LOGISTYKA ZAOPATRZENIA

Logistyka zaopatrzenia

2

2. Zarządzanie materiałami

2.1. Zaopatrzenie

Plan wykładu

1. Logistyka zaopatrzenia w łańcuchu dostaw

2.1.1. Zarządzanie procesem
zakupu

2.1.2. Ocena dostawcy/sprzedawcy i
współpraca z nim

2.1.3. Kryteria wyboru dostawcy

2.2. Szczególny przypadek ceny zakupu

2.2.1. Źródła ceny

Logistyka zaopatrzenia

3

Logistyka zaopatrzenia w łańcuchu

dostaw

Każda z firm, niezależnie od profilu działalności

funkcjonuje w łańcuchu (sieci) dostaw

Każde „ogniwo” łańcucha dostaw ma przynajmniej jednego

dostawcę i przynajmniej jednego odbiorcę, wobec tego

to co z

punktu widzenia jednej firmy jest logistyką zaopatrzenia, dla
przedsiębiorstwa poprzedzającego ją w łańcuchu dostaw, jest
logistyką dystrybucji

W miarę przesuwania się wzdłuż łańcucha dostaw rośnie wartość

produktu, co zwykle powoduje

zwiększanie się kosztów logistycznych

,

czemu sprzyja fakt, że firma może być ogniwem kilku łańcuchów
dostaw

Różne firmy mogą mieć bardziej lub mniej

złożone

systemy

zaopatrzenia tj. do ich działalności podstawowej niezbędna
jest różna liczba surowców, materiałów czy półproduktów,
pochodzących od mniejszej bądź większej grupy dostawców

Różnorodność nabywanych surowców ma ponadto wpływ na rodzaj

środków transportu

oraz sposoby ich

składowania

i

przechowywania

Logistyka zaopatrzenia

4

Zarządzanie materiałami

Efektywne zarządzanie łańcuchem dostaw wymaga

koordynacji

logistycznego

systemu zaopatrzenia

z logistycznym

systemem dystrybucji

Kluczowym elementem umożliwiającym koordynację zaopatrzenia i

dystrybucji jest

przepływ informacji

, ponieważ płynące z rynku

informacje o popycie przepływające przez kolejne ogniwa łańcucha
logistycznego docierają do ogniw początkowych i decydują o popycie
na materiały

Brak sprawnego przepływu informacji

jest przyczyną nieefektywnego

funkcjonowania łańcucha dostaw, co objawia się najczęściej

zbyt dużym

poziomem zapasów lub niesatysfakcjonującym poziomem obsługi klienta

Zarządzanie materiałami

można zatem zdefiniować jako

planowanie i kontrolę przepływu materiałów.

Obejmuje ono

następujące czynności: zaopatrzenie, magazynowanie, planowanie
produkcji, transport zaopatrzeniowy, odbiór materiałów, kontrolę
jakości materiałów, zarządzanie i sterowanie zapasami oraz
gromadzenie i usuwanie odpadów

Logistyka zaopatrzenia

5

Zaopatrzenie

Efektywne zaopatrzenie w towary i usługi przyczynia się

do osiągania

przewagi konkurencyjnej

danej organizacji

Ważnym elementem łańcucha dostaw jest zapewnienie

pożądanej

jakości

materiałów i usług. Od jakości surowców

zależy bowiem jakość wyrobów gotowych mająca ogromny
wpływ na zadowolenie klienta oraz dochód firmy

Zaopatrzenie można zdefiniować:

• w

węższym znaczeniu

jako

akt zakupu towarów i usług

dla firmy

, lub

• w

szerszym znaczeniu

jako

proces pozyskiwania dóbr i

usług dla firmy

Zaopatrzenie jest zatem zbiorem wszystkich działań, które są niezbędne

do nabycia dóbr i usług zgodnych z wymaganiami użytkownika

Działania składające się na proces zaopatrzenia wykraczają często

poza granice pojedynczej firmy, nie mogą być więc efektywne bez
zaangażowania się wszystkich stron uczestniczących w transakcji

Logistyka zaopatrzenia

6

Zaopatrzenie

Działania składające się na proces zaopatrzenia:

1)

określenie lub powtórna ocena potrzeb

;

2)

zdefiniowanie i ocena wymagań użytkownika

;

3)

podjęcie decyzji, czy produkować we własnym
zakresie, czy dokonać zakupu

;

4)

określenie typu zakupu:

a) proste ponowienie zakupu lub zakup

rutynowy;

b) zmodyfikowany zakup powtórny, wymagający zmiany

istniejącego dostawcy lub materiału;

c) całkowicie nowy zakup, wynikający z nowej

potrzeby użytkownika

5)

przeprowadzenie analizy rynku

;

Logistyka zaopatrzenia

7

Zaopatrzenie

6)

określenie wszystkich możliwych dostawców

;

7)

wstępna selekcja wszystkich możliwych źródeł
zaopatrzenia

;

8)

ocena pozostałych dostawców

;

9)

wybór konkretnego dostawcy

;

10)

przyjęcie dostawy produktu lub usługi

;

11)

ocena wykonania dostawy

Wszystkie ww. czynności pozostają pod kontrolą zaopatrzeniowców.

Podczas realizacji procesu zaopatrzenia należy wziąć pod

uwagę czynniki

wewnątrzorganizacyjne

,

międzyorganizacyjne

oraz

zewnętrzne

(np. oddziaływanie państwa)

Logistyka zaopatrzenia

8

Zarządzanie procesem zakupu

Etapy

procesu zarządzania zakupem

1)

określenie typu zakupu

;

2)

określenie niezbędnego poziomu nakładów

;

3)

realizacja procesu zakupu

;

4)

ocena efektywności procesu zakupu

a) czy potrzeby użytkownika zostały

zaspokojone?

b) czy poniesione nakłady były niezbędne?

Kluczowym czynnikiem umożliwiającym osiągnięcie sprawności

i efektywności zaopatrzenia jest rozwój

współpracy między firmą a

dostawcą

. Zdobycie i utrzymanie przewagi konkurencyjnej firmy

jest możliwe tylko, gdy istnieją

silne związki z dostawcami

Logistyka zaopatrzenia

9

Ocena dostawcy i współpraca z nim

Współpraca z dostawcami stanowi istotną część strategii zaopatrzenia

Ma to szczególne znaczenie dla firm, które zmniejszają

liczbę swoich dostawców wdrażających jednocześnie
programy kompleksowego zarządzania jakością

(TQM)

lub

systemów

just-in-time

w produkcji i zapasach

Strategia zatrudniania mniejszej liczby dostawców oznacza często

zawarcie sojuszu

lub

nawiązanie partnerstwa z wybranymi dostawcami

,

co wynika z potrzeby zapewnienia przez cały czas odpowiedniej podaży

wysokiej jakości materiałów

po

optymalnym

łącznym

koszcie zakupów

Współpracę tego typu nawiązuje się np. z

firmami transportowymi

,

zewnętrznymi usługodawcami logistycznymi

i

kanałami dystrybucji

Potrzeba współpracy wynika z konieczności utrzymania

odpowiedniej

jakości produktów

, która jest możliwa wyłącznie

przy dostawach wysokiej

jakości materiałów

i

części

Logistyka zaopatrzenia

10

Ocena dostawcy i współpraca z nim

Produkt końcowy jest więc na tyle dobry na ile dobre były części

wykorzystane w jego produkcji. Prowadzi to do spostrzeżenia, że

zadowolenie klienta z produktu ma swój początek w procesie zaopatrzenia

Związki z dostawcami przyczyniają się ponadto do

budowania

przewagi konkurencyjnej

firmy poprzez:

• niższe koszty;

• zróżnicowanie

asortymentu;

• orientację firmy na obsługę wybranej

niszy rynkowej

Niezależnie od rodzaju związków pomiędzy firmą a dostawcami

(partnerstwo, sojusz strategiczny), w każdej sytuacji zaopatrzeniowej
powinno się uwzględniać pewne podstawowe kryteria wyboru dostawcy

Logistyka zaopatrzenia

11

Kryteria wyboru dostawcy

1.

Jakość

Jest kryterium najważniejszym, odnosi się do szczególnych

wymagań jakie użytkownik

ma w stosunku do danego produktu np.:

• parametrów

technicznych;

• właściwości fizycznych lub

chemicznych;

• projektu

Zadaniem specjalisty ds. zaopatrzenia jest porównanie faktycznej jakości

produktu przysłanego przez dostawcę z wymaganiami użytkownika

W praktyce jakość dotyczy także

czynników dodatkowych

takich jak:

• okres użytkowania (żywotność)

produktu;

• łatwość naprawy;
• wymagania związane z konserwacją;
• łatwość w użyciu i niezawodność

Logistyka zaopatrzenia

12

Kryteria wyboru dostawcy

2.

Niezawodność

Obejmuje głównie realizację dostawy

Aby zapobiec przestojom linii produkcyjnej, wynikającym

z dłuższych niż oczekiwane czasów realizacji dostaw
surowców, materiałów i części, nabywca wymaga od swoich
kontrahentów

regularnych

i

terminowych dostaw

Ważnym czynnikiem jest w ty przypadku okres przydatności do

użycia zakupionego produktu, ponieważ wpływa on bezpośrednio na:

• jakość wyrobu gotowego;

• okres gwarancji przyznawany przez

producenta;

• powtórną

sprzedaż

W przypadku dysfunkcji zakupionych materiałów nabywca

uważa gwarancję udzielaną przez dostawcę i stosowaną przez
niego procedurę reklamacyjną za

miernik niezawodności

Logistyka zaopatrzenia

13

Kryteria wyboru dostawcy

3.

Potencjał

Uwzględnia

obiekty produkcyjne

danego dostawcy i ich

zdolność

/

umiejętności techniczne

,

zarządcze

i

organizacyjne

oraz

sterowanie produkcją

Czynniki te wskazują na zdolność dostawcy do zapewnienia

wymaganej jakości i ilości materiałów we właściwym czasie

Ocena dostawcy obejmuje:

•

fizyczną zdolność do dostarczenia materiałów

użytkownikowi;

•

zdolność do systematycznej obsługi

nabywcy w

dłuższym okresie

Nabywca, biorąc po uwagę wcześniejsze kontakty z dostawcami może

rozważyć możliwość zaangażowania ich do obsługi długookresowej

W przypadku niezapewnienia odpowiedniej ilości materiałów,

nabywca będzie ponosił

wyższe koszty utrzymania zapasów

Logistyka zaopatrzenia

14

Kryteria wyboru dostawcy

4.

Kondycja finansowa

Poza ceną nabywca bierze pod uwagę

sytuację finansową dostawcy

Gdy sytuacja ta jest niestabilna, istnieje

niebezpieczeństwo

zakłóceń w regularnej, długoterminowej obsłudze

Ogłoszenie upadłości przez dostawcę materiałów może

doprowadzić do

zatrzymania produkcji u nabywcy

Kryterium to jest szczególnie ważne przy zakupie

usług

transportowych

od

przewoźników samochodowych

, wśród

których występuje względnie dużo przypadków bankructw

Tendencja do ograniczania liczby wynajmowanych przewoźników

powoduje, że

upadek finansowy firmy transportowej staje się dużym

problemem i źródłem zakłóceń w funkcjonowaniu łańcucha dostaw

Logistyka zaopatrzenia

15

Kryteria wyboru dostawcy

5.

Pożądane cechy

Jednym z kryteriów wyboru dostawcy może być jego postawa.

Na wybór dostawcy ma wpływ

wrażenie

, jakie na kupującym

wywarł dostawca lub jego

wizerunek

wykreowany na rynku

W zależności od rodzaju zakupywanego materiału wpływ na wybór

dostawcy mają również

materiały instruktażowe

czy

opakowanie

Na przykład

instrukcje

są ważne przy nabywaniu

sprzętu technicznego (komputery, roboty), nie mają
natomiast znaczenia przy zakupie materiałów biurowych

Ważna dla nabywców sprzętu technicznego jest

możliwość

świadczenia przez dostawców usług naprawczych

Opakowania

są istotne dla nabywców materiałów łatwo ulegających

uszkodzeniom (np. szkło), natomiast nie są ważne przy nabywaniu
materiałów nie podatnych na uszkodzenia (np. węgiel)

Logistyka zaopatrzenia

16

Kryteria wyboru dostawcy

6.

Lokalizacja dostawcy

Kolejnym kryterium, które należy wziąć pod uwagę

jest

lokalizacja geograficzna

dostawcy

Ważnym czynnikiem są w tym przypadku

koszty transportu

.

Należy jednak rozważyć również takie czynniki jak:

•

możliwość realizacji pilnych zamówień
interwencyjnych

;

•

dotrzymywanie ustalonych terminów dostaw

;

•

zapewnienie krótszych terminów dostaw

;

•

możliwość ściślejszej współpracy między dostawcą a
nabywcą

;

•

niższe ceny

;

•

większe umiejętności techniczne

;

•

większa niezawodność dostaw

;

•

wyższa jakość

;

Logistyka zaopatrzenia

17

Szczególny przypadek ceny zakupu

Źródła ceny

•

rynki towarowe

, istnieją na takie podstawowe surowce

jak zboże, ropa naftowa, cukier, węgiel, drewno itp.
Ceny, które dyktują nabywcom potencjalni dostawcy
zależą tu od siły popytu i podaży.

Ograniczenie podaży

albo

wzrost popytu

na te surowce skutkują zwykle

wzrostem cen

, natomiast

wzrost podaży

lub

spadek

popytu

prowadzą do

obniżki cen

;

•

katalogi z cenami

, zawierają ceny podawane do

publicznej wiadomości, które są ustalane na takie
standaryzowane produkty jak benzyna czy materiały
biurowe. Katalog zawiera opis dostępnych pozycji wraz
z odpowiadającymi im cenami. W zależności od statusu
przyznanego przez dostawcę, nabywcy mogą otrzymać
rabat od ceny katalogowej (np. w zależności od ilości
zakupywanych materiałów);

Logistyka zaopatrzenia

18

Szczególny przypadek ceny zakupu

Źródła ceny

•

oferta cenowa

, wykorzystywana przez nabywców

zarówno dla pozycji specjalistycznych jak i
standardowych. Jest szczególnie użyteczna do
stymulowania konkurencji między dostawcami. Proces
zaczyna się od wysłania przez nabywcę potencjalnym
sprzedawcom zapytania o cenę, zawierającego wszelkie
niezbędne informacje o wymaganiach odbiorcy i
sposobie prezentacji ofert przez potencjalnych
dostawców. W odpowiedzi zainteresowani dostawcy
określają koszt produkcji materiałów, uwzględniając
ilość zamawianą przez składającego propozycję, czas
trwania współpracy i inne czynniki mogące mieć wpływ
na potencjalny zysk dostawcy. Kupujący porównuje
oferty cenowe i specyfikacje złożone przez dostawców;

•

negocjacje

, są skuteczne szczególnie wtedy, gdy

nabywca jest zainteresowany aliansem strategicznym
lub długookresową współpracą z dostawcą. Są
procesem czasochłonnym

Logistyka zaopatrzenia

19

Szczególny przypadek ceny zakupu

Celem procesu zaopatrzenia jest zakup dóbr i usług po

„

najlepszej

” cenie, która

nie musi być najniższą ceną

jednostkową podaną w ofercie dostawcy. Cenę podstawową
należy ocenić zawsze w kontekście całkowitego

kosztu zakupu

Poziom
operacyjny

Najniższa cena
podstawowa/jednostka

Najniższy koszt

dostawy wraz z

wyładunkiem

Najniższy koszt

całkowity firmy

Poziom
taktyczny

Najniższy koszt

całkowity firmy w całym

łańcuchu dostawy

Poziom
strategiczny

Najwyższa wartość całkowita

zaoferowana ostatecznemu
klientowi ostatniej firmy w
łańcuchu dostaw

Logistyka zaopatrzenia

20

Szczególny przypadek ceny zakupu

Aby zadowolić klienta firma powinna uwzględnić w całym koszcie

zakupu koszty i czynniki kosztotwórcze tworzące wartość tj:

•

tradycyjnie obliczane koszty podstawowe na wejściu do
systemu

tj. pierwotna cena produktów lub materiałów,

jaką płaci firma. Jest to cena, jaką nabywcy próbują
uzyskać od dostawcy w wyniku przetargów, negocjacji
lub zapytań o cenę;

•

bezpośrednie koszty transakcyjne

tj. koszty

poszukiwania i przekazywania informacji o potrzebach
oraz realizacji przepływu materiałów w celu zakupu
dóbr;

•

koszty współpracy z dostawcą

tj. koszty tworzenia i

podtrzymywania powiązań z dostawcą;

•

koszty dostawy wraz z wyładunkiem

tj. bieżące koszty

transportu oraz sprzedaży na warunkach FOB;

Logistyka zaopatrzenia

21

Szczególny przypadek ceny zakupu

•

koszty/czynniki związane z jakością

tj. koszty

zgodności, niezgodności, oceny jakości i koszty
ponoszone podczas ostatecznego zastosowania
produktu;

•

koszty operacyjne

tj.:



koszty przyjęcia (odbioru) i przygotowania do użytku;



koszty związane z wielkością

partii dostawy

;



koszty produkcji;



koszty

logistyczne

Wszystkie firmy uczestniczące w łańcuchu dostaw powiększają koszty

i wartość produktu, w miarę jak przemieszcza się on przez ten łańcuch

Logistyka zaopatrzenia

22

DZIĘKUJĘ ZA
UWAGĘ