Czym jest etyka

Dyscypliną filozoficzna

obejmującą zespół zagadnień

związanych z określeniem

istoty powinności moralnej

(dobra lub

zła moralnego) z determinacją

jej szczegółowej treści

(słuszności), ostatecznym

wyjaśnieniem faktu

powinności moralnej działania

oraz genezą zła (upadku)

moralnego i sposobami jego

przezwyciężenia.

Sokrates – ojciec etyki

• Odkryć powinność moralną to odkryć

to, co się należy człowiekowi od
człowieka ze względu na jego
godność.

Sokrates

• Działanie moralnie złe do tego

stopnia uwłacza godności
działającego, że źródło swe może
mieć wyłącznie w niewiedzy moralnej
człowieka

• Wykluczał bowiem by człowiek

świadomie chciał urągać samemu
sobie.

Poznaj samego siebie!

Odkrycie osoby

• Współcześnie toruje sobie drogę w etyce

tendencja do „ ponownego odkrycia
osoby”

• Osoba odnajduje siebie i spełnia się jako

osoba wówczas dopiero, gdy odkrywa
drugiego i afirmuje go jako osobę
odkrywając zbieżność odpowiedzialności
za drugiego z odpowiedzialnością za
siebie.

Odkrycie osoby

• Właściwym adresatem dla osoby jako

podmiotu działania moralnego nie
jest powinność jako powinność,
wartość jako wartość, ani prawo jako
prawo, lecz konkretna realna osoba,
która ze względu na swą godność i
strukturę bytową określa dla każdej
innej osoby pole jej moralnej
powinności.

Powinność

• Istnieje w nas przeżycie powinności.
• Zobowiązuje nas ono do wykonania

czegoś, co czasami jest dla nas

nieprzyjemne, czasami najzupełniej

niekorzystne.

• * powinnyśmy pomóc choremu
• * powinnyśmy oddać to co pożyczyliśmy
• * powinnyśmy zdobyć się na jakiś wielki,

trudny wysiłek

Wartość

• Przeżycie powinności zniewala nas do

czegoś. Wiąże nasze życie z jakąś
wartością.

• Co to jest wartość? Skąd się wzięła?
• Przecież nie jest nią ani to co

korzystne, ani to, co przyjemne, ani
to co w wolny sposób wybrane.

Najwyższą wartością jest

człowiek

• Czym jest nasz bliźni? Nie wnikając w

zakamarki jego duszy , dno naszego
bliźniego jest dla naszego rozumu
nieosiągalne.

• Bliźni to istota podobna do nas. Ten

bliźni stanowi wartość. Jest godny
podziwu w tym, czym jest, i w tym
czym mógłby być.

• Jest godny szacunku.

Czym jest zatem przeżycie

powinności etycznej?

• Jest instynktowną odpowiedzią na wartości, jakie

stanowi dla nas nasz bliźni.

• Jest niczym innym, jak ujawniającą się w nas

wewnętrzną potrzebą przemiany samego siebie,

potrzebą wzrostu, udoskonalania, potrzebą stania się

sobą.

• * pomagamy choremu
• * oddajemy pożyczone pieniądze
• * odwołujemy oszczerstwa
• I nie czynimy tego ani z przyjemności, ani z korzyści,

często właśnie wbrew korzyści i na przekór

przyjemności

• Czynimy tak bo powinnyśmy. I to jest godne zdumienia

Jednego nam tylko trzeba:

Nie zapominać, że w każdym

cichym „ powinienem” brzmi

zniewalające zaproszenie,

abyśmy uwolnili się od tego, co

nieludzkie, a stali się pełnymi

ludźmi.

Po prostu prawdziwymi

ludźmi.

Arystoteles

• Miarą słuszności jest żywy wzór

człowieka dobrego i mądrego

posiadającego cnoty umiaru.” doktryna

środka”

• Naturę dobra można znaleźć przez

odkrycie, jakie cele w życiu osobistym,

stawiają sobie ludzie.

• Stworzył definicję szczęścia
• „ Szczęście jest działaniem duszy w

zgodzie z doskonałą cnotą.”

Arystoteles

• Twierdzi, ze znajomość dobra nie

zawsze prowadzi do dobrego
zachowania – jest realistą – wiedza o
tym, co jest słuszne, musi być
dopełnione samodyscypliną.

• O człowieku mówi, że jest złożony z

ducha i ciała i musi zaspokajać
potrzeby zarówno cielesne jak i
duchowe.

Immanuel Kant

• Dwie rzeczy na świecie wprawiały go

w zachwyt

• Niebo usiane gwiazdami nad naszymi

głowami i prawo moralne istniejące w
nas

I. Kant

W etyce Kanta występuje tzw. imperatyw kategoryczny,

przedstawiany na kilka sposobów.

• Np.: „postępuj wedle takiej tylko zasady, co do której,

mógłbyś jednocześnie chcieć, aby stała się prawem

powszechnym”

Czyli powinno się mieć świadomość, że każde działanie może

stać się prawem powszechnym.

• Inne sformułowanie imperatywu kategorycznego brzmi:
„postępuj tak, byś człowieczeństwa tak w swej osobie, jako też w

osobie każdego innego, używał zawsze zarazem jako celu,

nigdy tylko jako środka”. Zatem każdemu innemu człowiekowi

należy się szacunek z racji tego, że jest taką samą racjonalną

istotą jak i my sami.

[1]

• [1]Tatarkiewicz W. „ Historia filozofii” tom 2 . Wydawnictwo

PWN, Warszawa 1990 str. 41.

Czy potrzebujemy kodeksów

etycznych

• Jest to środek zastępczy, działanie pozorne

ukrywające jedynie rzeczywistą demoralizację

społeczną

• Potrzeba tworzenia kodeksów etycznych jest z

reguły wprost proporcjonalna do chwiejności

instytucji demokratycznych i upadku obyczajów.

• Gdyby każdy miał poczucie odpowiedzialności,

wrażliwe sumienie i jasność kryteriów

moralnych, gdyby nie zdarzały się wynikające z

ludzkiej słabości ; afery, nieuczciwość i

nadużycia, wtedy zapewne żadna partykularna

etyka nie byłaby potrzebna.

Pięć osób stoi na lewym

odgałęzieniu toru.

Na prawym – tylko jedna.

Rozpędzony pociąg zabije

całą piątkę, chyba że

przestawisz zwrotnicę.

Czy zrobisz to? Odpowiedz

natychmiast!

Nadjeżdżający pociąg

przejedzie pięć niczego

niespodziewających się

osób, chyba że zepchniesz

pod lokomotywę stojącego

obok mężczyznę.

Czy zrobisz to?

Odpowiedz natychmiast!