Odczyny

Odczyny

poprzetoczeniowe

poprzetoczeniowe

Odczyny wczesne:

•

występują już w czasie przetaczania

•

najcięższe odczyny zwykle rozwijają
się najgwałtowniej

•

dlatego w ciągu pierwszych 5 minut
przetaczania obowiązuje ścisły
nadzór (próba biologiczna)

Odczyny późne:

•

rozwijają się po zakończeniu
przetaczania, nawet po kilkunastu dniach

•

bardzo rzadko nawet tak późny odczyn
może stanowić zagrożenie dla życia
pacjenta

Ostre odczyny poprzetoczeniowe:

•

Ostre odczyny hemolityczne

•

Odczyny gorączkowe

•

Odczyny alergiczne

•

Przeciążenie krążenia

•

Pozasercowy obrzęk płuc

•

Hemoliza nieimmunologiczna

•

Posocznica bakteryjna

Ostry odczyn hemolityczny:

•

Ostra hemoliza wewnątrznaczyniowa –
niezgodność w zakresie grup głównych

•

Ostra hemoliza pozanaczyniowa –
niezgodność w zakresie grup dalszych

Patofizjologia:

•

utworzenie kompleksów antygen –

przeciwciało na powierzchni erytrocytów

•

aktywacja dopełniacza

•

hemoliza wewnątrznaczyniowa

•

hemoglobinemia i hemoglobinuria

•

aktywacja układu krzepnięcia –

wykrzepianie wewnątrznaczyniowe

•

uwalnianie mediatorów reakcji zapalnej i

katecholamin

Objawy kliniczne:

•

gorączka i dreszcze

•

niepokój

•

duszność

•

bóle w piersiach i lędźwiach

•

wstrząs

•

ostra niewydolność nerek

•

DIC

Postępowanie:

•

przerwać transfuzję

•

leczyć niewydolność krążenia

Infuzje
Katecholaminy

•

leczyć niewydolność oddechową

tlenoterapia
wspomaganie wentylacji

•

Zapobiegać rozwojowi DIC (heparyna) i leczyć go

(antytrombina III, substytucja cz. krzepnięcia)

•

Zapobiegać ONN (Mannitol, furosemid, diureza 2ml/kg/godz.)

Zapobieganie:

•

unikać błędów w dokumentacji

•

prawidłowa identyfikacja próbek krwi

•

identyfikacja biorcy (przetoczyć

temu, czyją próbkę krwi krzyżowano)

Ostra hemoliza pozanaczyniowa:

•

gorączka

•

niedokrwistość

•

hiperbilirubinemia

•

ciężkie objawy - rzadko

Odczyny gorączkowe:

•

gorączka jako jeden z objawów odczynów

hemolitycznych

•

izolowany odczyn gorączkowy –

spowodowany przez przeciwciała

przeciwko leukocytom i ewentualnie

płytkom biorcy

•

podawać leki przeciwgorączkowe

•

stosować masę ubogoleukocytarną lub

filtry leukocytarne do przetaczania

Odczyny alergiczne:

•

spowodowane przez przeciwciała
przeciwko białkom osocza dawcy

•

zwykle tylko pokrzywka (świąd,
rumień i bąble) u 1 – 2 % biorców

•

rzadko ciężka ogólnoustrojowa reakcja
alergiczna – wstrząs anafilaktyczny

Postępowanie:

•

w pokrzywce – środki

przeciwhistaminowe (jeżeli objawy

ustąpią – można kontynuować

przetaczanie).

•

gdy objawy ze strony układu

oddechowego (obrzęk krtani, skurcz

oskrzeli) lub krążenia – zatrzymać

transfuzję, sterydy, adrenalina, ew.

roztwory koloidowe

Zapobieganie:

•

pacjentowi z ciężkim odczynem
alergicznym w wywiadzie
przetaczamy tzw. krwinki płukane

Przeciążenie krążenia:

•

przetoczenie zbyt dużej objętości krwi

•

lub zbyt szybkie

•

zwykle przy wyrównywaniu przewlekłej
anemii (pacjent z prawidłową objętością
krwi i niedoborem hemoglobiny)

•

łatwiej u pacjentów z miokardiopatią

Objawy:

•

nadciśnienie tętnicze

•

zaburzenia rytmu serca
(ekstrasystolia komorowa)

•

duszność (obrzęk płuc)

Postępowanie:

•

przewlekłą anemię wyrównywać
powoli (1j ME / 4-6 godz.), nawet
przez kilka dni

•

w razie ciężkiej duszności -
krwioupust

Pozasercowy obrzęk płuc:

•

nie związany z przeciążeniem krążenia

•

spowodowany przez przeciwciała anty-
HLA (leukoaglutyniny) biorcy przeciw
leukocytom dawcy lub odwrotnie

•

może się zdarzyć po przetoczeniu ME
lub FFP

Hemoliza nieimmunologiczna:

•

roztwór hipotoniczny (Glukoza5%, aqua pro

iniectione) lub

•

roztwór hipertoniczny (Glukoza 40%, żywienie

pozajelitowe) przetaczane jednocześnie przez

jeden cewnik naczyniowy)

•

mechaniczne uszkodzenie krwinek (krążenie

pozaustrojowe, rzadziej dializa pozaustrojowa)

•

nieprawidłowe przechowywanie (zamrożenie lub

przegrzanie)

•

zakażenie bakteryjne

Postępowanie:

•

rozpoznanie przyczyny

•

leczenie objawowe jak w hemolizie
immunologicznej

Posocznica bakteryjna:

•

bakterie namnażają się we krwi
przechowywanej w zbyt wysokiej
temperaturze

•

krew ogrzana do temperatury
pokojowej kolonizuje się bardzo
szybko

Postępowanie:

•

przestrzegać zasad przechowywania

•

przestrzegać terminów przydatności

preparatów

•

nie ogrzewać krwi przed przetoczeniem

•

w transfuzjach masywnych czy u pacjentów

wychłodzonych stosować „Hot-line”

•

w razie objawów bakteriemii – posiew krwi,

antybiotykoterapia

Odczyny późne:

•

opóźniony odczyn hemolityczny

•

choroby zakaźne

•

trudności w kolejnym dobraniu krwi

•

choroba przeszczep przeciw
gospodarzowi

Opóźnione odczyny hemolityczne:

•

w przypadku immunizacji w przeszłości

(zwykle poza układem ABO), gdy poziom

przeciwciał obniży się poniżej progowego,

próba krzyżowa będzie ujemna

•

ponowne przetoczenie wywoła odpowiedź

amnestyczną po 3 – 10 dniach

•

przetoczone krwinki ulegają hemolizie

pozanaczyniowej w śledzionie

Choroby zakaźne:

•

HCV (90%)

•

HBV

•

HIV

•

CMV

•

EBV

•

Toksoplazmoza

•

Malaria

•

Kiła

•

Bruceloza

•

Gruźlica

Zapobieganie:

•

eliminacja dawców z grup ryzyka
(narkomani, homoseksualiści)

•

rutynowe badania dawców:

– fizykalne (objawy infekcji)
– laboratoryjne (cechy zapalenia wątroby)
– serologiczne

Dlaczego to się zdarza?

•

okno serologiczne okres pomiędzy
zakażeniem dawcy a pojawieniem się
przeciwciał w jego krwi (w przypadku
zapalenia wątroby typu C nawet kilka
miesięcy)

•

powikłania poprzetoczeniowe
potencjalnie śmiertelne

Powikłania poprzetoczeniowe:

•

Zwykle bezobjawowa niedokrwistość nie
wymaga przetoczenia !

•

Wielu przetoczeń dokonuje się
zwyczajowo np. gdy poziom HGB musi
być większy niż 10 g/dl, nie decyduje o
tym stan chorego. Okazuje się, że
większość chorych dobrze toleruje 7-8
g/l.

Powikłania poprzetoczeniowe

Częstość

Typowy

początek

Leczenie

Ostre poprzetoczeniowe

odczyny hemolityczne

1 przypadek na

25.000

jednostek

przetaczanych

krwinek

czerwonych

Gorączka,

niedociśnie

nie

Przerwać

przetaczanie,

zapewnić

wydolność

hemolityczną i

wydolność nerek; w

przyszłości unikać

przetoczeń

niezgodnej krwi

Wstrząs anafilaktyczny

1 przypadek na

150.000

przetoczonych

jednostek

niedociśnie

nie

Przerwać

przetaczanie

Podać epinefrynę,

kortykosterydy ...?

w przyszłości

unikać podawania

Opóźniony

poprzetoczeniowy odczyn

hemolityczny

1 przypadek na

2.500 jednostek

przetoczonych

krwinek

czerwonych

objawy 2-

14 dni po

transfuzji

Leczenie

niedokrwistości, w

przyszłości unikać

przetaczania

niezgodnej krwi