Wykład:

BEZROBOCIE

Bezrobocie - definicja

Bezrobocie - to zjawisko polegające na tym, że część
osób
zdolnych do pracy i chcących pracować pozostaje bez
pracy.

Bezrobotny – osoba zdolna do pracy i gotowa do jej
podjęcia
w ramach stosunku pracy w pełnym wymiarze czasu
pracy,
pozostająca bez pracy i nie ucząca się w szkole,
zarejestrowana
we właściwym dla miejsca zamieszkania rejonowym
urzędzie pracy.

Dziennik Ustaw Nr 106, poz. 457.

Źródła bezrobocia

79,3 % osoby, które utraciły pracę
20,7 % poszukujący pierwszej w życiu pracy*

* w tym 27,9 % absolwenci wchodzący na rynek pracy

Przyczyny zaprzestania pracy (79,3 %):

45,7 % likwidacja stanowiska lub zakładu pracy
19,3 % wygaśnięcie umowy zawartej na czas określony
6,6 % rezygnacja z pracy ze względów osobistych

lub rodzinnych

Przyczyny bezrobocia

Zła koniunktura gospodarcza (słaba kondycja
finansowa przedsiębiorstw, likwidacja miejsc
pracy);

Niewystarczający popyt zagregowany;
niewykorzystane moce wytwórcze;

Niedopasowanie strukturalne popytu na pracę i
podaży pracy; brak odpowiednich kwalifikacji
wśród osób młodych;

Szoki gospodarcze (w tym szoki technologiczne);

Przyczyny bezrobocia c.d.

Brak elastyczności rynku pracy (brak możliwości
dostosowań cenowych i ilościowych); zbyt silna
pozycja związków zawodowych; płace wyższe niż
produkt krańcowy pracy; wysokie płace minimalne;
restrykcyjne prawo pracy; wysokie narzuty
podatkowe na płace;

Niewystarczająca ilość informacji o rynku pracy;
asymetria informacji w relacjach pracodawca –
pracownik;

Brak programów aktywnej walki z bezrobociem.

Pomiar wielkości bezrobocia

Siła robocza = zatrudnieni + bezrobotni

Stopa bezrobocia =

liczba bezrobotnych

wielkość siły roboczej

Rodzaje bezrobocia

Bezrobocie frykcyjne - jest związane z przerwami
w zatrudnieniu z powodu zmiany miejsca zamieszkania
lub z powodu poszukiwania lepszej pracy.

Bezrobocie strukturalne - powstaje na tle
strukturalnych rozbieżności pomiędzy podażą pracy
i popytem na pracę.

Bezrobocie cykliczne - jest związane ze spadkiem popytu
zagregowanego, podaży zagregowanej oraz zatrudnienia
w okresie recesji.

Bezrobocie dobrowolne i przymusowe

Bezrobocie dobrowolne – jest to pozostawanie bez pracy
osób, które nie podejmują pracy, bo obowiązujące na rynku
pracy stawki płacy są ich zdaniem zbyt niskie.

Bezrobocie przymusowe – jest to pozostawanie bez pracy
osób, które podjęłyby pracę za obowiązującą na rynku pracy
stawkę, ale nie ma dla nich wolnych miejsc pracy.

Bezrobocie dobrowolne i przymusowe

W/P

(W/P)

Bezrobocie
dobrowolne

Bezrobocie

przymusowe

Mikro- i makroekonomiczne skutki

bezrobocia

Skutki bezrobocia w skali mikro:

- pogorszenie się sytuacji materialnej bezrobotnych i ich rodzin;
- patologie społeczne

Skutki bezrobocia w skali makro:

- straty produkcji w wyniku niepełnego wykorzystania
siły roboczej;
- obciążenie budżetu państwa z tytułu zasiłków;
- straty we wpływach podatkowych do budżetu państwa,
które miałyby miejsce, gdyby bezrobotni pracowali.

Stopa bezrobocia w Polsce, 1990-
2000

Źródło: Ministerstwo Finansów, Przegląd makroekonomiczny, nr 33, lipiec 2004

Liczba bezrobotnych w Polsce, 2002-
2004

Stopa bezrobocia - luty 2006: 18,0 %

Wzrost zatrudnienia

Po sześciu latach ciągłego zmniejszania się
przeciętnego zatrudnienia w gospodarce
narodowej, rok 2005 przyniósł przełamanie
negatywnego trendu. Zgodnie z danymi GUS
przeciętne zatrudnienie w gospodarce narodowej
bez jednostek małych (jednostki małe -
zatrudniające do 9 osób) w okresie I-III kw. 2005 r.
wyniosło 7365 tys. osób i zwiększyło
się aż o 1,4% w stosunku rocznym i był to pierwszy
wzrost zatrudnienia zanotowany w tym okresie od
1998 r.

Stopa bezrobocia w Europie

Bezrobocie w 10 krajach przystępujących do UE, X
2003

Źródło: Ministerstwo Finansów, Przegląd makroekonomiczny, nr 26, grudzień 2003

Stopa bezrobocia - rozkład geograficzny

(IX/2000)

Bezrobocie długotrwałe (BAEL II KW./2000)

Zbiorowość bezrobotnych długotrwale,

tzn. poszukujących pracy przez okres dłuższy niż rok:

= 1.014 ty. osób (35,9 % bezrobotnych)

Przeciętny czas poszukiwania pracy - ogółem:

13,6 m-cy

dla bezrobotnych z wykszt. podstawowym: 16,0 m-cy

dla kobiet:

14,5 m-cy

dla mężczyzn:

12,5 m-cy

Źródło: Ministerstwo Finansów, Przegląd makroekonomiczny, nr 33, lipiec 2004

Bezrobotni wg czasu pozostawania bez
pracy

Stopa bezrobocia w Polsce wg wieku

(BAEL II KW. / 2000 i 2004)

Grupa wiekowa

Stopa bezrobocia,

2000 (w %)

Stopa bezrobocia,

2004 (w %)

Do 24 lat

35,7 %

42,2 %

25 – 34

17,4 %

20,1 %

35 – 44

13,8 %

15,2 %

45 i więcej

10,4 %

14,0 %

OGÓŁEM

16,6 %

19,5 %

Program „Pierwsza Praca” w 2003 r.: staże absolwenckie – 120 tys. osób
(68% aktywizowanych absolwentów), szkolenia 30 tys. osób (15%),
refundacje z tytułu zatrudnienia absolwenta 27 tys. osób (15%)

Źródło: Ministerstwo Finansów, Przegląd makroekonomiczny, nr 30, kwiecień 2004

Źródło: www.stat.gov.pl

Stopa bezrobocia wg płci i wieku, 2003

Stopa bezrobocia wg poziomu

wykształcenia (BAEL II KW./2000)

Poziom wykształcenia

Stopa bezrobocia (w %)

Wyższe

5,5

Średnie zawodowe

13,8

Średnie ogólnokształcące

19,5

Zasadnicze zawodowe

19,2

Podstawowe i niepełne podst.

21,5

OGÓŁEM

16,3

Stopa bezrobocia wg poziomu wykształcenia,

2003

Źródło: www.stat.gov.pl

Pełne zatrudnienie – poziom zatrudnienia, przy którym
wielkość podaży pracy i popytu na pracę są sobie równe.

Potencjalny PNB – całkowita wartość produkcji, która
mogłaby zostać wytworzona w warunkach pełnego zatrudnienia.

Luka PNB – różnica pomiędzy potencjalnym PNB
a rzeczywistym PNB.

Naturalna stopa bezrobocia - minimalny % siły roboczej,
który nie znajduje zatrudnienia z powodu strukturalnych
problemów gospodarczych i przechodzenia między
miejscami pracy.

NRU (Hall, Taylor) – stopa bezrobocia jaka
występuje zwykle w normalnej sytuacji gospodarczej;
rozmiary bezrobocia występujące w warunkach
równowagi na rynku pracy.

NRU (Begg, Fischer, Dornbusch) – to odsetek siły
roboczej obejmujący bezrobotnych w warunkach
równowagi na rynku pracy. Są oni dobrowolnie
bezrobotni, gdyż nie chcą podjąć pracy przy płacy
realnej zapewniającej równowagę.

NRU (Samuelson) – stopa bezrobocia, przy której
naciski na płace pozostają w równowadze, nie
powodując ani wzrostu, ani spadku inflacji.

NRU(Barro) – przeciętna stopa bezrobocia
występująca w gospodarce (zależna od przeciętnej
stopy odstępowania od pracy i stopy podejmowania
pracy).

NRU (Friedman) – poziom bezrobocia przy którym
każdy, kto chce pracować za płacę równą
produktowi krańcowemu (swojej pracy) znajduje
pracę.