Kontrola finansowa

Wg L. Kurowskiego kontrola finansowa jest to zespół
czynności dotyczących zjawisk i procesów finansowych,
polegających na:
a) Ustaleniu i ujawnieniu stanu obowiązującego (wyznaczeń),
b) Ustaleniu i ujawnieniu stanu rzeczywistego (wykonań),
c) Porównaniu wykonań z wyznaczeniami w celu ustalenia ich
zgodności lub niezgodności,
d) Wyjaśnienia przyczyn stwierdzonej zgodności lub
niezgodności między wykonaniem i wyznaczeniami,
Wyznaczenia – odzwierciedlają stan pożądany (to, jak być
powinno), a ich najczęstszą formą są przypisy prawa, plany,
polityka państwa.
Wykonania – oddają stan faktyczny (to jak jest w
rzeczywistości).

Każdy rodzaj kontroli finansowej posiada określone

wspólne

elementy, które są odmiennie kształtowane w

poszczególnych

jej rodzajach, a które mogą być traktowane jako zmienne
cechy (elementy) kontroli finansowej. Należą do nich:
- Podstawa prawna kontroli,
- Cel(e) kontroli,
- Zakres przedmiotowy kontroli,
- Zakres podmiotowy kontroli,
- Kryteria kontroli,
- Organy i jednostki organizacyjne wykonujące kontrolę,
- Zasady postępowania kontrolnego oraz prawa i

obowiązki kontrolowanych i kontrulujących,

- Wynik kontroli,

Klasyfikacja kontroli finansowej:
1.

Ze względu na zawodowy lub niezawodowy charakter:

a)

Kontrola społeczna (wybory, referendum, media itd.)

b)

Kontrola zawodowa,

2. Ze względu na usytuowanie podmiotów kontrolujacych wobec

kontrolowanych:

a)

Kontrola wewnętrzna,

b)

Kontrola zewnętrzna,

3. Ze względu na czas prowadzonej kontroli wobec czynności

kontrolowanych:

a)

Kontrola uprzednia (wstępna- ex ante),

b)

Kontrola następna (ex post),

4. Ze względu na sposób ustalania stanu rzeczywistego:
a)

Kontrola faktyczna (osobiste ustalenie stanu rzeczywistego
przez kontrulującego)

b)

Kontrola dokumentalna (badanie dokumentów),

5. Ze względu na przedmiot kontroli:
a)

Kontrola merytoryczna,

b)

Kontrola formalna,

6. Ze względu na miejsce wykonywania kontroli:
a)

Kontrola kameralna,

b)

Kontrola wykonywana na miejscu,

7. Ze względu na zakres przedmiotowy kontroli:
a)

Kontrola pełna,

b)

Kontrola odcinkowa (problemowa),

8. Ze względu na sposób doboru próby kontrolnej:
a)

Kontrola całkowita,

b)

Kontrola wyrywkowa,

c)

Kontrola reprezentacyjna,

9. Ze względu na czasokres prowadzonej kontroli:
a)

Kontrola ciągła,

b)

Kontrola doraźna,

10. Ze względu na sposób organizacji i wszczynania:
a) Kontrola planowa,
b) Kontrola pozaplanowa (ad hoc),
11. W zależności od tego, czy kontrole sprawują organy i

służby przy okazji wykonywania swoich funkcji, czy
wyodrębnione instytucje:

a) Kontrola funkcjonalna,
b) Kontrola instytucjonalna,

Logicznie uporządkowany i wzajemnie powiązany ze sobą
całokształt zasad prawnych i instytucji dotyczących kontroli
finansowej w danym miejscu i czasie tworzy system

kontroli

finansowej, który w odniesieniu do finansów publicznych
stanowi system kontroli finansów publicznych.

Zasady kontroli finansowej:

1.

Zasady proceduralne aby kontrola finansowa

była:

a)

Precyzyjna (ścisła),

b)

Jak najbardziej zbliżona w czasie do działalności

kontrolowanej,

c)

Planowana, programowana, koordynowana,

d)

Zagwarantowana odpowiednimi szerokimi

uprawnieniami kontrolnymi aparatu kontrolującego,

e)

Wykonywana we współpracy z jednostkami

kontrolowanymi,

f)

Nacechowana właściwą kulturą osobistą i taktem

kontrolerów,

g)

Utrwalona w formie pisemnej,

h)

Niezwłocznie przekazana do wykorzystania, z

obowiązkiem czuwania organów kontrolnych nad

procesem wykorzystania wyników kontroli,

2. Zasady organizacyjne aby kontrola finansowa

była:

a) niezależna,
b) Wykonywana przez fachowe kadry,
c) Wyposażona w personel o własciwych cechach

moralnych,

Rozdział 6

ustawy o finansach publicznych

Kontrola zarządcza oraz koordynacja

kontroli

zarządczej w jednostkach sektora

finansów

publicznych

Art. 68.

1. Kontrolę zarządczą w jednostkach sektora finansów

publicznych stanowi ogół działań podejmowanych

dla zapewnienia realizacji celów i zadań w sposób

zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i

terminowy.

2. Celem kontroli zarządczej jest zapewnienie w

szczególności:

1) zgodności działalności z przepisami prawa oraz

procedurami wewnętrznymi;

2) skuteczności i efektywności działania;
3) wiarygodności sprawozdań;
4) ochrony zasobów;
5) przestrzegania i promowania zasad etycznego

postępowania;

6) efektywności i skuteczności przepływu informacji;
7) zarządzania ryzykiem.

Art. 69.

1. Zapewnienie funkcjonowania adekwatnej, skutecznej i

efektywnej kontroli zarządczej należy do obowiązków:

1) ministra w kierowanych przez niego działach

administracji rządowej, zwanego dalej „ministrem

kierującym działem”, z zastrzeżeniem ust. 2;

2) wójta, burmistrza, prezydenta miasta, przewodniczącego

zarządu jednostki samorządu terytorialnego;

3) kierownika jednostki.
2. Minister Sprawiedliwości zapewnia funkcjonowanie

adekwatnej, skutecznej i efektywnej kontroli zarządczej w

kierowanym przez niego dziale administracji rządowej, w

zakresie spraw niezastrzeżonych odrębnymi przepisami

do kompetencji innych organów państwowych i z

uwzględnieniem zasady niezawisłości sędziowskiej.

3. Minister Finansów określi w formie komunikatu i ogłosi, w

Dzienniku Urzędowym Ministra Finansów, standardy

kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych,

zgodne z międzynarodowymi standardami.

4. Minister Finansów może określić w formie

komunikatu i ogłosić, w Dzienniku Urzędowym
Ministra Finansów, szczegółowe wytyczne w zakresie
kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych.

5. Minister kierujący działem może określić w formie

komunikatu i ogłosić, w dzienniku urzędowym
ministra, szczegółowe wytyczne w zakresie kontroli
zarządczej dla kierowanych przez niego działów
administracji rządowej.

Art. 70.

1. Minister kierujący działem sporządza, do końca listopada

każdego roku, plan działalności na rok następny dla

kierowanych przez niego działów administracji rządowej.

2. Plan działalności zawiera w szczególności określenie celów w

ramach poszczególnych zadań budżetowych wraz ze

wskazaniem podzadań służących osiągnięciu celów oraz

mierniki określające stopień realizacji celu i ich planowane

wartości.

3. Minister kierujący działem sporządza do końca kwietnia

każdego roku sprawozdanie z wykonania planu działalności

oraz składa oświadczenie o stanie kontroli zarządczej za

poprzedni rok w zakresie kierowanych przez niego działów

administracji rządowej.

4. Minister kierujący działem może zobowiązać kierownika

jednostki w dziale do sporządzania planu działalności na rok

następny dla tej jednostki oraz sporządzania sprawozdania z

wykonania planu działalności i składania oświadczenia o stanie

kontroli zarządczej za poprzedni rok w zakresie kierowanej

przez niego jednostki.

5. Plan działalności, sprawozdanie z wykonania planu

działalności oraz oświadczenie o stanie kontroli

zarządczej podlegają publikacji w Biuletynie

Informacji Publicznej.

6. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia,

wzór oświadczenia o stanie kontroli zarządczej,

biorąc pod uwagę cele kontroli zarządczej oraz

zakres odpowiedzialności za jej funkcjonowanie.

7. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia,

sposób sporządzania oraz elementy planu

działalności i sprawozdania z wykonania planu

działalności, mając na uwadze potrzebę

zapewnienia przejrzystości informacji zawartych w

tych dokumentach.

Art. 71.

Do zadań Ministra Finansów w zakresie koordynacji

kontroli zarządczej w jednostach sektora finansów
publicznych należy w szczególności:

1) upowszechnianie standardów, o których mowa w

art. 69 ust. 3;

2) wydawanie wytycznych;
3) współpraca z krajowymi i zagranicznymi

organizacjami;

4) współpraca z komitetami audytu, o których mowa w

art. 288.

Art. 288.

1. Minister kierujący działem powołuje, w

drodze zarządzenia, komitet audytu.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do działów

administracji rządowej, w których nie

występują jednostki w dziale.

3. Dla działów administracji rządowej

kierowanych przez jednego ministra można

utworzyć wspólny komitet audytu.

4. Celem komitetu audytu jest doradztwo

świadczone na rzecz ministra kierującego

działem w zakresie zapewnienia

funkcjonowania adekwatnej, skutecznej i

efektywnej kontroli zarządczej oraz

skutecznego audytu wewnętrznego.