Stan przestrzegania praw

osób starszych w Polsce.

Mirosław Wróblewski

dyrektor Zespołu Prawa Konstytucyjnego

i Międzynarodowego

Kraków, dnia 24 kwietnia 2009 r.

Zasada równego

Zasada równego

traktowania

traktowania

zakaz dyskryminacji

zakaz dyskryminacji

Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy

Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy

mają prawo do równego traktowania przez

mają prawo do równego traktowania przez

władze publiczne.

władze publiczne.

Nikt nie może być dyskryminowany w życiu

Nikt nie może być dyskryminowany w życiu

politycznym, społecznym lub gospodarczym

politycznym, społecznym lub gospodarczym

z jakiejkolwiek przyczyny

z jakiejkolwiek przyczyny

(art. 32 Konstytucji)

(art. 32 Konstytucji)

Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży

Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży

przestrzegania wolności i praw człowieka

przestrzegania wolności i praw człowieka

obywatela określonych w Konstytucji oraz

obywatela określonych w Konstytucji oraz

w innych aktach normatywnych

w innych aktach normatywnych

(art. 208 ust. 1 Konstytucji)

(art. 208 ust. 1 Konstytucji)

Każda dyskryminacja

Każda dyskryminacja

stanowi pogwałcenie

stanowi pogwałcenie

fundamentalnej

fundamentalnej

zasady równości

zasady równości

między ludźmi

między ludźmi

W dobie kryzysu

demograficznego

konkretnym i palącym

problemem, wyraźnie

podnoszonym już na

poziomie całej Europy,

jest dyskryminacja ze

względu na podeszły wiek,

który definiuje się jako

przekraczający 50 lat

Czy w Polsce występuje

ageizm?

Czy w Polsce występuje ageizm?



Czy osoby w starszym wieku są gorzej

Czy osoby w starszym wieku są gorzej

traktowane przez prawo?

traktowane przez prawo?



Czy istniejące normy prawne stanowią,

Czy istniejące normy prawne stanowią,

bądź potencjalnie mogą stanowić,

bądź potencjalnie mogą stanowić,

zagrożenie dla zaspokajania potrzeb

zagrożenie dla zaspokajania potrzeb

przez osoby starsze; są źródłem barier

przez osoby starsze; są źródłem barier

w dostępie do ważnych dóbr

w dostępie do ważnych dóbr

i wartości lub nie przyczyniają się

i wartości lub nie przyczyniają się

należycie do znoszenia ograniczeń, na

należycie do znoszenia ograniczeń, na

jakie napotykają seniorzy?

jakie napotykają seniorzy?

Czy w Polsce występuje ageizm?



Czy i jakie inne niż normy prawne

Czy i jakie inne niż normy prawne

ograniczenia w realizacji szerokiego

ograniczenia w realizacji szerokiego

katalogu praw obywatelskich

katalogu praw obywatelskich

napotykają osoby starsze?

napotykają osoby starsze?



Co w sytuacji polskich seniorów jest

Co w sytuacji polskich seniorów jest

najbardziej niepokojące?

najbardziej niepokojące?

Autorzy:
dr hab. Barbara Szatur-Jaworska –
Przewodnicząca Zespołu

profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego, Polskie
Towarzystwo Gerontologiczne

dr hab. Piotr Błędowski –

profesor nadzwyczajny Szkoły

Głównej Handlowej w Warszawie, Polskie Towarzystwo
Gerontologiczne

dr hab. Małgorzata Halicka –

profesor nadzwyczajny

Uniwersytetu w Białymstoku, Polskie Towarzystwo
Gerontologiczne

dr Piotr Szukalski –

Uniwersytet Łódzki

dr hab. Elżbieta Trafiałek –

profesor nadzwyczajny

Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego w Kielcach,
Polskie Towarzystwo Gerontologiczne

Konsultacja merytoryczna:

prof. dr hab. Brunon Synak

– profesor zwyczajny

Uniwersytetu Gdańskiego, Polskie Towarzystwo
Gerontologiczne

Obszary analizy i oceny

Obszary analizy i oceny



Praca

Praca



Ubezpieczenia społeczne i zaopatrzenie

Ubezpieczenia społeczne i zaopatrzenie

społeczne – ryzyko starości i niezdolności do

społeczne – ryzyko starości i niezdolności do

pracy

pracy



Ubezpieczenia społeczne – ryzyko

Ubezpieczenia społeczne – ryzyko

niesamodzielności

niesamodzielności



Ochrona zdrowia

Ochrona zdrowia



Rodzina

Rodzina



Przemoc i nadużycia wobec osób starszych

Przemoc i nadużycia wobec osób starszych



Pomoc społeczna

Pomoc społeczna



Społeczne uczestnictwo

Społeczne uczestnictwo



Dostęp do dóbr i usług konsumpcyjnych

Dostęp do dóbr i usług konsumpcyjnych

DIAGNOZA

DIAGNOZA

Najbardziej niepokojące zjawiska związane z
sytuacją prawną występują w dziedzinie
ubezpieczeń społecznych – emerytalno-
rentowych, pielęgnacyjnych, w ochronie
zdrowia oraz w rozwiązywaniu problemów
przemocy w rodzinie.
Zjawiska niepokojące, które wynikają nie tyle z
regulacji prawnych, co z praktyki życia
społecznego, obserwujemy na rynku pracy, na
rynku dóbr konsumpcyjnych i usług, w
funkcjonowaniu pomocy społecznej, w
dziedzinie społecznego uczestnictwa seniorów.

Prawa osób

Prawa osób

starszych

starszych

w ocenie ekspertów

w ocenie ekspertów

Seniorzy w Polsce

Seniorzy w Polsce



Przeciętne dalsze trwanie życia osób w wieku 60 lat:

Przeciętne dalsze trwanie życia osób w wieku 60 lat:

mężczyźni – 17,7 lat, kobiety – 22,9 lat

mężczyźni – 17,7 lat, kobiety – 22,9 lat



Liczba ludności w wieku poprodukcyjnym (60/65+) w

Liczba ludności w wieku poprodukcyjnym (60/65+) w

2007 r. – 6 082 tys. (16% populacji Polski)

2007 r. – 6 082 tys. (16% populacji Polski)



Relacja liczby ludności w wieku poprodukcyjnym do

Relacja liczby ludności w wieku poprodukcyjnym do

liczby ludności w wieku produkcyjnym (18-59/64) w

liczby ludności w wieku produkcyjnym (18-59/64) w

2007 r. – 24,6:100

2007 r. – 24,6:100



Prognoza ludności (liczba ludności 60/65+):

Prognoza ludności (liczba ludności 60/65+):

2020 r. – 8 366 tys. (22,1%); 2035 r. – 9 622 tys.

2020 r. – 8 366 tys. (22,1%); 2035 r. – 9 622 tys.

(26,5%)

(26,5%)



Prognoza ludności (relacja ludności 60/65 do 18-

Prognoza ludności (relacja ludności 60/65 do 18-

59/64):

59/64):

2020 r.- 37,2:100; 2035 r. – 46,3:100

2020 r.- 37,2:100; 2035 r. – 46,3:100

Obszary analizy i oceny

Obszary analizy i oceny



Praca

Praca



Ubezpieczenia społeczne i zaopatrzenie

Ubezpieczenia społeczne i zaopatrzenie

społeczne – ryzyko starości i niezdolności do

społeczne – ryzyko starości i niezdolności do

pracy

pracy



Ubezpieczenia społeczne – ryzyko

Ubezpieczenia społeczne – ryzyko

niesamodzielności

niesamodzielności



Ochrona zdrowia

Ochrona zdrowia



Rodzina

Rodzina



Przemoc i nadużycia wobec osób starszych

Przemoc i nadużycia wobec osób starszych



Pomoc społeczna

Pomoc społeczna



Społeczne uczestnictwo

Społeczne uczestnictwo



Dostęp do dóbr i usług konsumpcyjnych

Dostęp do dóbr i usług konsumpcyjnych

Praca – elementy diagnozy

Praca – elementy diagnozy



Polskie prawo po roku 2004 w pełni zabezpiecza

Polskie prawo po roku 2004 w pełni zabezpiecza

prawa osób starszych na rynku pracy

prawa osób starszych na rynku pracy



Można postawić tezę, że obecnie chroni wręcz

Można postawić tezę, że obecnie chroni wręcz

nadmiernie – wprowadzenie czteroletniego okresu

nadmiernie – wprowadzenie czteroletniego okresu

ochronnego przed osiągnięciem praw emerytalnych

ochronnego przed osiągnięciem praw emerytalnych

zniechęca nierzadko do zatrudniania starszych osób

zniechęca nierzadko do zatrudniania starszych osób



Problemem jest brak przeświadczenia, że to nie

Problemem jest brak przeświadczenia, że to nie

kryterium wieku, lecz jakość pracy powinna być

kryterium wieku, lecz jakość pracy powinna być

wyłączną przesłanką pozostawania w zatrudnieniu

wyłączną przesłanką pozostawania w zatrudnieniu

(por. dotychczasową praktykę zwalniania

(por. dotychczasową praktykę zwalniania

pracowników w związku z osiągnięciem wieku

pracowników w związku z osiągnięciem wieku

emerytalnego)

emerytalnego)

Praca – kluczowe rekomendacje

Praca – kluczowe rekomendacje



Walka z ageizmem – dyskryminacją ze względu na

Walka z ageizmem – dyskryminacją ze względu na

wiek

wiek



Promowanie zarządzania wiekiem i przygotowania się

Promowanie zarządzania wiekiem i przygotowania się

do starości

do starości



Uświadamianie starszym pracownikom ich praw

Uświadamianie starszym pracownikom ich praw



Uświadamianie pracodawcom wartości

Uświadamianie pracodawcom wartości

doświadczonych pracowników

doświadczonych pracowników



Uświadamianie związku pomiędzy niską aktywnością

Uświadamianie związku pomiędzy niską aktywnością

zawodową osób starszych i wczesnym wycofywaniem

zawodową osób starszych i wczesnym wycofywaniem

się z rynku pracy a wysokim poziomem danin

się z rynku pracy a wysokim poziomem danin

publicznych i niskim poziomem świadczeń społecznych

publicznych i niskim poziomem świadczeń społecznych



Zmniejszanie dezaktywizacji wymuszonej (rozwój

Zmniejszanie dezaktywizacji wymuszonej (rozwój

opieki nad dziećmi i niedołężnymi dorosłymi)

opieki nad dziećmi i niedołężnymi dorosłymi)

Zabezpieczenie społeczne: ryzyko

Zabezpieczenie społeczne: ryzyko

starości i niezdolności do pracy –

starości i niezdolności do pracy –

elementy diagnozy

elementy diagnozy



Zakres podmiotowy świadczeń emerytalno-rentowych jest

Zakres podmiotowy świadczeń emerytalno-rentowych jest

wystarczający, bowiem obejmują one wszystkie grupy

wystarczający, bowiem obejmują one wszystkie grupy

społeczno-zawodowe i z reguły mają charakter obligatoryjny

społeczno-zawodowe i z reguły mają charakter obligatoryjny



Zakres przedmiotowy świadczeń społecznych związanych z

Zakres przedmiotowy świadczeń społecznych związanych z

ryzykiem starości i niezdolności do pracy jest bardzo

ryzykiem starości i niezdolności do pracy jest bardzo

obszerny: emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy

obszerny: emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy

(służby), renty rodzinne dla wdów (wdowców), zasiłki

(służby), renty rodzinne dla wdów (wdowców), zasiłki

(dodatki) pielęgnacyjne

(dodatki) pielęgnacyjne



2007 r. - 9 189 tys. emerytów i rencistów (30% populacji

2007 r. - 9 189 tys. emerytów i rencistów (30% populacji

18+), w tym:

18+), w tym:

6 331 tys. emerytów i 2 858 tys. rencistów

6 331 tys. emerytów i 2 858 tys. rencistów



W obecnym systemie emerytalnym zbyt słabo respektowana

W obecnym systemie emerytalnym zbyt słabo respektowana

jest zasada równości, co znajduje wyraz w nierówności

jest zasada równości, co znajduje wyraz w nierówności

sytuacji (nie wszyscy opłacają swoje przyszłe emerytury,

sytuacji (nie wszyscy opłacają swoje przyszłe emerytury,

wysokość emerytur określana jest według różnych zasad)

wysokość emerytur określana jest według różnych zasad)

oraz nierówności miar (zróżnicowane kryteria przyznawania

oraz nierówności miar (zróżnicowane kryteria przyznawania

uprawnień emerytalnych)

uprawnień emerytalnych)

Zabezpieczenie społeczne: ryzyko

Zabezpieczenie społeczne: ryzyko

starości i niezdolności do pracy –

starości i niezdolności do pracy –

kluczowe rekomendacje

kluczowe rekomendacje



Dokończenie reformy emerytalnej – wypłaty emerytur z II

Dokończenie reformy emerytalnej – wypłaty emerytur z II

filara, renty uwzględniające wpłaty do II filara, emerytury

filara, renty uwzględniające wpłaty do II filara, emerytury

pomostowe

pomostowe



Stopniowe zrównywanie wieku emerytalnego kobiet i

Stopniowe zrównywanie wieku emerytalnego kobiet i

mężczyzn i wprowadzenie elastycznej granicy wieku

mężczyzn i wprowadzenie elastycznej granicy wieku

emerytalnego

emerytalnego



Podwyższenie wieku (50 lat) uprawniającego do stałej renty

Podwyższenie wieku (50 lat) uprawniającego do stałej renty

rodzinnej

rodzinnej



Rozwiązanie problemu niskiego poziomu rent z tytułu

Rozwiązanie problemu niskiego poziomu rent z tytułu

niezdolności do pracy (świadczenia ubezpieczeniowego

niezdolności do pracy (świadczenia ubezpieczeniowego

zapewniającego najniższy poziom bezpieczeństwa socjalnego)

zapewniającego najniższy poziom bezpieczeństwa socjalnego)



Dodatkowe świadczenie dla osób starszych mających na

Dodatkowe świadczenie dla osób starszych mających na

utrzymaniu niesamodzielnego ekonomicznie małżonka

utrzymaniu niesamodzielnego ekonomicznie małżonka

(małżonkę)

(małżonkę)

Zabezpieczenie społeczne: ryzyko

Zabezpieczenie społeczne: ryzyko

niesamodzielności – elementy diagnozy

niesamodzielności – elementy diagnozy



4% niesamodzielnych wśród osób w wieku 60+

4% niesamodzielnych wśród osób w wieku 60+



20% niesamodzielnych wśród osób w wieku 80+

20% niesamodzielnych wśród osób w wieku 80+



Rodzina w coraz mniejszym stopniu jest w stanie

Rodzina w coraz mniejszym stopniu jest w stanie

zapewnić należytą opiekę

zapewnić należytą opiekę



Zbyt trudny dostęp do opieki i pielęgnacji

Zbyt trudny dostęp do opieki i pielęgnacji

ambulatoryjnej i instytucjonalnej

ambulatoryjnej i instytucjonalnej



W 2008 r. NFZ planuje wydanie na opiekę

W 2008 r. NFZ planuje wydanie na opiekę

długoterminową 1,8% ogółu wydatków na

długoterminową 1,8% ogółu wydatków na

świadczenia zdrowotne

świadczenia zdrowotne

Zabezpieczenie społeczne: ryzyko

Zabezpieczenie społeczne: ryzyko

niesamodzielności – kluczowe

niesamodzielności – kluczowe

rekomendacje

rekomendacje



Stworzenie systemu świadczeń opiekuńczych i

Stworzenie systemu świadczeń opiekuńczych i

pielęgnacyjnych w miejscu zamieszkania

pielęgnacyjnych w miejscu zamieszkania



Dofinansowanie placówek instytucjonalnych

Dofinansowanie placówek instytucjonalnych



Zwiększenie zatrudnienia w opiece długoterminowej

Zwiększenie zatrudnienia w opiece długoterminowej

(ZOL, ZPO, DPS)

(ZOL, ZPO, DPS)



Wprowadzenie społecznego ubezpieczenia

Wprowadzenie społecznego ubezpieczenia

pielęgnacyjnego (od ryzyka niesamodzielności) jako

pielęgnacyjnego (od ryzyka niesamodzielności) jako

drogi finansowania świadczeń

drogi finansowania świadczeń

Rodzina – elementy diagnozy

Rodzina – elementy diagnozy



W warunkach polskich rodzina nadal jest dla osób w

W warunkach polskich rodzina nadal jest dla osób w

starszym wieku najważniejszą przestrzenią życiową

starszym wieku najważniejszą przestrzenią życiową



Kontakty rodzinne i międzypokoleniowe stanowią

Kontakty rodzinne i międzypokoleniowe stanowią

główny gwarant bezpieczeństwa socjalnego oraz

główny gwarant bezpieczeństwa socjalnego oraz

psychicznego

psychicznego



Ważkim problemem wieku jest samotność i

Ważkim problemem wieku jest samotność i

bezradność

bezradność



Problemy wewnątrzrodzinne, w tym przemoc, są

Problemy wewnątrzrodzinne, w tym przemoc, są

ukrywane i w niewystarczającym stopniu

ukrywane i w niewystarczającym stopniu

diagnozowane

diagnozowane



Brakuje odpowiednich regulacji prawnych i kadr –

Brakuje odpowiednich regulacji prawnych i kadr –

służb społecznych dla organizowania wsparcia

służb społecznych dla organizowania wsparcia

społecznego w miejscu zamieszkania osób starszych

społecznego w miejscu zamieszkania osób starszych

Rodzina – kluczowe rekomendacje

Rodzina – kluczowe rekomendacje



Bardziej skuteczne zabezpieczenie interesów osób

Bardziej skuteczne zabezpieczenie interesów osób

starszych w sporach rodzinnych

starszych w sporach rodzinnych



Niezbędna poprawa dostępu do pomocy prawnej i

Niezbędna poprawa dostępu do pomocy prawnej i

społecznej

społecznej



Zwiększenie skuteczności egzekucji obowiązku

Zwiększenie skuteczności egzekucji obowiązku

alimentacyjnego dzieci względem rodziców

alimentacyjnego dzieci względem rodziców



Konieczne wprowadzenie świadczeń pielęgnacyjnych

Konieczne wprowadzenie świadczeń pielęgnacyjnych

– w formie kompensat utraconych dochodów z

– w formie kompensat utraconych dochodów z

pracy– dla członków rodzin sprawujących opiekę nad

pracy– dla członków rodzin sprawujących opiekę nad

osobami starszymi – chorymi

osobami starszymi – chorymi



Promowanie wsparcia rodzinnego i środowiskowego

Promowanie wsparcia rodzinnego i środowiskowego

jako alternatywa dla opieki instytucjonalnej

jako alternatywa dla opieki instytucjonalnej

Nadużycia, zaniedbania i przemoc

Nadużycia, zaniedbania i przemoc

– elementy diagnozy

– elementy diagnozy

Dane szacunkowe ze świata

Dane szacunkowe ze świata

:

:



Od 1 do 2 milionów Amerykanów w wieku 65 i więcej lat było ofiarą

Od 1 do 2 milionów Amerykanów w wieku 65 i więcej lat było ofiarą

nadużyć, zaniedbań

nadużyć, zaniedbań

(Bonnie 2003)

(Bonnie 2003)



36% personelu z domów opieki w USA miało do czynienia z co

36% personelu z domów opieki w USA miało do czynienia z co

najmniej jednym przypadkiem nadużycia wobec osoby starszej w

najmniej jednym przypadkiem nadużycia wobec osoby starszej w

ostatnim roku, 10% popełniło akt nadużycia

ostatnim roku, 10% popełniło akt nadużycia

(fizycznie ograniczali pacjentów

(fizycznie ograniczali pacjentów

np. pozbawiali możliwości wyboru w sprawach codziennych)

np. pozbawiali możliwości wyboru w sprawach codziennych)

a 40% znęcało się

a 40% znęcało się

psychicznie

psychicznie

(World report on violence and health 2002)

(World report on violence and health 2002)

Dane szacunkowe z Polski:

Dane szacunkowe z Polski:



Spośród 740 pacjentek wybranych praktyk lekarzy rodzinnych z

Spośród 740 pacjentek wybranych praktyk lekarzy rodzinnych z

terenu woj. lubelskiego aż 323 były ofiarą przemocy

terenu woj. lubelskiego aż 323 były ofiarą przemocy

(najczęściej

(najczęściej

przemocy psychicznej (88,8%): agresja słowna, wyzwiska) (Rudnicka-Drożak i in. 2006)

przemocy psychicznej (88,8%): agresja słowna, wyzwiska) (Rudnicka-Drożak i in. 2006)



44 przypadki przestępstw (w tym nieszczęśliwe zgony) na Podlasiu w

44 przypadki przestępstw (w tym nieszczęśliwe zgony) na Podlasiu w

okresie 3-mesięcznej obserwacji prowadzonej przez Wydział

okresie 3-mesięcznej obserwacji prowadzonej przez Wydział

Prewencji Komendy Wojewódzkiej Policji w Białymstoku w roku 2006

Prewencji Komendy Wojewódzkiej Policji w Białymstoku w roku 2006



1,2% starszych rodziców dręczonych przez dzieci szuka pomocy u

1,2% starszych rodziców dręczonych przez dzieci szuka pomocy u

rodziny lub znajomych, a 14% u pracowników socjalnych

rodziny lub znajomych, a 14% u pracowników socjalnych

(Polityka 2007,

nr 24)

Nadużycia, zaniedbania i przemoc

Nadużycia, zaniedbania i przemoc

– kluczowe rekomendacje

– kluczowe rekomendacje



Wypracowanie procedur diagnostycznych dotyczących

Wypracowanie procedur diagnostycznych dotyczących

przemocy wobec ludzi starych:

przemocy wobec ludzi starych:

- w środowisku domowym,

- w środowisku domowym,

- w środowisku instytucjonalnym

- w środowisku instytucjonalnym



Opracowanie systemu monitoringu

Opracowanie systemu monitoringu



Działania terapeutyczne

Działania terapeutyczne



Działania ustawodawcze

Działania ustawodawcze



Działania prewencyjne

Działania prewencyjne



Współpraca odpowiednich instytucji i służb (działania

Współpraca odpowiednich instytucji i służb (działania

organizacyjne)

organizacyjne)



Kampania uwrażliwiania społeczeństwa (np. kampania

Kampania uwrażliwiania społeczeństwa (np. kampania

informacyjna także za pośrednictwem mediów)

informacyjna także za pośrednictwem mediów)



Działania edukacyjne

Działania edukacyjne

(np. opracowanie modułu kształcenia

(np. opracowanie modułu kształcenia

i wprowadzenie go do programów nauczania na studiach

i wprowadzenie go do programów nauczania na studiach

uniwersyteckich)

uniwersyteckich)

Pomoc społeczna – elementy diagnozy

Pomoc społeczna – elementy diagnozy



W ustawie

W ustawie

o pomocy społecznej

o pomocy społecznej

z 2004 roku nie ma

z 2004 roku nie ma

przepisu o gwarantowaniu pomocy społecznej w

przepisu o gwarantowaniu pomocy społecznej w

sytuacji starości, samotności i bezradności, choć

sytuacji starości, samotności i bezradności, choć

wszystkie pozostałe grupy ryzyka społecznego

wszystkie pozostałe grupy ryzyka społecznego

określone są bardzo precyzyjnie (art. 7)

określone są bardzo precyzyjnie (art. 7)



Brakuje wyraźnego określenia specyfiki pracy

Brakuje wyraźnego określenia specyfiki pracy

socjalnej na rzecz ludzi starych i zdefiniowania

socjalnej na rzecz ludzi starych i zdefiniowania

obowiązków służb społecznych względem

obowiązków służb społecznych względem

najstarszych mieszkańców środowiska

najstarszych mieszkańców środowiska



W związku z określonym przez ustawę

W związku z określonym przez ustawę

o pomocy

o pomocy

społecznej

społecznej

progiem dochodowym (461 zł dla osoby

progiem dochodowym (461 zł dla osoby

samotnej, 316 zł na osobę w rodzinie) relatywnie

samotnej, 316 zł na osobę w rodzinie) relatywnie

niewielkiej zbiorowości ludzi starych przysługuje

niewielkiej zbiorowości ludzi starych przysługuje

prawo do zasiłków. Na tle innych podopiecznych

prawo do zasiłków. Na tle innych podopiecznych

pomocy społecznej są oni „zbyt zamożni”

pomocy społecznej są oni „zbyt zamożni”

Pomoc

Pomoc

społeczna – kluczowe

społeczna – kluczowe

rekomendacje

rekomendacje



Kształcenie i zatrudnianie osób przygotowanych

Kształcenie i zatrudnianie osób przygotowanych

do pracy w nowych zawodach, związanych ze

do pracy w nowych zawodach, związanych ze

wspieraniem człowieka starego w środowisku

wspieraniem człowieka starego w środowisku

zamieszkania:

zamieszkania:

opiekunów osób niepełnosprawnych,

opiekunów osób niepełnosprawnych,

opiekunów osób starszych, pielęgniarek środowiskowych,

opiekunów osób starszych, pielęgniarek środowiskowych,

opiekunów medycznych itp.

opiekunów medycznych itp.



Obniżenie progu dochodowego dla ludzi starych

Obniżenie progu dochodowego dla ludzi starych

lub wprowadzenie nieskomplikowanych i

lub wprowadzenie nieskomplikowanych i

skutecznych form wspierania najbiedniejszych w

skutecznych form wspierania najbiedniejszych w

zakupach leków

zakupach leków



Rozwój różnorodnych form pomocy

Rozwój różnorodnych form pomocy

środowiskowej, m.in. centra usług socjalnych

środowiskowej, m.in. centra usług socjalnych

Społeczne uczestnictwo

Społeczne uczestnictwo

- elementy diagnozy

- elementy diagnozy



Edukacja –

Edukacja –

każda grupa wieku ma formalne prawo do studiów

każda grupa wieku ma formalne prawo do studiów

stacjonarnych na wyższej uczelni. Obyczajowo przyjęło się, że osoby

stacjonarnych na wyższej uczelni. Obyczajowo przyjęło się, że osoby

starsze nie są studentami. Wyższe uczelnie nie tworzą ludziom starszym

starsze nie są studentami. Wyższe uczelnie nie tworzą ludziom starszym

udogodnień w zakresie podejmowania studiów

udogodnień w zakresie podejmowania studiów



Udział w życiu publicznym

Udział w życiu publicznym

- tylko 14% ludzi w wieku 65 i więcej lat należało do jakiejś organizacji,

- tylko 14% ludzi w wieku 65 i więcej lat należało do jakiejś organizacji,

a

a

zaledwie 1,4 było we władzach organizacji

zaledwie 1,4 było we władzach organizacji

(Halicka i inni 2002),

(Halicka i inni 2002),

- w latach 1998-2004 aktywność w społeczeństwie obywatelskim osób w

- w latach 1998-2004 aktywność w społeczeństwie obywatelskim osób w

wieku 65 i więcej lat wyraźnie spadła z 26% do 16%

wieku 65 i więcej lat wyraźnie spadła z 26% do 16%

(CBOS 2004)

(CBOS 2004)



Obszar społecznej komunikacji –

Obszar społecznej komunikacji –

dostęp do nowoczesnych

dostęp do nowoczesnych

technologii ograniczany jest barierami o charakterze:

technologii ograniczany jest barierami o charakterze:

- emocjonalno-psychicznym

- emocjonalno-psychicznym

(strach przed nowa technologią)

(strach przed nowa technologią)

-

-

materialnym

materialnym

(brak dostępu do komputera lub łączy internetowych)

(brak dostępu do komputera lub łączy internetowych)

-

-

kompetencyjnym

kompetencyjnym

(nieumiejętność pracy z komputerem)

(nieumiejętność pracy z komputerem)

Społeczne uczestnictwo

Społeczne uczestnictwo

- kluczowe rekomendacje

- kluczowe rekomendacje



Zmiana postaw społecznych, zarówno ludzi starych, jak i

Zmiana postaw społecznych, zarówno ludzi starych, jak i

przedstawicieli młodszych pokoleń, a w szczególności

przedstawicieli młodszych pokoleń, a w szczególności

przedstawicieli kręgów opiniotwórczych

przedstawicieli kręgów opiniotwórczych



Wprowadzenie nowych rozwiązań instytucjonalnych

Wprowadzenie nowych rozwiązań instytucjonalnych

ułatwiających społeczne funkcjonowanie osób starszych

ułatwiających społeczne funkcjonowanie osób starszych

np.

np.

Rad Seniorów przy JST

Rad Seniorów przy JST



Wzrost partycypacji osób starszych w podejmowaniu

Wzrost partycypacji osób starszych w podejmowaniu

decyzji na szczeblu lokalnym „nic o nas bez nas”

decyzji na szczeblu lokalnym „nic o nas bez nas”



Niezbędne nowe rozwiązania formalno-finansowe

Niezbędne nowe rozwiązania formalno-finansowe

zachęcające uczelnie wyższe do prowadzenia w ramach ich

zachęcające uczelnie wyższe do prowadzenia w ramach ich

struktur Uniwersytetów Trzeciego Wieku

struktur Uniwersytetów Trzeciego Wieku

np. status wolnego

np. status wolnego

słuchacza

słuchacza

Dostęp do dóbr i usług konsumpcyjnych

Dostęp do dóbr i usług konsumpcyjnych

– elementy diagnozy

– elementy diagnozy



Brak traktowania osób starszych jako

Brak traktowania osób starszych jako

wartościowej „grupy docelowej” dla dóbr i usług

wartościowej „grupy docelowej” dla dóbr i usług

konsumpcyjnych

konsumpcyjnych



Niski poziom dostępu osób starszych do

Niski poziom dostępu osób starszych do

informacji o prawach konsumenckich

informacji o prawach konsumenckich



Wyższe ich zaufanie do informacji o produkcie

Wyższe ich zaufanie do informacji o produkcie

rozpowszechnianych przez producentów

rozpowszechnianych przez producentów



Wyższa, z uwagi na ograniczenia budżetowe,

Wyższa, z uwagi na ograniczenia budżetowe,

wrażliwość na cenę jako czynnik decydujący o

wrażliwość na cenę jako czynnik decydujący o

zakupie

zakupie

Dostęp do dóbr i usług konsumpcyjnych

Dostęp do dóbr i usług konsumpcyjnych

– kluczowe rekomendacje

– kluczowe rekomendacje



Rozwijanie znajomości praw konsumenckich –

Rozwijanie znajomości praw konsumenckich –

wyraźne zaangażowanie UOKiK

wyraźne zaangażowanie UOKiK



Ułatwianie w dostępie do informacji handlowej

Ułatwianie w dostępie do informacji handlowej

dla osób starszych (dostęp do Internetu, większa

dla osób starszych (dostęp do Internetu, większa

czcionka na ulotkach i etykietach)

czcionka na ulotkach i etykietach)



Rozpowszechnianie informacji o prawach do

Rozpowszechnianie informacji o prawach do

usług świadczonych przez sektor publiczny

usług świadczonych przez sektor publiczny

Uwagi, wnioski, skargi

prosimy kierować na

adres:

Rzecznik Praw Obywatelskich

Rzecznik Praw Obywatelskich

Al. Solidarności 77, 00-090

Al. Solidarności 77, 00-090

Warszawa

Warszawa

Mirosław Wróblewski

[e-mail]

.pl