Znaczenie usług

transportowych dla

gospodarki

Praca Zaliczeniowa

Ekonomia Międzynarodowa

SUM I rok/ II sem

.

Kielce 2009

Transport

Transport

to przemieszczanie osób, przedmiotów i wiadomości w

przestrzeni

przy

wykorzystaniu

odpowiednich

środków (środków transportu).

Transport towarzyszył ludzkości od samych początków

rozwoju cywilizacji. Jest to dział gospodarki, który

zwiększa

użyteczność

dóbr

poprzez

ich

przemieszczanie

w

przestrzeni,

jest

ściśle

powiązany z pozostałymi działami gospodarki. Jego

rozwój warunkuje ich rozwój i odwrotnie - gorszy

rozwój gospodarki lub transportu wiąże się z

pogorszeniem sytuacji odpowiednio w transporcie i

gospodarce.

Podział transportu ze względu na

Podział transportu ze względu na

rodzaj środowiska, w którym się

rodzaj środowiska, w którym się

odbywa:

odbywa:



lądowy

• naziemny
• nadziemny (np. napowietrzna kolej linowa)
• podziemny (np. metro)
• szynowy (kolej)
• bezszynowy (transport samochodowy)



wodny



powietrzny



przesyłowy (rurociągowy, przewodowy lub przenośnikowy)



miejski (transport miejski)



wewnątrzzakładowy

Funkcje transportu:

Funkcje transportu:



FUNKCJA USŁUGOWA – zaspokaja potrzeby

społeczne, gospodarcze, obronne itp.



FUNKCJA STYMULUJĄCA – pobudza procesy produkcyjne,

aktywizuje życie społeczno-kulturalne i polityczne.



FUNKCJA DOCHODOWA – jako produkcyjny dział gospodarki

narodowej wytwarza PKB, współtworzy także jego wartość
pełniąc funkcję usługową na rzecz innych działów gospodarki
narodowej.



FUNKCJA INTEGRACYJNA – przyczynia się do integracji

państwa i społeczeństwa w wymiarze gospodarczym,
kulturowym, politycznym, religijnym, w układzie krajowym i
międzynarodowym.

Proces produkcji usług

Proces produkcji usług

transportowych

transportowych

w ujęciu ekonomicznym to zespolenie i uruchomienie

czynników produkcji (pracy i środków produkcji) w celu
wytworzenia usługi transportowej (przemieszczanie osób
lub ładunków). Uzależniony jest od dostępu do rynku
podmiotów

gospodarczych

wykonujących

zadania

transportowe.

Państwo

poprzez

narzędzia

administracyjne

lub

mechanizmy ekonomiczne może wywierać wpływ na
strukturę

podaży

usług

transportowych(ilościowa,

jakościowa) oraz na wyniki gospodarcze uczestników rynku
(ceny, podatki).

Wyniki produkcji usług

Wyniki produkcji usług

transportowych

transportowych

są bardzo ściśle związane z procesami transportowymi
przewozu

ładunków

i

osób)

i

z

procesami

przewozowymi(środki transportu), mogą być wyrażone w
ujęciu mierników naturalnych (tony, liczba pasażerów) oraz
poprzez mierniki wartościowe (zł, euro).

Właściwości produkcji usług

Właściwości produkcji usług

transportowych:

transportowych:

1. Jednoczesność wytwarzania usług transportowych i ich

konsumpcja.

2. Warunek dostępności do punktów transportowych przez

środki transportowe.

3. Różnorodność popytu na usługi transportowe

Relacje produkcyjne w transporcie

Relacje produkcyjne w transporcie

Wyniki

działalności

produkcyjnej

przedsiębiorstw

transportowych zależą głównie od efektywności środków
trwałych a zwłaszcza środków transportowych – stopień ich
zaangażowania wyrażany jest przez ich stan ilościowy i
jakościowy, intensywność ich wykorzystania, stosowany
postęp techniczny, technologiczny, organizacyjny itd.

Podstawowym

wskaźnikiem

efektywności

środków

trwałych jest wielkość efektu produkcyjnego uzyskanego z
danych nakładów.

Najogólniejszym miernikiem zarówno wielkości produkcji i

środków trwałych jest ich wartość pieniężna.

Rynek usług transportowych

Rynek usług transportowych

to sfera obrotu usługami transportowymi, w której

sprzedawcy i nabywcy wywierają wzajemny wpływ na siebie
kształtując popyt i podaż.

Podmioty rynku usług transportowych :



Usługodawcy



Usługobiorcy



Struktury organizacyjne umożliwiające kontakt między

stronami rynku



Instytucje państwowe i samorządowe

Klasyfikacja rynku usług

Klasyfikacja rynku usług

transportowych

transportowych

Z punktu widzenia zasad funkcjonowania:

•

Rynek monopolistyczny

•

Konkurencyjny

•

Centralnie regulowany

Z punktu widzenia siły ekonomicznej podmiotów:

•

Rynek przewoźnika (niedobór podaży usług)

•

Rynek użytkownika (nadmiar podaży usług)

Z punktu widzenia podmiotu działania:

•

Rynek przewozów pasażerskich

•

Rynek przewozów towarowych

Z punktu widzenia obszaru działania:

•

Rynek lokalny

•

Rynek krajowy

•

Rynek międzynarodowy

System transportowy pełni w

System transportowy pełni w

gospodarce następujące funkcje:

gospodarce następujące funkcje:



Usługi transportowe umożliwiają funkcjonowanie każdego
działu gospodarki narodowej i przyczyniają się do
ogólnego rozwoju gospodarczego kraju – wzrostu
gospodarczego.



Usługi transportowe są łącznikiem w procesie produkcji –
integrują w jedno proces przemiany różnorodnych
surowców w nowy produkt.



Usługi transportowe w sferze wymiany stwarzają warunki
dla komunikacji miedzy poszczególnymi regionami
gospodarczymi, ośrodkami miejskimi, umożliwiają
realizacje obrotu towarowego poprzez dotarcie wcześniej
wytworzonych produktów do sieci sprzedaży, a później do
konsumentów.



Sprawny i nowoczesny transport spełnia funkcję
rozdzielania w przestrzeni miejsc zamieszkania i miejsc
pracy – przenoszenie się ludzi poza centra wielkich miast
stwarzające warunki do prowadzenia zdrowszego trybu
życia – stwarzające potrzebę stałego korzystania ze
środków transportu.



Bierze udział w wymianie kulturowej między ludźmi i
państwami – powstaje możliwość poznawania i
bezpośredniego obcowania z dorobkiem i skarbami
natury innych krajów.



Spełnia istotną funkcję w życiu politycznym państw-
każdy kraj stara się stworzyć taką infrastrukturę
transportową która w możliwie najlepszy sposób zapewni
obronę granic politycznych.

System transportowy pełni w

System transportowy pełni w

gospodarce następujące funkcje:

gospodarce następujące funkcje:

(c.d.)

(c.d.)

System transportowy pełni w

System transportowy pełni w

gospodarce następujące funkcje:

gospodarce następujące funkcje:

(c.d.)

(c.d.)



Transport współtworzy PKB – wpływa na rozwój
ekonomiczny, umożliwiając działalność produkcyjną oraz
aktywnie uczestniczy w jej procesach.



Sprzyja w tworzeniu ładu przestrzennego w gospodarce
zwłaszcza przy lokalizacji i regionalizacji produkcji –
dążenie do minimalizacji odległości miejsca produkcji od
rynku zbytu – zmniejszenie kosztów produktu wynikające
z kosztów przemieszczania się towarów i wyrobów
gotowych.



Spełnia funkcję czynnika rozwoju gospodarczego regionu
– przybliża rynki zaopatrzeniowe oraz surowcowe.

Udział poszczególnych gałęzi transportu w

Udział poszczególnych gałęzi transportu w

obsłudze wymiany towarowej w Polsce w

obsłudze wymiany towarowej w Polsce w

latach 1970-2000

latach 1970-2000

Gałąź

transportu w

odsetkach/Ro

k

1970 1980

1985 1990 1995 2000

Transport

kolejowy

29,6

17,5

22,1

17,1

16,3

13,9

Transport

samochodowy

66,9

78,7

73,4

78,5

78,7

80,4

w tym:

zarobkowy

42,9

49,8

41,9

26,9

29,4

34,7

Transport

rurociągowy

1,2

1,2

2,0

2,0

2,4

3,3

Żegluga

śródlądowa

0,7

0,8

0,8

0,6

0,7

0,8

Żegluga

morska

1,4

1,4

1,7

1,7

1,9

1,7

Z powyższej tabeli wynika iż wiodącą rolę w spełnianiu

funkcji transportowych pełni transport samochodowy, przy
zauważalnym wzroście pozycji transportu samochodowego
zarobkowego. Niestety szybki rozwój „tanich” usług
samochodowych spowodował ograniczenie popytu na usługi
transportu kolejowego, który zajmuje drugą pozycję w
obsłudze wymiany towarowej. Systematyczny wzrost w
obsłudze wymiany towarowej przypada na transport
rurociągowy oraz żeglugę śródlądową.

Udział poszczególnych gałęzi transportu w

Udział poszczególnych gałęzi transportu w

obsłudze wymiany towarowej w Polsce w

obsłudze wymiany towarowej w Polsce w

latach 1970-2000

latach 1970-2000

Podsumowując można zauważyć, że we współczesnym

świecie transport jest zajęciem na trwałe związanym ze
sposobem bytowania człowieka - przemieszczania się
samych ludzi, jak i przenoszenia-transportowania przez nich
rzeczy. Z biegiem lat czynności związane z transportem
zostały wyodrębnione i od wielu setek lat świadczone są
odpłatnie przez wyspecjalizowane podmioty gospodarcze.
Transport, jako jeden z działów gospodarki narodowej może
być czynnikiem przyczyniającym się do jej rozwoju, w tym
każdego działu produkcji materialnej i usług. Do głównych
zadań transportu, jako czynnika tworzącego dochód
narodowy należy między innymi: realizacja obrotu
towarowego,

kształtowanie

ładu

przestrzennego

w

gospodarce, oddziaływanie na dynamikę rozwoju produkcji
różnych podmiotów gospodarczych. Rozwój transportu
powinien wyprzedzać wzrost gospodarczy regionu i kraju
oraz wynikające z niego potrzeby transportowe, by nie
hamować rozwoju gospodarki.