E-learning dla

E-learning dla

dorosłych

dorosłych

Wykład 7

Koncepcja

Kształcenia

Komplementarnego.

dr Jakub Jerzy
Czarkowski

Poznajemy

Poznajemy

wielokierunkowo

wielokierunkowo

i tak się uczymy

i tak się uczymy

wzrok

słuch

dotyk

węch

działan

ie

doświadcz

doświadcz

enia

enia

zdolności

zdolności

postawy

postawy

Nie ma jedn

ego

uniwersalne

go i dobrego

dla wszystki

ch sposobu

uczenia się -

nauczania

Czym jest kształcenie

Czym jest kształcenie

komplementarne?

komplementarne?

Kształcenie komplementarne to

koncepcja, która zakłada, że w toku
procesu

nauczania-uczenia

się

powinniśmy

łączyć

w

sposób

elastyczny kształcenie tradycyjne
i charakterystyczną

dla

niego

komunikację

bezpośrednią

z

kształceniem

zdalnym

wykorzystującym Internet i inne
rodzaje mediów.

Zgodnie z opi

nią J. M. Misc

hke, A.

Stanisławskai

ej autorem po

jęcia

kształcenie ko

mplementarn

e jest Maciej

Tanaś

Model kształcenia

Model kształcenia

komplementarnego

komplementarnego

opracowanie własne

UCZ

EŃ

Uczeń

traktowan

y osobowo

jest

podmiotem

i

przedmiot

em

kształcenia

Kształcenie jest zawsze

skierowane do człowieka i

jemu powinno służyć

Kształcenie powinno być

dostosowane do potrzeb i

możliwości człowieka

Kształcenie jest zawsze

efektem decyzji edukacyjnej

podejmowanej przez

człowieka, efektem jego

wyborów

Człowiek świadomie (w sposób

podmiotowy) podejmujący się

zadania czy czynności przyjmuje

również na siebie za nią

odpowiedzialność. Wiedza o

świecie i ludziach przez

podmiotowy stosunek osoby do

przedmiotu poznawania, przez

przeżywanie związanych z nią

lub jej zdobyciem wydarzeń

prowadzi do dołączenia do niej

emocji, uczuć oraz woli staje się

ona dla nas wartością. K.

Sośnicki pisze, że jest to wartość

„[…] której chcemy bronić i dla

której chcemy pozyskać innych”.

Istota Kształcenia

Istota Kształcenia

Komplementarnego

Komplementarnego

kształcenie

tradycyjne

kształcenie zdalne

Internet

nowe media

media

tradycyjne

KSZTAŁCENIE

KSZTAŁCENIE

KOMPLEMENTARNE

KOMPLEMENTARNE

Istotą kształcenia komplementarnego jest

łączenie dwu trybów kształcenia, tak by
poszczególne

elementy

były

ze

sobą

komplementarne

czyli

uzupełniały

się

wzajemnie.

Szczególne

miejsce

wśród

wspomnianych mediów zajmują komputer i
Internet.

Zasady Kształcenia

Zasady Kształcenia

Komplementarnego

Komplementarnego

 Zasada świadomego i podmiotowego

uczestnictwa wszystkich uczestników procesu
nauczania-uczenia się,

 Zasada współpracy nauczających i uczących

się,

 Zasada indywidualizacji i optymalizacji

procesu kształcenia,

 Zasada wszechstronnego aktywizowania

ucznia do krytycznego i twórczego
posługiwania się informacją,

 Zasada twórczego, łącznego i przemiennego

stosowania różnych sposobów i środków
przekazu tak, aby uzupełniały się one
wzajemne,

 Zasada efektywności i efektowności.

Zasada świadomego i

Zasada świadomego i

podmiotowego uczestnictwa

podmiotowego uczestnictwa

wszystkich uczestników procesu

wszystkich uczestników procesu

nauczania-uczenia się.

nauczania-uczenia się.

• Zarówno uczący się jak i nauczający powinni

uczestniczyć w procesie kształcenia w sposób
podmiotowy i świadomy.

• Każdy uczestnik procesu powinien samodzielnie określić

swoją chęć uczestniczenia w nauczaniu-uczeniu się.

• W kształceniu komplementarnym skuteczność procesu

zależy od chęci poddania się działaniu procesu. Dlatego
uczestnicy powinni wiedzieć jakie stawiają sobie cele –
po co uczestniczą w procesie kształcenia. Istotny jest
uznawanie celów i stojących za nimi wartości za własne.

Trzeba pamiętać, ż

e owe doświadczen

ia wynikające

z działania nie są z

awsze związane z s

amą treścią

podejmowanej akty

wności, ale równie

ż z okolicznościami

jej podejmowania w

tym współdziałani

em z innym

okolicznościami tow

arzyszącymi pozna

niu (np.

współpracą).

Zasada współpracy

Zasada współpracy

nauczających i uczących się.

nauczających i uczących się.

• Współpraca koniecznym elementem zachowania

podmiotowości uczestników.

• Forma współpracy, jej charakter może być różny i

musi być dostosowany do potrzeb i sytuacji
uczniów oraz nauczycieli.

• Partnerstwo i współpraca prowadzi do sytuacji, w

której wszyscy jego uczestnicy w pewnym stopniu
stają się uczniami i w pewnym stopniu
nauczycielami.

• Wspólne poszukiwanie wiedzy prowadzi

współprzeżywania ze procesu ze swoim
nauczycielem, a nierzadko również grupą i jej
członkami.

Posługując się metaforą drogi, można powiedzieć, że

nie wystarczy iść obok siebie konieczne jest, by iść

razem (co wcale nie oznacza, że musimy chodzić w

parach lub pod rękę).

Zasada indywidualizacji i

Zasada indywidualizacji i

optymalizacji procesu

optymalizacji procesu

kształcenia.

kształcenia.

• Kształcenie dostosowujemy stawiając przed każdym

uczniem oczekiwania uwzględniając jego możliwości
i umiejętności.

• Praca włożona w proces uczenia się i nauczania

powinna przynosić możliwie szerokie i trwałe efekty.

• Świadomie udziela się informacji zwrotnej.

Przygotowanie materiałó

w edukacyjnych

wypełniających planow

any proces kształcenia

komplementarnego wym

aga działania analogiczn

ego do

tego, które w podręcznik

u Gagne Briggsa Wagne

ra

określane jest mianem „

kierowania w nauczaniu

jednostkowym”.

Zasada wszechstronnego

Zasada wszechstronnego

aktywizowania ucznia do

aktywizowania ucznia do

krytycznego i twórczego

krytycznego i twórczego

posługiwania się informacją.

posługiwania się informacją.

• Cenną i kluczową umiejętnością jest, nie tylko

pozyskiwanie informacji (kluczowe dobro w
społeczeństwie wiedzy)

ale również wiązanie ich ze

sobą w systemy i pomnażanie na drodze twórczego
posługiwania się nimi.

• Twórcze podejście do informacji jest najlepszym

sposobem na radzenie sobie ze stresem informacyjnym.

• Aktywizowanie w tym kierunku twórczego stosunku do

informacji.

• Kształcenie krytycznego stosunek do informacji

(segregowaniu na te, które są ważne; te, które są pilne;
te, które są ciekawe; wreszcie i te, którymi nie warto
się zajmować).

Podobnie jak stos cegieł nie stanowi domu, tak stos informacji

czy danych nie jest sam z siebie wiedzą czy mądrością.

Zasada twórczego, łącznego i

Zasada twórczego, łącznego i

przemiennego stosowania różnych

przemiennego stosowania różnych

sposobów i środków przekazu tak,

sposobów i środków przekazu tak,

aby uzupełniały się one wzajemnie.

aby uzupełniały się one wzajemnie.

• Uzupełnianie się form przekazu tak, aby zrealizować

cele
i treści kształcenia w odniesieniu do każdego z
uczestników szkolenia.

• Dobieranie form tak, by różniły się one pod względem

cech i sposobu oddziaływania edukacyjnego w tym ICT.

• Nauczyciel facylitatorem (rozwoju) tak organizuje

proces kształcenia, by był on zróżnicowany,
wewnętrznie różnorodny, a również by był on
materiałem twórczym, pozwalającym na działanie
twórcze nauczyciela i ucznia.

„Twórcze podejście do szkoleń powinno objawiać się

również tym, że trener potrafi wymyślić nowe zadanie,

specjalnie dla potrzeb danej sytuacji szkoleniowej i z

odwagą je zrealizować”.

Myśl z pracy S. Jarmuża i T. Witkowskiego

Zasada efektywności i

Zasada efektywności i

efektowności.

efektowności.

• Ważna jest efektywność i efektowność.
• Kształcenie powinno być atrakcyjne
• Celowe i przemyślane stosowanie i

dobieranie narzędzi.

• Zastosowane środki są adekwatne do

osiąganych celów.

• Unikanie nadmiaru skomplikowanych form i

narzędzi, będących w swojej istocie pustymi
(pozbawionymi treści) naczyniami.

Kształcenie przyciąga po

tencjalnego uczestnika i j

est dla niego

atrakcyjne (wciągające), z

achęca do wchodzenia w

 sytuację

uczenia się, odkrywania ś

wiata i stymulujące do

samokształcenia (nauczy

ciel - facylitatorem).

Tradycja dydaktyczna

Tradycja dydaktyczna

Koncepcja kształcenia
komplementarnego nie odrzuca ani w
żaden sposób nie umniejsza
znaczenia dotychczasowego dorobku
dydaktyki ogólnej, w szczególności jej
polskiej szkoły zapoczątkowanej
pracami Kazimierza Sośnickiego i
Wincentego Okonia.

Jest ona uzupełnieniem
dotychczasowych zasad
klasycznej dydaktyki i edukacji
medialnej o dodatkowe
założenia.

Potrzeby Edukacyjne

Je

d

n

o

s

tk

i D

y

d

a

k

ty

c

z

n

e

(p

rz

e

k

a

z

u

c

zą

c

y

)

M

e

to

d

y

i

F

o

rm

y

K

sz

ta

łc

e

n

ia

Rozwiązania Techniczne

(platformy edukacyjne)

UCZE

Ń

Kompetencj

e

Organizacje

Ludzie

Technologie

cyfrowe

Postęp

Technologiczny

Rozwój Mediów

ELEMENTY

STATYCZNE

ELEMENTY

AKTYWIZUJĄCE

ELEMENTY

SPOŁECZNOŚCI

OWE

ELEMENTY

EWALUACYJNE

REALIZACJA

JEDNOSTEK I

KURSÓW

ESTETYKA

PRZEKAZU

DYDAKTYCZNE

GO

TYPY

JEDNOSTEK

DYDAKTYCZNY

CH

PRODUKCJA

PLANOWANIE

opracowanie własne

Potrzeby

Potrzeby

edukacyj

edukacyj

ne

ne

Kompeten
cje

potrzebna a brakująca

wiedza umiejętności

postawy

Organizac
je

możliwości

organizacyjne firmy

(organizacji instytucji

itp.), jej tradycja,

kultura organizacyjna,

posiadane środki,

planowany rozwój,

Ludzie

potencjalni uczestnicy

– odbiorcy szkoleń, ich

możliwości

organizacyjne i

intelektualna,

doświadczenia,

oczekiwania i cele

indywidualne,

Metody i

Metody i

Formy

Formy

Kształce

Kształce

nia

nia

Elementy
statyczne

elementy podające

treści kształcenia,

oczekujące jedynie

odbioru informacji,

Elementy
aktywizują
ce

elementy stymulujące

poszukiwanie i

posługiwanie się

informacją,

zakładające

interaktywność

człowiek-człowiek,

człowiek-maszyna

Elementy

społecznośc

iowe

elementy bufujące

społeczność

wirtualną,

umożliwiające

komunikację a nawet

współpracę,

kształtujące

odniesienie

porównawcze,

Elementy
ewaluacyj
ne

elementy służące

ocenie poziomu

realizacji założonych

celów jak również

różnych aspektów

jakości szkolenia,

Jednostki

Jednostki

dydaktyc

dydaktyc

zne

zne

(przekaz

(przekaz

uczący –

uczący –

metodyk

metodyk

a

a

szkoleń)

szkoleń)

Planowanie

zasady planowania ,

metody i sposoby

diagnozy i

antycypowania oraz

doboru środków,

Produkcja

zasady produkcji,

wykonanie elementów,

ocena wewnętrzna

przygotowanego

materiału

Estetyka

przekazu
dydaktyczne

go

walory estetyczne (nie

tylko w znaczeniu

plastycznym) i

atrakcyjność przekazu,

łatwość odbioru,

Typy

jednostek
dydaktyczny

ch

rodzaje jednostek

dydaktycznych ich

cechy i

charakterystyka,

relacja między

kształceniem

tradycyjnym a e-

learningiem,

Realizacja

jednostek
i kursów

zasady prowadzenia

kursów, komunikacja,

czynności nauczycieli i

uczniów,

Rozwiąz

Rozwiąz

ania

ania

Technicz

Technicz

ne

ne

(platfor

(platfor

my

my

edukacyj

edukacyj

ne)

ne)

Postęp
Technologi
czny

myśl
technologiczna,

kultura techniczna,
nowe rozwiązania
w zakresie
urządzeń, łączy,

sieci,

Rozwój
Mediów

nowe rozwiązania
dla mediów, nowe

sposoby i formy
przekazu, kultura
medialna,

Technologi
e cyfrowe

oprogramowanie,

edukacyjne
platformy cyfrowe,
programy uczące,
rozwiązania

interaktywne,

Zalety Kształcenia

Zalety Kształcenia

Komplementarnego

Komplementarnego

Dziękuję

Dziękuję

dr Jakub Jerzy
Czarkowski