Maria Gordon
Psychologia penitencjarna –
wykład 4
„Pojęcie
resocjalizacji”
Socjalizacja
– proces internalizacji
wartości i norm, introjekcji superego
rodziców, kształtowania pozytywnych
cech charakteru, kształtowania się
prawidłowej samooceny, tożsamości,
realistycznego poziomu aspiracji,
postaw prospołecznych, struktur
poznawczych, zwłaszcza moralnych.
Zaburzenia procesu socjalizacji:
- trudności wychowawcze zaburzenia
zachowania okresu rozwojowego
- niedostosowanie społeczne
Kontinuum asocjalności
przestępstwa niezamierzone ------
czyny
asocjalne nieprzestępcze ----
asocjalność
przestępcza
Uwarunkowania zaburzeń w zachowaniu
(zachowań asocjalnych)
-
warunki opiekuńczo – wychowawcze w
rodzinie (predyktory rodzinne)
-
funkcjonowanie w asocjalnych grupach
podkulturowych
-
zaburzenia osobowości
-
zaburzenia funkcji poznawczych
-
uzależnienia
-
choroby psychiczne
Resocjalizacja:
-
wtórne uspołecznienie osób wykazujących
skłonności asocjalne. (Lewicki)
-
pomoc osobom nieprzystosowanym społecznie
przez korekcyjnie modyfikowaną zmianę
negatywnych cech osobowych oraz form i
sposobów prezentowania postaw społecznych.
(Urban)
-
ogół oddziaływań wychowawczych i
psychokorekcyjnych stosowanych wobec osób
nieprzystosowanych społecznie, których celem
jest ich uspołecznienie (przyswojenie
społecznych norm i standardów
postępowania). (Jaśkiewicz)
Cztery koncepcje resocjalizacji:
1.
Behawioralna, oparta na teorii uczenia się
społecznego (Malewski)
Nieprzystosowanie społeczne
– niepożądane,
zaburzone formy zachowań, kłopotliwe dla
otoczenia i dla osób je przejawiających, nabyte w
procesie uczenia się
Resocjalizacja
– uczenie form zachowania
akceptowanych społecznie - metody treningowe,
zewnętrzna perspektywa poznawcza, wyjaśnianie
zewnętrznych form zachowań.
Cztery koncepcje resocjalizacji:
2.
Interakcyjna (M. Konopczyński).
Odwołanie się do stosunków międzyludzkich
Człowiek jest istota społeczną i wszystkie
jego zachowania należy rozpatrywać w
kategoriach pełnionych ról społecznych.
Role narzucają sposoby zachowań od
prospołecznych poprzez aspołeczne do
antyspołecznych.
Cztery koncepcje resocjalizacji:
3. Wielowymiarowa (wielodyscyplinowa), oparta
na teoriach kontroli społecznej (Le Blanc, Pytka,
Urban)
Zachowania przestępcze są uwarunkowane
socjalizacyjnie – przebieg procesu socjalizacji.
Każdy człowiek może podejmować zachowania
przestępcze w sytuacjach zerwania lub
osłabienia więzów społecznych (przywiązanie,
zobowiązanie, zaangażowanie, przekonania).
Indywidualne programy – tendencja
korekcyjno - naprawcza (podejście
socjologiczno –
psychologiczno – kryminologiczne):
- profilaktyczne
- korekcyjno – naprawcze
- terapeutyczne
Cztery koncepcje resocjalizacji:
4. Poznawcza (G. Kelly – poznawcza teoria
osobowości).
Informacyjno – semantyczne uwarunkowania
ludzkich zachowań społecznych. Czynności ludzkie
wynikają z procesów przyjmowania i przetwarzania
informacji przez ludzki umysł przez struktury
poznawcze i twórcze (percepcja, emocje, motywacje,
pamięć, myślenie, wyobraźnia).
Skrypty poznawcze (sieć operacyjna, sieć wartości).
Wadliwa socjalizacja – fałszywe skrypty, wrogie
zniekształcenie atrybucji.
Indywidualne programy resocjalizacji
-
cel minimum – możliwość funkcjonowania
-
bez naruszania norm prawnych
-
cel maksimum – możliwość
funkcjonowania respektującego także
normy moralne (Machel)
-
zadania przygotowujące do pełnienia ról
społecznych
-
zadania przygotowujące do osiągania
satysfakcji życiowej
Resocjalizacja
Możliwości i ograniczenia wynikające z:
własności osobistych skazanych
norm podkulturowych
własności osobistych personelu
organizacji więzienia
warunków materialnych
Zasady resocjalizacji
Zasada humanitaryzmu
–
każdy człowiek
posiada niezbywalną godność stanowiącą źródło
jego wolności i podmiotowości
Zasada indywidualizacji
–
każdy człowiek
posiada indywidualne wła
ściwości
Zasada odpowiedzialności
-
człowiek jest
zdolny do odpowiedzialności za wybór
dokonywany świadomie (należy stworzyć szanse
osobom, które chcą zmienić swój styl życia)
Zasady resocjalizacji
Zasada wolnej progresji
-
zwiększenie stopnia
samokontroli zachowania prowadzi do
zwiększenia uprawnień (ważny czynnik
mobilizujący do pracy nad sobą)
Zasada udziału społeczeństwa w
wykonywaniu kary i readaptacji skazanych
-
wprowadzenie społecznej kontroli (zapewnienie
jawności wykonywania orzeczeń sądów)
Zasady resocjalizacji
Zasada ochrony społeczeństwa
–
ograniczenie możliwości popełnienia przestępstw
Zasada bezpieczeństwa w zakładach
karnych
-
podejmowanie działań
zapewniających więźniom realizację prawa do
bezpieczeństwa osobistego (odpowiedzialność
karna personelu)
Resocjalizacja
Oddziaływania redukujące deficyty wychowawcze
zdobywanie wiedzy o samym sobie (akceptacja siebie,
wzrost samooceny, pozytywne przekonania, radzenie
sobie z negatywnymi emocjami)
trening umiejętności społecznych (komunikacja
interpersonalna, zachowania asertywne, konstruktywne
wyrażanie uczuć)
kształtowanie umiejętności interpersonalnych (prawidłowe
relacje międzyludzkie, rozwiązywanie konfliktów)
Redukowanie deficytów
wychowawczych
Wypełnianie i wzmacnianie ról społecznych
(związanych z życiem rodzinnym,
zawodowych)
Przygotowanie do życia na wolności
(relacje z rodziną, praca, mieszkanie,
zdrowie psychiczne i fizyczne,
uzależnienia)
Resocjalizacja
Oddziaływania psychokorekcyjne
profilaktyka agresji i autoagresji
sposoby reagowania w sytuacjach trudnych
skuteczne radzenie sobie z negatywnymi emocjami
profilaktyka przemocy w rodzinie
profilaktyka uzależnień
terapia sprawców przestępstw seksualnych
profilaktyka i edukacja zdrowia
Resocjalizacja
Oddziaływania edukacyjne przez kulturę
racjonalne wypełnianie czasu
kształtowanie nawyków językowych i kulturowych
rozwijanie zdolności i zainteresowań
uczenie zasad społecznego współżycia
kształtowanie postaw
( edukacja kulturalno - oświatowa, aktywizacja
kulturowa, rozwijanie twórczości własnej)
Resocjalizacja
Oddziaływania poprzez kulturę fizyczną i
sport
podtrzymanie i rozwijanie sprawności fizycznej
utrzymanie zdrowia psychofizycznego
poprawa wyglądu
kształtowanie i rozwój zainteresowań
(programy aktywności sportowo - rekreacyjnej,
rehabilitacji psychoruchowej)