Zakażenia szpitalne

Romuald Krajewski

Epidemiologia

•

Jedna z głównych przyczyn chorób
infekcyjnych, trudne do leczenia

•

Występują u 3-10% leczonych

•

Podwajają koszty leczenia

•

Całkowicie nie można ich
wyeliminować

•

Narasta problem oporności na leczenie

Zakażenia związane z
leczeniem w USA

•

Około 2 mln zakażeń rocznie

•

Około 90 000 zgonów

•

Ponad 4 mld USD dodatkowych
kosztów = wydatki na ochronę
zdrowia 800000 obywateli

Wielka Brytania

•

Dodatkowe koszty leczenia zakażeń pooperacyjnych:

Zabieg

koszt na 1 pacj. koszt szpitala

chirurgia
naczyniowa

909

73629

cholecystektomi
a

593

9488

żylaki

128

18944

przepuklina
pachwinowa

325

25350

Zakażenia w polskim
szpitalu

•

W badanym okresie czasu stwierdzono 326 przypadków (2,3%)
zakażeń szpitalnych oraz 2652 (18,7%) zakażeń pozaszpitalnych.
Częstość zakażeń w poszczególnych oddziałach wahała się od
0,6% do 9,7% ogółu pacjentów. Średni czas pobytu wynosił 10
dni, natomiast średni czas leczenia w przypadku zakażenia
szpitalnego - 20 dni, w zakażeniu pozaszpitalnym - 12 dni, bez
zakażenia - 8 dni. Nie stwierdzono przypadku zgonu pacjenta z
powodu zakażenia szpitalnego.

•

Długość pobytu pacjenta przed zabiegiem operacyjnym wynosiła
średnio od 2 do 6 dni.

•

Wśród zakażeń szpitalnych dominowały zakażenia dróg
moczowych - 23,6%, zapalenia płuc - 15,6%, zapalenia dolnych
dróg oddechowych - 16,3% oraz zakażenia ran pooperacyjnych -
12,9%.

Co to jest zakażenie
szpitalne?

•

Zakażenie, które rozwija się
podczas pobytu w szpitalu lub po
wyjściu ze szpitala.

•

Może dotyczyć pacjentów oraz
personelu.

Definicja zakażenia - FR

•

W miejscu obecnie zakażonym nie było przedtem
żadnej infekcji i nie była ona w stanie inkubacji.

•

W miejscu obecnie zakażonym była infekcja ale:

− obecnie wyhodowano inną bakterię
− poprzednią infekcję uznano za wyleczoną

•

Stan w momencie przyjęcia nie jest dokładnie znany,
a infekcja pojawiła się po 48 godzinach od przyjęcia.

•

W przypadku zakażeń miejsc operowanych:

− każda infekcja w ciągu 30 dni od zabiegu,
− infekcja w ciągu roku od zabiegu wszczepienia protezy lub

implantu

Rodzaje zakażeń
szpitalnych

•

Narządowe

−układ oddechowy
−układ moczowy
−przewód pokarmowy
−układ nerwowy
−sepsa

•

Zakażenia rany operacyjnej i inne
związane z naruszeniem ciągłości
tkanek

Źródła zakażeń

•

Egzogenne – kolonizacja florą bakteryjną
i/lub innymi drobnoustrojami obecnymi w
szpitalu

−zależą od czasu pobytu (po tygodniu w OIOM

80-90%)

−najgroźniejsze – lekooporność

•

Endogenne – rozwój własnych bakterii
i/lub mikroorganizmów w związku z
leczeniem

Zakażenia egzogenne

•

Przenoszone między pacjentami lub
z otoczenia na pacjenta – zakażenie
krzyżowe

•

Najczęściej przenoszone na rękach
personelu

•

Możliwe przenoszenie drogą
kropelkową i w kurzu

Źródła zakażeń
egzogennych

•

Zakażeni pacjenci

•

Wilgotne przedmioty, szczególnie
przedmioty wielokrotnie używane
przez dużą liczbę osób lub u wielu
pacjentów

•

Nosiciele wśród personelu

Zakażenia endogenne

•

W normalnych warunkach własna flora
bakteryjna jest niepatogenna (nie powoduje
żadnych objawów)

•

Przy długim pobycie w szpitalu następuje
wymiana flory fizjologicznej z własnej na typową
dla szpitala

•

Zakażenie występuje gdy bakterie znajdą się w
innym niż zwykłe miejscu (rana, kolonizacja
kaniuli, wszczepu) i/lub przy obniżeniu
odporności

Flora fizjologiczna

•

Skóra:

−Gronkowiec (Staphylococcus epidermidis) – 85-

100%, Streptococcus, Corynebacterium,
Candida

•

Górne drogi oddechowe:

−Streptococcus, Haemophilus infl., Neisseria

•

Przewód pokarmowy:

−beztlenowce (paciorkowce, pałeczki G(-))
−tlenowce (<1% wszystkich – Escherichia,

Klebsiella, Enterococcus

Przewód pokarmowy

•

Stała obecność bardzo dużej liczby bakterii i
toksyn bakteryjnych

•

W warunkach fizjologicznych do krwi i
układu chłonnego stale przenika niewielka
liczba bakterii, które stymulują układ
odpornościowy, ale nie powodują objawów

•

Uszkodzenie śluzówki umożliwia masywne
przenikanie bakterii i toksyn do krwi

Organizacje

•

CDC – USA

•

CCLIN - FR

•

PTZS

Organizacja nadzoru

•

USA – NNIS (Narodowy System
Nadzoru nad Infekcjami
Szpitalnymi)

•

Dobrowolny, uczestniczy około 300
szpitali

•

Baza danych, anonimowość
pacjentów i ośrodków

Organizacja nadzoru

•

Francja –
obowiązkowy system

•

Centra regionalne

•

Ujednolicony system
zbierania danych

•

Obowiązek prawny
zgłaszania zakażeń

Organizacja nadzoru

•

Polska – sieć nadzoru

•

Obowiązek zgłaszania zakażeń do
Centralnego Rejestru i Inspektora
Sanitarnego

•

Decyzja Komisji Europejskiej z
22.12.1999 w sprawie europejskiej
sieci nadzoru epidemiologicznego

Cele kontroli zakażeń

•

Ograniczanie liczby zakażeń

•

Zależnie od specyfiki oddziału
obecnie można osiągnąć poziom
zakażeń około 5%

•

Zapobieganie powstawaniu
wieloopornych szczepów
bakteryjnych

Podsumowanie

•

Zakażenia szpitalne stanowią duże
zagrożenie dla życia i zdrowia pacjentów

•

Koszty związane z leczeniem są duże

•

Nieracjonalne leczenie zakażeń prowadzi
do narastającej lekooporności, która
może spowodować, że zakażenia znów
staną się najpoważniejszym problemem
zdrowotnym człowieka