Maria Gordon

Psychologia penitencjarna –

wykład 4

„Pojęcie

resocjalizacji”

Socjalizacja

– proces internalizacji

wartości i norm, introjekcji superego
rodziców, kształtowania pozytywnych
cech charakteru, kształtowania się
prawidłowej samooceny, tożsamości,
realistycznego poziomu aspiracji,
postaw prospołecznych, struktur
poznawczych, zwłaszcza moralnych.

Zaburzenia procesu socjalizacji:

- trudności wychowawcze zaburzenia

zachowania okresu rozwojowego

- niedostosowanie społeczne

Kontinuum asocjalności

przestępstwa niezamierzone ------

czyny

asocjalne nieprzestępcze ----

asocjalność

przestępcza

Uwarunkowania zaburzeń w zachowaniu
(zachowań asocjalnych)

-

warunki opiekuńczo – wychowawcze w
rodzinie (predyktory rodzinne)

-

funkcjonowanie w asocjalnych grupach

podkulturowych

-

zaburzenia osobowości

-

zaburzenia funkcji poznawczych

-

uzależnienia

-

choroby psychiczne

Resocjalizacja:

-

wtórne uspołecznienie osób wykazujących

skłonności asocjalne. (Lewicki)

-

pomoc osobom nieprzystosowanym społecznie

przez korekcyjnie modyfikowaną zmianę

negatywnych cech osobowych oraz form i

sposobów prezentowania postaw społecznych.

(Urban)

-

ogół oddziaływań wychowawczych i

psychokorekcyjnych stosowanych wobec osób

nieprzystosowanych społecznie, których celem

jest ich uspołecznienie (przyswojenie

społecznych norm i standardów

postępowania). (Jaśkiewicz)

Cztery koncepcje resocjalizacji:

1.

Behawioralna, oparta na teorii uczenia się

społecznego (Malewski)

Nieprzystosowanie społeczne

– niepożądane,

zaburzone formy zachowań, kłopotliwe dla

otoczenia i dla osób je przejawiających, nabyte w

procesie uczenia się

Resocjalizacja

– uczenie form zachowania

akceptowanych społecznie - metody treningowe,

zewnętrzna perspektywa poznawcza, wyjaśnianie

zewnętrznych form zachowań.

Cztery koncepcje resocjalizacji:

2.

Interakcyjna (M. Konopczyński).

Odwołanie się do stosunków międzyludzkich
Człowiek jest istota społeczną i wszystkie
jego zachowania należy rozpatrywać w
kategoriach pełnionych ról społecznych.
Role narzucają sposoby zachowań od
prospołecznych poprzez aspołeczne do
antyspołecznych.

Cztery koncepcje resocjalizacji:

3. Wielowymiarowa (wielodyscyplinowa), oparta

na teoriach kontroli społecznej (Le Blanc, Pytka,

Urban)

Zachowania przestępcze są uwarunkowane

socjalizacyjnie – przebieg procesu socjalizacji.

Każdy człowiek może podejmować zachowania

przestępcze w sytuacjach zerwania lub

osłabienia więzów społecznych (przywiązanie,

zobowiązanie, zaangażowanie, przekonania).

Indywidualne programy – tendencja

korekcyjno - naprawcza (podejście
socjologiczno –

psychologiczno – kryminologiczne):

- profilaktyczne

- korekcyjno – naprawcze

- terapeutyczne

Cztery koncepcje resocjalizacji:

4. Poznawcza (G. Kelly – poznawcza teoria

osobowości).

Informacyjno – semantyczne uwarunkowania

ludzkich zachowań społecznych. Czynności ludzkie

wynikają z procesów przyjmowania i przetwarzania

informacji przez ludzki umysł przez struktury

poznawcze i twórcze (percepcja, emocje, motywacje,

pamięć, myślenie, wyobraźnia).
Skrypty poznawcze (sieć operacyjna, sieć wartości).
Wadliwa socjalizacja – fałszywe skrypty, wrogie

zniekształcenie atrybucji.

Indywidualne programy resocjalizacji

-

cel minimum – możliwość funkcjonowania

-

bez naruszania norm prawnych

-

cel maksimum – możliwość
funkcjonowania respektującego także
normy moralne (Machel)

-

zadania przygotowujące do pełnienia ról
społecznych

-

zadania przygotowujące do osiągania
satysfakcji życiowej

Resocjalizacja



Możliwości i ograniczenia wynikające z:



własności osobistych skazanych



norm podkulturowych



własności osobistych personelu



organizacji więzienia



warunków materialnych

Zasady resocjalizacji



Zasada humanitaryzmu

–

każdy człowiek

posiada niezbywalną godność stanowiącą źródło
jego wolności i podmiotowości



Zasada indywidualizacji

–

każdy człowiek

posiada indywidualne wła

ściwości



Zasada odpowiedzialności

-

człowiek jest

zdolny do odpowiedzialności za wybór
dokonywany świadomie (należy stworzyć szanse
osobom, które chcą zmienić swój styl życia)

Zasady resocjalizacji



Zasada wolnej progresji

-

zwiększenie stopnia

samokontroli zachowania prowadzi do
zwiększenia uprawnień (ważny czynnik
mobilizujący do pracy nad sobą)



Zasada udziału społeczeństwa w
wykonywaniu kary i readaptacji skazanych

-

wprowadzenie społecznej kontroli (zapewnienie

jawności wykonywania orzeczeń sądów)

Zasady resocjalizacji



Zasada ochrony społeczeństwa

–

ograniczenie możliwości popełnienia przestępstw



Zasada bezpieczeństwa w zakładach
karnych

-

podejmowanie działań

zapewniających więźniom realizację prawa do
bezpieczeństwa osobistego (odpowiedzialność
karna personelu)

Resocjalizacja



Oddziaływania redukujące deficyty wychowawcze



zdobywanie wiedzy o samym sobie (akceptacja siebie,
wzrost samooceny, pozytywne przekonania, radzenie
sobie z negatywnymi emocjami)



trening umiejętności społecznych (komunikacja
interpersonalna, zachowania asertywne, konstruktywne
wyrażanie uczuć)



kształtowanie umiejętności interpersonalnych (prawidłowe
relacje międzyludzkie, rozwiązywanie konfliktów)

Redukowanie deficytów
wychowawczych



Wypełnianie i wzmacnianie ról społecznych
(związanych z życiem rodzinnym,
zawodowych)



Przygotowanie do życia na wolności
(relacje z rodziną, praca, mieszkanie,
zdrowie psychiczne i fizyczne,
uzależnienia)

Resocjalizacja



Oddziaływania psychokorekcyjne



profilaktyka agresji i autoagresji



sposoby reagowania w sytuacjach trudnych



skuteczne radzenie sobie z negatywnymi emocjami



profilaktyka przemocy w rodzinie



profilaktyka uzależnień



terapia sprawców przestępstw seksualnych



profilaktyka i edukacja zdrowia

Resocjalizacja



Oddziaływania edukacyjne przez kulturę



racjonalne wypełnianie czasu



kształtowanie nawyków językowych i kulturowych



rozwijanie zdolności i zainteresowań



uczenie zasad społecznego współżycia



kształtowanie postaw



( edukacja kulturalno - oświatowa, aktywizacja
kulturowa, rozwijanie twórczości własnej)

Resocjalizacja



Oddziaływania poprzez kulturę fizyczną i
sport



podtrzymanie i rozwijanie sprawności fizycznej



utrzymanie zdrowia psychofizycznego



poprawa wyglądu



kształtowanie i rozwój zainteresowań



(programy aktywności sportowo - rekreacyjnej,
rehabilitacji psychoruchowej)