WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

OPERACJE

I TECHNIKI

OPERACYJNE

dr inż. Andrzej KIJ

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

Temat:

Temat:

Operacje reagowania

Operacje reagowania

kryzysowego

kryzysowego

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

Zagadnienia:

1.Ogólne założenia operacji

reagowania kryzysowego

2.Rola i zadania Sił Zbrojnych w

operacji reagowania

kryzysowego.

3.Współczesne operacje

reagowania kryzysowego.

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

Pokój jest

niczym innym, jak tylko

zawieszeniem broni, które

trwać będzie tak długo, jak

rzetelni jego zwolennicy

będą w stanie bronić go w

razie potrzeby siłą...

Władysław Sikorski

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

Zagrożenia i wyzwania

• Wojna i agresja zbrojna
• Kryzysy i konflikty lokalne
• Regiony nadmiernej koncentracji

potencjału militarnego

• Proliferacja broni masowego rażenia
• Zagrożenia ekonomiczne
• Niebezpieczeństwo nowych podziałów

w Europie

• Niekontrolowane migracje

transgraniczne

• Terroryzm i przestępczość

zorganizowana

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

Kryzys – identyfikacja

problemu

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

(gr. krisis – przesilenie)

... Moment przełomowy, rozstrzygający,

punkt zwrotny. Pojęcie to powiązane jest ze

wszystkimi dziedzinami życia człowieka i

społeczeństw, np. kryzys polityczny,

rządowy, państwa, wartości, ekonomiczny,

międzynarodowy...

Kryzys

Kryzys

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

Kryzys a konflikt

Kryzys a konflikt

Konflikt społeczny

Konflikt społeczny

to stosunek (stan) między grupami lub klasami społecznymi,

wynikający ze sprzeczności ich żywotnych interesów, a także

ze sprzeczności wartości i celów uznawanych przez te grupy,

wyrażający się w działaniach jednej lub dwóch stron,

zmierzający do narzucenia swojej woli lub zachowania swego

stanu posiadania.

Kryzys społeczny

Kryzys społeczny

to proces subiektywnie patologiczny, polegający na

naruszeniu

równowagi w formach życia zbiorowego, spiętrzenie

konfliktów i sprzeczności interesów grożących otwartą walką i

rozbiciem określonej organizacji.

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

Wypadek lub sytuacja powodująca

zagrożenie dla Stanów Zjednoczonych, ich
terytorium, obywateli, sił wojskowych,
majątku lub istotnych interesów. Wypadki
rozwijają się w szybkim tempie, wywołując
problemy o takiej wadze dyplomatycznej,
ekonomicznej, politycznej lub militarnej, że
dla

osiągnięcia

celów

narodowych

angażowane

są

wojska

Stanów

Zjednoczonych.

JP 1-02 Department of Defence Dictionary of Military and Associated Terms, kwiecień 2001.

Kryzys

Kryzys

/perspektywa amerykańska/

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

... Moment przełomowy w napiętych

stosunkach między państwami. Może się

wyrazić w skrajnej formie jako

konflikt

międzynarodowy

lub

wojna

. Oznacza brak

porozumienia i współpracy w danym

momencie...

Kryzys międzynarodowy

Kryzys międzynarodowy

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

(łac. conflictus – zderzenie)

Najostrzejsza forma sporu

międzynarodowego. Może przebiegać w

postaci werbalnej – zgłaszanie protestu,

sprzeciwu, ostrzeżenia czy groźby lub w

postaci akcji o różnym natężeniu (zerwanie

stosunków dyplomatycznych, blokada,

embargo, demonstracja siły, użycie siły –

konflikt zbrojny)...

Konflikt międzynarodowy

Konflikt międzynarodowy

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

Zjawisko społeczno-polityczne polegające

na podjęciu decyzji o walce zbrojnej przez

podmioty prawa międzynarodowego. Wojna

wiąże się z momentem zerwania stosunków

pokojowych i przejścia do stosunków

wojennych...

Wojna

Wojna

Użycie siły (np. represalia) nie jest zawsze tożsame

z wojną, a w czasie wojny mogą być utrzymane

stosunki dyplomatyczne (np. wojna Irak – Iran w

latach 80.)

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

... odwetowe środki przymusu anulujące

zwykłe normy prawa międzynarodowego,

stosowane w odpowiedzi na bezprawne

działanie innego państwa. Przy ich

stosowaniu obowiązuje zasada

proporcjonalności i humanitarności...

Represalia

Represalia

Do najpowszechniejszych represalii należą:

•

embargo;

•

blokada;

•

okupacja pokojowa.

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

Ogólne założenia operacji

Ogólne założenia operacji

reagowania

reagowania

kryzysowego

kryzysowego

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

 Zdolności w zakresie podejmowania działań

wykraczających poza art. 5 Traktatu;

 Włączenie problematyki operacji pokojowych
i akcji
humanitarnych do obszaru współpracy w
ramach PfP;

 Udzielenie pomocy ONZ w realizacji

mandatu operacji pokojowej w byłej
Jugosławii.

Deklaracja Londyńska

Deklaracja Londyńska

(06 lipiec 1990)

(06 lipiec 1990)

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

Cztery podstawowe obszary zadaniowe:

Cztery podstawowe obszary zadaniowe:

„Nowy profil Sojuszu Północnoatlantyckiego”



Współpraca;

Współpraca;



Dialog;

Dialog;



Obrona kolektywna;

Obrona kolektywna;



Reagowanie Kryzysowe i Zapobieganie Konfliktom

Reagowanie Kryzysowe i Zapobieganie Konfliktom

Koncepcja Strategiczna

Koncepcja Strategiczna

(Rzym 1991)

(Rzym 1991)

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

 Wsparcie procesu pokojowego w danym

regionie;

 Niesienie Pomocy Humanitarnej;

 Zapobieganie rozprzestrzeniania się

konfliktu

na kraje sąsiadujące.

poza art. 5 Traktatu Waszyngtońskiego do 1998

Cele Operacji

Cele Operacji

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

Pojawienie się nowego obszaru

zadaniowego,

określonego mianem -

„Rozwiązywania Kryzysów”

Szczyt Waszyngtoński’
99

Nowa Koncepcja

Nowa Koncepcja

Strategiczna Sojuszu

Strategiczna Sojuszu

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

1.Zachowanie zasadniczego znaczenia obrony

kolektywnej
i więzi transatlantyckiej - jako nieodłącznych
cech Paktu Północnoatlantyckiego i
podstawowego warunku jego zdolności do
działania oraz realizacji całego spektrum zadań.

2.

Zdolności polityczne i militarne Sojuszu stanowią

zarazem bazę umożliwiającą zapobieganie
konfliktom, ich przezwyciężanie, partnerstwo i
współpracę – zwłaszcza

w odniesieniu do wyzwań mogących się pojawić

przed Sojuszem.

Nowe zagadnienia w

Nowe zagadnienia w

aspekcie

aspekcie

Reagowania Kryzysowego

Reagowania Kryzysowego

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

3. W porównaniu z Koncepcją Strategiczną z 1991

roku, następuje wyraźne przesunięcie wysiłku w
kierunku zdolności do reagowania kryzysowego,
jednakże w dalszym ciągu na bazie politycznej i
militarnej zdolności obronnej.

4. Koncepcja ogranicza geograficzny zakres

działania NATO do obszaru euroatlantyckiego, co
wskazuje, że Sojusz nie zamierza być siłą
działającą globalnie.

Nowe zagadnienia w

Nowe zagadnienia w

aspekcie

aspekcie

Reagowania Kryzysowego

Reagowania Kryzysowego

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

5. Operacje wykraczające poza artykuł 5 mają być

prowadzone na podstawie mandatu RB ONZ

NATO nie wyklucza jednak możliwości

prowadzenia tego rodzaju operacji również bez
wyraźnego mandatu, lecz w zgodzie z prawem
międzynarodowym i na zasadzie konsensusu
państw członkowskich.

6. W koncepcji uwypukla się europejski wymiar

NATO, włącznie z możliwością wykorzystania
środków
i możliwości Sojuszu do operacji europejskich.

Nowe zagadnienia w

Nowe zagadnienia w

aspekcie

aspekcie

Reagowania Kryzysowego

Reagowania Kryzysowego

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

MC 400/2 z 16 maja 2000 roku

MC 133/3 z 28 sierpnia 2000 roku

MC 327/2 z 30 maja 2001 roku

„Wdrożenie wojskowej Koncepcji Strategicznej Sojuszu”

Reagowanie Kryzysowe – ocenia się jako jedno z trzech

podstawowych zadań Sojuszu

„Proces Planowania Operacyjnego NATO” – obejmuje proces

planowania, zarówno dla potrzeb obrony kolektywnej, jak i CRO’s

„Wytyczne polityki wojskowej NATO do Operacji Reagowania

Kryzysowego nie spełniających wymagań art. V

Podstawy CRO

Podstawy CRO

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

Zapobieganie (rozwiązywanie)

Zapobieganie (rozwiązywanie)

sytuacji kryzysowych,

sytuacji kryzysowych,

zagrażających bezpieczeństwu

zagrażających bezpieczeństwu

członków Sojuszu lub jego

członków Sojuszu lub jego

stabilności na obrzeżach obszaru

stabilności na obrzeżach obszaru

traktatowego

traktatowego

Cel operacji

Cel operacji

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

Operacje Reagowania Kryzysowego są to różnego

rodzaju działania militarne i niemilitarne,

kierowane przez NATO, przy wsparciu i akceptacji

międzynarodowych organizacji politycznych,

wojskowych, humanitarnych i gospodarczych.

Definicja

Definicja

Mogą być prowadzone w różnej formie,

obejmując swoim zasięgiem wszystkie

działania, które nie dotyczą art. 5

Traktatu Waszyngtońskiego

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA



Akcje ratownicze i ewakuacyjne;

Akcje ratownicze i ewakuacyjne;



Akcje Humanitarne;

Akcje Humanitarne;



Świadczenia pomocy w przypadku

Świadczenia pomocy w przypadku

katastrof i klęsk żywiołowych;

katastrof i klęsk żywiołowych;



Operacje wsparcia pokoju (PSO);

Operacje wsparcia pokoju (PSO);



Operacje militarne.

Operacje militarne.

Formy

Formy

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

1.

1.

Celowość.

Celowość.

2.

2.

Wytrwałość.

Wytrwałość.

3.

3.

Jedność dowodzenia.

Jedność dowodzenia.

4.

4.

Jedność wysiłku.

Jedność wysiłku.

5.

5.

Wiarygodność.

Wiarygodność.

6.

6.

Przejrzystość operacji.

Przejrzystość operacji.

7.

7.

Bezpieczeństwo.

Bezpieczeństwo.

Zasady

Zasady

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

8.

8.

Elastyczność.

Elastyczność.

9.

9.

Promowanie współpracy i zgody.

Promowanie współpracy i zgody.

10.

10.

Bezstronność.

Bezstronność.

11.

11.

Użycie siły.

Użycie siły.

12.

12.

Wzajemny szacunek.

Wzajemny szacunek.

13.

13.

Swoboda manewru.

Swoboda manewru.

14.

14.

Legitymizacja.

Legitymizacja.

Zasady

Zasady

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA



Wsparcie i akceptacja ze strony

Wsparcie i akceptacja ze strony

międzynarodowych organizacji politycznych,

międzynarodowych organizacji politycznych,

militarnych, humanitarnych, gospodarczych;

militarnych, humanitarnych, gospodarczych;



Uczestnictwo jest kwestią narodową;

Uczestnictwo jest kwestią narodową;



Operacją kieruje NATO.

Operacją kieruje NATO.



Zachowanie zdolności do obrony kolektywnej;

Zachowanie zdolności do obrony kolektywnej;



Operacje reagowania kryzysowego mogą być

Operacje reagowania kryzysowego mogą być

podobne do operacji w ramach artykułu 5.

podobne do operacji w ramach artykułu 5.

Determinanty

Determinanty

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

•

Redukowanie napięć w celu uniknięcia
kryzysu;

•

Rozwiązanie kryzysu zanim przerodzi się
on w konflikt;

•

Zapewnienie gotowości elementów
cywilnych i militarnych do odpowiedniego
reagowania w
zależności od sytuacji;

•

Reagowanie w przypadku wybuchu konfliktu
w celu zapobieżenia jego eskalacji;

•

Ustanowienie normalnych warunków po
rozwiązaniu konfliktu.

Zarządzanie

Zarządzanie

kryzysowe

kryzysowe

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

Przedsięwzięcia dyplomatyczne

Przedsięwzięcia gospodarcze

Działania wojskowe

Deeskalacja / Eskalacja

Opcje reagowania

Opcje reagowania

kryzysowego

kryzysowego

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

 publiczne zajęcie stanowiska przez czołowych

polityków;



noty dyplomatyczne w odniesieniu do
„zakłócania pokoju“



intensyfikacja działań NATO – udział w
gremiach dążących do rozwiązania konfliktu,
przede wszystkich w ramach ONZ i OBWE;



odwołanie ambasadorów i przedstawicielstw
wojskowych;



wspólne oświadczenie w imieniu SOJUSZU.

Dyplomatyczne

Dyplomatyczne

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

Stosunki/relacje

handlowe

Stosunki

finansowe

Stosunki

Technologiczne

Ulepszenia

w zakresie polityki celnej

Większość ulepszeń

Obniżenie cła

Subwencja (zapomogi)

Prawo państwowe

Rozwój pomocy

Gwarancja

inwestycyjna

Eksport. - poręczenia

kredytowe

Wymagania w zakresie

przepływu kapitału

Sterowane centralnie

ulepszenia

Udzielanie

licencji

Pomoc techniczna

Transfer technologii

- POZYTYWNE -

Gospodarcze

Gospodarcze

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

Stosunki

handlowe

Stosunki

finansowe

Stosunki

technologiczne

Embargo

Bojkot

Zwiększenie opłat celnych

Dyskryminacja celna

Kwoty

Ograniczenie

połączeń

lotniczych

Zamrożenie

wierzytelności

Kontrola transferu

kapitału

Wywłaszczanie

Dodatkowe

przeciwdziałania

Wstrzymanie pomocy

w zakresie rozwoju

Cofnięcie gwarancji

inwestycyjnych

Odebranie

licencji

Ograniczenia

pomocy technicznej

Ograniczenia

w zakresie

Transferu

technologii

Negatywne - sankcje gospodarcze

BLOKADA

Gospodarcze

Gospodarcze

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

Rola i zadania Sił Zbrojnych

Rola i zadania Sił Zbrojnych

w operacji reagowania

w operacji reagowania

kryzysowego

kryzysowego

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

Operacje poniżej progu

wojny

Pokój

Konflikt poniżej

progu wojny

Pokój

Pokój

mało stabilny

(wrażliwy)

Wojna

Pokój

mało stabilny

(wrażliwy)

Operacje pokojowe

Operacje wymuszania

pokoju, działania

prewencyjne

Operacje wojenne

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

• cel
• sposób osiągnięcia celu
• przynależność sił
• zaangażowane rodzaje Sił

Zbrojnych

• środowisko
• inne

Kryteria klasyfikowania

Kryteria klasyfikowania

operacji

operacji

Wojenne
Poniżej progu wojnyOpóźniające

Obronne
Zaczepne

Narodowe
Sojusznicze
Wielonarodowe

Wojsk Lądowych
Sił Powietrznych
Sił Morskich

Połączone

…lądowe
…w terenie górzystym
…w warunkach pustynnych

Przeciwterrorystyczne
Antynarkotykowe
Wymuszania pokoju…

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA



Zapobiegawczy efekt polityczny (zerwanie

Zapobiegawczy efekt polityczny (zerwanie

współpracy wojskowej);

współpracy wojskowej);



Zmniejszenie ryzyka w większym znaczeniu

Zmniejszenie ryzyka w większym znaczeniu

(współpraca wojskowa ze stroną zagrożoną);

(współpraca wojskowa ze stroną zagrożoną);



Opcje wynikające z umów o redukcji i

Opcje wynikające z umów o redukcji i

kontroli zbrojeń (kontrole, sankcje);

kontroli zbrojeń (kontrole, sankcje);

 Monitorowanie rozwoju sytuacji w rejonie

potencjalnego konfliktu (loty rozpoznawcze,

dozorowanie granic, działania wywiadu);

 Wzrost gotowości do reakcji na rozwijający

się konflikt (wzrost gotowości bojowej wojsk,

ćwiczenia wojskowe);

Militarne

Militarne

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

 Odstraszanie i demonstracja woli Sojuszu do

działania (utworzenie sił zadaniowych, wysłanie
wojsk w rejon konfliktu);

 Opanowanie konfliktu z użyciem ograniczonych

środków militarnych (obserwatorzy wojskowi,
kontrola przestrzegania embarga);

 Opcje w przypadku dużego

prawdopodobieństwa wybuchu walk lub ich
zaistnienia (prze-prowadzenie operacji
wojskowej);

 Deeskalacja kryzysu (wycofanie wojsk).

Militarne

Militarne

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

Operacje Reagowania

Kryzysowego

Operacje Reagowania

Kryzysowego

Operacje Wsparcia

Pokoju

Operacje Wsparcia

Pokoju

Inne operacje reagowania

kryzysowego

i zadania spoza art.. V

Inne operacje reagowania

kryzysowego

i zadania spoza art.. V

Typologia

Typologia

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

Utrzymanie pokoju.

Ustanowienie pokoju.

Zapobieganie konfliktom.

Budowanie pokoju.

Wymuszenie pokoju.

Pomoc humanitarna.

Operacje wsparcia pokoju

Operacje wsparcia pokoju

- NATO

- NATO

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

Poszukiwanie i ratunek personelu będącego
w

niebezpieczeństwie

Pomoc w usuwania klęsk i katastrof

Wsparcie operacji humanitarnych

Operacje ewakuacji osób nieuzbrojonych

Pomoc wojskowa/wsparcie władz
cywilnych

Inne O

Inne O

peracje

peracje

Reagowania

Reagowania

Kryzysowego

Kryzysowego

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

Wnioski i konkluzje

Wnioski i konkluzje

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

Prognoza

Prognoza

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

Cechy

Cechy

Asymetria

Wojna nie z państwem ale np.
organizacją terrorystyczną

Religijne lub ideologiczne
podłoże konfliktu

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

Niebezpieczeństwa

Niebezpieczeństwa

Siły Zbrojne są przygotowane do
walki przeciwko innemu państwu
(przeciwko siłom zbrojnym)

Wojna i terroryzm przenikają się
wzajemnie - trudność w
identyfikacji przeciwnika

Wyrafinowane technologie
mogą okazać się mało
przydatne

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

• Dworecki S., Od konfliktu do wojny, Warszawa

1997.

• FM 3-07 (100-20) Stablility Operations and

Suport Operations, Department of the Army, luty

2003.

• Gearty C., Terroryzm, Warszawa 1998.

• Heisbourg F., Wojny, Warszawa 1998.

• Huntington S., Zderzenie cywilizacji, Warszawa

1997.

• Kaczmarek W. [red. nauk.], Identyfikacja i

charakterystyka sytuacji kryzysowych, W-wa

2004.

• Kitler W., Wiśniewski B., Prońko J., Problemy

zarządzania kryzysowego w państwie,

Warszawa 2000.

Literatura

WARSZAWSKA SZKOŁA ZARZĄDZANIA SZKOŁA WYŻSZA

DZIĘKUJĘ ZA

DZIĘKUJĘ ZA

UWAGĘ

UWAGĘ