DEFINICJA, PODZIAŁ

I CHARAKTERYSTYKA

CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH DLA

ZDROWIA, UCIĄŻLIWYCH

I NIEBEZPIECZNYCH

Podział czynników występujących

w środowisku pracy

Podział na czynniki występujące w
środowisku

pracy

pozwala

rozróżnienie trzech rodzajów czynników:

 Czynników niebezpiecznych
 Czynników szkodliwych
 Czynników uciążliwych

Definicje

• Czynnikiem niebezpiecznym

jest czynnik, który

może prowadzić do powstania u pracującego urazu

(wypadku przy pracy),

• Czynnikiem szkodliwym

jest czynnik, którego

oddziaływanie na pracującego może prowadzić lub

prowadzi do schorzenia, traktowanego jako choroba

zawodowa,

• Czynnik uciążliwy

to czynnik, którego

oddziaływanie na pracownika może być przyczyną

złego samopoczucia lub nadmiernego zmęczenia,

które nie prowadzi jednak do trwałego pogorszenia

stanu zdrowia. Może on jednak prowadzić do dłuższej

nieobecności pracownika z powodu choroby i

obniżenia wydajności.

Czynniki szkodliwe i uciążliwe

Do głównych kategorii czynników szkodliwych

i uciążliwych można zaliczyć:

 Czynniki fizyczne

 Czynniki chemiczne

 Czynniki biologiczne

 Czynniki psychofizyczne

Czynniki szkodliwe mogą spowodować zatrucia a nawet śmierć.

Czynniki uciążliwe mogą spowodować obniżenie sprawności fizycznej i

psychicznej pracownika.

Do czynników fizycznych

zaliczamy:

 hałas
 drgania mechaniczne (wibracje)
 promieniowanie optyczne,
elektromagnetyczne, laserowe, jonizujące
 prąd elektryczny
 mikroklimat
oświetlenie

Do czynników chemicznych

zaliczamy:

 substancje toksyczne
 substancje drażniące
 substancje uczulające
 substancje rakotwórcze
 substancje mutagenne
 substancje upośledzające funkcje

rozrodcze

Do czynników biologicznych

zaliczamy:

 mikroorganizmy roślinne i zwierzęce
(bakterie, wirusy, riketsje, grzyby,
pierwotniaki)

 makroorganizmy roślinne i zwierzęce

Do czynników psychofizycznych

zaliczamy:

obciążenie fizyczne (statyczne i dynamiczne)

 obciążenie psychiczne (obciążenie umysłu,

niedociążenie, przeciążenie

percepcyjne, obciążenie

emocjonalne)

Do głównych czynników o

charakterze uciążliwym zaliczyć

można następujące kategorie:

• Mikroklimat

• Monotonia

• Obciążenie psychiczne

• Obciążenie statyczne

• Oświetlenie

• Wysiłek fizyczny

Czynniki niebezpieczne

(urazowe):

 zagrożenie elementami ostrymi
 zagrożenie elementami ruchomymi i luźnymi
 zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym
 zagrożenie poparzeniem
 zagrożenie związane z przemieszczaniem się ludzi
 zagrożenie pożarem lub/i wybuchem.

Zagrożenia te należą do czynników fizycznych działających na człowieka
w sposób nagły.

Źródła czynników niebezpiecznych

(urazowych)

 obracające się wały, sprzęgła, wrzeciona, głowice
 miejsca zbiegania się dwóch obracających się
elementów
 koła zębate, koła cierne, walce zgniatające, wałki
pociągowe
 części wchodzące w skład napędów i przekładni
(koła, pasy, kliny, ślimaki)
 miejsca zbiegania się koła i zębatki
 miejsca zetknięcia się korbowodu lub drążka z kołem,
wykorbieniem lub tarczą
 miejsca stykania się części wykonujących ruch (stoły
przesuwne, podajniki)
 miejsca między stałymi częściami maszyn a
poruszającymi się dźwigniami

Źródła czynników niebezpiecznych

(urazowych)

 miejsce zetknięcia się walca i stołu (kruszenie,
zgniatanie)
 obracające się narzędzia tnące
 narzędzia poruszające się ruchem liniowym
(posuwisto-zwrotnym)
 wystające niebezpieczne, ostre elementy.

Czynniki szkodliwe

Pomiaru wartości oddziaływania czynników
szkodliwych dokonuje się w oparciu o miary
określone w przepisach prawa. Najważniejszym
jest rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki
Społecznej
z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie
najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń
czynników szkodliwych dla zdrowia w
środowisku pracy
(DZ.U. Nr 217, poz. 1833 z późn. zm).

Czynniki szkodliwe, cd.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki

Społecznej zawiera dwa rodzaje informacji:

1) wartości najwyższych dopuszczalnych

stężeń chemicznych i pyłowych czynników
szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy
(NDS, NDSCh, NDSP)

2) Wartości najwyższych dopuszczalnych

natężeń fizycznych czynników chemicznych

Czynniki szkodliwe

Czynniki chemiczne i pyłowe

Wartości najwyższych dopuszczalnych
stężeń chemicznych i pyłowych
czynników szkodliwych dla zdrowia w
środowisku pracy określane są miarą
NDS, NDSCh i NDSP.

NDS (Najwyższe Dopuszczalne
Stężenie)

jest to wartość średnia ważona

stężenia, którego oddziaływanie na pracownika
w ciągu 8 godzinnego dobowego i przeciętnego
tygodniowego wymiaru czasu pracy,
określonego w Kodeksie Pracy, przez okres jego
aktywności zawodowej, nie powinno
spowodować ujemnych zmian w jego stanie
zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych
pokoleń

NDSCH (Najwyższe Dopuszczalne
Stężenie Chwilowe)

– jest to wartość

średnia stężenia, które nie powinno
spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia
pracownika, jeżeli występuje w środowisku
pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2
razy
w czasie zmiany roboczej, w odstępie czasu nie
krótszym niż 1 godzina