Wydzielanie i rola

Wydzielanie i rola

sekretyny i CCK w

sekretyny i CCK w

regulacji czynności

regulacji czynności

motorycznej i

motorycznej i

wydzielniczej układu

wydzielniczej układu

pokarmowego

pokarmowego

Se

kre

ty

na

i

CC

K

Se

kre

ty

na

i

CC

K

Budowa chemiczna i

Budowa chemiczna i

miejsce wydzielania

miejsce wydzielania

sekretyny

sekretyny

Występuje w postaci 27 – aminokwasowego

Występuje w postaci 27 – aminokwasowego

peptydu należącego do wspólnej rodziny

peptydu należącego do wspólnej rodziny

obejmującej także glukagon, GIP, VIP

obejmującej także glukagon, GIP, VIP

wykazujących między sobą podobieństwo

wykazujących między sobą podobieństwo

strukturalne. Występuje w postaci helisy, nie

strukturalne. Występuje w postaci helisy, nie

posiada centrum aktywnego. Ma charakter

posiada centrum aktywnego. Ma charakter

zasadowy, umożliwia jej to wiązania

zasadowy, umożliwia jej to wiązania

elektrostatyczne ze zjonizowanymi grupami

elektrostatyczne ze zjonizowanymi grupami

karboksylowymi w obrębie produkujących ją

karboksylowymi w obrębie produkujących ją

komórek dokrewnych S w błonie śluzowej

komórek dokrewnych S w błonie śluzowej

dwunastnicy i górnego odcinka jelita czczego.

dwunastnicy i górnego odcinka jelita czczego.

Budowa chemiczna i

Budowa chemiczna i

miejsce wydzielania CCK

miejsce wydzielania CCK

Posiada 5 postaci cząsteczkowych: 8 –

Posiada 5 postaci cząsteczkowych: 8 –

aminokwasowe, 12 – aminokwasowe, 33 –

aminokwasowe, 12 – aminokwasowe, 33 –

aminokwasowe, 39 – aminokwasowe i 54

aminokwasowe, 39 – aminokwasowe i 54

– aminkowasowe. Najczęściej występuje

– aminkowasowe. Najczęściej występuje

w postaci 33 – aminokwasowego peptydu.

w postaci 33 – aminokwasowego peptydu.

Jej działanie jest podobne do działania

Jej działanie jest podobne do działania

gastryny ponieważ jej C – końcowy

gastryny ponieważ jej C – końcowy

peptyd jest identyczny jak gastryny.

peptyd jest identyczny jak gastryny.

Uwalniana jest z komórek I w dwunastnicy

Uwalniana jest z komórek I w dwunastnicy

i w jelicie czczym.

i w jelicie czczym.

Czynniki pobudzające

Czynniki pobudzające

wydzielanie sekretyny

wydzielanie sekretyny

Uwalnianie sekretyny następuje pod wpływem

Uwalnianie sekretyny następuje pod wpływem

jonów H

jonów H

+

+

. Wiąże się to ze zmianą jonizacji

. Wiąże się to ze zmianą jonizacji

cząsteczek białka i redukcją sił

cząsteczek białka i redukcją sił

elektrostatycznych wiążących hormon z tymi

elektrostatycznych wiążących hormon z tymi

cząsteczkami w komórkach S. Na pobudzenie

cząsteczkami w komórkach S. Na pobudzenie

wydzielania sekretyny mają również wpływ

wydzielania sekretyny mają również wpływ

produkty trawienia białek (peptony,

produkty trawienia białek (peptony,

aminokwasy), tłuszczów (długołańcuchowe

aminokwasy), tłuszczów (długołańcuchowe

kwasy tłuszczowe). Miejscem katabolizmu są

kwasy tłuszczowe). Miejscem katabolizmu są

głównie nerki, a okres półtrwania wynosi 2-3

głównie nerki, a okres półtrwania wynosi 2-3

minut.

minut.

Czynniki pobudzające

Czynniki pobudzające

wydzielanie CCK

wydzielanie CCK

Uwalniana jest w jelicie cienkim pod wpływem

Uwalniana jest w jelicie cienkim pod wpływem

produktów trawienia białek (peptony i

produktów trawienia białek (peptony i

aminokwasy), tłuszczów (kwasy tłuszczowe)

aminokwasy), tłuszczów (kwasy tłuszczowe)

oraz w mniejszym stopniu jonów H

oraz w mniejszym stopniu jonów H

+

+

i soli

i soli

żółciowych. Półokres trwania CCK wynosi 2,5

żółciowych. Półokres trwania CCK wynosi 2,5

minuty, a głównym miejscem katabolizmu są

minuty, a głównym miejscem katabolizmu są

również nerki. Niezbędnym do działania CCK

również nerki. Niezbędnym do działania CCK

jest C – końcowy heptapeptyd z estrem

jest C – końcowy heptapeptyd z estrem

siarczanowym przy reszcie tyrozynowej w

siarczanowym przy reszcie tyrozynowej w

pozycji 7 licząc od końca cząsteczki. Działanie

pozycji 7 licząc od końca cząsteczki. Działanie

CCK zachodzi na drodze hormonalnej jak i

CCK zachodzi na drodze hormonalnej jak i

nerwowej.

nerwowej.

Działanie sekretyny na

Działanie sekretyny na

układ pokarmowy

układ pokarmowy



Pobudzenie wydzielania HCO

Pobudzenie wydzielania HCO

3

3

-

-

przez trzustkę, wątrobę

przez trzustkę, wątrobę

i gruczoły dwunastnicze

i gruczoły dwunastnicze



Potęguje pobudzenie wydzielania soków trzustkowych

Potęguje pobudzenie wydzielania soków trzustkowych

przez CCK

przez CCK



Hamowanie motoryki żołądka, wydzielania gastryny i

Hamowanie motoryki żołądka, wydzielania gastryny i

kwasu solnego przy równoczesnym pobudzeniu

kwasu solnego przy równoczesnym pobudzeniu

wydzielania pepsyny

wydzielania pepsyny



Pobudzenie wzrostu trzustki i potęgowanie efektu

Pobudzenie wzrostu trzustki i potęgowanie efektu

troficznego CCK na ten narząd

troficznego CCK na ten narząd



Zwiększenie przepływu krwi i metabolizmu w trzustce

Zwiększenie przepływu krwi i metabolizmu w trzustce



Pobudzenie uwalniania innych hormonów, zwłaszcza

Pobudzenie uwalniania innych hormonów, zwłaszcza

insuliny

insuliny

Działanie CCK na układ

Działanie CCK na układ

pokarmowy

pokarmowy



Pobudza wydzielania enzymów trzustkowych

Pobudza wydzielania enzymów trzustkowych



Powoduje skurcz pęcherzyka żółciowego z

Powoduje skurcz pęcherzyka żółciowego z

równoczesnym rozkurczem zwieracza bańki

równoczesnym rozkurczem zwieracza bańki

wątrobowo – trzustkowej

wątrobowo – trzustkowej



Zwiększa przepływ krwi i metabolizm w trzustce

Zwiększa przepływ krwi i metabolizm w trzustce



Powoduje skurcz mięśnia zwieracza dolnego

Powoduje skurcz mięśnia zwieracza dolnego

przełyku i odźwiernika oraz zwiększenie

przełyku i odźwiernika oraz zwiększenie

motoryki jelita cienkiego

motoryki jelita cienkiego



Potęguje wydzielanie HCO

Potęguje wydzielanie HCO

3

3

-

-

trzustki pobudzonej

trzustki pobudzonej

przez sekretynę i działanie troficzne na trzustkę

przez sekretynę i działanie troficzne na trzustkę



Pobudza uwalnianie glukagonu

Pobudza uwalnianie glukagonu

Wpływ sekretyny i CCK na regulację

Wpływ sekretyny i CCK na regulację

motoryki międzytrawiennej i wydzielania

motoryki międzytrawiennej i wydzielania

międzytrawiennego(MMC)

międzytrawiennego(MMC)

MMC – okresowe cykle mioelektryczne i motoryczne

MMC – okresowe cykle mioelektryczne i motoryczne

składające się z IV faz. Faza I wykazuje bardzo nieliczne

składające się z IV faz. Faza I wykazuje bardzo nieliczne

potencjały czynnościowe i brak aktywności skurczowej.

potencjały czynnościowe i brak aktywności skurczowej.

Faza II charakteryzuje się większą częstością potencjałów

Faza II charakteryzuje się większą częstością potencjałów

i towarzyszą jej skurcze które stopniowo narastają, aby

i towarzyszą jej skurcze które stopniowo narastają, aby

osiągnąć największą intensywność w fazie III. Faza IV jest

osiągnąć największą intensywność w fazie III. Faza IV jest

fazą przejściową pomiędzy intensywną fazą III, a

fazą przejściową pomiędzy intensywną fazą III, a

spoczynkową fazą I. Całość cyklu trwa 90 – 110 minut.

spoczynkową fazą I. Całość cyklu trwa 90 – 110 minut.

Dzięki tym skurczom żołądek i jelita opróżniają się

Dzięki tym skurczom żołądek i jelita opróżniają się

okresowo ze złuszczonego nabłonka jelitowego i płynu.

okresowo ze złuszczonego nabłonka jelitowego i płynu.

Sekretyna i CCK uwalnianie po spożyciu pokarmu działają

Sekretyna i CCK uwalnianie po spożyciu pokarmu działają

hamująco na działania międzytrawiennego wędrującego

hamująco na działania międzytrawiennego wędrującego

kompleksu mioelektrycznego

kompleksu mioelektrycznego

.

.

Neurohormonalne

Neurohormonalne

mechanizmy

mechanizmy

opróżniania

opróżniania

żołądka

żołądka

CCK i sekretyny

CCK i sekretyny

Szybkość opróżniania

Szybkość opróżniania

żołądka

żołądka

Zarówno sekretyna jak i

Zarówno sekretyna jak i

cholececystokinina hamują

cholececystokinina hamują

opróżnianie żołądka polegające na

opróżnianie żołądka polegające na

zatrzymywaniu jego skurczów i

zatrzymywaniu jego skurczów i

przesuwaniu treści pokarmowej

przesuwaniu treści pokarmowej

przez odźwiernik do dwunastnicy.

przez odźwiernik do dwunastnicy.

Wpływ na kurczliwość

Wpływ na kurczliwość

układu pokarmowego

układu pokarmowego

Sekretyna

Sekretyna



Hamuje perystaltykę przełyku

Hamuje perystaltykę przełyku



Hamuje perystaltykę żołądka

Hamuje perystaltykę żołądka



Hamuje perystaltykę jelit

Hamuje perystaltykę jelit

Cholecystokinina

Cholecystokinina



Hamuje perystaltykę przełyku

Hamuje perystaltykę przełyku



Hamuje perystaltykę żołądka

Hamuje perystaltykę żołądka



Wzmaga perystaltykę jelit

Wzmaga perystaltykę jelit



Silnie kurczy ścianę pęcherzyka żółciowego

Silnie kurczy ścianę pęcherzyka żółciowego



Rozkurcza zwieracz bańki trzustkowo –

Rozkurcza zwieracz bańki trzustkowo –

wątrobowej

wątrobowej

Wydzielanie soku

Wydzielanie soku

żołądkowego

żołądkowego



Sekretyna hamuje wydzielanie HCl poprzez

Sekretyna hamuje wydzielanie HCl poprzez

hamujące działanie na gastrynę i czynności

hamujące działanie na gastrynę i czynności

wydzielnicze komórek okładzinowych

wydzielnicze komórek okładzinowych

(powodujących wydzielanie HCl)

(powodujących wydzielanie HCl)



HCl dostający się do dwunastnicy powoduje

HCl dostający się do dwunastnicy powoduje

wydzielanie sekretyny, która powoduje

wydzielanie sekretyny, która powoduje

wydzielenie pepsynogenu z jednoczesnym

wydzielenie pepsynogenu z jednoczesnym

zahamowaniem wydzielania HCl.

zahamowaniem wydzielania HCl.



Tłuszcze i produkty lipolizy wywołują

Tłuszcze i produkty lipolizy wywołują

zahamowanie wydzielania żołądkowego

zahamowanie wydzielania żołądkowego

poprzez uwalnianie z dwunastnicy CCK.

poprzez uwalnianie z dwunastnicy CCK.

Wydzielanie soku

Wydzielanie soku

trzustkowego

trzustkowego

Wydzielanie soku trzustkowego następuje

Wydzielanie soku trzustkowego następuje

poprzez stymulację sekretyną i CCK

poprzez stymulację sekretyną i CCK

polegającą na wydzieleniu tych hormonów z

polegającą na wydzieleniu tych hormonów z

dwunastnicy i jelita czczego pod wpływem

dwunastnicy i jelita czczego pod wpływem

kwasu solnego oraz produktów trawienia

kwasu solnego oraz produktów trawienia

białek i tłuszczów i przeniesieniu tych

białek i tłuszczów i przeniesieniu tych

hormonów poprzez układ krwionośny do

hormonów poprzez układ krwionośny do

trzustki.

trzustki.

Zakwaszony w żołądku pokarm uwalnia w

Zakwaszony w żołądku pokarm uwalnia w

dwunastnicy niewielkie ilości sekretyny, a jej

dwunastnicy niewielkie ilości sekretyny, a jej

działanie na trzustkę ulega znacznemu

działanie na trzustkę ulega znacznemu

spotęgowaniu przez równocześnie uwalnianą

spotęgowaniu przez równocześnie uwalnianą

cholecystokininę przez produkty trawienia

cholecystokininę przez produkty trawienia

białka i tłuszczów. Potęguje to wydzielanie

białka i tłuszczów. Potęguje to wydzielanie

HCO

HCO

3

3

-

-

i enzymów przez trzustkę.

i enzymów przez trzustkę.

Wydzielanie soku

Wydzielanie soku

jelitowego

jelitowego

Sekretyna i CCK wzmagają wydzielanie

Sekretyna i CCK wzmagają wydzielanie

enzymów: enterokinazy, fosfatazy

enzymów: enterokinazy, fosfatazy

alkalicznej i sacharazy które są

alkalicznej i sacharazy które są

składnikami soku jelitowego.

składnikami soku jelitowego.

Sekretyna i CCK zwiększają objętość

Sekretyna i CCK zwiększają objętość

soku jelitowego, ale pozostają bez

soku jelitowego, ale pozostają bez

wpływu na stężenie elektrolitów.

wpływu na stężenie elektrolitów.

W jelicie krętym wydziela się HCO

W jelicie krętym wydziela się HCO

3

3

-

-

na

na

drodze wymiany z Cl

drodze wymiany z Cl

-

-

.

.

Wydzielanie żółci

Wydzielanie żółci

CCK poprzez wydzielanie z dwunastnicy i jelita

CCK poprzez wydzielanie z dwunastnicy i jelita

czczego pobudza skurcz pęcherzyka

czczego pobudza skurcz pęcherzyka

żółciowego i rozkurcz bańki wątrobowo

żółciowego i rozkurcz bańki wątrobowo

trzustkowej umożliwiając wypływ żółci do

trzustkowej umożliwiając wypływ żółci do

dwunastnicy. Jest to niezbędny element w

dwunastnicy. Jest to niezbędny element w

procesie trawienia i wchłaniania tłuszczów.

procesie trawienia i wchłaniania tłuszczów.

Sekretyna powoduje zwiększenie objętości

Sekretyna powoduje zwiększenie objętości

żółci i stężenia w niej HCO

żółci i stężenia w niej HCO

3

3

-

-

i Cl

i Cl

-

-

oraz spadek

oraz spadek

stężenia kwasów żółciowych.

stężenia kwasów żółciowych.

CCK również wykazuje taki wpływ na skład

CCK również wykazuje taki wpływ na skład

żółci jednak jest on o wiele słabszy niż

żółci jednak jest on o wiele słabszy niż

sekretyny.

sekretyny.

Skurcz pęcherzyka

Skurcz pęcherzyka

żółciowego i rozkurcz

żółciowego i rozkurcz

zwieracza bańki

zwieracza bańki

wątrobowo -

wątrobowo -

trzustkowej pod

trzustkowej pod

wpływem CCK

wpływem CCK

Wydzielanie hormonów

Wydzielanie hormonów

trzustkowych

trzustkowych

Insulina (komórki

Insulina (komórki

β

β

) i glukagon (komórki

) i glukagon (komórki

α

α

) to

) to

hormony trzustkowe wydzielanie w celu

hormony trzustkowe wydzielanie w celu

stymulacji poziomu glukozy we krwi. Kontrola

stymulacji poziomu glukozy we krwi. Kontrola

ich wydzielania zależy głównie od stężenia

ich wydzielania zależy głównie od stężenia

glukozy we krwi.

glukozy we krwi.

Insulina i glukagon podlegają także wpływom

Insulina i glukagon podlegają także wpływom

innych hormonów w tym sekretyny i CCK.

innych hormonów w tym sekretyny i CCK.

Pokarm dostając się do przewodu pokarmowego

Pokarm dostając się do przewodu pokarmowego

uwalnia sekretynę i CCK które

uwalnia sekretynę i CCK które

wykazują

wykazują

silne działanie

silne działanie

insulinotropowe

insulinotropowe

. Dzięki

. Dzięki

temu działaniu wchłaniane produkty trawienne

temu działaniu wchłaniane produkty trawienne

(glukoza) zostają szybciej zmagazynowane w

(glukoza) zostają szybciej zmagazynowane w

tkankach. Szczególnie silnie działanie

tkankach. Szczególnie silnie działanie

insulinotropowe wykazuje cholecystokinina.

insulinotropowe wykazuje cholecystokinina.

Bibliografia:

Bibliografia:

„

„

Fizjologia człowieka z elementami

Fizjologia człowieka z elementami

fizjologii stosowanej i klinicznej” pod

fizjologii stosowanej i klinicznej” pod

redakcją Władysława Z. Traczyka i

redakcją Władysława Z. Traczyka i

Andrzeja Trzebskiego, Warszawa

Andrzeja Trzebskiego, Warszawa

2001

2001

http://zguw.ibb.waw.pl/~knbm/materia

http://zguw.ibb.waw.pl/~knbm/materia

ly/anna/fizjologia/unerw_pok.pdf

ly/anna/fizjologia/unerw_pok.pdf

http://pl.wikipedia.org/wiki/Cholecysto

http://pl.wikipedia.org/wiki/Cholecysto

kinina

kinina