Leki układu

pokarmowego

dr hab. med. Jacek Jawień

Katedra Farmakologii UJ CM

Kraków

I. Leki stosowane

w chorobie wrzodowej

1. Leki zobojętniające

(neutralizujące) kwas solny

• węglan wapnia

(wchłaniający się z p.p.)

• wodorowęglan sodu

(wchłaniający się z

p.p.)

• wodorotlenek glinu

(niewchłaniający się z

p.p.)

• wodorotlenek magnezu

(niewchłaniający

się z p.p.)

• są to leki

WSPOMAGAJĄCE

• sporo działań niepożądanych

• powinny być stosowane tylko 6-8

tygodni

• istnieją preparaty złożone

(Maalox, Rennie, Alumag,
Alugastrin)

Hipotezy: jednokomórkowa i dwukomórkowa

działania

substancji powodujących wydzielanie kwasu solnego w
komórkach okładzinowych żołądka, obrazujące miejsca

działania leków

2. Leki zmniejszające

wydzielanie żołądkowe

• 1. Inhibitory pompy protonowej

• łączą się nieodwracalnie z pompą

protonową, hamują głównie wydzielanie

stymulowane

HCl

• omeprazol (Polprazol, Losec)
• lanzoprazol
• pantoprazol
• rabeprazol
• ezomeprazol

Wydzielanie kwasu solnego przez komórki okładzinowe żołądka

(P – pompa protonowa)

2. Leki zmniejszające

wydzielanie żołądkowe

•

2. Antagoniści receptora histaminowego H

2

• odwracalni antagoniści receptora H

2

• zniesienie wydzielania HCl przede wszystkim w fazie

spoczynkowej

• cymetydyna (Tagamet, Altramet)

– dużo objawów ubocznych

!

• ranitydyna (Ranigast)

• famotydyna (Ulfamid)

• nizatydyna

• roksatydyna

2. Leki zmniejszające

wydzielanie żołądkowe

• 3. Antagoniści receptora

muskarynowego

• pirenzepina (Gastrozepin)

Efekty działania acetylocholiny, histaminy, prostaglandyny E2 oraz gastryny

na wydzielanie żołądkowe kwasu przez komórki okładzinowe

3. Leki wzmacniające

barierę śluzówkową

• 1. Prostaglandyny

• mizoprostol (Cytotec)

• 2. Leki osłaniające śluzówkę

• sukralfat
• związki bizmutu

Helicobacter pylori w błonie śluzowej żołądka

Nagroda Nobla z medycyny za rok 2005 dla Barry J.
Marschalla i J. Robina Warrena (Australia) za:

„odkrycie

bakterii Helicobacter pylori i jej znaczenia dla rozwoju
zapalenia żołądka i choroby wrzodowej żołądka i
dwunastnicy.”

4. Eradykacja Helicobacter

pylori

• Terapia trójskładnikowa (pierwszego

wyboru)

• inhibitor pompy protonowej +

klarytromycyna + amoksycylina

• Terapia trójskładnikowa (alternatywna)

• inhibitor pompy protonowej +

klarytromycyna + metronidazol

• Terapia czteroskładnikowa (rezerwowa)

• inhibitor pompy protonowej + sole

bizmutu + tetracyklina + metronidazol

II. Leki wspomagające

motorykę przewodu

pokarmowego

(prokinetyczne)

Leki prokinetyczne

• cizapryd

(agonista rec. 5-HT4)

• metoklopramid

(antagonista

receptorów D2 i 5-HT3)

• lubiproston

(aktywuje swoiste

kanały chlorkowe w przewodzie
pokarmowym)

III. Leki

przeciwwymiotne

Leki przeciwwymiotne

• 1. Antagoniści receptora serotoninowego

5-HT

3

• ondansetron (Zofran)

• granisetron

działają m.in. na

chemoreceptor trigger

zone (CTZ)

– ośrodek wyzwalający

wymioty w okolicy komory IV i pnia mózgu

(area postrema)

w wymiotach indukowanych

chemioterapią, radioterapią i

pooperacyjnych

Leki przeciwwymiotne

2. Antagoniści receptora D2

• hydroksyzyna
• prochloperazyna

(neuroleptyk)

• metoklopramid (

lek prokinetyczny)

• w wymiotach różnego pochodzenia

Leki przeciwwymiotne

• 3. Antagoniści receptora H1

• dimenhydrynat
• prometazyna

• zapobieganie nudnościom i

wymiotom, zaburzenia błędnikowe
(np. choroba lokomocyjna)

Leki przeciwwymiotne

• 4. Antagoniści muskarynowi

• skopolamina (hioscyna)

• choroba lokomocyjna

Leki przeciwwymiotne

• 5. Agoniści receptora

kanabinoidowego

• nabilon

• w wymiotach indukowanych

chemioterapią i pooperacyjnych

Leki przeciwwymiotne

• 6. Antagoniści receptora

neurokininowego 1 (dla substancji

P)

• aprepitant

• w profilaktyce nudności i wymiotów

indukowanych chemioterapią i
pooperacyjnych

Leki przeciwwymiotne

• 7. Glukokortykosterydy

• w wymiotach indukowanych

chemioterapią i pooperacyjnych

Leki przeciwwymiotne

• 8. Benzodiazepiny

• słabe działanie

Siła działania leków przeciwwymiotnych

IV. Leki

przeczyszczające

Leki przeczyszczające

• 1. Środki pęczniejące

• substancje błonnikowe

• metyloceluloza

Leki przeczyszczające

• 2. Osmotyczne leki przeczyszczające

•

A. solne

• siarczan magnezu
• siarczan sodu

•

B. inne

• laktuloza
• makrogole (polietylenoglikole – PEG)

Leki przeczyszczające

• 3. Leki o działaniu drażniącym i

hamującym resorpcję wody

• bisakodyl
• pikosiarczan sodu

(analog

bisakodylu)

• glikozydy antrachinowe (senes,

rzewień, aloes)

Leki przeczyszczające

• 4. Środki zmiękczające masy

kałowe

• dokuzan sodowy

• parafina ciekła

• olej rycynowy

V. Leki

przeciwbiegunkowe

Leki przeciwbiegunkowe

• 1. Leki hamujące motorykę przewodu

pokarmowego

• difenoksylat

(pochodna opioidowa,

częściowo wchłaniana z przewodu

pokarmowego)

• loperamid (Imodium, Stoperan)

(pochodna opioidowa, w niewielkim

stopniu wchłaniana z przewodu

pokarmowego)

Leki przeciwbiegunkowe

• 2. Leki adsorbujące i ściągające

• węgiel leczniczy
• pektyny
• garbniki (borówki, brusznicy)
• Tanninum albuminatum
• smektyn dwuoktanościenny /

diosmektyt (Smecta)