Podstawowe aspekty procesu przemian w

psychoterapii

• Wpływ relacji terapeutycznej

– doświadczanie bliskości i

zaufania z inną osobą, wzbudzanie nadziei, zachęcanie do
aktywności i odpowiedzialności

• Korektywne doświadczenia emocjonalne

–

odreagowanie i zmniejszanie obronnej kontroli emocjonalnej,
zwiększanie zdolności do rozpoznawania własnych uczuć i
korzystania z nich dla własnych działań , korektywne
doświadczanie relacji z terapeutą

• Odkrywania nowych możliwości poznawania i

rozumienia

siebie oraz otoczenia –zmiana oceny minionych

doświadczeń, zmiana myślenia o oceniania na swój temat, zmiana
oceny przyszłości

• Doświadczanie nowych sposobów zachowania

–

eksperymentowanie z nowymi zachowaniami, rozpoznawanie
konsekwencji własnych zachowań i ćwiczenie możliwości wyborów.

Definiowanie roli pacjenta i terapeuty

Role pacjenta:

A)Poszukujący pomocy
B)Uczestnik procesu uczenia się
C)Uczestnik spotkania z osobą

Role terapeuty:

a) Anonimowy specjalista (terapia analityczna)
b)Uczestniczący obserwator (podejście psychodynamiczne)
c) Nauczyciel i ekspert (podejście behawioralno-poznawcze)
d)Facylitator i konsultant (humanistyczne i doświadczeniowe)
e) Osoba profesjonalnie zaangażowana w spotkanie

(podejście egzystencjalne)

Relacja psychoterapeutyczna

podstawą procesu

1. Co wpływa na skuteczność psychoterapii

?

- czynniki związane z osoba klienta – 40%
- czynniki związane z relacją-30 %
- pozytywne oczekiwania i nadzieja-15%
- metody-15% ………(3-5 %)

2. Przez relację terapeutyczną rozumiemy

specyficzną więź i wzajemne ustosunkowanie

terapeuty i pacjenta oraz zbiór różnorodnych

zjawisk i procesów występujących w czasie ich

wspólnych spotkań.

3. Treść i jakość relacji terapeutycznej jest

wypadkową różnych czynników związanych z

osobą pacjenta i terapeuty oraz ich

wzajemnych interakcji.

Podstawy pomocnej relacji wg.

Rogersa

1. Empatyczne rozumienie i

komunikowanie

2. Akceptacja i szacunek
3. Niezaborcza życzliwość
4. Autentyczność i wewnętrzna

spójność

Postulaty Rogersa

1. Uczestniczenie w kontaktach w taki sposób, z którego będzie

wynikać, że klient może spostrzegać mnie jako godnego

zaufania, autentycznego i niezawodnego

2. Zdolność doświadczania pozytywnego ustosunkowania wobec

osoby której się pomaga, pozwolenie sobie na przeżywanie

uczuć ciepła, sympatii, troski, zainteresowania, szacunku

3. Zdolność do utrzymywania własnej odrębności od osoby,

której się pomaga

4. Zdolność do rzeczywistego przyzwolenia na odrębność osoby,

której się pomaga

5. Zdolność do pełniejszego wniknięcia w świat uczuć, myśli,

pragnień i wyobrażeń klienta i do zobaczenia go takim, jaki

jest

6. Zdolność do akceptacji możliwie wszystkich stron klienta oraz

do zakomunikowania mu, że akceptuje się go takim, jaki jest

7. Zdolność do uczestniczenia w kontaktach w taki sposób,

który nie stanowi zagrożenia dla klienta

8. Zdolność spostrzegania klienta jako kogoś, kto się staje,

zmienia i rozwija

Praktyczne zalecenia

- uważnie słuchaj klienta
- doświadczanie klienta Twojej empatii

życzliwości jest najważniejsze

- dbaj o informacje zwrotne na temat

relacji

- unikaj krytycznych i negatywnych

komentarzy

- pytaj o to co było pomocne w terapii

Fazy procesu psychoterapii

1. Nawiązywanie kontaktu i orientacja w

problemach:

Podstawowe cele:

-

nawiązanie kontaktu

-

rozpoznawanie aktualnego stanu, sytuacji i problemów

klienta

-

przygotowanie klienta do dalszej współpracy

2. Rozpoznawanie problemowych doświadczeń i

schematów:

Podstawowe cele:

-

pogłębianie relacji

-

docieranie do śladów problemowych doświadczeń

pacjenta i zwiększanie jego zdolności do kontaktowania

się z procesem doświadczania

-

rozpoznawanie negatywnych schematów – ich genezy i

aktualnego wpływu na życie pacjenta

-

rozpoznawanie i modyfikowanie schematycznych

czynności umysłowych

3. Transformacja schematów doświadczania i relacji

Podstawowe cele:
1. Integrowanie rozdwojeń wewnętrznych i rekonstrukcja

uwewnętrznionych relacji z ważnymi osobami

2. Zmiana negatywnych schematów i inicjowanie zmian w

realiach życiowych

3. Zmiana starych i odkrycie nowych znaczeń minionych

doświadczeń i perspektyw osobistych

4. Utrwalanie zmian osobistych i kończenie

współpracy

Podstawowe cele:

1.

Rozpoznawanie wyzwań i wzmocnienie motywacji do
zmian osobistych

2.

Utrwalenie nowego sposobu doświadczania i
świadomości siebie oraz konstruktywnego nastawienia
do siebie i przyszłości

3.

Przygotowanie do konstruktywnego zakończenia
współpracy

Doświadczenie a proces

doświadczania

Doświadczenie – kategoria poznawcza

określająca subiektywną treść
funkcjonowania człowieka

Proces doświadczania obejmuje:
- stan emocjonalny
- doznania somatyczne
- aktywność umysłową
- zachowanie, działanie
- kontekst relacyjny

Doświadczenie

Utrwalone ślady minionych doświadczeń

kształtują schematy osobiste

Schematy osobiste kształtują proces

doświadczania i postępowanie

człowieka

Zmiana schematów jako

uniwersalny cel

psychoterapii

Schemat osobisty – względnie trwała, kształtowana przez

minione doświadczenia, osobista forma organizacji

psychicznej, łącząca różnorodne (ale specyficzne dla

danego schematu) treści i zjawiska psychologiczne.

Schematy wywierają istotny wpływ na funkcjonowanie

człowieka.

Dla zrozumienia schematów osobistych konieczne jest

poznanie:

a) ich treści – emocjonalnych, umysłowych, behawioralnych

i relacyjnych

b) ich funkcji spełnianych w życiu codziennym i

zaburzeniach

c) okoliczności, w których te schematy się ukształtowały
d) czynników które aktywizują schematy

Typowe zadania i zamiary

terapeuty

1.Zbudowanie struktury pracy terapeutycznej

– poprzez

•

strukturalizowanie sytuacji,

•

ustalanie celów i zadań,

•

szkicowanie metod osiągania celów,

•

korygowanie oczekiwań wobec terapii,

•

ustalanie reguł lub parametrów dotyczących kontraktu

(czas, opłaty, zasady rezygnowania z usług, prace

domowe).

2.Uzyskanie informacji przez terapeutę

– poprzez

dowiadywanie się o specyficznych faktach dotyczących

historii życia, funkcjonowaniu klienta, planach na

przyszłość itp.

3. Uzyskanie informacji przez klienta

– poprzez

edukowanie, informowanie o faktach, korygowanie

niewłaściwych spostrzeżeń i informacji, uzasadnianie

zachowania terapeuty lub procedur.

Typowe zadania i zamiary terapeuty

4. Uzyskanie wsparcia przez klienta

– poprzez

•

ciepłe, wspierające i empatyczne postępowanie

•

zwiększanie zaufania,

•

pomaganie klientowi w czuciu się akceptowanym,

zrozumianym, bezpiecznym i mniej zaniepokojonym,

5. Skupienie uwagi klienta

– poprzez

•

pomaganie klientowi w powracaniu do istotnych

tematów,

•

zmiana przedmiotu lub struktury rozmowy jeżeli

klient ma trudności w skupieniu się lub w

kontynuowaniu.

6. Uzyskanie przez klienta zrozumienia

– poprzez

dostarczanie lub wywoływanie bardziej zrozumiałych

sposobów rozumienia wtedy gdy pojawiają się

niejasności, wieloznaczności, sprzeczności i

zamieszanie.

Typowe zadania i zamiary terapeuty

7. Wzbudzanie nadziei u klienta

– poprzez

•

przekazywanie i inspirowanie oczekiwań, ze możliwa

jest zmiana, ze terapeuta może pomóc klientowi,

•

odbudowa morale, tworzenie zaufania klienta do jego

zdolności do przeprowadzenia zmian.

8. Doświadczenie katharsis

– poprzez

•

uzyskiwanie uwolnienia od napięcia lub przykrych

uczuć,

•

dawanie klientowi okazji do odreagowania lub

odgadania uczuć i problemów

9. Rozpoznanie dysfunkcjonalnych przekonań

–

poprzez rozpoznanie nielogicznych, irracjonalnych

myśli lub postaw utrudniających zdrowe

funkcjonowanie (np. „muszę być doskonały”)

Typowe zadania i zamiary terapeuty

10. Rozpoznanie dysfunkcjonalnych zachowań

–

poprzez

•

rozpoznawanie i przekazywanie informacji zwrotnych

dotyczących niewłaściwych zachowań i ich konsekwencji,

•

dokonywanie analizy zachowania,

11. Rozwijanie samokontroli

– poprzez

•

zachęcanie klienta do uzyskiwania lub rozwijania

opanowywania lub kontrolowania myśli, uczuć, zachowań

lub impulsów,

•

pomaganie klientowi w uzyskiwaniu poczucia raczej

wewnętrznej niż zewnętrznej lokalizacji odpowiedzialności

za własne funkcjonowanie

12. Rozpoznawanie i intensyfikacja uczuć

– poprzez

•

rozpoznawanie, intensyfikowanie i ułatwianie akceptacji

uczuć,

•

zachęcanie klienta do uświadamiania sobie ukrytych

uczuć lub do doświadczania uczuć na głębszym poziomie

Typowe zadania i zamiary terapeuty

13. Uzyskiwanie wglądu

– poprzez ułatwianie

zrozumienia ukrytych powodów, dynamiki,

nieświadomych motywów, kryjących się za

przekonaniami, zachowaniami, postawami i uczuciami

14. Promowanie zmian

– poprzez

•

uczenie i rozwijanie nowych i bardziej adaptacyjnych

umiejętności, zachowań i przekonań dotyczących

własnej osoby i innych ludzi,

•

tworzenie nowych układów odniesienia dotyczących

funkcjonowania klienta i pomocnych w zobaczeniu

siebie w nowy sposób,

15. Wzmacnianie zmian

– poprzez

•

dawanie pozytywnych wzmocnień i informacji

zwrotnych dotyczących prób zmiany w celu

zwiększenia prawdopodobieństwa że zmiany będą

kontynuowane i utrzymane,

•

zachęcanie do podejmowania ryzyka zmiany i nowych

zachowań.

Typowe zadania i zamiary terapeuty

16. Radzenie sobie z oporem klienta

– poprzez

przezwyciężanie przeszkód na drodze do zmiany lub do

uzyskiwania postępów w pracy (może obejmować dyskusję

nad trudnościami lub niewłaściwym podporządkowaniem się

procedurze postępowania terapeutycznego

)

17.Tworzenie wyzwań

– poprzez

•

wyrwanie klienta z aktualnego stanu „zastoju”, wstrząśnięcie jego

przekonaniami lub odczuciami,

•

sprawdzenie, zweryfikowanie adekwatności lub realistyczności

przekonań, myśli, odczuć,

•

pomoc klientowi w zakwestionowaniu konieczności utrzymywania

starych wzorów

18. Radzenie sobie z przebiegiem relacji terapeutycznej

–

•

rozwiązywanie problemów występujących w relacji

terapeutycznej

•

utrzymywania właściwego przymierza terapeutycznego,

•

radzenie sobie z problemami zależności, odkrywanie i

korygowanie zniekształceń w myśleniu klienta na temat

relacji, które wynikają z minionych doświadczeń