METODY ORGANIZACJI

I ZARZĄDZANIA

PROF. ZW. DR HAB. S. SOKOŁOWSKA

Katedra Organizacji i Zarządzania

Wydział Ekonomiczny

Uniwersytet Opolski

2

Definicja problemu

• Jest rodzajem zadania (sytuacji), którego nie

można rozwiązywać za pomocą posiadanego

zasobu wiedzy.

• Rozwiązanie problemu jest możliwe dzięki

czynnościom myślenia produktywnego, które

prowadzi do wzbogacenia wiedzy podmiotu.

2

3

Problemy w zarządzaniu

organizacjami

•

Problem badawczy

(podejście badawcze) - to

określony sposób zdobywania wiedzy (informacji).

•

Problem badawczy

– to (…) pewne pytanie lub

zespół pytań, na które odpowiedzi ma dostarczyć
badanie [Nowak S. 1970].

•

Problemy w zarządzaniu organizacjami

to sytuacje,

których nie można rozwiązać za pomocą
istniejących wzorów.

3

4

Podstawowe zagadnienia,

rozpatrywane z punktu

widzenia metodyki

rozwiązywania problemów

1. Pozyskanie informacji, które w punkcie

wyjściowym podejmowania zadania
przekraczają posiadany zasób wiedzy.

2. Pozyskane informacje są materiałem twórczych

koncepcji, które powinny znaleźć swoje
odzwierciedlenie w konkretnym rozwiązaniu
problemu i decyzji kierowniczej.

4

5

Hipoteza

•

Hipoteza

- to stwierdzenie, co do którego istnieje

pewne prawdopodobieństwo, że stanowić będzie ono
prawdziwe rozwiązanie problemu badawczego.

•

Hypothesis

(z języka greckiego: hipo - pod, niej; thesis

- położenie, twierdzenie) - oznacza domysł naukowy.

• W literaturze często używa się terminów

równoznacznych, takich jak: założenie,
przypuszczenia, twierdzenia prawdopodobne.

6

Podział problemów

organizatorskich (1)

KRYTERIUM

KLASYFIKACJI

RODZAJE PROBLEMÓW

ORGANIZATORSKICH

CHARAKTER
PROBLEMU

• Problemy dewiacyjne (odchylenie od

właściwej drogi).

• Problemy innowacyjne (twórcze) –

konieczność przetrwania i rozwoju
przedsiębiorstwa.

• Problemy optymalizacyjne

(modyfikacyjne).

STOPIEŃ
ZŁOŻONOŚCI

JEGO
PRZEDSIĘWZIĘĆ

• Przedsięwzięcia stosunkowo proste (do

ich rozwiązania wystarczą umiejętności

pracowników wewnątrz organizacji).

• Przedsięwzięcia złożone.

• Przedsięwzięcia wysoce skomplikowane

(np. zmiana systemu społeczno –
politycznego; ich rozwiązanie wymaga
udziału międzynarodowych ekspertów).

6

7

Podział problemów

organizatorskich (2)

KRYTERIUM

KLASYFIKACJI

RODZAJE PROBLEMÓW

ORGANIZATORSKICH

PRZEDZIAŁ CZASU
W
FUNKCJONOWANIU

ORGANIZACJI

•Problemy w zarządzaniu operacyjnym

(bieżące funkcjonowanie organizacji).

•Problemy w zarządzaniu strategicznym

(długofalowe cele i mierniki).

MIEJSCE
POWSTANIA W

STRUKTURZE

•Problemy związane z organizacją

podstawowej działalności oraz jej
obsługi.

•Problemy organizacji i zarządzania

(sfera regulacyjna) – zmiany statyczne i
dynamiczne w organizacji.

7

8

Definicja metody (1)

• Metoda jest często utożsamiana z techniką.

•

Metoda

- racjonalne i systematyczne postępowanie,

które wykorzystuje się (stosuje) do zrobienia lub
powiedzenia czegoś (Larousse)

• Konsekwentnie i systematycznie stosowany sposób

postępowania dla osiągnięcia określonego celu;
sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników badań (Słownik Języka
Polskiego).

• Sposób systematycznie stosowany, przy czym

sposób oznacza tok jakiegoś działania, a więc skład i
układ jego stadiów (T. Kotarbiński).

8

9

Definicja metody (2)

• Metoda jest ogólnym schematem planu

działania, sformułowanym na podstawie

uogólnienia jakichś typów skutecznych

działań, który pozwala na opracowanie

właściwego ich programu.

• Metoda - w ogólnym znaczeniu, sposób

osiągnięcia celu poprzez uporządkowanie

działalności (Słownik Filozoficzny)

10

Definicja metody (3)

• Sposób.

• Powtarzalny sposób:

„Metodę można utożsamiać ze sposobem

systematycznie stosowanym, chyba tylko pod tym

warunkiem, że się będzie rozumiało systematyczne

stosowanie danego sposobu tak, iżby nie pociągało

ono za sobą konieczności wielokrotnego

stosowania……

„Sposób zastosowany ze świadomością możliwości

jego zastosowania w przypadkach takiego typu,

którego egzemplarz w danym przypadku rozpatruje

osoba działająca” (T. Kotarbiński: O pojęciu metody

(w:) Elementy teorii poznania i metodologii nauk).

10

11

Metody a techniki

• Wzajemne relacje metod i technik przedstawia

Encyklopedia Britannica:



Metoda stanowi zorganizowane, systematyczne

postępowanie, w którym działalność
prowadzona jest w sposób zrutynizowany.



Techniki są składową częścią metody.



Techniki są podporządkowane postępowaniu
stosowanemu w ramach danej metody.

11

12

Techniki

•

Techniki

- sposoby bardziej szczegółowe od metod.

•

Technika działań

- „bardziej szczegółowo opisane

sposoby, stosowane bądź to w mniejszych

rozpatrywanych fragmentach, z których składają

się wszystkie kolejno większe, bądź też w

określonym wariancie „rodziny” podobnych metod.

12

13

Metoda organizatorska

• Stanowi usystematyzowane postępowanie, oparte

na naukowych zasadach badawczych, które ma

na celu rozwiązanie problemów zarządzania dla

instytucji istniejących lub projektowanych.

• Osiągnięcie tego celu ułatwia stosowanie

różnorodnych technik organizatorskich.

13

14

Techniki organizatorskie

•

Określone wzorce postępowania, na które składają
się 2 podstawowe elementy

:

 Instrument badawczy

- w postaci modelu

graficznego (formularze kart i wykresów), modelu
fizycznego (makiety, modele trójwymiarowe),
modelu matematycznego i przyrządów
specjalistycznych.

 Sposób wykorzystania tego instrumentu w celu

realizacji założeń metody

. Sposób ten określają

przyjęte konwencje postępowania przedstawione
w światowej literaturze przedmiotu.

14

15

Podział metod

• W zależności od dziedziny, w której stosowana

jest dana metoda, rozróżnia się:

 Metody ogólne.

 Metody szczegółowe.

15

16

Metody ogólne i metody

szczegółowe

•

Metodami ogólnymi

zajmuje się metodologia

ogólna, czyli prakseologia oraz metodologia

ogólna nauk.

•

Metodami szczegółowymi

zajmują się

metodologie poszczególnych nauk, np. metody

statystyczne, eksperymentalne.

16

17

Metoda eksperymentalna

(1)

• Ogólnie metoda eksperymentalna, którą stosują

nauki empiryczne, polega na stosowaniu

eksperymentu.

• Jest to postępowanie, polegające na zakładaniu

wstępnych hipotez, a następnie ich wymianie, aż

zostanie przyjęta hipoteza, która po weryfikacji,

pozwoli sformułować zdanie prawdziwe.

• Metoda eksperymentalna należy do ogólnej metody

prób i błędów.

17

18

Metoda eksperymentalna

(2)

• Metoda eksperymentalna została przeniesiona na grunt

naukowej organizacji pracy przez F.W. Taylora i H. Le
Chateliera (cykl działania zorganizowanego).

•

Etapy metody eksperymentalnej

:



Wysunięcie hipotezy.



Eksperymentalna weryfikacja hipotezy.



Na podstawie otrzymanych wyników, następuje albo
zmiana hipotezy na inną, albo uściślenie wyników.



Wysunięcie nowych hipotez i powtarzanie cyklu.

• Uściślenie wyników należy do metody kolejnych

przybliżeń.

18

19

Metoda inwencji

• W prakseologii poważne znaczenie przypisuje się

metodzie inwencji.

• Metoda inwencji pozwala na powzięcie pomysłów,

m.in. w zakresie planowania, odkrywczości i

wynalazczości, a to poprzez analogię – szukanie

w badanej dziedzinie stosunków, które byłyby

podobne do innych, znanych i zbadanych w

jakiejś dziedzinie pokrewnej.

19

20

Metodologia (1)

• Nauka o metodach.
• Metodologia jest to nauka o metodach badań

naukowych, ich skuteczności i wartości
poznawczej.

• Celowy, racjonalny, oparty na teorii, sposób

wykonywania prac w jakiejś dziedzinie (Słownik
Języka Polskiego).

• Klasycznie wyróżnia się metodologie:



nauk ścisłych,



nauk przyrodniczych,



nauk społecznych.

20

21

Metodologia (2)

• Ze względu na stopień uogólnienia i zajmowanie

się wszelkim działaniem człowieka,

najbardziej

ogólną metodologią jest prakseologia

.

• Metodologia wchodzi w skład logiki w szerszym

sensie, obok teorii poznania, logiki formalnej i
semantyki logicznej.

•

Prakseologia jako metodologia ogólna jest
pewnego rodzaju logiką

i nazywana była przez T.

Kotarbińskiego -

logiką czynu.

21

22

Metodologie mniej ogólne

• Metodologie mniej ogólne od prakseologii:

Metodologia ogólna nauk

(metoda dedukcyjna i

metoda indukcyjna), do której zalicza się m.in.:
technikę pracy umysłowej, naukoznawstwo.

Metodologia historyczno - porównawcza

, badania

metateoretyczne, jak np. teoria systemu
dedukcyjnego, metanauka.

Metateoria

- obejmuje teorię, technologię i

metodykę poznania naukowego (procesu pracy
badawczej).

22

23

Metodologia szczegółowa

• Interesuje się rozmaitością nauk pod względem metod i ich

odrębności.

• Pomiędzy metodologiami ogólnymi i szczegółowymi a

prakseologią następuje swego rodzaju wymiana,
polegająca na uszczegółowieniu metod prakseologicznych
i na uogólnieniu danej metody naukowej do właściwego
poziomu abstrakcji w odniesieniu do ludzkiego działania.

•

Zbliżona do prakseologii jest np. metodologia naukowego
badania czynności ludzkich

, w której rozpatrywane są

sposoby doboru skutecznych środków do zamierzonego
celu, tzn. przede wszystkim preparacja (przygotowanie)
oraz kolejne etapy cyklu działania zorganizowanego.

23

24

Metodyka (1)

•

Metodyka

- to procedura posługiwania się metodami.

• Stanowi ona logiczny ciąg aplikacyjnej poprawności

metod, technik i narzędzi badawczych.

• Jest to poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw,

wskazujący sposoby działania, metody, prowadzące do

danego celu, np. metodyka organizacyjna wskazuje,

jakie metody i techniki stosuje się wykonując określone

zadania organizacyjne.

24

25

Metodyka (2)

•

Jest to działanie, zgodne z wypróbowanym
sposobem, metodą:

1.

Opierające się na określonej metodzie,
metodyce.

2.

Zawierające opis metody (metodyki).

•

W j. polskim (podobnie, jak w innych) nie ma
dwóch różnych terminów na ww. 2 znaczenia, z

których

pierwsze - odnosi się do działania

, a

drugie

- do dyrektywy, jak działać.

25

26

Metodyka

(według Słownika Języka

Polskiego PWN)

1.

Zbiór zasad dotyczących sposobów

wykonywania jakiejś pracy.

2.

Dział pedagogiki, omawiający cele i sposoby

nauczania jakiegoś przedmiotu.