Dźwignia operacyjna

i finansowa

Pojęcie dźwigni



Z fizycznego punktu widzenia

mechanizm dźwigni wyjaśnia, jak
przy użyciu małej siły można
podnieść wielki ciężar.



Dźwignia finansowa to mechanizm

polegający na generowaniu dużych
zysków przy relatywnie małej
zainwestowanej kwocie.

1. Dźwignia operacyjna –
struktura kosztów w
przedsiębiorstwie



Wybór składników majątku, czyli

struktura aktywów wynika z potrzeb
produkcyjnych i handlowych firmy.



Oznacza to różny udział aktywów

trwałych w strukturze aktywów.



Aktywa, jakimi dysponują firmy

wpływają na strukturę kosztów.



Znajomośc kosztów stałych i zmiennych

służy do wyznaczenia dźwigni
operacyjnej.



Przez wykorzystanie dźwigni

operacyjnej rozumie się takie
ukształtowanie kosztów stałych, które
zastępują koszty zmienne w celu
szybszego wzrostu zysków przy
wzroście sprzedaży.



Relacje pomiędzy kosztami stałymi i

zmiennymi uzyskuje się poprzez wybór
struktury aktywów.

Poziom zysku operacyjnego określa
relację między względną zmianą zysku
operacyjnego , a względną zmianą
sprzedaży, która wywołuje ten przyrost
zysku.

S

S

EBIT

EBIT

DOL









EBIT - zysk operacyjny (zysk przed zapłatą
odsetek i opodatkowaniem)



∆EBIT – przyrost zysku operacyjnego



S – przychody ze sprzedaży



∆S – przyrost przychodów ze sprzedaży

Poziom dźwigni operacyjnej (DOL)

mierzy wpływ, jaki względna

zmiana sprzedaży wywiera na

względną zmianę zysków

operacyjnych.

Poziom dźwigni operacyjnej
można też wyznacza ze wzoru:

F

v

p

Q

v

p

Q

DOL













)

(

)

(



Q- wielkośc sprzedaży (produkcji) w ujęciu
ilościowym,



P- cena jednostkowa,



V – jednostkowy koszt zmienny,



F - suma kosztów stałych w okresie.

Przyjmując oznaczenia:
Q(p - v) – marża brutto,
Q(p - v) – F – zysk operacyjny.

operacyjny

zysk

brutto

marża



DOL

Dźwignia operacyjna



Osiąga dodatnie wartości dla sprzedaży większej od
operacyjnego progu rentowności.



Osiąga ujemne wartości dla sprzedaży mniejszej od
operacyjnego progu rentowności.



Wzrasta wraz ze wzrostem kosztów stałych (F).
Oznacza to, że duży udział kosztów stałych
powoduje wzrost wrażliwości wyników operacyjnych
na zmiany wielkości sprzedaży.



Osiąga największe wartości dla sprzedaży
nieznacznie większej od operacyjnego progu
rentowności. Małe przyrosty sprzedaży powodują
duże przyrosty zysków operacyjnego.



Maleje wraz ze wzrostem wielkości

sprzedaży. Dla dużych wielkości
sprzedaży kolejne jej przyrosty w
coraz mniejszym stopniu wpływają
na wzrost zysków operacyjnych.



Osiąga bliskie zera wartości dla

bliskich zera wielkości sprzedaży.

Analizując konkretne wartości dźwigni

operacyjnej, należy określi obszar, w

jakim znajduje się bieżąca wartośc

sprzedaży.

2. Dźwignia finansowa – kapitał
w przedsiębiorstwie



W toku działania firmy, kapitał własny często jest

niewystarczający dla finansowania rozwoju

działalności gospodarczej. Stąd też naturalnym

źródłem pozyskania funduszy są zaciągane

zobowiązania w postaci kredytów bankowych lub

innych podobnych źródeł finansowania.



W związku z tym, w procesie zarządzania

finansami niezbędna jest znajomość reguł i zasad

ustalenia prawidłowego stosunku długu do

kapitału własnego. Menedżer musi wiedzieć, na

jakie korzyści można liczyć właściwie kształtując

strukturę kapitału, co wyznacza granicę

opłacalności korzystania z kapitału obcego.

Kapitał obcy



Przy finansowaniu działalności

przedsiębiorstwa kapitałami obcymi powstają

koszty finansowe związane z koniecznością

spłaty odsetek.



Koszty te wpływają na osiągany przez firmę

zysk netto.



Struktura źródeł finansowania aktywów jest

jednym z wyznaczników zysku.



Możliwa jest sytuacja, w której dwie firmy o

identycznym poziomie zysku operacyjnego

osiągają różny wynik netto ze względu na

odmiennie ukształtowane struktury pasywów.

Koszt kapitału w przedsiębiorstwie



Jednym z celów zarządzania finansami jest

minimalizacja kosztu kapitału w przedsiębiorstwie

czyli kształtowanie optymalnej struktury kapitału.



Optymalną strukturę kapitału osiąga się przy

zachowaniu równowagi między wielkością ryzyka a

poziomem dochodowości.



W miarę powiększania zadłużenia

przedsiębiorstwa, rośnie nie tylko koszt kapitału

obcego, ale również ryzyko, które obciąża przede

wszystkim właścicieli, którzy w związku z tym

żądają wyższej stopy zwrotu od wyłożonego

kapitału, co powoduje podniesienie kosztu także

kapitału własnego.

Dźwignia finansowa



Określa relację wielkości kapitału
obcego do kapitału własnego.



Stosowanie dźwigni finansowej
polega na powiększaniu udziału
długu w całym kapitale firmy, w celu
zwiększenia poziomu dochodowości
(stopy zwrotu) z kapitału własnego.

Dźwignia finansowa

Wykorzystanie kapitałów obcych pozwala na zwiększenie

przychodów ze sprzedaży w stosunku do tych, które

możliwe są do osiągnięcia przy finansowaniu działalności

jedynie środkami własnymi.

Do momentu, kiedy koszt kapitałów obcych jest niższy od

rentowności majątku, firma osiąga dodatkowe korzyści

wyrażające się  wzrostem rentowności kapitałów

własnych. Zjawisko to określa się jako dźwignię

finansową.

Inaczej mówiąc wzrost rentowności kapitału własnego

ponad rentowność kapitału ogółem, dzięki

zaangażowaniu kapitału obcego, jest nazywany efektem

działania dźwigni finansowej

Z czego wynika efekt dźwigni
finansowej?



Koszt długu dla przedsiębiorstwa jest z zasady mniejszy

od kosztu kapitału własnego.



Inwestorzy, angażujący kapitał własny, ponoszą dużo

wyższe ryzyko na zainwestowanym kapitale niż

pożyczkodawcy, a w konsekwencji oczekują wyższej

stopy zwrotu z zaangażowanego kapitału.



Dodatkowo, na mniejszy koszt długu w stosunku do

kosztu kapitału własnego wpływa efekt osłony

podatkowej.



Oddziaływanie dźwigni finansowej jest możliwe dzięki

temu, że efektywny koszt wykorzystywanego kapitału

obcego jest mniejszy od płaconych odsetek. Stanowią

one bowiem koszt uzyskania przychodu i zmniejszają

podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym.

Przykład 1

Przedsiębiorstwo „X" stoi przed problemem wyboru właściwej

struktury finansowania. W wariancie l założono, że
przedsiębiorstwo będzie finansować się wyłącznie kapitałem

własnym, a w wariancie 2, że przedsiębiorstwo pozyska 50%

środków finansowych w formie kapitału własnego, a 50% w
formie kredytu bankowego.

Zysk operacyjny przedsiębiorstwa ma wynosić 1400 PLN,

łączna wielkość środków potrzebnych do finansowania
przedsiębiorstwa — 6000 PLN, stopa oprocentowania
kredytu bankowego —

15%, oraz 25%, stopa podatku dochodowego od osób

prawnych — 19%.

Opierając się na powyższych danych, należy podjąć decyzję,

którą strukturę finansowania należy wybrać.

C.d. przykład 1

W tablicy 1 zaprezentowano zgodną z założeniami wariantową strukturę kapitału.
W wariancie l przedsiębiorstwo nie korzysta z kredytu bankowego, a w wariancie

2 łączna wielkość kredytu bankowego wynosi 3000 PLN.

Tablica 1. Struktura kapitału

Struktura kapitału

Wariant 1

Wariant 2

Kapitał własny

6000

3000

Zobowiązania (kredyt

bankowy)

0

3000

C.d. Przykład 1

W tablicy 2 zaprezentowano trzy warianty rachunku wyników, uzależnione od zastosowanej

struktury finansowania i wzrostu kosztów odsetkowych z 15% do 25%.

Tablica 2. Rachunek wyników (wariant 1 i 2)



Z punktu widzenia wielkości

uzyskiwanego zysku netto
korzystniejszy dla przedsiębiorstwa
jest wariant 1. Jednak bardziej
racjonalnym kryterium wyboru jest
poziom rentowności kapitału własnego,
który informuje o stopie zysku, którą
inwestycja w dane przedsiębiorstwo
przynosi jego właścicielom.

Miara dźwigni finansowej



Miarą dźwigni jest stopień dźwigni finansowej,

który pozwala ocenić, jaką zmianę rentowności

kapitału własnego spowoduje zwiększenie zysku

przed płatnością odsetek i opodatkowaniem.



Wskaźnik dźwigni finansowej liczymy wg wzoru:

brutto

op

op

op

Z

Z

O

Z

Z

DFL







DEF – wskaźnik (stopień) dźwigni finansowej,
Z

op

– zysk operacyjny,

O – odsetki od kapitału obcego,
Z

brutto

= Z

op

– O – zysk brutto

Stopień dźwigni finansowej dla
przykładu 1.



W przypadku gdy kapitał obcy nie wystąpił ( wariant 1)

wartość wskaźnika dźwigni kapitałowej wyniesie

1(dźwignia nie wystąpiła) ponieważ:

DFL = 1400 : 1400 = 1



W wariancie 2 efekt dźwigni finansowej wystąpił, gdyż:

DFL = 1400 : (1400 – 450) = 1,47



W wariancie 2a dźwignia wyniosła:

DFL = 1400 : (1400 – 750) = 2,15



W wariancie 2a wzrost kosztów spowodował wzrost efektu

dźwigni finansowej, co oznacza wzrost ryzyka finansowego

firmy.

Negatywny efekt dźwigni
finansowej



Finansowanie działalności przedsiębiorstwa przy

użyciu kapitału obcego (długu) powoduje efekty

pozytywne tylko do pewnego poziomu zadłużenia.



Nadmierne obciążenie długiem zmniejsza

elastyczność finansową firmy oraz zwiększa

ryzyko.



Dążenie do maksymalnego wykorzystania

efektu dźwigni finansowej wiąże się z coraz

wyższym ryzykiem. Nadmierny poziom

kapitałów obcych może bowiem spowodować

utratę kontroli nad firmą a czasem prowadzić do

jej upadłości.

Próg rentowności kapitału
własnego



Zwiększenie udziału zobowiązań w strukturze

finansowania nie będzie zawsze powodowało

wzrostu rentowności kapitałów własnych.



Istnieje graniczny poziom zysku operacyjnego

(zysku przed opłaceniem podatków i spłatą

odsetek), nazywany progiem rentowności kapitału

własnego.



Przy tym poziomie zysku operacyjnego zysk brutto

jest niezależny od stosowanej struktury

finansowania. Jeżeli poziom zysku operacyjnego

jest niższy od poziomu granicznego, to

zwiększenie wykorzystania długu spowoduje

obniżenie rentowności kapitału własnego.