definicja Konkurencji

• jest to proces, w którym uczestnicy rynku

dążą do realizacji swoich interesów

poprzez przedstawienie jak

najkorzystniejszej oferty, w skład której

wchodzi nie tylko cena

• ale także np. jakość wyrobu, serwis

gwarancyjny i pogwarancyjny

• kupujący konkurują, chcąc zdobyć

ograniczoną ilość dóbr na rynku, natomiast

sprzedający walczą o pieniądze kupujących

Politykę antymonopolową

• stanowi ogół działań państwa mających na

celu przeciwdziałanie procesom
monopolizacji lub ich skutkom i ochronę
zasad wolnej konkurencji

• potrzeba prowadzenia polityki

antymonopolowej motywowana jest
powstawaniem społecznych kosztów
związanych z monopolizacją

polityka przejawia się

• w zmniejszaniu przez monopole rozmiarów

produkcji i podaży,

• co prowadzi do wzrostu cen i osiągania przez

nie wyższego niż w warunkach wolnej

konkurencji zysku, zwanego zyskiem

monopolowym,

• w niepełnym wykorzystaniu zdolności

wytwórczych i wyższych przeciętnych kosztach

produkcji, hamowaniu postępu technicznego,

• narzucaniu innym podmiotom gospodarczym

warunków transakcji niezgodnych z zasadami

uczciwej konkurencji

wolność gospodarcza i wolny rynek

• wymagają ciągłej ochrony przed

zagrożeniami, z których najpoważniejsze
stanowią porozumienia antykonkurencyjne

• oraz przypadki nadużywania silnej pozycji

rynkowej przez podmioty ją posiadające

PRAWO KONKURENCJI

Ochrona konkurencji w Polsce

Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie

konkurencji i konsumentów

(Dz. U. Nr 50 z dnia 21.03.2007 r., poz. 331

)

regulacje mają na celu

• uchronienie
• innych przedsiębiorców
• oraz konsumentów

• przed negatywnymi skutkami istnienia

zakazanych porozumień

Przepisy zakazów stosowania praktyk

• ograniczających konkurencję zawartych w

ustawie antymonopolowej i w prawie
wspólnotowym są podobne

• zakaz zawierania porozumień

ograniczających konkurencję

(art. 5 ustawy antymonopolowej i art. 81 TWE)

• zakaz nadużywania pozycji dominującej

(art. 8 ustawy antymonopolowej iart. 82 TWE)

Ustawa o ochronie konkurencji i

konsumentów

• stanowi podstawę prawną działalności
• Urzędu Ochrony Konkurencji i

Konsumentów (UOKiK)

• którego zadaniem jest ochrona uczciwej

konkurencji oraz przeciwdziałanie
praktykom antykonkurencyjnym

• na wniosek przedsiębiorców Urząd

prowadzi postępowania antymonopolowe
oraz w nich opiniuje

przedsiębiorca może złożyć

• do Prezesa Urzędu zawiadomienie w

sprawie stosowania zakazanych praktyk,
które może być impulsem do wszczęcia
postępowania

Ustawa wyznacza główne zasady prawa

ochrony konkurencji

• a) zakaz stosowania praktyk

ograniczających konkurencję

• b) prewencyjna kontrola koncentracji

• c) nadzór nad pomocą publiczną udzielaną

Ustawa o ochronie konkurencji i

konsumentów

• rozróżnia pomiędzy

• nadużywaniem pozycji dominującej

• a porozumieniami ograniczającymi

konkurencję

Pojęcie pozycji dominującej na rynku

• rozumie się przez to pozycję przedsiębiorcy,
• która umożliwia mu zapobieganie

skutecznej konkurencji na rynku właściwym

• przez stworzenie mu możliwości działania w

znacznym zakresie niezależnie od

• konkurentów,
• kontrahentów
• oraz konsumentów

Nadużywanie pozycji dominującej

• zakazane nie jest posiadanie pozycji

dominującej, ale jej nadużywanie.

• przedsiębiorca posiada dominująca

pozycję na rynku właściwym,

• jeżeli posiada zdolność działania

niezależnie od konkurentów, kontrahentów
i konsumentów w znacznym zakresie

• lub jeśli jego udział w rynku właściwym

wynosi powyżej 40%.

Porozumienia

• zakaz porozumień ograniczających konkurencję

dotyczy porozumień, których celem jest

wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie

konkurencji na rynku właściwym

• Prezes UOKiK analizuje, czy na rynku właściwym

nastąpiło zakłócenie konkurencji w wyniku

porozumienia ograniczającego konkurencję

• wystarczy, żeby zamierzone jest zawarcie

porozumienia ograniczającego konkurencję

•

porozumienie nie musi zostać faktycznie zawarte

• żeby zostało naruszone prawo antymonopolowe

sankcje za udział w niedozwolonym

porozumieniu

• zgodnie z art. 6 ust. 2 UOKiK, porozumienia

zakazane w myśl przepisów UOKiK,

• są z mocy prawa w całości lub w

odpowiedniej części nieważne

• główną karą za udział w zakazanym

porozumieniu jest grzywna, która może

zostać nałożona przez Prezesa UOKIK w

wysokości do 10% rocznego obrotu

przedsiębiorstwa uczestniczącego w

antykonkurencyjnym porozumieniu

a) zakaz stosowania praktyk

ograniczających konkurencję

• porozumień których celem lub skutkiem

jest wyeliminowanie,

• ograniczenie
• lub naruszenie w inny sposób konkurencji
• oraz zakaz nadużywania pozycji

dominującej

b) prewencyjną kontrolę koncentracji

• w celu ograniczenia ryzyka dojścia do

skutku transakcji,

• które mogę spowodować istotne

ograniczenie konkurencji

c) nadzór nad pomocą publiczną udzielaną

• przez państwo lub ze środków publicznych,
• która w jakiejkolwiek formie prowadzi do

zakłócenia konkurencji

• przez faworyzowania niektórych

przedsiębiorców

• lub produkcji niektórych dóbr

I

praktyki ograniczające konkurencję

• zakazane są wszelkiego rodzaju

porozumień

(umowy, uchwały, uzgodnienia w jakiejkolwiek

formie)

• dokonywane pomiędzy przedsiębiorcami

lub związkami przedsiębiorców,

• które, choćby potencjalnie skutkowałyby

ograniczeniem konkurencji

przykłady

• porozumienie cenowe, w ramach którego

konkurujący ze sobą przedsiębiorcy wspólnie
ustalają ceny, powodując tym samym utratę
przez konsumentów korzyści wynikających z
rywalizacji cenowej pomiędzy sprzedawcami

• porozumienia, które skutkują ograniczeniem

obszaru lub kręgu klientów, na którym lub w
którym określone podmioty mogą prowadzić
sprzedaż lub porozumienia ograniczające
dostęp do rynku innym przedsiębiorcom

Definicję zakazanych porozumień

przedsiębiorców zawiera

• art. 6 ust. 1 Ustawy o ochronie konkurencji i

konsumentów

(z dnia 16 lutego 2007 r., Dz. U. z 2007 nr 50 poz. 331, ze
zm.)

zakazane są porozumienia, których celem lub
skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub
naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku
właściwym

porozumienia między przedsiębiorcami

mogą przyjąć formę:

• 1. umów zawieranych między

przedsiębiorcami, między związkami
przedsiębiorców oraz między
przedsiębiorcami i ich związkami albo
niektórych postanowień tych umów,

• 2.  uzgodnień dokonanych w jakiejkolwiek

formie przez dwóch lub więcej
przedsiębiorców lub ich związki, uchwał
lub innych

przykłady zakazanych porozumień

• ustalanie w sposób bezpośredni lub

pośredni cen zakupu lub sprzedaży albo
innych warunków transakcji z innymi
uczestnikami rynku

decyzja Prezesa UOKIK w sprawie Polifarb Cieszyn,

Obi,

Nomi, Praktiker Polska, Castorama Polska, Leroy

Merlin

Polska i inni dotyczącego cen sprzedaży farb

inne

• ograniczanie lub kontrolowanie produkcji,

rynków, rozwoju technologicznego lub
inwestycji

Prezes U O K i K wszczęła postępowanie

antymonopolowe

• przeciwko PKN Orlen oraz jego dystrybutorom.

Spółkom zarzucono wspólne ustalanie cen paliw
płynnych

• paliwo sprzedawane jest zarówno na stacjach

należących do spółki jak i tych, z którymi PKN Orlen
ma zawarte tzw. umowy patronackie.

• wątpliwości Urzędu budzą warunki, na jakich stacje

benzynowe współpracują z koncernem.

• w szczególności dotyczy to postanowień

przyznających PKN Orlen prawo do ustalania
detalicznych cen sprzedaży silnikowych paliw
płynnych stosowanych przez jego kontrahentów

W grudniu 2006 roku Prezes Urzędu

• nałożył na spółkę karę w wysokości 14 mln

zł za nadużycie pozycji dominującej

• ponadto UOKiK prowadzi postępowania

wyjaśniające, czy w trzech innych
sprawach działania PKN Orlen mogą
naruszać prawo antymonopolowe

oraz

• podział rynku lub źródeł zaopatrzenia

decyzja Prezesa UOKIK w sprawie porozumienia o
podziale rynku wydawnictw kartograficznych

pomiędzy

spółkami Nowa Era oraz Polskie Przedsiębiorstwa
Wydawnictw Kartograficznych

ograniczanie dostępu do rynku lub

eliminowanie z rynku przedsiębiorców

nieobjętych porozumieniem

• decyzja Prezesa UOKIK dotycząca

porozumienia Polskiego Związku Piłki
Nożnej i Canal+,

• stacja ta miała uzyskać pierwszeństwo w

uzyskaniu praw wyłącznych do transmisji
spotkań piłkarskiej ekstraklasy.

• PZPN ukarano grzywną w wysokości ok.

400 tys. PLN, zaś Canal + ok. 7,3 mln PLN

II

nadużywanie siły rynkowej,

dominacja na rynku właściwym

• przedsiębiorca posiada pozycję

dominującą, jeżeli jego siła ekonomiczna
umożliwia mu podejmowanie na rynku
właściwym działań niezależnie od reakcji
konkurentów lub pośrednich bądź
finalnych odbiorców

• udział przedsiębiorcy w rynku w wysokości

40 procent jest na tyle istotny, że wskazuje
na zajmowanie przez niego pozycji
dominującej

oceniając pozycję rynkową

przedsiębiorcy

• uwzględnia się całokształt uwarunkowań

ekonomicznych panujących na tym rynku.

• nie można wykluczyć, że przedsiębiorca

posiadający 40 procent udziału w rynku
nie będzie posiadał na tym rynku pozycji
dominującej

W świetle wspólnotowego i polskiego

prawa

• konkurencji posiadanie pozycji dominującej

nie jest zakazane.

• niedozwolone jest natomiast jej

nadużywanie

przykład

• Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

nałożył na PKN Orlen karę w wysokości 14
mln zł za złamanie prawa
antymonopolowego i utrudnianie rozwoju
konkurencji na rynku płynów do chłodnic

W toku postępowania Prezes UOKiK

stwierdził, że

• PKN Orlen wykorzystując silną pozycję na

rynku glikolu utrudnia rozwój konkurencji
na innym - płynów do chłodnic

• jego cena stanowi około 70 proc. kosztów

produkcji płynów

• zmiany cen glikolu sprzedawanego przez

Orlen konkurentom mają zatem
decydujący wpływ na wysokość cen
płynów

koncern cenę Petrygo kształtuje w

• całkowitym oderwaniu od kosztów

oferowanego przez siebie surowca 

• PKN Orlen ma ponad 90 proc. udziałów w

krajowym rynku glikolu monoetylenowego
- podstawowego składnika
niezamarzających płynów do chłodnic
samochodowych

Kontrola koncentracji

• zakazane są jedynie takie koncentracje, w

wyniku których konkurencja na rynku zostaje

istotnie ograniczona, w szczególności przez

powstanie lub umocnienie pozycji

dominującej na rynku.

• nadzór nad transakcjami prowadzącymi do

koncentracji przedsiębiorców regulowany jest

przepisami Ustawy o ochronie konkurencji.

Ustawa ta nakłada na przedsiębiorców

obowiązek uzyskania zezwolenia na niektóre

koncentracje o istotnych rozmiarach

Obowiązek zgłoszenia zamiaru

koncentracji dotyczy

• zamiaru połączenia dwóch lub więcej

samodzielnych przedsiębiorców,

• przejęcia kontroli nad jednym lub kilkoma

przedsiębiorcami, jeżeli obrót takiego

przedsiębiorcy przekroczył w którymkolwiek z

dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie

równowartość 10 milionów euro

• utworzenia wspólnego przedsiębiorcy lub nabycia

części mienia innego przedsiębiorcy o ile obrót

realizowany przez to mienie przekroczył w

którymkolwiek z dwóch lat obrotowych

poprzedzających zgłoszenie równowartość 10

milionów euro

Powiadamianie o połączeniu

• łączenia firm, które wywołują skutki na

polskim rynku, objęte są kontrolą Prezesa
UOKiK,

• którego należy powiadomić w razie zamiaru

koncentracji

• Prezes wydaje zgodę koncentracji,
• jeżeli w jej wyniku konkurencja nie zostanie

znacząco ograniczona

• bądź jej zakazuje

Prezes UOKiK wydaje zgodę koncentracji

• jeżeli w jej wyniku konkurencja nie zostanie

znacząco ograniczona lub wydaje
negatywną decyzję

• w przypadku dokonania koncentracji bez

zgody Prezesa, może on podjąć działania
zmierzające do przywrócenia stan
konkurencyjności ;

• UOKiK

może nałożyć na podmioty biorące

w niej udział karę finansową w wysokości
do 10% ubiegłorocznego przychodu

Microsoft - UOKiK

• zarzucił w grudniu 2007 firmie stosowanie

praktyk naruszających reguły konkurencji

• celem wszczętego postępowania było

ustalenie, czy zasady sprzedaży laptopów
wraz z zainstalowanym systemem
operacyjnym Windows nie naruszają reguł
konkurencji

W wyniku przeprowadzonego postępowania

UOKiK uznał, że

• (1) mogło dojść do zawarcia niedozwolonego

porozumienia pomiędzy spółką Microsoft a
producentami laptopów

• (2) skutki tego porozumienia mogą rozciągać

się na teren całej Unii Europejskiej.

• zgromadzone materiały zostały przekazane

Komisji Europejskiej (KE), która może podjąć
decyzję o wszczęciu postępowania
antymonopolowego przeciwko spółce

III

Pomoc publiczna

np. państwowe dotacje,
• ulgi i zwolnienia z opłat o charakterze

publicznym,

• gwarancje Skarbu Państwa,
• dostawa dóbr lub usług ze strony

jednostek państwowych na
preferencyjnych warunkach

pomoc państwowa

• przepisy UE zakazują pomocy udzielanej przez

organy państwowe lub ze środków publicznych
w jakiejkolwiek formie, która narusza lub może
naruszać konkurencję przez faworyzowanie
niektórych przedsiębiorców lub produkcji
niektórych dóbr

• poprzez preferencyjne traktowanie wybranych

przedsiębiorców kosztem innych firm lub dóbr,
pomoc publiczna poważnie zaburza działanie
normalnej konkurencji na rynku

wyjątki od zakazu pomocy publicznej

• kiedy proponowany system wsparcia zgodny

jest z warunkami określonymi ustawą o

postępowaniu w sprawach pomocy

publicznej z dnia 30 kwietnia 2004 roku oraz

właściwymi przepisami wspólnotowymi

• dopuszczalne jest udzielanie pomocy o

charakterze socjalnym przyznawanej

indywidualnym konsumentom, jak również

pomocy mającej na celu naprawienie szkód

spowodowanych klęskami żywiołowymi lub

innymi zdarzeniami nadzwyczajnymi

Pomoc publiczna

• Zasady monitorowania
• i przyznawania pomocy publicznej
• są oparte bezpośrednio na prawie UE.
• Polskie dodatkowe przepisy dotyczące

pomocy publicznej regulują krajowe
procedury powiadamiania Komisji
Europejskiej o przyznawaniu pomocy

Projekty programów przewidujących

• udzielanie pomocy w ramach wyłączeń

grupowych wymagają uzyskania opinii
Prezesa UOKiK,

• który musi zadecydować, czy dany projekt

jest zgodny z zasadami wspólnego rynku,
a w razie konieczności, zaproponować
niezbędne zmiany

Prezes UOKiK musi zostać

• niezwłocznie poinformowany o rozpoczęciu

procedury udzielania pomocy, a następnie
poinformować Komisję Europejską,

• która może sprawdzić, czy pomoc

udzielona w ramach wyłączeń grupowych
jest zgodna z właściwymi przepisami

system ochrony konkurencji

• porozumienia, których celem lub skutkiem

jest wyeliminowanie

• ograniczenie
• lub naruszenie w inny sposób konkurencji

na rynku właściwym

• są zakazane
• organem właściwym w danej sprawie jest

Prezes UOKIK lub w określonych
przypadkach Komisja Europejska

Podczas prowadzenia postępowania

antymonopolowego

• w sprawie koncentracji Prezes UOKiK poza

możliwością wydania zgody na transakcję i

jej zakazu

• może wydać zgodę warunkową.
• urząd nakładając na przedsiębiorcę

określone obowiązki zobowiązują

• m.in. do odsprzedania części majątku na

rzecz podmiotu, który będzie w stanie

podjąć konkurencję ze sprzedającym bądź

zobowiązywać do określonego zachowania

przez pewien czas

Prezes Urzędu nakłada kary finansowe

• na przedsiębiorców łamiących przepisy z

zakresu prawa konkurencji.

• Kary te mają charakter uznaniowy i

mogą sięgać:

• do 10% przychodu osiągniętego przez

przedsiębiorcę, jeżeli przedsiębiorca ten

zawarł porozumienie ograniczające

konkurencję lub nadużywa pozycji

dominującej, albo dokonuje koncentracji

przed uzyskaniem zgody Prezesa Urzędu

wprowadzeno instytucję leniency

• służącej do walki z przedsiębiorcami

tworzącymi kartele

• polega on na łagodzeniu kar dla

przedsiębiorców pomagających w walce z
porozumieniami kartelowymi

Jeśli przedsiębiorca, uczestniczący w zmowie

kartelowej

• zmowa przedsiębiorców prowadząca do

monopolu na rynku

• dostarczy do Urzędu Ochrony Konkurencji i

Konsumenta informacje i dowody
pozwalające na zlikwidowanie kartelu,
będzie mógł liczyć na odstąpienie od
stosowania kary

• każdy następny przedsiębiorca może już

liczyć tylko na obniżenie kary

nowelizacja zawiera przepisy

pozwalające

• na usprawnienie współpracy polskich instytucji

zwalczających objawy nieuczciwej konkurencji

• z podobnymi instytucjami Unii Europejskiej oraz

innych państw członkowskich

• Wprowadzono możliwość wymiany informacji

między organami polskimi, krajów członkowskich
oraz Komisją Europejską, w celu sprawniejszego
zapobiegania praktykom monopolistycznym.

• Rozszerzona została możliwość udziału ekspertów

w postępowaniu prowadzonym przez UOKiK, w tym
ekspertów pochodzących z innych krajów Unii.

lub

• równowartości do 50.000.000 Euro, jeżeli

w toku postępowania prowadzonego przez
Prezesa Urzędu przedsiębiorca nie udzielił
informacji lub udzielił informacji
nieprawdziwych lub wprowadzających w
błąd

• równowartości do 10.000 Euro za każdy

dzień zwłoki przedsiębiorcy w wykonaniu
decyzji Prezesa Urzędu lub orzeczenia
Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

Prezes Urzędu

• może nałożyć kary na osobę pełniącą

funkcję kierowniczą lub wchodzącą w skład
organu zarządzającego przedsiębiorcy lub
związku przedsiębiorców 

(do pięćdziesięciokrotności przeciętnego

wynagrodzenia)

• za naruszenie przepisów Ustawy o

ochronie konkurencji

odwołania od decyzji administracyjnych

wydanych przez Prezesa Urzędu

• w sprawach z zakresu prawa konkurencji

rozpatrywane są w Sądzie Okręgowym w
Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i
Konsumentów SOKiK

• odwołanie składane są za pośrednictwem

Prezesa Urzędu

• w terminie dwóch tygodni od daty

otrzymania decyzji

w Sądzie Ochrony Konkurencji i

Konsumentów

• zapadają wyroki dotyczące

wielomilionowych transakcji, wpływające
na strategię działania największych
polskich firm

• np. PKP, Telekomunikację Polską i zakłady

energetyczne

Zakres kompetencji tego

sądu

• rozpoznaje on sprawy z zakresu
• ochrony konkurencji i konsumentów,
• regulacji energetyki,
• Telekomunikacji i transportu

kolejowego

• oraz o uznanie postanowień wzorca

umownego za niedozwolone

do jego wyłącznej właściwości

rzeczowej

• należy rozpoznawanie w pierwszej

instancji sądowej odwołań

• od decyzji i zażaleń
• od postanowień Prezesa UOKiK
• oraz organów regulacji tzw.

zmonopolizowanych gałęzi gospodarki

Sąd Najwyższy uchylił wiele wyroków

• Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów,

w których sędziowie SOKiK unieważniali

wcześniejsze decyzje UOKiK

• m.in. o odwołania Katowickich Zakładów

Wyrobów Metalowych

• (zarzucano im udział w kartelu)

• Krajowej Rady Notarialnej

• (zmowa cenowa szkodliwa dla konsumentów

)

• oraz spółki PKP Intercity

• (nadużywanie dominującej pozycji rynkowej)

S N zarzucił

• sędziom sądu antymonopolowego
• nie przeprowadzenie własnego

postępowania dowodowego, ograniczając
się jedynie do oceny decyzji urzędu

np. w 2005.r. urząd oskarżył sześć

firm

• kontrolujących 90 proc. tego specyficznego

rynku

• o zawarcie w 2001 r. zmowy cenowej

polegającej na tym, że sześć firm niemal

jednocześnie podniosło ceny - od

kilkunastu do 26 proc.

• Urząd podjął decyzję, że powstał kartel, i

nałożył grzywny sięgające 300 tys. zł. od

której firmy się odwołały

Podczas rozprawy

• okazało się, że UOKiK - prócz poszlak - nie

ma żadnych jedno-znacznych dowodów.

• sędziowie zwrócili uwagę, że urząd nawet

nie próbował skorzystać ze wszystkich
przysługujących mu uprawnień w
poszukiwaniu dowodów.

• nie przeszukano biur firm ani nie

przesłuchano świadków

Od wyroku Sądu Ochrony Konkurencji i

Konsumentów przysługuje apelacja

• do Sądu Apelacyjnego w Warszawie - Wydział

Cywilny

• którą należy wnieść za pośrednictwem Sądu

Ochrony Konkurencji i Konsumentów w ciągu

dwóch tygodni od doręczenia wyroku.

• stronom postępowania odwoławczego

przysługuje prawo wniesienia skargi kasacyjnej

od wyroku Sądu Apelacyjnego do Sądu

Najwyższego niezależnie od wartości

przedmiotu zaskarżenia, w terminie 2 miesięcy

od daty doręczenia orzeczenia będącego

przedmiotem zaskarżenia

na zakończenie Wydział Prawa i

Administracji UMCS ogranicza możliwość

pracy wykładowców w szkołach prywatnych

• nauczyciele UMCS którzy będą prowadzić

zajęcia w szkole prywatnej na magisterskich
studiach administracyjnych mogą się
spodziewać, na macierzystej uczelni m.in.
utraty nagród, negatywnej oceny, słabiej
opłacanych nadgodzin a nawet utraty pracy

• wprowadza to nierówne traktowanie uczelni

i stanowi próbę ograniczenia konkurencji

literautra

• Będkowski – Kozioł M., Chojnacki K.,

Floriańczyk M., Prawo gospodarcze publiczne.

Kazusy, (pod red. Strzyczkowski K. ),

Warszawa 2008 r.

• Styczkowski K., Prawo ochrony konkurencji i

konsumentów [w:] Prawo gospodarcze

publiczne, wyd. 4, Warszawa 2008 r.

• Bernatt M., Jurkowska A., Skoczny T., Ochrona

konkurencji i konsumentów, Wydawnicwo

Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu

Warszawskiego, Warszawa 2007 r