Fizjoterapia w

chorobach

reumatycznych

Choroby reumatyczne

 Są to przewlekłe zmiany zapalne w

obrębie tkanki łącznej

 Najczęściej spowodowane są

reakcjami autoimmunologicznymi

 Zmiany chorobowe powstają

głównie w stawach i kościach

 Objawiają się bólem oraz

ograniczeniem ruchomości w
stawach, nawet do ich całkowitego
usztywnienia

Podział chorób reumatycznych wg ARA

(Amerykańskie Towarzystwo

Reumatologiczne)

 Uogólnione choroby tkanki łącznej
- Reumatoidalne zapalenie stawów
- Młodzieńcze przewlekłe zapalenie stawów
- Toczeń rumieniowaty układowy
- Twardzina układowa
- Uogólnione zapalenie powięzi
- Zapalenie wielomięśniowe
- Zapalenie naczyń z martwicą (guzkowe zapalenie tętnic)
- Zespół Sjgrena
- Zespoły nakładania
- Inne

 Zapalenia stawów z zajęciem stawów kręgosłupa

- Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa

- Zespół Reitera

- Łuszczycowe zapalenie stawów

- Zapalenie stawów w przebiegu chorób jelit

 Choroba zwyrodnieniowa stawów

- Pierwotna
Dotycząca stawów obwodowych
Dotycząca stawów kręgosłupa

- Wtórna

 Zespoły chorobowe związane z czynnikami zakaźnymi

 Choroby wywołane zaburzeniami metabolicznymi i

hormonalnymi

- Choroby wywołane przez kryształy

- Inne zaburzenia biochemiczne i hormonalne

 Nowotwory
- Pierwotne
- Wtórne

 Zaburzenia "naczyniowo-nerwowe"

- Zespoły uciskowe

 Choroby kości i chrząstek

- Osteoporoza

 Zmiany okołostawowe
- Zmiany przystawowe
Zapalenie kaletek
Zapalenie ścięgien
Entezopatie
Torbiele

- Dyskopatie

 Zmiany w stawach w przebiegu różnych zespołów

chorobowych

Diagnostyka chorób reumatycznych-

badanie pacjenta

1.

Wywiad- badanie podmiotowe



Dane osobowe



Informacje dotyczące dolegliwości

-

Powód wizyty

-

Objawy poprzedzające początek choroby (np. wzrost

temperatury ciała, zmniejszenie masy ciała,

osłabienie)

-

Czynniki, które mogły przyczynić się do wystąpienia

lub nasilenia objawów choroby (uraz, zimno, wypicie

alkoholu)

-

Początek choroby (nagły lub powolny)

- Przebieg choroby (postępujący z okresami zaostrzenia

i remisji, w postaci napadów, rzutów)

- Charakter (słaby, silny) i umiejscowienie bólu, wielkość

i umiejscowienie obrzęku, ograniczenie ruchomości,

sztywność poranna

- Dolegliwości ze strony innych układów
- Choroby przebyte
- Dotychczasowe leczenie

 Wywiad rodzinny

 Warunki socjoekonomiczne, rodzaj pracy

2. Badanie przedmiotowe
 Ogólne
- Zmiany budowy ciała (wrodzone lub nabyte

zniekształcenia)

- Nieprawidłowe ułożenie ciała (np. wady postawy,

wadliwy chód, poruszanie się na wózku inwalidzkim,
przy pomocy kul, przybywanie w pozycji leżącej)

- Zmiany skórne (np. łuszczyca, owrzodzenie, rumień)
- Zaburzenia ucieplenia i wilgotności skóry, obrzęki,

obecność guzków podskórnych

- Powiększenie węzłów chłonnych

 Szczegółowe
- Badanie stawów
• Kręgosłupa- ukształtowanie krzywizn; zniekształcenia

(skolioza); bolesność kręgów przez opukiwanie i

palpacyjnie; ruchomość

• Krzyżowo- biodrowych- bolesność przy opukiwaniu i

ucisku

• Kończyn- symetryczne lub niesymetryczne zajęcie

stawów; zabarwienie, napięcie, ucieplenie skóry;

obrzęk, powiększenie obrysu stawu, wysięk w jamie

stawowej (objaw chełbotania i balotowania rzepki);

wyrośla kostne, guzy; trzeszczenie; zniekształcenia;

obecność guzków, torbieli okołostawowych; bolesność,

wrażliwość na ucisk; ruchomość

 Badanie mięśni
- Ocena zaniku mięśni
- Obecność przykurczów
- Bolesność dotykowa
- Stopień napięcia
- Obecność złogów, zmian guzowatych
- Siła mięśniowa (skala Lovetta)

Patomechanika narządu ruchu w

chorobach reumatycznych

Prawidłowa budowa stawu:

 Stałe elementy

- Powierzchnie stawowe pokryte

chrząstką

- Torebka stawowa składająca

się z błony maziowej i

włóknistej

- Jama stawowa

 Dodatkowe elementy

- Krążki stawowe

- Łąkotki

- Obrąbki

- Więzadła

- Kaletki

- Przyczep ścięgnisty

 W zdrowym stawie ruch

pomiędzy
powierzchniami
stawowymi odbywa się
na zasadzie wzajemnego
poślizgu obu
powierzchni stawowych

 Gdy chrząstka jest

idealnie gładka,
współczynnik tarcia jest
zbliżony do zera

 W większość chorób

reumatycznych następuje
niszczenie chrząstki stawowej

 Nie obserwuje się samoistnej

regeneracji chrząstki stawowej

 Uszkodzeniu ulegają także:
- Ścięgna (rozluźnienie, zerwanie)
- Więzadła (rozluźnienie,

skrócenie)

- Mięśnie (zaniki pierwotne i

wtórne)

- Kości (ubytek masy i zaburzenia

struktury)

 W stawie występuje wysięk,

obrzęk, przerost błony maziowej i
niestabilność

 Uszkodzenie chrząstki zwiększa współczynnik tarcia

 Zwiększone tarcie powoduje ból, co zwiększa napięcie

mięśniowe i wywołuje przeciążenie łańcucha
kinetyczno- dynamicznego kończyn, a także ich
deformację

 Każda deformacja prowadzi do zaburzenia

prawidłowych wzorców ruchowych i wywołuje
przeciążenie całego systemu

 Pojawiają się mechanizmy kompensacji wewnętrznej

Leczenie chorób reumatycznych

 Farmakoterapia

 Chirurgia
- Zapobiegawcza
- Korekcyjno- rekonstrukcyjna

 Fizjoterapia
- Kinezyterapia
- Fizykoterapia
- Balneoterapia
- Zaopatrzenie ortopedyczne

 Program usprawniania ruchowego obejmuje
- Zmniejszenie bólu
- Zmniejszenie stanu zapalnego stawów
- Zapobieganie deformacjom
- Leczenie istniejących deformacji lub zapobieganie ich

narastaniu

- Utrzymanie prawidłowej siły mięśniowej
- Sterowanie prawidłową kompensacją

 Kinezyterapia

- Przy planowaniu zabiegów kinezyterapeutycznych

należy
uwzględnić:

• Stopień uszkodzenia chrząstki stawowej
• Stan układu więzadłowego i mięśniowego
• Wielkość i strukturę istniejących i zagrażających

deformacji

-

Natężenie ćwiczeń powinno zależeć od stopnia

uszkodzenia stawu:

• I stopień – pełen zakres ruchomości z obciążeniem trochę

mniejszym od normalnego; płynny, niebolesny ruch-

ćwiczenia z połową maksymalnego oporu

• II stopień uszkodzenia – ruch czynny w pełnym zakresie,

włączenie oporu powoduje ból, zmniejsza zakres ruchu i

zaburza płynność- ćwiczenia w odciążeniu stawu z

oporem dla mięśni

• III stopień – pełen zakres ruchów jedynie w odciążeniu;

pokonanie ciężaru własnej kończyny ogranicza zakres

ruchu i jego płynność, powoduje ból- ćwiczenia w

odciążeniu

• IV stopień – ruch w odciążeniu bolesny, ograniczony,

zaburzona jego płynność- ćwiczenia w zachowanym

zakresie ruchów

- Zadanie kinezyterapii w chorobach reumatycznych
• Odżywienie chrząstki stawowej
• Zwiększenie zakresu ruchomości- ćwiczenia bierne,

samowspomagane, czynne wolne, w odciążeniu, z
oporem, stretching

• Likwidacja przykurczów - wyciągi, mobilizacje

technikami manualnymi

• Przywrócenie prawidłowej pracy mięśni - ćwiczenia

izometryczne, z oporem, ćwiczenia w wodzie, PNF,
stretching, terapia manualna

• Działanie przeciwbólowe- ćwiczenia rozluźniające,

wzmacniające i wytrzymałościowe

 Fizykoterapia

- Działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie oraz reguluje

napięcie mięśni

- Stosowana przed kinezyterapią
- Termoterapia, TENS elektroterapia (stymulacja, DD,

galwanizacja, interdyn), laser, ultradźwięki,
magnetoterapia, hydroterapia oraz masaż ręczny

 Zaopatrzenie ortopedyczne

- Zadaniem zaopatrzenia ortopedycznego jest

zmniejszenie
bólu, odciążenie, stabilizacja, zapobieganie upadkom,
wczesne uruchomienie po zabiegach operacyjnych

 Balneoterapia- leczenie

uzdrowiskowe

- W chorobach

reumatycznych
najkorzystniej działają:

• Kąpiele solankowe
• Kąpiele siarczkowo-

siarkowodorowe

• Kąpiele i okłady

borowinowe