1. Badanie płynu
mózgowo-
-rdzeniowego.

2. Badanie płynów
z jam ciała.

3. Badanie kału.

1. Badanie płynu
mózgowo -
rdzeniowego.

• Zakażenia

Zakażenia

układu nerwowego i

opon
mózgowo-rdzeniowych, stany

zapalne opon i OUN

• Krwawienia

Krwawienia

podpajęczynówkowe,
domózgowe itp.

• Nowotwory

Nowotwory

układu nerwowego

• Choroby demielinizacyjne

demielinizacyjne

Pobieranie płynu mózgowo-
rdzeniowego

najczęściej przez nakłucie lędźwiowe

Ciśnienie

norma: 7-20

cmH

2

O



- stany zapalne, nowotwory OUN, krwawienia



- nowotwory blokujące kanał rdzeniowy

Badanie laboratoryjne płynu
mózgowo-rdzeniowego:

1.

1.

Oglądanie:

Oglądanie:

barwa, przejrzystość

2.

2.

Badanie mikroskopowe

Badanie mikroskopowe

Podstawowe: liczba komórek
Dodatkowe: badanie cytologiczne

3.

3.

Badania biochemiczne

Badania biochemiczne

Podstawowe:

białko, glukoza, (chlorki,

mleczany)
Dodatkowe: np. elektroforeza białek,
ogniskowanie izoelektryczne

4.

4.

Inne

Inne

– np. badania serologiczne,

mikrobiologiczne

mikrobiologiczne

,

genetyczne (PCR)

Barwa

norma: bezbarwny

(„wodojasny”)

Zabarwienie czerwone:

czerwone:

świeże krwawienie,

uszkodzenie naczynia przy pobieraniu płynu

Ksantochromia

Ksantochromia

- zabarwienie żółtawe:

przez kilka tygodni po krwawieniu

(pochodne hemoglobiny)

Przejrzystość norma: przejrzysty

Opalescencja, zmętnienie

zmętnienie

, wygląd ropny:

zwiększona liczba krwinek białych

(Pleo-)cytoza norma: 5 komórek/μl

Określana mikroskopowo – liczba komórek w
komorze

Fuchsa-Rosenthala

 - zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych,

nowotwory OUN

Badanie cytologiczne

limfocyty

50-70%

monocyty

30-

50%

neutrofile

0

Pleocytoza – przykłady:
• kilkaset-kilka tys. komórek/μl, >50%

granulocytów

granulocytów

– ostry stan zapalny,

najczęściej bakteryjne zapalenie opon
mózgowo-rdzeniowych

• do ok.1000 komórek/μl, >85% limfocytów

limfocytów

– ostre zapalenie wirusowe opon lub
proliferacyjna faza zapalenia bakteryjnego

• przewaga monocytów

monocytów

– podrażnienie opon

np. po krwotoku do przestrzeni
wewnątrzoponowej

• do kilkuset komórek/μl, mieszane komórki
– zapalenie opon gruźlicze lub kiłowe

• nowotwory OUN – komórki nowotworowe

komórki nowotworowe

Białko

norma: 0,15-0,45 g/l

 - zmiany zapalne OUN, nowotwory OUN,

krwawienie do przestrzeni
wewnątrzoponowej

 - u chorych z guzem rdzenia kręgowego

blokującym krążenie płynu mózgowo-
rdzeniowego.

Elektroforeza białek:

albuminy – ok.

58%

α

1

-globuliny – ok. 9%

α

2

-globuliny – ok. 8%

β-globuliny – ok. 10%
γ-globuliny – 5-12%

 np. w SM

Ogniskowanie izoelekteryczne
immunoglobulin

- prążki oligoklonalne w płynie mózgowo-
rdzeniowym vs w surowicy

 wewnątrzoponowa synteza IgG:

choroby

zapalne OUN,

stwardnienie

stwardnienie

rozsiane (SM)

rozsiane (SM)

zapalenie

ogólnoustrojow

e z zajęciem

OUN

Współczynnik stężeń płyn/surowica

Q = stężenie w płynie/stężenie w
surowicy

Albumina

Albumina

– pochodzi tylko z surowicy

Q

Alb

norma zależna od wieku

Q

IgG

, Q

IgM

, Q

IgA

vs Q

Alb

– ocena wewnątrzoponowej

syntezy immunoglobulin

Glukoza

norma: 2,7-4,8 mmol/l
50-60% stęż. w surowicy

 (<1,1 mmol/l) - zapalenie opon

mózgowo-
rdzeniowych ropne, grzybicze,
gruźlicze
 - nowotwory OUN
Chlorki

norma: 110-129 mmol/l

 - gruźlicze i grzybicze zapalenie opon

mózgowo-rdzeniowych

Mleczany

norma: <2,1 mmol/l



- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,

nowotwory OUN



- bakteryjne zapalenie opon

2. Badanie płynów z jam
ciała.

• Płyn opłucnowy
• Płyn otrzewnowy

Płyn puchlinowy

• Płyn z worka osierdziowego
• Płyn stawowy

• Płyn owodniowy

• Inne, np. płyn z torbieli

Wskazania

• wyjaśnienie przyczyny

przyczyny

zbierania się

płynu

• diagnostyka cytologiczna

nowotworów

nowotworów

• diagnostyka mikrobiologiczna infekcji

infekcji

• diagnostyka specjalistyczna
np. prenatalna (płyn owodniowy)

Badanie laboratoryjne płynów:

1.

1.

Oglądanie

Oglądanie

– barwa, przejrzystość

2.

2.

Badanie cytologiczne

Badanie cytologiczne

3.

3.

Badania biochemiczne

Badania biochemiczne:

białko, glukoza,

enzymy: np. LDH, amylaza
markery nowotworowe: np. CEA, CA
125

4.

4.

Badania mikrobiologiczne

Badania mikrobiologiczne

5.

5.

Badania serologiczne

Badania serologiczne

• przesięk

przesięk

– zaburzenie równowagi

między ciśnieniem hydrostatycznym
i onkotycznym w mikrokrążeniu

• wysięk

wysięk

- proces aktywny (zapalenia,

nowotwory)

• krew

krew

, limfa, zawartość przewodu

pokarmowego...

Charakter płynu

Wysięk czy przesięk?

przesięk wysięk

białko < 30 g/l > 30 g/l
białko P/S

< 0.5 > 0.5

LDH P/S

< 0.6 > 0.6

glukoza P/S > 1.0 < 1.0

P/S – stosunek płyn/surowica

3. Badanie kału

• Próba na krew utajoną

krew utajoną

• Badania parazytologiczne

parazytologiczne

• Badania mikrobiologiczne

mikrobiologiczne

• Badanie resztek pokarmowych

resztek pokarmowych

• Inne

Krew utajona w kale

• podejrzenie krwawienia z przewodu
pokarmowego

• diagnostyka niedoboru żelaza
• badanie przesiewowe w kierunku raka
jelita
grubego

Rodzaje testów

• test gwajakolowy

test gwajakolowy

– aktywność

peroksydazowa
hemu: wymaga przygotowania pacjenta –
3-dniowa dieta bez czerwonego mięsa
i zielonych warzyw; bez nadmiaru witaminy
C

• test immunochemiczny

test immunochemiczny

– test wykrywa

ludzką
hemoglobinę  dieta nie jest konieczna;

 ujemne wyniki przy krwawieniu z

górnych
odcinków przewodu pokarmowego

• detekcja albuminy

albuminy

• inne, np. detekcja porfiryn

Resztki pokarmowe w kale

• diagnostyka zaburzeń trawienia

zaburzeń trawienia

i

wchłaniania
pokarmów, m.in. zaburzeń funkcji
zewnątrzwydzielniczej trzustki

trzustki

• poszukiwanie włókien mięsnych, kul
tłuszczu,
ziaren skrobi