Wykład II

Funkcje finansów

I. Pojęcie funkcji.
II. Funkcja alokacyjne.
III.Funkcja redystrybucyjna.
IV.Funkcja stabilizacyjna.
V. Inne funkcje finansów publicznych.

Pojęcie funkcji

Słowo functio (łac.) oznacza w zasadzie czynność,
może

jednak

oznaczać

współcześnie

zadanie,

obowiązek.

W literaturze finansowej pojęcie funkcji nie jest
rozumiane jednakowo:

funkcje = cele, zadania,
funkcje

=>

funkcjonowanie

=

stosowanie

określonych narzędzi i metod,
funkcje => skutki działania.
funkcje => to coś więcej niż cele lub zadania.

Dla potrzeb wykładów funkcje będą rozumiane jako
określone zadania, zwykle wyrażonego w nazwie
funkcji (fiskalna, kontrolna, bodźcowa itp.).

Funkcja alokacyjna

DOCHODY

PUBLICZN

E

WYDATKI

PUBLICZN

E

PODATKI

SKŁADKI

UBEZPIECZENIO

WE

INNE

DEFICYT

PUBLICZN

Y

FUNDUSZE
PUBLICZNE

CELE

PUBLICZN

E

Prywatne zasoby

finansowe

Źródła finansowania celów

publicznych

POŻYCZKI

KREDYTY

Państwo i samorządy terytorialne mają za zadanie
realizować cele publiczne.
Cześć z tych celów stanowi tzw. klasyczną sferę
publiczną. Zalicza się do niej:

bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne
(wojsko, policja),

sądy,

administrację,

infrastrukturę publiczną.

Cechą powyższych zadań publicznych jest ich
niemożność bądź nieefektywność finansowania
poprzez mechanizm rynkowy.

Sfery zadań publicznych

W miarę upływu czasu zadania socjalne
państwa uległy poważnemu poszerzeniu o
takie sfery, które przynajmniej częściowo
można finansować ze źródeł niepublicznych
(prywatnych).

Są nimi:

 oświata,

 ochrona zdrowia,

 ubezpieczenie społeczne,

 opieka społeczna,

 kultura i sztuka.

Zadania socjalne państwa

Główne kierunki wydatków budżetowych wg

działów w 2006 r.

Wydatki ogółem 225 mld zł

Główne kierunki wydatków budżetowych wg

działów w 2007 r.

Wydatki ogółem 259 mld zł = 235 +

24 (Finansowanie projektów z

udziałem UE)

Struktura rodzajowa wydatków budżetu

państwa

w 2007 roku (plan)

PKB

Wpływy
fiskalne

Stopa obciążeń
fiskalnych

A

B

C

100
%

KRZYWA LAFFERA

Optimum
fiskalne

Optimum alokacyjne

Funkcja redystrybucyjna

Krzywa Lorenza

A

B

C

50% dochodu

50% ludności

Krzywa idealnego

rozkładu

dochodów

Krzywa

rozkładu

dochodów po

opodatkowani

u

Krzywa

rozkładu

dochodów

przed

opodatkowani

em

Pole

Gini =
---------------------

Pole ABC

Współczynnik Giniego w wybranych krajach

Europy Wschodniej i Środkowej

Kraj

Lata 1987-1990

Lata 1996-

1999
Estonia

24 37

Litwa

23 34

Łotwa

24

32

Czechy

19

25

Polska

28

33

Węgry

21

25

Źródło: A. Krajeńska, Podatki. Unia Europejska. Polska. Kraje nadbałtyckie, Polskie

Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2004, s. 162.

Struktura dochodów budżetu państwa w

2007 r. (plan)

Funkcja redystrybucyjna

Państwo

przy

pomocy

instrumentów

finansowych (podatki, opłaty, składki) dokonuje
wtórnego

podziału

dochodu

narodowego

(redystrybucji) według kryteriów uznanych za
„słuszne” czy też „sprawiedliwe”.

 Podział ten ma zapewnić bardziej równomierny
podział wyprodukowanych dóbr (krzywa Lorenza).

 Etap gromadzenia dochodów publicznych
określany jest często mianem fazy dystrybucji
dochodów. Nie może być on jednak oderwany od
skali i struktury wydatków, gdyż to wydatki
uzasadniają dochody, nie zaś odwrotnie.

Funkcja stabilizacyjna

W ramach funkcji alokacyjnej państwo stara się łagodzić
wahania cyklu koniunkturalnego co ma zapewnić bardziej
stabilny i stały wzrost gospodarczy.

Przyjmuje, że wzrost gospodarczy jest źródłem dobrobytu
społeczeństwa.

W okresie recesji gospodarczej poprzez np. obniżki podatków,
wprowadzanie

ulg

podatkowych,

większe

zasiłki

dal

bezrobotnych, wyższe wydatki inwestycje, wzmaga się popyt
globalny.

W okresie dobrej koniunktury zadaniem państwa jest
ograniczanie popytu (tzw. schładzanie gospodarki) przy
pomocy instrumentów fiskalnych (manipulowanie dochodami
i wydatkami publicznymi) i pieniężnych (stopy procentowe).

Efektywność państwa w tej roli często jest poddawana w
wątpliwość

a

nawet

negowana

(wykres

cyklu

koniunkturalnego). Obiektywnym faktem jest jednak to, iż
finanse publiczne w znacznym stopniu oddziaływają na
gospodarkę, co wynika ze skali redystrybucji.

Inne funkcje finansów

publicznych

• Funkcja polityczna
• Funkcja fiskalna
• Funkcja ustrojowa
• Funkcja demokratyczna
• Funkcja stymulacyjna (bodźcowa)
• Funkcja kontrolna