i wysokiego

przedstawiciela Unii do spraw

zagranicznych i polityki

bezpieczeństwa, który jest jednym z

wiceprzewodniczących Komisji.

Komisja – skład

• Od 1 listopada 2014 roku Komisja składa się z takiej

liczby członków, w tym z jej przewodniczącego i

wysokiego przedstawiciela Unii do spraw

zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, która

odpowiada dwóm trzecim liczby Państw

Członkowskich, chyba że Rada Europejska, stanowiąc

jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.

• Członkowie Komisji są wybierani spośród obywateli

Państw Członkowskich na podstawie systemu

bezwzględnie równej rotacji pomiędzy Państwami

Członkowskimi, który pozwala odzwierciedlić

różnorodność demograficzną i geograficzną

wszystkich Państw Członkowskich. System ten jest

ustanawiany jednomyślnie przez Radę Europejską

zgodnie z artykułem 244 Traktatu o funkcjonowaniu

Unii Europejskiej

Komisja – skład

Konkluzje prezydencji RADA EUROPEJSKA W

BRUKSELI 18–19 CZERWCA 2009 R.

„Po uważnym przeanalizowaniu obaw

narodu irlandzkiego przedstawionych

przez premiera

tego kraju Rada Europejska na posiedzeniu

w dniach 11–12 grudnia 2008 r. uzgodniła,

że jeżeli traktat z Lizbony wejdzie w życie,

podjęta zostanie – zgodnie z niezbędnymi

procedurami prawnymi – decyzja o

pozostawieniu w składzie Komisji jednego

obywatela z każdego państwa

członkowskiego.”

Komisja – wybór

Uwzględniając wybory do Parlamentu

Europejskiego i po przeprowadzeniu

stosownych konsultacji, Rada Europejska,

stanowiąc większością kwalifikowaną,

przedstawia Parlamentowi Europejskiemu

kandydata na funkcję przewodniczącego

Komisji. Kandydat ten jest wybierany przez

Parlament Europejski większością głosów

członków wchodzących w jego skład. Jeżeli

nie uzyska on większości, Rada Europejska,

stanowiąc większością kwalifikowaną,

przedstawia, w terminie miesiąca, nowego

kandydata, który jest wybierany przez

Parlament Europejski zgodnie z tą samą

procedurą.

Komisja – wybór

Rada, za wspólnym porozumieniem z wybranym

przewodniczącym, przyjmuje listę pozostałych

osób, które proponuje mianować członkami

Komisji. Są oni wybierani na podstawie sugestii

zgłaszanych przez Państwa Członkowskie,

zgodnie z kryteriami przewidzianymi w ustępie

3 akapit drugi i w ustępie 5 akapit drugi.

Przewodniczący, wysoki przedstawiciel Unii do

spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa i

pozostali członkowie Komisji podlegają

kolegialnie zatwierdzeniu w drodze głosowania

przez Parlament Europejski. Na podstawie

takiego zatwierdzenia Rada Europejska mianuje

Komisję, stanowiąc większością kwalifikowaną.

Komisja – odwołanie

Komisja ponosi kolegialnie

odpowiedzialność przed Parlamentem

Europejskim - Parlament Europejski może

uchwalić

wotum nieufności

w stosunku

do Komisji. W przypadku uchwalenia

wotum nieufności członkowie Komisji

kolegialnie rezygnują ze swoich funkcji

, a

wysoki przedstawiciel Unii do spraw

zagranicznych i polityki bezpieczeństwa

rezygnuje z funkcji pełnionych w ramach

Komisji.

Przewodniczący Komisji

Artykuł 17 TUE
6. Przewodniczący Komisji:
a) określa wytyczne, w ramach których Komisja wykonuje swoje

zadania;

b) decyduje o wewnętrznej organizacji Komisji tak, aby zapewnić

spójność, skuteczność i kolegialność jej działania;

c) mianuje wiceprzewodniczących , innych niż wysoki przedstawiciel

Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, spośród
członków Komisji.

Członek Komisji składa rezygnację, jeżeli przewodniczący tego

zażąda . Wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki
bezpieczeństwa składa rezygnację, zgodnie z procedurą przewidzianą
w artykule 18 ustęp 1, jeżeli przewodniczący tego zażąda

Wysoki przedstawiciel Unii do

spraw zagranicznych i polityki

bezpieczeństwa

WYBÓR

• Rada Europejska, stanowiąc większością kwalifikowaną, za

zgodą przewodniczącego Komisji, mianuje wysokiego
przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki
bezpieczeństwa. Rada Europejska może zakończyć jego kadencję
zgodnie z tą samą procedurą.

Wysoki przedstawiciel Unii do

spraw zagranicznych i polityki

bezpieczeństwa

• prowadzi wspólną politykę zagraniczną i

bezpieczeństwa Unii. Przyczynia się, poprzez swoje

propozycje, do opracowania tej polityki i realizuje ją

działając z upoważnienia Rady. Dotyczy to także wspólnej

polityki bezpieczeństwa i obrony.

• przewodniczy Radzie do Spraw Zagranicznych .
• jest jednym z wiceprzewodniczących Komisji.

• Czuwa nad spójnością działań zewnętrznych Unii.
• Odpowiada w ramach Komisji za jej obowiązki w dziedzinie stosunków

zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań zewnętrznych Unii. W

wykonywaniu tych obowiązków w ramach Komisji, i tylko w odniesieniu do tych

obowiązków, wysoki przedstawiciel podlega procedurom regulującym

funkcjonowanie Komisji w zakresie, w jakim jest to zgodne z ustępami 2 i 3.

Komisja - członkowie

• Członkowie Komisji są wybierani ze względu na

swe ogólne kwalifikacje i zaangażowanie
w sprawy europejskie spośród osób, których
niezależność jest niekwestionowana.

• Komisja jest całkowicie niezależna w

wykonywaniu swoich zadań (…), członkowie
Komisji nie zwracają się o instrukcje ani ich
nie przyjmują od żadnego rządu, instytucji,
organu lub jednostki organizacyjnej.
Powstrzymują się oni od podejmowania
wszelkich działań niezgodnych z charakterem
ich funkcji lub wykonywaniem ich zadań.

Komisja - członkowie

• Artykuł 245 TFUE (dawny artykuł 213 TWE)
• Członkowie Komisji powstrzymują się od wszelkich czynności

niezgodnych z charakterem ich funkcji. Państwa Członkowskie
szanują ich niezależność i nie dążą do wywierania na nich wpływu
przy wykonywaniu przez nich zadań.

• Członkowie Komisji nie mogą, podczas pełnienia swych funkcji,

wykonywać żadnej innej zarobkowej lub niezarobkowej działalności
zawodowej. Obejmując swoje stanowiska, uroczyście zobowiązują
się szanować, w trakcie pełnienia funkcji i po ich zakończeniu,
zobowiązania z nich wynikające, zwłaszcza obowiązki
uczciwości i roztropności przy obejmowaniu pewnych stanowisk
lub przyjmowaniu pewnych korzyści po zakończeniu funkcji.
W przypadku naruszenia tych zobowiązań przez członka Komisji
Trybunał Sprawiedliwości , na wniosek Rady stanowiącej zwykłą
większością lub Komisji, może orzec, stosownie do okoliczności,
o jego dymisji, zgodnie z artykułem 247, lub o pozbawieniu go
prawa do emerytury lub innych podobnych korzyści.

Komisja - członkowie

• C-432/04 Komisja Wspólnot Europejskich / Édith Cresson
• członkowie Komisji winni wypełniać „zobowiązania wynikające z

ich funkcji”. Pojęcie to nie zostało w żaden sposób ograniczone,
należy zatem interpretować je w ten sposób, iż obejmuje, poza
zobowiązaniem do uczciwości i roztropności, wymienionym
wprost w tym artykule, całość obowiązków wynikających z funkcji
członka Komisji, wśród których znajduje się zobowiązanie do
działania w sposób w pełni niezależny w interesie ogólnym
Wspólnoty oraz przestrzegania jak najbardziej rygorystycznych
norm postępowania. Członkowie Komisji winni więc zawsze
przedkładać ogólny interes Wspólnoty nie tylko nad interesy
narodowe, lecz także osobiste. Postępowanie członków Komisji
winno być bez zarzutu, niemniej jednak za naruszenie
zobowiązań w rozumieniu art. 213 ust. 2 WE może być dopiero
uznane naruszenie o istotnej wadze.

Komisja - członkowie

• C-432/04 Komisja Wspólnot Europejskich / Édith Cresson
• É. Cresson, doprowadzając do zatrudnienia bliskiego znajomego, R.

Berthelota, jako zewnętrznego pracownika naukowego, który nie miał
wykonywać odpowiadających temu stanowisku obowiązków, a to w
celu umożliwienia mu wykonywania pracy w charakterze osobistego
doradcy w jej gabinecie politycznym, mimo że gabinet ten miał już
kompletną obsadę, a R. Berthelot przekroczył dopuszczalny na takim
stanowisku wiek, dopuściła się istotnej wagi naruszenia.

• Jakkolwiek wreszcie naruszenie zobowiązań wynikających z funkcji

członka Komisji wymaga co do zasady zastosowania sankcji, Trybunał
orzekł, że biorąc pod uwagę okoliczności sprawy uznać należy, iż
samo stwierdzenie naruszenia stanowi odpowiednią sankcję i
można wobec tego zwolnić É. Cresson z sankcji w postaci
pozbawienia prawa do emerytury lub innych podobnych
korzyści.

•

Komisja - funkcje

Art. 17 TUE

Komisja wspiera ogólny interes Unii i podejmuje w tym celu

odpowiednie inicjatywy. Czuwa ona nad stosowaniem

Traktatów i środków przyjmowanych przez instytucje na ich

podstawie. Nadzoruje stosowanie prawa Unii pod kontrolą

Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Wykonuje budżet

i zarządza programami. Pełni funkcje koordynacyjne,

wykonawcze i zarządzające, zgodnie z warunkami

przewidzianymi w Traktatach. Z wyjątkiem wspólnej polityki

zagranicznej i bezpieczeństwa oraz innych przypadków

przewidzianych w Traktatach, zapewnia reprezentację Unii na

zewnątrz. Podejmuje inicjatywy w zakresie rocznego i

wieloletniego programowania Unii w celu osiągnięcia

porozumień międzyinstytucjonalnych.

O ile Traktaty nie stanowią inaczej, akty ustawodawcze Unii

mogą zostać przyjęte wyłącznie na wniosek Komisji. Pozostałe

akty są przyjmowane na wniosek Komisji, jeżeli Traktaty tak

stanowią.

Komisja - funkcje

Kontrolne – strażnik Traktatów
Kontrola przestrzegania prawa UE przez państwa członkowskie (art. 258 i

260

TFUE)

Artykuł 258

(dawny artykuł 226 TWE)

Jeśli Komisja uzna, że Państwo Członkowskie uchybiło jednemu z zobowiązań,

które na

nim ciążą na mocy Traktatów, wydaje ona uzasadnioną opinię w tym

przedmiocie, po

uprzednim umożliwieniu temu Państwu przedstawienia swych uwag.

Jeśli Państwo to nie zastosuje się do opinii w terminie określonym przez Komisję,

może

ona wnieść sprawę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

(art. 260 ust. 3 w przypadku gdy przedmiotem skargi jest uchybienie

obowiązkowi poinformowania o środkach podjętych w celu transpozycji

dyrektywy przyjętej zgodnie z procedurą prawodawczą, Komisja może, o ile

uzna to za właściwe, wskazać kwotę ryczałtu lub okresowej kary pieniężnej

do zapłacenia przez dane Państwo, jaką uzna za odpowiednią do okoliczności)

Komisja - funkcje

Artykuł 260

(dawny artykuł 228 TWE)

Jeśli Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdza, że

Państwo Członkowskie uchybiło jednemu z zobowiązań, które na nim

ciążą na mocy Traktatów, Państwo to jest zobowiązane podjąć środki,

które zapewnią wykonanie wyroku Trybunału.

Jeżeli Komisja uzna, że dane Państwo Członkowskie nie

podjęło środków zapewniających wykonanie wyroku Trybunału, może

ona wnieść sprawę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej,

po umożliwieniu temu Państwu przedstawienia uwag. Wskazuje ona

wysokość ryczałtu lub okresowej kary pieniężnej do zapłacenia przez

dane Państwo Członkowskie, jaką uzna za odpowiednią do

okoliczności.

Jeżeli Trybunał stwierdza, że dane Państwo Członkowskie nie

zastosowało się do jego wyroku, może na nie nałożyć ryczałt lub

okresową karę pieniężną.

Procedura ta nie narusza artykułu 259.

Komisja - funkcje

• Decyzyjne:

– wyłączna inicjatywa ustawodawcza
– akty delegowane
– akty wykonawcze

• Funkcje wykonawcze (akty

administracyjne)

• Funkcje międzynarodowe

Sądy wspólnotowe

Artykuł 19

1.Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej

obejmuje Trybunał Sprawiedliwości, Sąd i

sądy wyspecjalizowane. Zapewnia on

poszanowanie prawa w wykładni i

stosowaniu Traktatów.

Państwa Członkowskie ustanawiają środki

zaskarżenia niezbędne do zapewnienia

skutecznej ochrony sądowej w dziedzinach

objętych prawem Unii.

Postępowania przed

Trybunałem Sprawiedliwości

• skargi przeciwko państwom członkowskim o

stwierdzenie naruszenia zobowiązań

wynikających z prawa UE (art. 258-260 TFUE),

• skarga o stwierdzenie nieważności aktu instytucji

lub organu (art. 263 TFUE),

• skarga na bezczynność instytucji (art. 232 TWE),
• postępowanie w przedmiocie pytania

prejudycjalnego sądu krajowego (art. 267 TFUE),

• skarga odszkodowawcza przeciwko WE (art. 268

w zw. z art. 340 TFUE),

• skarga pracownicza przeciwko WE (art. 270 TFUE)

• Postępowanie niesporne
• Pytania/Orzeczenia prejudycjalne

(art. 267 TFUE)

• Opinie o zgodności umów

międzynarodowych UE z
Traktatem (art. 218 ust. 11
TFUE)

TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY

Artykuł 285

Trybunał Obrachunkowy sprawuje

kontrolę rachunków Unii.

Artykuł 286 TFUE

1. W skład

Europejskiego

Trybunału

Obrachunkowego

Obrachunkowego wchodzi

jeden obywatel z każdego państwa członkowskiego.

Członkowie

ETO

ETO wybierani są spośród osób, które wchodzą lub

wchodziły w swych krajach w skład organów kontroli
zewnętrznej lub mających szczególne kwalifikacje do
zajmowania tego stanowiska. Ich niezależność musi być
niekwestionowana.

Członkowie

ETO

ETO są mianowani na okres 6 lat (decyzją Rady po

konsultacji z PE)

Członkowie

ETO

ETO wybierają spośród siebie prezesa na

odnawialną, 3-letnią kadencję.

Organy kontroli

Artykuł 287 TFUE

ETO

ETO kontroluje rachunki wszystkich dochodów i

wydatków Wspólnoty. Kontroluje również rachunki
wszystkich dochodów i wydatków wszystkich
organów utworzonych przez Unię (...)

ETO

ETO kontroluje legalność i prawidłowość dochodów

i wydatków oraz upewnia się co należytego
zarządzania finansami Wspólnoty.

Organy kontroli

ETO

ETO może w każdej chwili przedstawić swoje uwagi

i spostrzeżenia, w formie sprawozdań specjalnych
oraz wydawać opinie na żądanie innych instytucji
Unii.

Kontrole dotyczą dokumentów, a w razie potrzeby

przeprowadza się je na miejscu w innych
instytucjach Wspólnoty, w pomieszczeniach każdego
organu zarządzającego dochodami i wydatkami w
imieniu Wspólnoty, oraz w siedzibie każdego
beneficjenta środków pochodzących z budżetu
Wspólnoty.

Organy kontroli

Trybunał Obrachunkowy

Kontrola może obejmować również oraz wszystkie inne

operacje finansowe nie włączone do budżetu, np.
kredyty udzielone i zaciągane przez Europejski Bank
Inwestycyjny.

Kontrola w państwach członkowskich realizowana jest

wspólnie

właściwymi

krajowymi

organami

kontrolnymi.

Kontrola Trybunału rozciąga się również na

państwa

trzecie

trzecie, które otrzymują pomoc finansową UE.

Organy kontroli

ETO

ETO przedkłada Parlamentowi Europejskiemu i Radzie

poświadczenie

wiarygodności

rachunków,

jak

również prawidłowości i legalności wszelkich operacji
leżących u ich podstaw, które to poświadczenie
publikowane jest w Dzienniku Urzędowym UE (na
jego podstawie PE udziela Komisji absolutorium z
wykonania budżetu)

ETO

ETO sporządza Raport roczny, publikowany w Dzienniku

Urzędowym UE.

Europejski Bank

Centralny

• Europejski Bank Centralny i

krajowe banki centralne stanowią
Europejski System Banków
Centralnych (ESBC). Europejski Bank
Centralny i krajowe banki centralne
Państw Członkowskich, których walutą
jest euro, tworzące Eurosystem,
prowadzą politykę pieniężną Unii.

• (...)

Europejski Bank

Centralny

ESBC funkcje:
• definiowanie i urzeczywistnianie polityki

pieniężnej UE;

• przeprowadzanie operacji walutowych;
• utrzymywanie i zarządzanie oficjalnymi

rezerwami walutowymi państw
członkowskich;

• popieranie sprawnego funkcjonowania

systemów płatniczych.

Europejski Bank

Centralny

EBC funkcje:
• konsultacyjne

– projekty aktów prawnych UE podlegające jego kompetencji;
– projekty regulacji krajowych podlegające jego kompetencji;
– opinie kierowane do instytucji i organów UE oraz państw

członkowskich;

• gromadzenie niezbędnych danych

statystycznych;

• WYŁĄCZNE PRAWO EMISJI BANKNOTÓW

EURO

Europejski Bank

Centralny

Struktura:
• Rada Prezesów
• Zarząd
• Rada Ogólna

Europejski Bank

Centralny

Rada Prezesów
• członkowie Zarządu + Prezesi krajowych

banków centralnych państw strefy euro;

• funkcje:

–

uchwala wytyczne i podejmuje decyzje niezbędne do
zapewnienia wykonania zadań powierzonych ESBC;

–

ustala politykę monetarną UE, włącznie z decyzjami
w kwestiach pośrednich celów pieniężnych,
podstawowych stóp procentowych i wielkości rezerw
ESBC oraz określa wytyczne konieczne do ich
realizacji.

Europejski Bank

Centralny

Zarząd
• Prezes, wiceprezes + członkowie (4);
• funkcje:

– realizuje politykę pieniężną;
– udziela niezbędnych instrukcji krajowym

bankom centralnym;

– inne kompetencje na podstwie upoważnienia

Rady Prezesów.

EUROPEJSKI BANK INWESTYCYJNY

Zadaniem Europejskiego Banku Inwestycyjnego jest przyczynianie się, poprzez

odwołanie się do rynku kapitałowego i zasobów własnych, do
zrównoważonego i stałego rozwoju rynku wewnętrznego w interesie Unii.
W tym celu Bank, nie dążąc do osiągania zysków, udziela pożyczek i gwarancji,
które sprzyjają finansowaniu poniższych projektów we wszystkich sektorach
gospodarki:

a) projektów zmierzających do rozwoju regionów mniej rozwiniętych;
b) projektów modernizacji lub przekształcania przedsiębiorstw lub tworzenia

nowych dziedzin działalności, wynikających z ustanowienia lub funkcjonowania
rynku wewnętrznego, które z uwagi na swoje rozmiary lub charakter nie mogą być
całkowicie sfinansowane z różnych środków dostępnych w poszczególnych Państwach
Członkowskich;

c) projektów stanowiących przedmiot wspólnego zainteresowania kilku Państw

Członkowskich, które z uwagi na swoje rozmiary lub charakter nie mogą być całkowicie
sfinansowane z różnych środków dostępnych w poszczególnych Państwach
Członkowskich.

Wykonując swoje zadania, Bank ułatwia finansowanie programów inwestycyjnych

w powiązaniu z pomocą funduszy strukturalnych i innych instrumentów finansowych
Unii.

organy doradcze

•

Komitet Ekonomiczno-Społeczny

Komitet Ekonomiczno-Społeczny - powołany

Traktatem Rzymskim - obecnie dla UE-27 344

członków - powoływanych na czteroletnią,

odnawialną kadencję. Polska: 21 przedstawicieli

•

Komitet Regionów

Komitet Regionów - powołany Traktatem z

Maastricht - obecnie dla UE-27 344 członków -

powoływanych na czteroletnią, odnawialną

kadencję. Polska: 21 przedstawicieli

Procedury stanowienia

prawa

• Faza opracowania tekstu projektu aktu

prawnego - Komisja

– Elementy wniosku Komisji:

• podstawa prawna: w propozycji Komisji

zawarte być musi odniesienie do
właściwego/właściwych artykułu/ów traktatu;

• zasada subsydiarności;
• zasada proporcjonalności
• ocena wpływu proponowanych uregulowań;
• implikacje finansowe.

Procedury rewizji

traktatów

• zwykła procedura zmiany (art.48 ust.

2-5 TUE);

• uproszczone procedury zmiany (art.

48 ust. 6-7 TUE);

• traktaty akcesyjne.

Zwykła procedura

rewizyjna

• Inicjatywa państwo czł, Komisja, PE;
• Rada notyfikuje propozycję RE i parlamentom

krajowym;

• po zasięgnięciu opinii KE, PE i EBC (w zakresie

jego kompetencji) stanowisko RE (QMV);

• Przewodniczący RE zwołuje Konwent

(przedstawiciele – Konwent przyjmuje zalecenia
dla Konferencji Międzyrządowej;

• RE (zwykła większość) – decyzja o

niezwoływaniu Konferencji Międzyrządowej
LUB przewodniczący RE zwołuje Konferencję
Międzyrządową;

Zwykła procedura

rewizyjna

• Konferencja Międzyrządowa ma na celu

„ uchwalenia

za wspólnym porozumieniem zmian, jakie mają zostać
dokonane w Traktatach”;

• podpisanie traktatu;
• ratyfikacja przez wszystkie Państwa Członkowskie,

zgodnie z ich odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi;

• wejście życie.

Jeżeli po upływie dwóch lat od podpisania traktatu
zmieniającego Traktaty, został on ratyfikowany przez
cztery piąte Państw Członkowskich i gdy jedno lub więcej
Państw Członkowskich napotkało trudności w
postępowaniu ratyfikacyjnym, sprawę kieruje się do
Rady Europejskiej.

Jeżeli po upływie dwóch lat od podpisania traktatu

zmieniającego Traktaty, został on ratyfikowany przez cztery

piąte Państw Członkowskich i gdy jedno lub więcej Państw

Członkowskich napotkało trudności w postępowaniu

ratyfikacyjnym, sprawę kieruje się do Rady Europejskiej.

Jeżeli po upływie dwóch lat od podpisania traktatu

zmieniającego Traktaty, został on ratyfikowany przez cztery

piąte Państw Członkowskich i gdy jedno lub więcej Państw

Członkowskich napotkało trudności w postępowaniu

ratyfikacyjnym, sprawę kieruje się do Rady Europejskiej.

Uproszczone zmiany

traktatów

Zmiany postanowień części III TFUE:

„Polityki i działania wewnętrzne Unii”

nie może zwiększyć kompetencji przyznanych

Unii w Traktatach!!!

• wniosek pń. czł., Komisja, PE
• Rada Europejska – decyzja jednomyślna po

konsultacji z PE, Komisją, i EBC;

• zatwierdzenie przez państwa członkowskie, zgodnie

z ich odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi;

• wejście w życie.

Uproszczone zmiany

traktatów

„procedura kładki”

• Zmiana jednomyślności na QMV (nie dotyczy

kwestii wojskowych i obronnych);

• Zmiana specjalnej procedury ustawodawczej na

zwykłą procedurę ustawodawczą.

Uproszczone zmiany

traktatów

„procedura kładki”

• Zmiana jednomyślności na QMV (nie dotyczy

kwestii wojskowych i obronnych);

• Zmiana specjalnej procedury ustawodawczej na

zwykłą procedurę ustawodawczą.

– notyfikacja inicjatywy parlamentom narodowym;
– w przypadku gdy parlament narodowy notyfikuje swój sprzeciw

(6 miesięcy) - decyzja nie zostaje przyjęta;

– brak sprzeciwu - Rada Europejska może przyjąć decyzję –

jednomyślnie po uzyskaniu zgody PE.

Traktat akcesyjny

• Artykuł 49 TUE
• Każde państwo europejskie, które szanuje wartości, o których mowa

w artykule 2, i zobowiązuje się je wspierać, może złożyć wniosek o
członkostwo w Unii. O wniosku tym informuje się Parlament
Europejski i parlamenty narodowe. Państwo ubiegające się o
członkostwo kieruje swój wniosek do Rady, która stanowi
jednomyślnie po zasięgnięciu opinii Komisji oraz po
otrzymaniu zgody Parlamentu Europejskiego, udzielonej
większością głosów jego członków. Brane są pod uwagę kryteria
kwalifikacji uzgodnione przez Radę Europejską.

• Warunki przyjęcia i wynikające z tego przyjęcia dostosowania w

Traktatach stanowiących podstawę Unii są przedmiotem umowy
między Państwami Członkowskimi a Państwem ubiegającym
się o członkostwo. Umowa ta podlega ratyfikacji przez
wszystkie umawiające się Państwa, zgodnie z ich odpowiednimi
wymogami konstytucyjnymi.

Procedury ustawodawcze

ZWYKŁA PROCEDURA USTAWODAWCZA

Parlament Europejski i Rada

projekt

KES

opinia

Rada

(QMV)

brak poprawek ze strony PE

lub zatwierdzenie stanowiska PE przez Radę

akt prawny przyjęty

Opinia Komisji

STANOWISKO Rady

Komisja Europejska

PARLAMENTY KRAJOWE

PE - drugie czytanie

3 m-ce

Przyjęcie stanowiska Rady

lub

brak działania

Uchwalenie poprawek

Odrzucenie stanowiska Rady

Koniec procesu legislacyjnego

AKT PRZYJETY

zgodnie ze stanowiskiem Rady

Komisja

Stanowisko PE

Komisja

opinia

Opinia pozytywna

dot. poprawek PE

Opinia negatywna

dot. poprawek PE

Rada

Przyjęcie aktu

większością

kwalifikowaną

Przyjęcie

jedynie jednomyślne

Odrzucenie części poprawek

Zwołanie Komitetu Pojednawczego

przez Radę i PE

Kompromis -

wspólny tekst PE i Rady

Brak kompromisu

Akt prawny odrzucony -

koniec procesu legislacyjnego

Potwierdzenie przez PE i Radę wspólnego tekstu

(trzecie czytanie)

Przyjęcie aktu prawnego

Specjalna procedura

ustawodawcza

• określona w konkretnym przepisie – akt

przyjmuje Rada z udziałem PE lub PE z udziałem

Rady (np. jednomyślność lub QMV w Radzie i/lub

konsultacja lub zgoda PE; zwykła większość w PE i lub

konsultacja lub zgoda Rady)

art. 81 ust. 3 TFUE (dawny artykuł 65 TWE)

• ” środki dotyczące prawa rodzinnego mające skutki transgraniczne

są ustanawiane przez Radę stanowiącą zgodnie ze specjalną

procedurą ustawodawczą. Rada stanowi jednomyślnie

po konsultacji

z Parlamentem Europejskim.”

art. 19 TFUE
• Rada, stanowiąc jednomyślnie zgodnie ze specjalną procedurą

ustawodawczą i

po uzyskaniu zgody

Parlamentu Europejskiego, może

podjąć środki niezbędne w celu zwalczania wszelkiej dyskryminacji
ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub
światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.

PROCEDURA AKTU

ORGANICZNEGO/

KONSTYTUCYJNEGO

• zatwierdzenie przez państwa

członkowskie, zgodnie z ich
odpowiednimi wymogami
konstytucyjnymi

Udział parlamentów

krajowych

• Artykuł 12 TUE
• Parlamenty narodowe aktywnie przyczyniają się do prawidłowego

funkcjonowania Unii:

• a) otrzymując od instytucji Unii informacje oraz projekty aktów ustawodawczych Unii

zgodnie z Protokołem w sprawie roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej;

• b) czuwając nad poszanowaniem zasady pomocniczości zgodnie z procedurami

przewidzianymi w Protokole w sprawie stosowania zasad pomocniczości i
proporcjonalności;

• c) uczestnicząc, w ramach przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, w

mechanizmach oceniających wykonanie polityk Unii w tej dziedzinie, zgodnie z
artykułem 70 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, oraz włączając się w
polityczną kontrolę Europolu i ocenę działalności Eurojustu, zgodnie z artykułami 88 i
85 tego Traktatu;

• d) uczestnicząc w procedurach zmiany Traktatów, zgodnie z artykułem 48

niniejszego Traktatu;

• e) otrzymując informacje na temat wniosków o przystąpienie do Unii, zgodnie z

artykułem 49 niniejszego Traktatu;

• f) uczestnicząc we współpracy międzyparlamentarnej między parlamentami

narodowymi i z Parlamentem Europejskim, zgodnie z Protokołem w sprawie roli
parlamentów narodowych w Unii Europejskiej