„Współczesne Media w Polsce” (egzamin ustny) 19.03.2011
Zakres przedmiotu:
- historia mediów w Polsce
- transformacja mediów
- dzienniki w Polsce
- czasopisma, prasa lokalna i regionalna
- własność mediów
- radio
- TV
- Internet
- agencje informacyjne
- środowisko dziennikarzy
- media katolickie
Literatura:
E.Chudziński „Słownik wiedzy o mediach”
Z.Bauer i E.Chudziński „Dziennikarstwo i świat mediów”
T.Mielczarek „Monopol, pluralizm, koncentracja, środki komunikowania masowego w Polsce w latach 1989-2006”
HISTORIA MEDIÓW W POLSCE
Prasa zaczęła intensywnie rozwijać się od XVIIw. w Niemczech – gazety były rozdawane w formie ulotki reklamowej. Produkcję(szybszą) prasy umożliwiła maszyna parowa.
Za pierwszą gazetę uznaje się „Merkuriusza Polskiego, dzieje wszystkiego świata w sobie zamykającego dla informacji pospolitej”, który powstał w 1661r.
W latach 1729-1737 ukazuje się tygodniowa gazeta „Nowiny Polskie” pod częstokroć zmienianym tytułem: „Kurier Polski”, „Gazeta Polska” wydawana przez pijarów, a w 1937r. przejęta przez zakon jezuitów.
W latach 1760-1815 pojawiają się 74 nowe czasopisma m.in. „Monitor” założony w marcu 1765r. przez Ignacego Krasickiego i Franciszka Bohomolca
W latach 1815-1863 prasa mocno angażuje się politycznie, następuje specjalizacja tematyczna. Do 1820r. ukazuje się 50 nowych czasopism, a w kolejnym dziesięcioleciu – 128.
Podczas zaborów prasa ukazuje się w trudnych warunkach, które w zależności od zaboru są dość zróżnicowane i tak,
- zabór rosyjski: rusyfikacja doprowadziła do wykorzenienia analfabetyzmu, ukazywało się wówczas 200 czasopism, a powstawanie nowych tytułów utrudniała cenzura.
- zabór austriacki (Galicja): duża autonomia, zgoda na niezależne działanie Polaków, możliwość zakładania uniwersytetów, itp., problem analfabetyzmu (biedny zabór). Najwięcej czasopism zostało wydane w Cieszynie. Ukazywało się dużo pism związanych z pracą u podstaw, pisano by ludzie czytali coś po polsku – ku pokrzepieniu serc (H.Sienkiewicz, B.Prus, E.Orzeszkowa, M.Konopnicka, S.Żeromski), publikowane były porady dla prostego człowieka. Dziennikarstwo było zaangażowane społecznie – istniało i działało dla ludzi.
- zabór pruski: nieciekawa sytuacja dla prasy, silna germanizacja(germanizacja inteligencji), pisma ukazywały się w j.niemieckim oraz w j.śląskim – naczelne to „Katolik” Karola Miarki(pisany po polsku). Ludzie potrafili czytać co wynikało z powszechnego obowiązku edukacji. Bismarck nie zgadzał się na odchyly od kultury niemieckiej obawiając się rozpadu Niemiec.
W 1918r. Polska odzyskała niepodległość i mimo to warunki wydawania prasy nie były korzystne – ogromne zróżnicowanie społeczeństwa, szukano możliwych dróg rozwoju dziennikarstwa. Mutowano gazety ogólnopolskie i tworzono wydania regionalne.
Następuje koncentracja na rynku prasy (powstają koncerny prasowe) m.in. Dom Prasy S.A w Warszawie( w latach 1922-1939) oraz Ilustrowany Kurier Codzienny w Krakowie działające w latach 1910–1939.
Po przewrocie majowym (1926r.) likwiduje się tytuły związane z opozycją i tworzy się tytuły koalicji rządzącej.
W czasie wojny ukazują się pisma konspiracyjne (główne ośrodki w Warszawie, Krakowie, Radomiu, Częstochowie, Kielcach, we Lwowie, Wilnie). Zginęło 4000 dziennikarzy. Zniszczone zostało ponad 50% urządzeń poligraficznych, 70% to straty w przemyśle papierniczym, a 90% to zniszczenia w radiofonii.
Po odbudowie utraconych dóbr już w 1944r. powstaje 61 tytułów. Dominującym wydawnictwem zostaje Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” założona w Lublinie, ponadto Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa” – związana z partią. RSW „Prasa” kontroluje 90% nakładów, drukarnie, kolportaż.
Naczelna gazeta wydawana w PRLu to „Trybuna Ludu” - gazeta codzienna o jednym z największych nakładów w Polsce - ok. 1,5 mln egz. w połowie lat 70. Większy nakład miewała tylko Trybuna Robotnicza, wychodząca na Górnym Śląsku).W 1948r. powstaje poradnik „Przyjaciółka”.
W okresie PRLu działał Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk czyli instytucja państwowa utworzona w 1945r. która zajmowała się kontrolą i weryfikacją publikacji prasowych, radiowych i telewizyjnych, wydawnictw książkowych, filmów, spektakli teatralnych, widowisk, wystaw itp. Jego centrala mieściła się w Warszawie. Był to organ cenzury (obecny we wszystkich krajach tzw. obozu socjalistycznego), badający wszelkie formy oficjalnego przekazu informacji z punktu widzenia ich zgodności z aktualną polityką państwa.
1948r. – koniec stanu wojennego: pisma wydawane są przez solidarność pod ziemią
Dla mediów umownym końcem PRLu jest wydanie pierwszego numeru „Gazety Wyborczej” 1989r., która wówczas została wydana na poczet wyborów czerwcowych (powiew wolności, gazeta związana z Solidarnością).
Rodzaje cenzury:
- cenzura prewencyjna
- cenzura represyjna
OWOCNEJ LEKTURY NASZYCH WYPOCIN ;))