Ćw 4 Dziedziczenie grup krwi

background image

Dziedziczenie grup krwi

background image

UKŁAD GRUPOWY ABO

został po raz pierwszy opisany w 1901 roku przez

Landsteinera

zawiera antygeny A i B, zwane substancjami

grupowymi, na podstawie których wyróżnia się

cztery podstawowe grupy krwi : A, B, AB, O

antygen A posiada wiele odmian, z których

najważniejsze są odmiany A

1

, A

2

i dlatego wyróżnia

się następujące grupy krwi : A

1

, A

2

, B , A

1

B , A

2

B , O

antygeny znajdują się w błonie erytrocytów, oraz

na powierzchni pozostałych komórek z wyjątkiem

komórek układu nerwowego

antygeny pojawiają się w 6 tygodniu życia

płodowego , ale do ich pełnej ekspresji dochodzi w 6

– 18 miesięcy po urodzeniu

background image

background image

Przeciwciała skierowane przeciw antygenom A i B
stanowią naturalny składnik ludzkiego osocza poza
tym obecne są w płynach ustrojowych i
wydzielinach.

Są to tzw.

izoaglutyniny

– należą do klasy Ig M, a

ich wytwarzanie rozpoczyna się zaraz po urodzeniu
i do 3 – 6 miesiąca życia ich stężenie jest niskie.
Największe miano przeciwciał obserwuje się w 5 –
10 roku życia ( z wiekiem stopniowo maleje ).

Odpornościowe przeciwciała anty –A i anty – B

wytwarzane głównie w następstwie immunizacji
kobiet przez krwinki płodu, które posiadają
antygeny nieobecne u matki lub po przetoczeniu
niezgodnej grupowo krwi. Należą one do klasy Ig M
i Ig G.

background image

background image

układ ABO uwarunkowany jest trzema
allelami, które zajmują to samo locus w
ramieniu długim chromosomu 9 (9q34)

allele I

A

i I

B

są dominujące w stosunku do

allela I

0

(i) i kodominujące względem siebie,

co prowadzi

do powstania sześciu różnych genotypów

dziedziczenie układu ABO odbywa się
według praw Mendla

background image

background image

Reguły dziedziczenia grup krwi układu AB0

Z praw dziedziczenia głównych grup
krwi wynikają pewne prawidłowości
pomiędzy fenotypami występującymi u
rodziców

oraz

fenotypami

ich

potomstwa. Jeżeli:

oboje rodzice mają grupę krwi A (I

A

I

A

lub

I

A

i ), to żadne z ich dzieci nie może

mieć grupy krwi B oraz AB; jeżeli oboje
rodzice mają grupę krwi B (I

B

I

B

lub I

B

i),

to żadne z ich potomstwa nie może
mieć grupy krwi A oraz AB;

background image

Reguły dziedziczenia grup krwi układu AB0

jedno z rodziców ma grupę krwi 0 (ii), to
żadne z ich dzieci nie może mieć grupy
AB;

jedno z rodziców ma grupę krwi AB (I

A

I

B

),

to żadne z ich potomstwa nie może
mieć grupy krwi 0;

jedno z rodziców ma grupę krwi A (I

A

i),

a drugie grupę krwi B (I

B

i), to u ich

potomstwa mogą wystąpić wszystkie
grupy krwi (A, B, AB i 0).

background image

Antygeny grupowe układu AB0 mogą występować w

3 różnych postaciach: jako wielocukry, glikoproteiny

lub glikolipidy.

Mocz – oligocukry

Płyny biologiczne – dominują glikoproteiny

Błony komórkowe – najczęściej glikolipidy

Powierzchnia krwinek czerwonych – 80% antygenów

układu AB0 jest związanych z glikoproteinami,

pozostałe 20% występuje w połączeniu z

glikolipidami błony erytrocytu.

background image

Geny A i B kodują swoiste transferazy (1,3-N-

acetylo-galaktozaminotransferaza i 1,3-

galaktozylotransferaza), które przyłączają

końcowe cukry do łańcucha polisacharydowego

zwanego łańcuchem H lub prekursorowym.

Swoistość antygenu warunkuje cukier zajmujący

ostatnią pozycję łańcucha prekursorowego (N -

acetylogalaktozamina = antygen A; D -

galaktoza = antygen B)

background image

- Łańcuchy prekursorowe są dwóch rodzajów
i różnią się tylko wiązaniem między węglem
terminalnej galaktozy i węglem
przedostatniego cukru, którym jest N-
acetyloglukozamina.

- Łańcuchy będące integralnym składnikiem
erytrocytów są głównie typu II, podczas gdy
łańcuchy obecne w płynach ustrojowych są
typu I. 

background image

background image

background image

Około 80% osób posiadających grupę
krwi A należy do odmiany A

1

, natomiast

pozostałe 20% osób do A

2

. Transferaza

produkowana przez genA

2

różni się od

produkowanej przez gen A

1

niższą

efektywnością w przekształcaniu
łańcucha H w A. Końcowy cukier w obu
odmianach jest ten sam.

background image

background image

NIEZGODNOŚĆ W UKŁADZIE ABO

MIĘDZY MATKĄ A PŁODEM

matka ma grupę A, a dziecko B

matka ma grupę B, a dziecko A

matka ma grupę O, a dziecko A lub B

Niezgodność występuje zatem, gdy w osoczu matki
znajdują się przeciwciała anty – A lub anty – B,
natomiast krwinki płodu zawierają odpowiedni
antygen odziedziczony po ojcu.

Istnieje możliwość wystąpienia choroby
hemolitycznej noworodków (w pierwszej dobie
pojawia się narastająca żółtaczka spowodowana
wzrostem poziomu bilirubiny po rozpadzie
erytrocytów)

background image

Niezgodność w układzie ABO dotyczy ok. 20% ciąż

Naturalne przeciwciała są klasy IgM, nie
przechodzą przez łożysko, przechodzą natomiast
przeciwciała odpornościowe należące do klasy IgG

Choroba hemolityczna występuje często u dzieci z
pierwszej ciąży

GRUPY KRWI A ZAPADALNOŚĆ NA CHOROBY
- ludzie z grupą krwi A częściej chorują na raka

żołądka i dróg rodnych, anemię złośliwą, cukrzycę

- ludzie z grupą krwi O na chorobę wrzodową

żołądka i dwunastnicy

background image

oprócz alleli A i B istnieje gen H nie
sprzężony z genami locus ABO

gen H koduje enzym fukozylotransferazę
przenoszący fukozę do „terminalnej”
galaktozy (Gal T) substancji prekursorowej, w
efekcie tego powstaje substancja grupowa H,
która jest prekursorem antygenów A i B

background image

FENOMEN BOMBAJSKI

Osobnicy z niezwykle rzadką grupą krwi
Bombay nie posiadają genu H (locus na
chromosomie 19).

Ich genotyp określa się hh a fenotyp O

hA

,

O

hB

,

O

hAB ,

gdzie litery A, B, AB oznaczają grupę krwi,

której ekspresja jest przytłumiona przez
genotyp hh

U homozygoty hh brak jest fukozylotransferazy
(przy prawidłowym stężeniu pozostałych
transferaz), nie dochodzi do syntezy łańcucha
prekursorowego H i antygeny A i B nie mogą
być syntetyzowane.

background image

Gen h jest genem amorficznym.

Fenotyp hh określa się jako Bombay, bardziej
prawidłową nazwą jest 0

h

lub ABH

null

.

Krwinki osób hh nie są aglutynowane przez
żadną z wzorcowych surowic (anty-A, anty-B
i anty A+B), natomiast w ich surowicy
stwierdza się przeciwciała anty-A, anty-B i
anty-H. Te ostatnie aglutynują krwinki grupy
0.

background image

background image

Antygeny A, B i H mogą być również obecne w
płynach ustrojowych. Wydzielanie substancji A,
B i H jest kontrolowane przez parę alleli Se i se
zwanych genami wydzielania (sekrecji) .

Możliwe są trzy genotypy SeSe, Sese i sese i
dwa fenotypy. Tylko homozygoty recesywne są
tzw. niewydzielaczami = gen se jest amorficzny.

Wydzielacze (SeSe lub Sese) stanowią około
80% osób rasy białej

background image

Rola genu Se

gen Se kontroluje produkcję fukozylotransferazy,

która przyłącza fukozę do łańcucha prekursorowego

typu I - powstaje łańcuch H typu I

geny Se i H to dwa odrębne geny, które kodują różne

fukozylotransferazy

transferaza zależna od genu H używa jako substratu

łańcucha prekursorowego typu II.

background image

Osoby

hhsese

– brak łańcuchów typu II i typu I.

Fenotyp tych osób, to

klasyczny Bombay

(niewydzielacz Bombay).

Osoby

hhSeSe lub hhSese

- łańcuchy H typu I są

obecne w ich płynach ustrojowych, brak H dotyczy

tylko krwinek czerwonych. Fenotyp to

para - Bombay

(wydzielacz Bombay).

W zależności od tego, który z genów – A czy B został

odziedziczony, osoby para-Bombay poza substancją

H wydzielają substancję A lub B.

background image

Układ grupowy Rh

Antygeny pojawiają się w 6 tygodniu życia płodowego i

występują tylko na krwinkach czerwonych

Dziedziczy się niezależnie od układu ABO

Przeciwciała układu Rh mają charakter odpornościowy,

należą do klasy IgG i mogą przechodzić przez łożysko

Przeciwciała powstają w wyniku przetaczania krwi Rh

(+) osobom Rh (-) lub w przypadku immunizacji matki

Rh(-) antygenem płodu Rh(+)

background image

Zgodnie z teorią Fishera-Race’a antygeny
układu Rh są determinowane przez trzy pary
genów allelomorficznych, które zajmują blisko
leżące i sprzężone loci na chromosomie 1
(1p36)

W każdym z loci znajduje się jeden z pary
alleli: D/d, C/c, E/e. Występujące genotypy
stanowią kombinację 2 z 8 możliwych
zestawów: cde, Cde, CDe, CDE, cDE, cDe, cdE,
CdE.

background image

background image

background image

W praktyce największe znaczenie ma antygen
D, ponieważ odznacza się znaczną mocą
pobudzającą do wytwarzania przeciwciał

Dominacja allelu D nad allelem d jest
całkowita, co powoduje, że powstaje tylko
antygen D

Dominacja alleli C i E nad allelami c i e nie
jest zupełna - powstają antygeny Cc i Ee

W zależności od obecności antygenu D na
erytrocytach wyróżnia się osoby : z fenotypem
Rh(+) i genotypem DD lub Dd, oraz z
fenotypem Rh(-) o genotypie dd

background image

KONFLIKT SEROLOGICZNY W

UKŁADZIE Rh

Jest następstwem reakcji immunologicznej jaka
zachodzi między antygenami krwinek czerwonych
płodu a przeciwciałami anty-Rh organizmu matki

matka Rh(-), płód Rh(+)

- krwinki płodu dostają się do krążenia matki i stymulują

powstanie przeciwciał anty-Rh (klasy IgG)

- organizm matki jest zdolny do odpowiedzi
immunologicznej

- w krążeniu matki jest wysoki poziom przeciwciał anty-Rh,
które przechodząc przez łożysko niszczą erytrocyty

płodu

background image

W celu zapobiegania konfliktu serologicznego

u noworodków każdej nieuczulonej kobiecie

Rh(-), która rodzi dziecko Rh(+) należy

podawać gamma-globulinę anty-Rh.

Przeciwciała te reagują z erytrocytami płodu

które przedostały się do organizmu matki.

Immunoglobulina anty-RhD powinna być

stosowana przed porodem, bowiem mimo

prawidłowego podawania jej po porodzie 1-

2% Rh ujemnych kobiet uodparnia się.

background image

GRUPY KRWI A TRANSFUZJA

Największe znaczenie kliniczne mają układy

ABO i Rh, przetaczana krew musi być zgodna w

zakresie antygenów układu ABO oraz w

zakresie antygenu D układu Rh

Przed transfuzją wykonuje się próbę krzyżową

pomiędzy krwią biorcy i dawcy (aglutynacja

wyklucza transfuzję)

W celu określenia grupy krwi należy u

badanego przeprowadzić zarówno reakcję

aglutynacji jego krwinek z surowicami

wzorcowymi, jak i pomiędzy jego surowicą a

krwinkami wzorcowymi

background image

background image

Układ grupowy MNSs

Nośnikami antygenów M, N, S i s są glikoproteiny. Ponieważ

większość cukrów stanowi kwas sjalowy, związki te się określa jako

sjaloglikoproteiny.

Glikoforyna A - jest nośnikiem determinantów M i N; Glikoforyna

B - jest nośnikiem determinantów S i s.

Antygeny oznaczone M i N dziedziczone są niezależnie od

antygenów A i B

W osoczu ludzkim brak jest naturalnych przeciwciał anty-M i anty-N

Locus alleli M i N - chromosom 4

background image

Antygeny M i N występują w krwinkach w
różnych kombinacjach (trzy typy
serologiczne: M, N i MN)

Dziedziczenie antygenów M i N
uwarunkowane jest kodominującą parą alleli
L

M

i L

N

fenotyp M N MN

genotyp L

M

L

M

L

N

L

N

L

M

L

N

background image

W 1947 Walsh i Montgomery odkryli
antygeny S i s, które warunkują trzy
serologiczne grupy krwi: S, Ss i ss

Antygeny M i N oraz S i s stanowią jeden
układ grupowy dziedziczony na zasadzie
dwóch par genów allelomorficznych,
sprzężonych ze sobą

Pojawienie się antygenów MNSs warunkują
cztery allele L

MS

L

Ms

L

NS

L

Ns

background image

Każdy allel koduje jednocześnie
antygeny z układu MN i Ss

Przeciwciała odpornościowe anty-M i
anty-N należą do klasy IgM. Antygeny
tego układu bardzo rzadko powodują
immunizację

Aglutyniny anty-S,s są klasy – IgG

Badanie antygenów MN stosuje się w
antropologii kryminalistyce, w
określaniu ojcostwa

background image

background image

UKŁAD GRUPOWY Xg

W 1962 r odkryto antygen Xg i przeciwciała
skierowane przeciwko temu antygenowi

Gen antygenu Xg zlokalizowany jest na
ramieniu krótkim chromosomu X (Xp22.3)

Dziedziczenie tej cechy jest związane z płcią

Istnieją dwa typy osobników : Xg(a+) i Xg(a-)

Para alleli: Xg

a

i Xg

Ojciec posiadający cechę Xg(a+) nie może

mieć córki z cechą Xg(a-)

Matka Xg(a-) nie może mieć syna z cechą
Xg(a+)

background image

background image

Nabyte odmiany antygenów grupowych krwi

Ekspresja antygenów może mieć miejsce w

następstwie zmniejszonej aktywności lub

pojawienia się egzo- lub endogennych

transferaz.

1. W chorobach rozrostowych krwi i w ciąży

krwinki osób z grupą krwi A lub B mogą

reagować jak erytrocyty osób z grupą 0.

- dzieje się tak na skutek zmniejszenia aktywności

odpowiedniej trasferazy i odsłonięcia antygenu

H

- zmiany te mogą ulec odwróceniu w okresie

remisji nowotworu

background image

2. Niektóre szczepy bakterii (E. coli, Proteus

vulgaris) produkują enzym, deacylazę, która
zmienia N-acetylogalaktozaminę (grupa krwi
A) w galaktozaminę.

- galaktozamina zajmująca końcową pozycję

jest rozpoznawana przez przeciwciała anty-B.

- zakażenia wymienionymi bakteriami mogą

doprowadzić do zmiany fenotypu krwinek
chorego z grupy krwi A na B.

background image

3. Zmiany antygenów grupowych krwi obserwuje

się u chorych po przeszczepieniu szpiku, jeśli
dawca i biorca różnili się w układzie AB0.

4. Antygeny grupowe krwi wykrywa się na

niektórych komórkach nowotworowych.

-

znane jest zjawisko zwiększonej częstości raka
żołądka i jajnika u osób z grupą krwi A

-

według hipotezy, rozwój nowotworu
posiadającego substancję grupową A hamują
odpowiednie przeciwciała obecne u osób z
grupą B lub 0. Tego mechanizmu obronnego
pozbawieni byliby chorzy z grupą krwi A.

background image

Układ ABO – allele I

A

, I

B

, i

I

A

I

A

= A, I

a

i = A; I

B

I

B

= B, I

B

i = B

I

A

I

B

= AB; ii = O

Układ Rh – allele D i d

(pełna

dominacja)

DD = Rh(+), Dd = Rh(+) i dd = Rh (-)

background image

Układ MNSs – allele

L

MS

L

Ms

L

NS

L

Ns

L

MS

L

MS

= MS, L

MS

L

Ms

= MSs

,

L

Ms

L

Ms

= Ms

L

NS

L

NS

= NS, L

NS

L

Ns

= NSs

,

L

Ns

L

Ns

= Ns

L

MS

L

NS

= MNS, L

MS

L

Ns

= MNSs

,

L

Ms

L

Ns

= MNs

background image

Układ Kell – allele K i k

(pełna dominacja)

KK = K(+), Kk = K(+) i kk = K(-)

Układ P – allele P

1

, P

2

i p

P

1

P

1

= P1

P

1

p = P1, P

2

P

2

= P2, P

2

p = P2,

P

1

P

2

= P1P2, pp = p

background image

Układ Lutheran – allele Lu

a

, Lu

b

i lu

Lu

a

Lu

a

= Lu (a+, b-)

Lu

a

lu = Lu (a+, b-)

Lu

b

Lu

b

= Lu (a-, b+)

Lu

b

lu = Lu (a-, b+)

Lu

a

Lu

b

= Lu (a+, b+)

lu lu = Lu (a-, b-)

background image

Układ Lewis – allele Le

a

, Le

b

i le

Le

a

Le

a

= Le (a+, b-)

Le

a

le = Le (a+, b-)

Le

b

Le

b

= Le (a-, b+)

Le

b

le = Le (a-, b+)

Le

a

Le

b

= Le (a+, b+)

le le = Le (a-, b-)

background image

Układ Duffy– allele Fy

a

, Fy

b

i fy

Fy

a

Fy

a

= Fy (a+, b-)

Fy

a

fy = Fy (a+, b-)

Fy

b

Fy

b

= Fy (a-, b+)

Fy

b

fy = Fy (a-, b+)

Fy

a

Fy

b

= Fy (a+, b+)

fy fy = Fy (a-, b-)

background image

Zadania

1.

Jeśli matka i dziecko mają grupę
krwi AB, to ojcem dziecka nie mógł
być mężczyzna o grupie krwi ___?

2.

Jeżeli dziecko ma grupę krwi 0,a a
matka A, to ojciec dziecka mógł ieć
grupę krwi ____ ?

background image

Zadania

1.

Jakie jest prawdopodobieństwo
urodzenia się córki o grupie krwi O,
MNSs, Rh (+) jeżeli rodzice mają grupy
krwi A, MNS, Rh(+) i B, Ms, Rh(-).

2.

Podaj możliwe fenotypy i genotypy
potomstwa rodziców o grupach krwi O,
Rh(+), MS, wydzielacz i AB, Rh(-), Ms,
niewydzielacz.


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Ćw 3 Dziedziczenie grup krwi
Cw[1][1] 3 Dziedziczenie grup krwi
Ćw 3 Dziedziczenie grup krwi
cw 3 Genetyka medlowska Dziedziczenie grup krwi CM UMK
ĆW Dziedziczenie gr krwi! 11 09r
Dziedziczenie grup krwi
Dziedziczenie grup krwi, Ratownicto Medyczne, Biologia
cw 4 Dziedzictwo psl i slownictwo stpol
DZIEDZICZENIE GRUP KRWI5, Fizjoterapia, biologia medyczna
SEROLOGIA GRUP KRWI I TRANSFUZJOLOGIA WYKŁAD 6
nowoczesna serologia grup krwi
SEROLOGIA GRUP KRWI I TRANSFUZJOLOGIA WYKŁAD 5 YYY
cw 4 dziedziczenie 2
Diety dla grup krwi

więcej podobnych podstron