Europejskie prawo konkurencji

Ochrona konkurencji w UE

Prawo konkurencji UE

• obejmuje przedsiębiorców, których skutki

działalności koncentrują się na rynkach
państw członkowskich

• dotyczy głównie przedsiębiorców mających

swą siedzibę w jednym z państw unijnych,
jak i tych którzy są spoza Unii, jeśli
oddziałują na wspólny rynek

Polityka konkurencji ma na celu

zapewnienie

• konkurencji na rynku, na którym podmioty

konkurują ze sobą o zasoby na

jednakowych zasadach,

• nie stosują one praktyk, które w jakikolwiek

sposób ograniczałyby udział w rynku innym

podmiotom

• polityka konkurencji
• zmierza do wprowadzenia takich zmian w

strukturze rynku która pozwala na

efektywną dekoncentrację przedsiębiorstw

• zapewnia nieskrępowaną i uczciwą

konkurencję opartą na jednakowych

zasadach dla wszystkich uczestników

art. 81 Traktatu

• wszelkie nadużycie pozycji dominującej
• przez jedno lub kilka przedsiębiorstw jest

zabronione

• jako niezgodne z zasadami Wspólnego

Rynku, gdyż nadużycia takie mogą
wywrzeć

• wpływ na wymianę handlową między

państwami członkowskimi

Takie nadużycie, może w szczególności

stanowić

• ustalanie nieuczciwych cen sprzedaży,
• ograniczenie produkcji w sposób przynoszący

szkodę konsumentom,

• stosowanie różnych warunków przy podobnych

transakcjach z innymi stronami wymiany

handlowej, w ten sposób

• stwarzanie niekorzystnej pozycji

konkurencyjnej

• lub poddawanie zawieranych umów warunkowi

przyjęcia dodatkowych zobowiązań przez

strony trzecie, które nie mają związku z

przedmiotem umowy

Rozporządzenie (WE) Rady 1/2003

• z dnia 16 grudnia 2002 w sprawie

wdrażania zasad konkurencji określonych
w art. 81 i 82 Traktatu, które weszło w
życie dnia 24.01.2003,

• wprowadziło nowe reguły postępowania w

sprawach praktyk

• ograniczających konkurencję

cele

• odejście od systemu zgłoszeń,
• decentralizacja

stosowania

prawa

wspólnotowego

• wzmocnienie

instrumentów

prawnych

doprowadzenia postępowań przez organy
konkurencji

• przedsiębiorstwa same muszą stwierdzić, czy

zawierane przez nie porozumienie zgodne
jest z europejskim prawem konkurencji.

Władza wykonawcza, w celu realizacji

• postanowień art. 81 i 82 Traktatu została
• przyznana Komisji

• krajowym organom władzy ds. konkurencji
• oraz organom sądownictwa państw

członkowskich

Działania KE

• polegają na wprowadzeniu w obszarze

usług podziału

• na infrastrukturę
• i działalność komercyjną,
• co pozwala na utrzymanie pozycji

monopolisty, ale pod warunkiem ustalenia
cen na konkurencyjnym poziomie

nad przestrzeganiem nadużyć

• czuwa K E
• poprzez prowadzenie badań podejmowanych

z własnej inicjatywy lub na wniosek

konkurentów.

• Komisja Europejska ma za zadanie czuwać,

aby rynek wewnętrzny był chroniony przed

nadużywaniem pozycji dominującej

• Podejmuje ona badania z własnej inicjatywy

lub rozpoznaje kierowane do niej

(przeważnie przez konkurentów)

oskarżenia

Komisja może nałożyć na

przedsiębiorstwa

• które naruszają postanowienia art. 81 i 82

Traktatu wszelkie kary, które są
proporcjonalne do popełnionego
wykroczenia

• i konieczne w celu zakończenia

wykroczenia

przedsiębiorstwa, które popełniają

wykroczenia

• będące przedmiotem decyzji Komisji,
• mogą złożyć zobowiązanie do naprawienia

zarzuconych im czynów

• Komisja może w drodze decyzji uznać te

zobowiązania za wiążące dla tych
przedsiębiorstw

Komisja Europejska stosuje i

egzekwuje prawo UE.

• Może zażądać od przedsiębiorstw

przedstawienia informacji,

• a w razie potrzeby może przeprowadzać

niezapowiedziane kontrole w biurach
przedsiębiorstw

• oraz, po uzyskaniu nakazu sądowego, w

domach pracowników przedsiębiorstw

prawo Komisji do prowadzenia

dochodzenia

• Upoważnieni urzędnicy Komisji mają prawo
• do zapieczętowania siedziby firmy na czas

i w zakresie niezbędnym w celu
przeprowadzenia kontroli

Komisja może przesłuchać każdą osobę

fizyczną lub prawną

• która wyrazi na to zgodę, w celu zebrania

informacji związanych z przedmiotem

dochodzenia.

• jeżeli takie przesłuchanie prowadzone jest

na terenie

• przedsiębiorstwa
• Komisja informuje organy ds. konkurencji

państwa członkowskiego, na którego

terenie przesłuchanie jest przeprowadzane

• w wyniku czego urzędnicy władz krajowych

mogą towarzyszyć urzędnikom

uprawnionym przez Komisję

urzędnicy upoważnieni przez Komisję

uprawnieni są

• do przeprowadzania inspekcji innych

pomieszczeń, np. domów dyrekcji,
kierownictwa i pozostałego personelu
przedsiębiorstwa,

• jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie, że

rachunki lub inne dokumenty związane z
prowadzeniem działalności będącej
przedmiotem kontroli

Jeżeli Komisja Europejska zdobędzie

dowody

• na nielegalne praktyki gospodarcze, które

ograniczają konkurencję, może podjąć
działania w celu ich zakazania

• może ona również nakładać na

przedsiębiorstwa grzywny wynoszące do
10 % ich rocznych obrotów,

• jeżeli na przykład dane przedsiębiorstwa

uczestniczyły w kartelu, który ustalił ceny
lub uzgodnił podział rynku

We wszystkich państwach

członkowskich UE

• istnieją krajowe organy ds. konkurencji,

które są uprawnione do egzekwowania
unijnego prawa o konkurencji.

• Mogą one nakazać wstrzymanie umów i

praktyk, które ograniczają konkurencję,
oraz nakładać kary na przedsiębiorstwa,
które złamały unijne prawo o konkurencji

Europejska Sieć Konkurencji

• Komisja Europejska oraz krajowe urzędy ds.

konkurencji we wszystkich państwach

członkowskich UE współpracują ze sobą w

ramach Europejskiej Sieci Konkurencji (ECN)

poprzez:

• wymianę informacji o nowych sprawach i

decyzjach

• w razie konieczności koordynowanie dochodzeń
• wzajemną pomoc przy prowadzeniu dochodzeń
• wymianę dowodów

Polityka konkurencji UE koncentruje się

na

• wyeliminowaniu wszelkich porozumień

ograniczających konkurencję,

• wyeliminowaniu nadużywania przez

przedsiębiorstwa pozycji dominującej,

• kontroli koncentracji (fuzji)

przedsiębiorstw,

• liberalizacji zmonopolizowanych sektorów

gospodarki,

• dopuszczalności pomocy publicznej ze

strony państwa

Zakaz porozumień ograniczających

konkurencję

• przedsiębiorstwa,
• które prowadzą swoją działalność na rynku

Unii Europejskiej,

• podlegają zakazowi zawierania

porozumień

• prowadzących do ograniczenia konkurencji

w szczególności niedozwolone są

• praktyki cenowe,
• porozumienia kontyngentowe, które

wprowadzają kontrolę nad wielkością
produkcji, zbytu, inwestycji,

• porozumienia o podziale rynku lub źródeł

zaopatrzenia

Istnieją pewne typy umów, które

szczególnie

• szkodzą konkurencji i dlatego są prawie

zawsze zabronione.

• Chodzi o ukryte kartele i inne

porozumienia, w ramach których

konkurenci umawiają się co do stałego

poziomu cen, ograniczenia produkcji lub

podziału rynków czy dzielenia się między

sobą klientami.

• Zabronione mogą być również umowy

między producentem a ich dystrybutorami,

szczególnie jeżeli strony takich umów

ustalają ceny odsprzedaży

przykład

• Pomiędzy 1991 i 1998 r. japoński producent

gier wideo Nintendo oraz siedmiu spośród jego
oficjalnych dystrybutorów w Europie
współpracowali w celu utrzymania sztucznie
zawyżonego zróżnicowania cenowego w
różnych krajach UE

• każdy z dystrybutorów zobowiązany był do

przeciwdziałania wywozowi towarów ze
swojego terytorium na inne poprzez
nieoficjalne kanały dystrybucji (tak zwany
handel równoległy)

Pod przewodnictwem Nintendo

przedsiębiorstwa intensywnie

współpracowały

• w wyszukiwaniu źródeł takiego wywozu.
• Handlowcy, którzy przyzwalali na taki wywóz,

byli karani przez zmniejszanie przydzielanych

im partii towaru lub poprzez całkowity bojkot.

• W rezultacie ceny konsoli i gier znacznie

różniły się w poszczególnych krajach Unii

Europejskiej, przy czym w Zjednoczonym

Królestwie były one aż o 65 % tańsze niż w

Niemczech i Holandii.

• Komisja Europejska nałożyła na Nintendo i ich

dystrybutorów karę łączną w wysokości 168

milionów EUR

przykład

• W 1998 r. Komisja Europejska, w wyniku

wielu zażaleń zgłoszonych przez klientów,
wymierzyła firmie Volkswagen AG karę w
wysokości 90 milionów EUR

• za nałożenie na swoich włoskich dealerów

zakazu przyjmowania zamówień od
niemieckich i austriackich klientów,
zachęconych niższymi cenami we
Włoszech

Zniechęcanie swoich dealerów do

• sprzedawania samochodów klientom

mieszkającym w innych państwach

członkowskich UE jest praktyką nielegalną.

• co sześć miesięcy Komisja Europejska

publikuje przegląd cen samochodów (bez

podatku) oferowanych we wszystkich

państwach członkowskich UE,

• co ma pomóc klientom w ustaleniu, w

którym kraju mogą oni nabyć wybrane

przez siebie samochody po najniższych

cenach

Firmy działające na unijnym rynku

• nie mogą w nierówny sposób traktować

partnerów, z którymi mają zawarte
równorzędne umowy oraz nie mogą
wymuszać na partnerach dodatkowych
zobowiązań, jeśli nie wynikają one z
zawartej wcześniej umowy

Zakaz używania pozycji dominującej

• Wykorzystywanie przez duże lub

uderzające w niszę rynkową podmioty
gospodarcze swojej nadzwyczajnej pozycji
jest niezgodne ze wspólnym rynkiem

• działanie takie jest zakazane w rozmiarze,

w jakim może być szkodliwe dla handlu
wewnątrz WE

przykład

• W 2001 r. Komisja Europejska nałożyła na

francuskiego producenta opon Michelin
grzywnę w wysokości 20 milionów EUR za
nadużywanie pozycji dominującej przez
większą część lat dziewięćdziesiątych na
francuskim rynku opon zamiennych do
ciężarówek.

• Michelin produkował ponad 50 % nowych

opon zamiennych do ciężarówek i jeszcze
więcej opon bieżnikowanych

Żaden z konkurentów przedsiębiorstwa

• nie mógł się z nim równać pod względem

wielkości, więc trudno było dealerom
uniknąć współpracy z Michelin.

• Michelin stosował system rabatów i premii,

aby uzależnić dealerów od swoich opon i
uniemożliwiał im swobodny wybór
dostawców

kontrola fuzji (koncentracji)

przedsiębiorstw

• ze zjawiskiem koncentracji mamy do

czynienia, kiedy przejmowana jest kontrola
nad firmą przez jedną lub więcej firm lub
gdy kilka firm tworzy nową

• takie zdobycie kontroli następuje przez
• nabycie akcji, majątku
• lub zawarcie odpowiedniej umowy

przyklad

• w 2001 r. K E nałożyła grzywnę na osiem

przedsiębiorstw (wśród nich Hoffman-La

Roche) za udział w kartelach mających na

celu wyeliminowanie konkurencji w

sektorze witaminowym.

• w okresie ponad10 lat przedsiębiorstwa te

żądały wyższych cen niż miałoby to

miejsce, gdyby istniała między nimi

rzeczywista konkurencja, a to szkodziło

konsumentom i umożliwiało tym

przedsiębiorstwom osiąganie nielegalnych

zysków

W 2009r. K E ukarała trzy holenderskie

browary

• grzywną o łącznej wysokości prawie 274 mln

euro za udział w kartelu cenowym

• najwyższą karę - prawie 220 mln euro -

zapłaci Heineken.

• Browary Grolsch i Bavaria zapłacą

odpowiednio ponad 31 mln euro i ponad 22

mln euro.

• Belgijski Interbrew (obecnie InBev), który też

uczestniczył w kartelu, został zwolniony z

grzywny, ponieważ poinformował KE o całym

procederze i przyczynił się do rozbicia kartelu

W latach 1996 do 1999 roku cztery

browary

• prowadziły wspólne działania, dyktując

klientom zawyżone ceny piwa na
holenderskim rynku.

• kontakty między firmami odbywały się na

najwyższym szczeblu: członków zarządów,
dyrektorów zarządzających i krajowych
menedżerów sprzedaży.

• decyzją tą KE ustanowiła rekord 2 mld euro

kar, jakie w 2009 roku nałożono za udział
w kartelach

KE nałożyła Ponad 992 mln euro kary na pięć

firm

• za udział w zmowie na rynku wind i schodów

ruchomych w czterech krajach UE

• firmy Kone (Finlandia), Otis (USA), Schindler

(Szwajcaria) i ThyssenKrupp (Niemcy) od 1995

roku podzieliły się rynkiem i wymieniały

poufnymi informacjami, dyktując klientom

zawyżone ceny

• kartel między sobą uzgadniał, która firma ma

dostać zlecenie, wspólnie ustalano "zwycięską"

stawkę, a "konkurenci" dla zachowania

pozorów zgłaszali się z wyższymi ofertami

z zapłacenia grzywny zostały

zwolnione

• niektóre krajowe oddziały ukaranych firm:

Kone w Belgii i Luksemburgu oraz Otis w
Holandii w zamian za ujawnienie w
śledztwie informacji, które pozwoliły K E na
rozbicie kartelu

• ThyssenKrupp, już wcześniej ukarany za

udział w innej zmowie, dostał natomiast
karę zwiększoną o połowę

Pomoc publiczna

• Konkurencja na rynku unijnym chroniona

jest również poprzez wprowadzenie zakazu
udzielania pomocy publicznej, która
podobnie jak posunięcia monopolistyczne
zagraża regułom wolnego rynku.

• Pomoc publiczna udzielana wybranym

podmiotom gospodarczym działa
niszcząco, ponieważ zmniejszając koszty
ułatwia rywalizację z innymi podmiotami