CZY JESTEŚ KOWALEM

SWOJEGO LOSU??

Angelika Lewandowska

167844

Tomasz Łanowy 167919

Julian Rotter

• Stwierdził, że ludzie różnią się od siebie

pod względem umiejscawiania
odpowiedzialności za to, co im się
przytrafia.

• Wyróżnił dwa rodzaje umiejscowienia

źródła kontroli.

Umiejscowienie źródła kontroli

• ZEWNĘTRZNE

Interpretowanie

skutków, jakie

wywołuje nasze

zachowanie, jako

wyniku szczęścia,

działania innych

ludzi, zrządzenie

losu.

• WEWNĘTRZNE

Ludzie myślą, że to

ich zachowanie i

cechy osobowości

są odpowiedzialne

za skutki.

Teoria społecznego uczenia się

• W rozwoju człowieka dochodzi do uczenia

się tych zachowań które są wzmacniane.

• Wzmocnienie zwiększa oczekiwanie, że

dane zachowanie spowoduje pożądane
wzmocnienie.

• Usunięcie wzmocnienia spowoduje zanik

oczekiwania zależności między
zachowaniem a wzmocnieniem.

• Zdaniem Rottera wewnętrzne lub

zewnętrzne umiejscowienie źródła
kontroli stanowi ważny aspekt tego, kim
jesteś, jest częścią Twojej osobowości.

Cel badań

1. Stworzenie wiarygodnej skali pomiaru

stopnia, w jakim jednostka
umiejscawia kontrolę wewnątrz lub na
zewnątrz siebie.

2. Udowodnienie, że ludzie różnią się

sposobem interpretowania przyczyn
wzmocnienia w takich samych
sytuacjach.

Metoda

• Rotter zaprojektował skalę zawierającą

serię wielu par stwierdzeń. W każdej
parze znalazło się zdanie pokazujące
wewnętrzne i zewnętrzne
umiejscowienie kontroli.

• Badany wybierał jedno i tylko jedno

zdanie z każdej pary, które było bardziej
prawdziwe w jego przypadku.

Narzędzie badań

• Początkowo zawierało 60 par

stwierdzeń, ograniczone do 23.

• Dodano 6 pozycji buforowych, by ukryć

prawdziwy cel skali.

• Rotter nazwał ją I-E Scale - Skala

Umiejscowienia Źródła Kontroli
(Kwestionariusz do pomiaru poczucia
kontroli [Delta] – R.Ł.Drwal).

Przykładowe pozycje

Pozycj

Stwierdzenie

2a.

2b.

Wiele przykrych rzeczy w życiu ludzi

jest częściowo spowodowanych
pechem.

Nieszczęścia, jakie zdarzają się
ludziom, są wynikiem popełnianych

przez nich błędów.

23a.

23b.

Niekiedy nie mogę pojąć, w jaki sposób

nauczyciele dochodzą do ocen, które
otrzymuje.

Moje oceny zależą bezpośrednio od
tego, jak dużo się uczę.

Przykładowe pozycje buforowe

Pozycj

Pozycje buforowe

1a.

1b.

Dzieci mają kłopoty, ponieważ rodzice

zbyt często je karzą.
Problemem większości dzisiejszych dzieci

jest to, że rodzice są dla nich zbyt
pobłażliwi.

14a.

14b.

Pewni ludzie są po prostu niedobrzy.

W każdym człowieku jest coś dobrego.

Wyniki

• Znaleziono zależności pomiędzy wynikami

otrzymanymi dzięki zastosowaniu skali a

sytuacjami związanymi z

1. Hazardem
2. Aktywnością polityczną
3. Perswazją
4. Paleniem tytoniu
5. Motywacja osiągnięć
6. Konformizmem

Hazard

• Związek robienia zakładów i

umiejscowienie źródła kontroli.

• Pewne wygrane – kontrola wewnętrzna.
• Kontrola zewnętrzna – większe ryzyko,

złudzenie gracza.

Aktywność polityczna

• Czarnoskórzy studenci pytani o

aktywność związaną z ruchem praw
obywatelskich.

• Ci, którzy brali udział w marszach i

należeli do organizacji zajmujących się
obroną praw obywatelskich mieli
poczucie kontroli wewnętrznej.

Perswazja

• Obie grupy miały taki sam stosunek do

męskich i damskich organizacji
studenckich.

• Obie grupy mieli przekonać innych

studentów do zmiany poglądów na temat
organizacji.

• Osoby z wewnętrzną kontrolą były

skuteczniejsze w zmienianiu postaw
innych i bardziej odporne na manipulacje.

Palenie tytoniu

• Samokontrola związana z wewnętrzną

kontrolą.

1. Palacze częściej niż niepalący mieli

poczucie kontroli zewnętrznej.

2. Ci którzy rzucili palenie po pojawieniu

się ostrzeżenia o szkodliwości palenia
mieli silniejsze poczucie kontroli
wewnętrznej niż Ci, którzy nie rzucili
nałogu.

Motywacja osiągnięć

• Jeśli wierzysz że twoje sukcesy są tylko

twoja zasługą, to masz większą
motywację do osiągania sukcesów.

• Istnieje związek między poczuciem

wewnętrznym kontroli a wskaźnikami
motywacji.

Konformizm

• Osoby zostały poddane testowi

konformizmu Solomona Ascha.

• Badanym pozwolono stawiać pieniądze

na prawdziwość swoich sądów.

• Osoby mające wewnętrzną kontrolę w

mniejszym stopniu zgadzały się z
większością, a kiedy ich sądy były
sprzeczne z opinią większości stawiały
więcej pieniędzy na siebie.

Omówienie

• Możliwe czynniki wpływające na

kształtowanie się poczucia kontroli:

– Różnice kulturowe
– Różnice społeczno-ekonomiczne
– Różne style rodzicielstwa

Omówienie

• Umiejscawianie kontroli jest możliwą do

zdefiniowania cechą jednostki,
występującą dosyć konsekwentnie w
różnych sytuacjach.

• Różni ludzie zachowują się inaczej w

takich samych sytuacjach.

• Umiejscawianie kontroli można

zmierzyć.

• I-E Scale jest skutecznym narzędziem.

Hipoteza Rottera

• Osoby o wewnętrznej kontroli częściej:
1. Wykorzystują informacje do poprawienia

przyszłych zachowań w takich samych

lub podobnych sytuacjach

2. Inicjują zmiany, poprawiają swoje

warunki życiowe

3. Bardziej cenią wewnętrzne umiejętności

i osiąganie celów

4. Są mniej podatne na manipulację.

Kolejne badania

• Od czasu opracowania skali przez

Rottera, przeprowadzono setki badań
analizujących związek między
umiejscowieniem kontroli a różnymi
zachowaniami.

Zachowania prozdrowotne

• Badania Stricklanda 1977
• Z przeglądu badań wynika, że osoby z

poczuciem kontroli wewnętrznej zwykle
przyjmują większą odpowiedzialność za
swoje zdrowie – nie palą, maja lepsze
nawyki żywieniowe, dbają by uniknąć
wypadków.

• Poziom stresu jest u nich niższy, rzadziej

cierpią na choroby związane ze stresem.

Styl rodzicielstwa

• Rodzice o kontroli wewnętrznej są

bardziej czuli, konsekwentni pod
względem dyscypliny, bardziej zależy im
by nauczyć dziecko brania
odpowiedzialności za własne czyny.

• Rodzice z kontrolą zewnętrzną są

bardziej autorytarni, restrykcyjni, nie
sprawiają dzieciom dużej możliwości
sprawowania osobistej kontroli.

Badania Simsa i Baumanna –

1972

• Śmiertelność spowodowana przez

tornado jest pięciokrotnie wyższa na
Południu niż na Środkowym Zachodzie.

• Wyeliminowano aspekty fizyczne: siła i

gwałtowność burz, pora doby burz,
rodzaj konstrukcji mieszkań i zakładów
pracy, jakość systemów ostrzegania.

• Różnica może być spowodowana

zmiennymi psychologicznymi.

Badania Simsa i Baumanna –

1972

• Wyniki pokazały, że badani z Alabamy

mieli silniejsze poczucie kontroli
zewnętrznej niż badani z Illinois.

• Poczucie kontroli wewnętrznej bardziej

przyczynia się do zachowań ratujących
życie podczas takich zdarzeń jak
tornado.

Depresja

• Yang i Clum – 2000
• Bezradność i beznadziejność –

podstawowe objawy depresji.

• Stres dziecięcy wynikający z

wykorzystania i niestabilności rodziny
przyczynia się do niskiego poczucia
własnej wartości, zewnętrznej kontroli,
wyższych poziomów depresji i tendencji
samobójczych w dorosłym życiu.

Przekonania religijne

• Pobożni ludzie uważają że właściwe jest

powierzenie losu Bogu.

• Stwierdzono, że jeżeli ktos ma poczucie

kontroli zewnętrznej, ale zewnętrzna
władza postrzegana jako silna wiara w
najwyższą Istotę, to taka osoba będzie
mniej podatna na np. poczucie
bezradności, depresję, słabe
osiągnięcia.

Prawicowy autorytaryzm

• Badania Djakonowa i Jurtajkina - 2000
• Badania przeprowadzone wśród

amerykańskich i rosyjskich studentów.

• Amerykańscy studenci z poczuciem

kontroli wewnętrznej mieli wyższy
poziom autorytaryzmu.

• Brak takiej zależności wśród rosyjskich

studentów.

Inne badania

• Badania Rottera przytaczane przy

– Zaburzeniach po stresie traumatycznym
– Starzeniu się
– Metodach porodu
– Wynikach w nauce
– Zapobieganiu HIV, AIDS
– Stosowaniu środków antykoncepcyjnych
– ...